مرتضی شیرودی

مرتضی شیرودی

مدرک تحصیلی: پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۳۹ مورد.
۱.

سیره امام علی (ع) درتحدیدقدرت دولت ازمنظرفریقین

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 45-66

کلید واژه ها: سیره تحدید قدرت دولت مساوات و عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۲
تحدید قدرت در طول تاریخ شکل گیری قدرت سیاسی یعنی، به موازات تاریخ پیدایش جوامع بشری، دغدغه دولت هابوده است.تحدید قدرت دولت با توجه به سیره امام علی (ع)مسئله ای است که کمتر بررسیشده است.هرچند فعالیت های پژوهشی متعددی در حوزه قدرت سیاسی در سیره امیرمؤمنان (ع) انجام شده است، اما پژوهشی به صورت مجزا در موضوع تحدید قدرت سیاسی در سیره امام علی (ع) صورت نگرفته است.بنابراین،همواره این پرسش مطرح بوده است که سیره امیرمؤمنان علی (ع)در تحدید قدرت دولت از منظر فریقین چیست. به نظر می رسد از دیدگاه امام علی (ع)توجه به حقوق مردم علیه دولت نوعی تحدید قدرت دولت است. پژوهش حاضر با هدف نشان دادن محدوده اعمال قدرت کارگزاران دولت اسلامی از منظر امام علی (ع)انجام شد و این نتیجه حاصل گردید که قدرت دولت از منظر امام علی (ع) بی حد و مرز نبوده و در چارچوب احکام دین یعنی، نظارت عمومی، نظارت اداری، تأمین منافع عمومی و رعایت حقوق مخالفان، مهار و کنترل شده است. 
۲.

نقش آیسسکو در فعالیت ها و راهبردهای فرهنگی-تمدنی سازمان همکاری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 100 - 120

کلید واژه ها: سازمان همکاری اسلامی سازمان آموزشی علمی و فرهنگی اسلامی آیسسکو فرهنگ و تمدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۴۸
سازمان کنفرانس اسلامی (تأسیس 1969 م/1348 ش) که در سال 2011 م/ 1390 ش به سازمان همکاری اسلامی تغییر نام داد، بیش از آن که در عرصه فرهنگی-تمدنی به فعالیت بپردازد، به یک سازمان سیاسی تبدیل شد اما با عنایت به ماهیت و سابقه فرهنگی-تمدنی کشورهای اسلامی عضو سازمان و ضرورت روز افزون اقدامات غیرسیاسیِ سازنده و پیش برنده در زمینه های اجتماعی نیاز به تأسیس یک سازمان فرهنگی-تمدنی در کشورهای اسلامی ذیل سازمان همکاری اسلامی چنان بالا گرفت که در سال 1982 م/1361 ش به تأسیس سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی (آیسسکو) منجر شد اما آیا این سازمان در ایفای نقش فرهنگی-تمدنی خود موفق بوده است؟ مقاله حاضر می کوشد با معرفی آیسسکو در بخش اهداف، ماموریت ها (فعالیت ها) و تبیین سیاست ها و راهبردهای سازمان به سئوال مذکور پاسخ دهد. روش مقاله برای دستیابی به پاسخ سئوال، تاریخی، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر روش شناسی اجتماعی گرایی است. یافته های مقاله عبارت است از: وجود تضادهای مختلف در کشورهای اسلامی از جمله اختلافات سیاسی و نیز، دخالت های کشورهای غربی چون اسرائیل و آمریکا و تأثیرپذیری آیسسکو از فضای سیاسی سازمان همکاری اسلامی مانع از تحقق کامل اهداف سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی شده ولی ظرفیت ها و توانمندهای آیسسکو امیدهای جدیدی را جهت فعالیت ها و راهبردهای فرهنگی-تمدنی سازمان همکاری اسلامی پدید آورده است.
۳.

نقد انگاره اسلام رحمانی به مثابه ی چالش فقه تمدنی با تأکید بر آرای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 65 - 94
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۳۱
پیشینه ی انگاره اسلام رحمانی به دو دهه ی گذشته بازمی گردد؛ ضرورت بحث از این انگاره ازآن رو است که این انگاره نگرشی تک بعدی و گزینشی از اسلام ارائه می دهد به گونه ای که اسلام را از درون مایه های اصیل آن چون جهاد، امربه معروف و نهی از منکر و... تهی می سازد؛ از سوی دیگر، فقه تمدنی، رویکردی کلان به همه ی ابواب فقه است که مجموعه ی احکام اسلامی را در بُعد تمدنی در برمی گیرد؛ فقه تمدنی، از فقه حکومتی و فقه نظام سازی جدا نیست بلکه اگر بتوان برای فقه حکومتی نامی دیگر برگزید، قطعاً فقه تمدنی و فقه نظام سازی خواهد بود. پرسش اصلی در این مقاله آن است که نقد انگاره اسلام رحمانی به مثابه ی چالش فقه تمدنی با تأکید بر آرای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) چیست؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی- استدلالی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای به بررسی و واکاوی چالش های اسلام رحمانی نسبت به فقه تمدنی می پردازد. یافته ی مقاله آن است که فقه تمدنی، فقهی جامع و کلان نگر است و هنگام صدور قانون و احکام شرعی، ابعاد کلان اجتماعی، فرهنگی، سیاسی را ملاک نظر قرار می دهد. همچنین ولایت رکن فقه تمدنی اسلام است و وحدت، راهکار مقابله با اسلام آمریکایی و یا به تعبیر امروزی اسلام رحمانی است که برای حفظ کیان اسلام، امری اساسی است.
۴.

چرایی مبنا بودن سیره تفهیم و تفاهم عقلا در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 189 - 218

کلید واژه ها: مبانی تفسیر سیره تفهیم و تفاهم عقلا قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۲۹
سیره تفهیم و تفاهم عقلا به معنای روش و بنای عموم خردمندان در گفتگو، معاملات و روابط اجتماعى آنان، بدون در نظر گرفتن مذهب، زبان، محدوده جغرافیایی و... به شمار می رود. این پژوهش با استعانت از رهیافت درون دینی به همراه روش تحلیلی-منطقی، در پی بیان دلایل مبنا بودن این شیوه در نزول و فرایند تفسیر و فهم آیات وحی است. اثبات این موضوع، اهمیت بسزایی در شیوه فهم و تعیین مراد خداوند متعال از بیان آیات قرآن دارد. به همین منظور، پس از آشنایی با مفهوم بنای عقلا و تبیین تفاوت معنایی آن با مفاهیم مشابه مانند عرف و حکم عقلی، دلایل عقلی و نقلی جهت اثبات ادعا، بیان می گردد. نتایج این پژوهش می تواند ضمن تبیین مبانی و تأکید بر روش های صحیح تفسیر قرآن از شیوه های ناصواب، امکان ارزیابی دقیق تر مکاتب تفسیری را فراهم آورد. تأکید بر تعیّن معنا به طوری که باعث یکتایی معنا و یا محدودتر شدن دایره معانی محتمل الفاظ و عبارات قرآن گردد، دیگر نتیجه این پژوهش خواهد بود. هر روش تفسیر متن که به همه یا بخشی از سیره تفهیم و تفاهم عقلا پایبند نباشد در مقابل نظریه مختار خواهد بود، که می توان از تکثرگرایی بی ضابطه معنایی و خواننده محوری هرمنوتیک منظرگرا یا عدم توجه اخباریون به حجیت ظواهر آیات وحی نام برد. سرانجام پایبندی مفسر به بنای عقلا و نتایج حاصل از آن، می تواند باعث تزلزل بنیان های بسیاری از سؤالات و شبهات مربوط به شیوه قرائت و فهم متون دینی باشد.
۵.

مواجهه مفهومی بوم گرایانه سیدجمال الدین اسدآبادی و آیت الله محمدحسین نائینی غروی با تمدن غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۸ 112 - 126

کلید واژه ها: سیدجمال الدین اسدآبادی آیت الله نائینی تمدن غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۲۸
حفاظت از اسلام در برابر هجوم همه جانبه غرب به همراه تأمین زندگی و معیشت مردم مسلمان، مسأله ای است که ایرانیان طی 150 سال گذشته با آن مواجه بوده اند. نخستین مرحله این مسأله، تضاد یا تعامل معنایی مفاهیم مدرنی چون آزادی-رهایی، دموکراسی-مشروطه طلبی، توسعه-پیشرفت، تمدن-تجدد و مانند آن است که از آن به بحران مفاهیم در علوم انسانی یاد می کنند. سیدجمال الدین اسدآبادی و آیت الله محمدحسین نائینی غروی از پیشگامان دینی تقابل و تعاضد با مفاهیم مدرن اند اما این دو با دو روش متمایز یکی با حفظ اصالت سنت، متمرکز بر تحمیل معانی سنتی بر مفاهیم مدرن و دیگری با استدلال عدم تغایر مفاهیم مدرن با اسلام، ناظر بر تحمیل معانی مدرن بر مفاهیم سنتی با مفهوم تمدن به معنای جدید خود یعنی توسعه و ترقی مادی روبرو شده اند. نوشتار حاضر با تمرکز بر مقوله تمدن به تبیین این دو روش و نتایج حاصله با کاربست روش تحلیل محتوا می پردازد.
۶.

تحلیل عملکرد جنبش حوثی های یمن بر اساس رویکرد عابد الجابری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال هفدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 163 - 188

کلید واژه ها: جنبش حوثی ها زیدیه عقیده غنیمت قبیله محمد عابد الجابری یمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۲ تعداد دانلود : ۴۰۵
احیاگری دینی، مهم ترین تحول دهه های پایانی قرن بیستم به شمار می رود که در جهان اسلام در قالب جنبش های اسلامی، پدید آمدند. از جدیدترین این جنبش ها، جنبش حوثی های یمن است که هنوز کاملاً شناخته نشده است؛ زیرا بیشتر تحلیل های پیرامون این جنبش که از دل زیدیه برخاسته، ژورنالیستی و فاقد چهارچوب علمی مناسب می باشد. بنابراین مقاله حاضر، رویکرد جابری را برای تحلیل علمی این جنبش اسلامی به کار برده است.پرسش اصلی این است: تحلیل عملکرد جنبش حوثی های یمن در چهارچوب نظریه جابری چیست؟ بدین منظور از مدل تحلیلی جابری که بر مؤلفه های عقیده، قبیله و غنیمت استوار است و از روش کیفی تحلیلی توصیفی بهره برده ایم. بدیع بودن نظریه جابری و نوبودن کاربست آن در تحلیل و نیز برجسته کردن عناصر کلیدی نظریه جابری در جنبش حوثی ها، از نوآوری های این مقاله است. مهم ترین دستاورد پژوهش حاضر، بررسی علمی و روشمند جنبش حوثی های یمن و ارائه الگویی جهت شناخت ماهیت و عملکرد جنبش های اسلامی و بازخوانی مسائل جاری جهان اسلام است.
۷.

قدرت نرم، تمدن نوین اسلامی و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: تمدن اسلامی و دین پژوهی سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵ 114 - 132

کلید واژه ها: اسلام ایران مقام معظم رهبری قدرت نرم تمدن نوین اسلامی و بیانیه گام دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۹ تعداد دانلود : ۱۲۵۷
بیانیه گام دوم انقلاب بیش از آن که منشوری جهت ارتقای آگاهی مردم ایران باشد،راهبردی است که به نهادینه سازی انقلاب بر پایه بهره گیری از گذشته تاریخی ایران،دستاوردهای بشری و تجربه چهل سال اول انقلاب می اندیشد،به طور قطع،تحقق مفاد این بیانیه، به راهبردهایی نیازمند است که با شناخت واقعی از عناصر قدرت نرم انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، به دنبال راه دستیابی به تمدن نوین اسلامی است، از این رو، یکی از سئوالات پیش رو آن است که چه رابطه معناداری بین سه مقوله قدرت نرم،تمدن نوین اسلامی برای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی وجود دارد.مقاله حاضر برای یافتن پاسخ یا پاسخ هایی به سئوال پیش گفته با انتخاب یک مدل مفهومی از مهم ترین عناصر مشترک آن سه در صدد نشان دادنرابطه معنادار و تکاملی قدرت نرم،تمدن نوین اسلامی و بیانیه گام دوم انقلاب است که در یافته هایی چون رابطه سلسله ای و در عین تکاملی آن سه است که درصدد عرضه طرحی نو در پیوند بین گذشته تا امروز و فردای جمهوری اسلامی است.
۸.

نقش عوامل ژئوپلتیکی در بحران نوسازی 2011- 2018 سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶ 37 - 60

کلید واژه ها: سوریه بحران اسرائیل تنوع مذهبی- قومی و تکفیری ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۵۰۶
بحران اخیر سوریه، از بحران های پیچیده غرب آسیا(خاورمیانه) است که هم عوامل خارجی و هم عوامل داخلی، در بروز و تداوم آن نقش داشته اند. سؤال اصلی این است که عوامل ژئوپلتیکی از چه نقشی در این بحران برخوردار بوده اند؟ لذا هدف مقاله آن است که با روشی توصیفی- تحلیلی، عوامل ژئوپلتیکی سوریه و تأثیر آن بر بحران این کشور را تبیین نماید. یافته ها نشان می دهد: بحران سوریه، یک جریان سیاسی اجتماعی علیه نظام حاکم است که اغلب بر عوامل ژئوپلتیکی استوار است. اشاره به مرزبندی سوریه در دوران استعمار فرانسه، ساختار نامناسب ساختار سیاسی و تک حزبی، تنوع مذهبی و قومی و قرارگرفتن در نقطه پرتنش خاورمیانه به عنوان عوامل ژئوپلتیکی از نتایج این مقاله است. در این میان، قرارگرفتن سوریه در محور مقاومت، اصلی ترین دلیل صف آرایی دشمنان غربی و حکومت های عربی منطقه در مقابل نظام حاکم سوریه و ظهور و تداوم بحران است.
۹.

چالش خلافت و حکومت در اندیشه سیاسی سید جمال الدین اسدآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۴ (پیاپی ۱۳۴) 57-73

کلید واژه ها: سید جمال الدین اسدآبادی سنت خلافت حکومت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۷۲۶
پیشینه چالش مفاهیم مدرن سیاسی با مفاهیم سنتی، به عصر سید جمال الدین اسدآبادی و به او می رسد. پس از او نیز انسان ایرانیِ معاصر، متحیر از این واقعه، در دوراهیِ روی آوری به این «مفاهیم مدرن» یا آن «مفاهیم سنتی» قرار گرفت و به همین دلیل در حل دوگانگی حاکمیت مفاهیم مدرن و سنتی بر حیات سیاسی خود، به ویژه در عرصه دو مفهوم کلیدی «حکومت» و «خلافت» ناتوان مانده بود. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤال است که در این میان، انسان این عصر چه باید می کرد؟ تلاش برای نشان دادن فرایند دستیابی به راه حلی در این زمینه، از جمله مسائلی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده و چگونگی روش بومی سازی عالمی چون سید جمال الدین اسدآبادی مورد بررسی قرار گرفته است. تلاش برای یافتن پاسخ این سؤال، مقاله حاضر را به گزینش چند مفهوم مدرن و بررسی آن در دستگاه معنایی سید جمال، ذیل دو مفهوم کلیدی حکومت و خلافت کشانده است. دستاورد این بررسی نشان می دهد که روش بومی سازی سید جمال، بر تحمیل معانی سنتی بر مفاهیم مدرن سیاسی یا تحمیل سنت شرقی بر مدنیت غربی (سنت خواهی مقتدرانه) استوار است.
۱۰.

مدل سازیی ریاضی تمدنی با استناد به اندیشه های سیاسی امام خمینی(ره)

نویسنده:
منبع: تمدن اسلامی و دین پژوهی سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 100 – 127

کلید واژه ها: تمدن اسلامی مدل ریاضی شکل گیری شکوفایی و انحطاط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۶۳۷
تمدن، محصول دانش و تعالی فرهنگی است و جامعه ای که نظم اجتماعی را پذیرا شود و در یک زندگی جمعی، با بهره گیری از علم، به رشد، تعالی و کسب فضایل انسانی بیندیشد، جامعه ای متمدن خواهد بود.تصویری که امام خمینی(ره) از چنین تمدنی در اسلام عرضه کرده آن است که آن، با تولد اولین حکومت اسلامی در مدینه پیامبرصلی الله علیه و آله شکل گرفت و با نهضتی علمی و بی مانند، به محوریت قرآن و سیره پیامبرصلی الله علیه و آله به اوج شکوفایی رسید. در واقع، دین اسلام، خالق تمدنی عظیم و همه جانبه شد و ملت های گوناگون را به یکدیگر پیوند داد و این سرمایه را در کمک به علم و تمدن اسلامی هزینه کرد . از طرفی ریاضیات، یک سیستم نشانه شناسی مانند زبان است که در آن، نوعی شباهت بین معنی و خود نشانه وجود دارد، ولی برخلاف زبان که رابط بین انسان هاست، ریاضی،زبان گفتگوی انسان و طبیعت است.همیشه تفسیر ما از طبیعت، بر ریاضی تاثیر داشته است، پس برای شناخت ریاضی باید جهان پدیداری را نیز شناخت و به دلیل آنکه طبیعت و جهان پدیداری، در نزد اقوام متفاوتند، در نتیجه،ریاضی آنها نیز متفاوت است. بنابراین اگر بخواهیم ریاضی یک تمدن را عوض کنیم، جهان پدیداری تمدن نیز، باید تغیییر کند. از این رو، هدف پژوهش فوق، مدل سازی ریاضی سه بخش اصلی (شکل گیری، شکوفایی و انحطاط) تمدن ها، با تمرکز اصلی بر تمدن اسلامی و نیز فرموله کردن عوامل موثر بر حادث شدن هر بخش می باشد.
۱۱.

نقش مجازی ناجا در شکل دهی و تداوم بخشی به جامعه اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 177 - 202

کلید واژه ها: مقام معظم رهبری منظومه فکری فضای مجازی جامعه اسلامی و ناجا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۸
گستره فضای مجازی سراسر جهان را درنوردیده و بر جامعه اسلامی ایران نیز سایه انداخته است؛ از آنجا که بر پایه رهنمودهای مقام معظم رهبری، جامعه اسلامی به مثابه یکی از چند مرحله تحقق تمدن نوین اسلامی است، شناخت نقاط قوت و ضعف فضای مجازی و چگونگی استفاده بهینه از آن، بسیار حائز اهمیت است؛ در این میان، نقش نهادهای انقلابی مانند ناجا در چارچوب وظایف و اختیارات قانونی در ایمن و مفیدسازی فضای مجازی در ساخت و پرداخت جامعه اسلامی مبهم باقی مانده است. بنابراین، با این پرسش مواجه هستیم که ناجا با نظر به  چارچوب منظومه فکری مقام معظم رهبری  در خصوص فضای مجازی با هدف تولید و تداوم جامعه اسلامی از چه جایگاهی برخوردار است؟ هدف مقاله پیش رو، نشان دادن توان بالفعل و بالقوه ناجا در استقراربخشی به اجتماعی از دین داران است که بستر لازم را برای زایش تمدن نوین اسلامی فراهم می آورند.در این مقاله، تحقق چنین هدفی به شیوه توصیف و تحلیل گزاره ها و آموزه های ارائه شده از سوی مقام معظم رهبری انجام می گیرد. ناجا به مثابه یک بازیگر فعال، با درک دیگری (فضای مجازی) در چارچوب هنجارهای انقلابی، انتظار مقام معظم رهبری را در نقش و جایگاهی که به آن سپرده شده است، بر آورده می سازد.
۱۲.

گونه شناسی جریان های تروریستی دهه 1360 و پیامدهای آن بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۴ 67 - 92

کلید واژه ها: جریان های تروریستی دهه 1360 پیامد منافع ملی جمهوری اسلامی و ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۴۹۲
اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دشمنان که انقلاب اسلامی را خطری بزرگ برای خود احساس می کردند، کوشیدند با تأسیس و تقویت جریان های تروریستی و حمایت از آنها جهت براندازی جمهوری اسلامی ایران، به مقابله با آن برخیزند. بنابراین، مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که پیامدهای جریان های تروریستی دهه 1360 بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران چیست. گمان نویسندگان آن است که جریان های تروریستی دهه 1360 در رویارویی با اهداف و آرمان های متعالی اسلام ناب محمدی… به رغم تفاوت های فکری و عقیدتی (انحراف، التقاط و الحاد) با یکدیگر، در مرز مشترک همسویی با استکبار جهانی و براندازی و شکست نظام جمهوری اسلامی قرار گرفتند، اما تنها در میدان ترور و تخریب، به دو گونه مرکزی و پیرامونی ظاهر شدند. مقاله در تحلیل بخشی از تاریخ انقلاب از دریچه جدید به منظور تنویر حوادث گذشته، به شیوه توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای راه طی کرده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که جریان های تروریستی دهه 1360 بر منافع ملی در حوزه های مدیریت راهبردی، داخلی نظام اسلامی، سیاست خارجی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و نیز تحمیل جنگ، تأثیر گذاشته و حرکت انقلاب اسلامی را با کندی مواجه ساخته اند.
۱۳.

جهانی شدن، اسلام سیاسی و ظهور پسااسلام سیاسی در شمال افریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۴ (پیاپی ۵۴) 331 - 348

کلید واژه ها: جهانی شدن اسلام سیاسی مصر تونس پسااسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۴۳۷
  جهان اسلام در دهه های اخیر، دستخوش حوادثی از درون (وقوع جنبش ها و غیره) و از بیرون (یکجانبه گرایی امریکایی و غیره) بوده و نیز، جهانی شدن، متفاوت از گذشته و از غرب مسیحی به سوی اسلام سیاسی جریان یافته و تأثیراتی، بر جای نهاده! چنین تأثیراتی تاکنون و از دریچه روش تحلیل گفتمان، بررسی نشده است! پرسش این است که "گفتمان اسلام سیاسی در مواجهه و مفاهمه با جهانی شدن در شمال افریقا به مثابه یکی از حوزه های معرفتی تأثیرگذار در جهان تسنن، چگونه صورت بندی شده است؟ گمانه آن است که صورت بندی جدیدی در گفتمان اسلام سیاسی این حوزه شکل گرفته به گونه ای که در آن، نشانه ها و دال هایی ظاهر شده که در ضدیت و غیریت با اسلام سیاسی، مفصل بندی می شود (پسااسلام سیاسی). غرض، دستیابی به علل اصلی این تغییر، در دو شخصیت قرضاوی و غنوشی و دو حزب اخوان المسلمین و النهضه است. دستیابی به این هدف که با مطالعه مجموعه وسیعی از داده های زبانی و غیر زبانی از جمله گزارش ها، حوادث تاریخی و مصاحبه های نمایندگان اسلام سیاسی دو کشور به روش تحلیل گفتمان دنبال شده،صورت بندی پسااسلام سیاسی در منازعه و مراوده جهانی شدن و اسلام سیاسی، در نظر و عمل را نشان می دهد.  
۱۴.

تحلیل گفتمانی دین و دولت در بخش های سه گانه شاهنامه فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 177 - 208

کلید واژه ها: دین دولت شاهنامه فردوسی فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۵۸۵
شاهنامه فردوسی، اثری عظیم در ادبیات ایرانی است. محتوای آن را اسطوره ها، افسانه ها و تاریخ ایران، از ابتدا تا فتح ایران توسط اعراب مسلمان تشکیل می دهد. رابطه دین و دولت در شاهنامه، به دلیل اهمیت آن در عصر مدرن، از موضوعات مورد علاقه نسل جدید است. در این مقاله، با روش هرمنوتیک نورمن فرکلاف که مبتنی بر سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین است به بررسیِ نسبت دین و دولت در سه دوره اساطیری، پهلوانی و تاریخی شاهنامه پرداخته ایم. در شاهنامه، دولت روندی ثابت و یکنواخت دارد و دین است که با فرازوفرود خود این رابطه را تحت تأثیر قرار می دهد. دولت که همان حکمرانی و جهان داری است ساختار ساده ای دارد، ولی دین به مرور زمان از ساختار ساده به سوی ساختار پیچیده حرکت میکند که همین موضوع رابطه دین با دولت را متحول می سازد و طی زمان، رابطه ساده آن در دوران کیومرث به رابطه ای پیچیده در پایان شاهنامه تبدیل می شود. در این مقاله سعی شده رابطه دین و دولت در شاهنامه با توجه به سه سطح تحلیلی فرکلاف و سه بخش شاهنامه مورد کنکاش قرار گیرد.
۱۵.

بررسی نقادانه اندیشه های سیاسی-اجتماعی طالبان با داعش در مواجهه با جامعه سازی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳

کلید واژه ها: داعش طالبان سلفی گری اندیشه سیاسی اندیشه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۴
گسترش اندیشه سلفی آن در دهه های گذشته آغاز شده و در 2011 به اوج خود رسیده است و فرقه هایی همچون طالبان و داعش هم از رحِم آن بیرون آمده اند.در این پژوهش، مقایسه این دو نوع اندیشه مد نظر می باشد لذا، با این رویکرد، هدف از مطالعه حاضر، بررسی اندیشه های سیاسی و اجتماعی طالبان با داعش می باشد. این تحقیق از نوع تحقیقات تحلیلی- اسنادی می باشد که با استفاده از تکنیک هرمونیتک فلسفی به تحلیل سئوالات پژوهش پرداخته است. با توجه به یافته های پژوهش و به صورت کلی، می توان گفت که هر دو گروهگ داعش و طالبان در برخی از اصول سیاسی و اجتماعی با یکدیگر مشابهت دارند با این تفاوت که طالبان در این اندیشه است که در افغانستان قدرت را به دست گیرد و اسلام را آنطور که خود تفسیر می کند،اجرا نماید؛ اما داعش بر این باور است که یک حکومت جهانی تشکیل دهد و همه کسانی که با آنها نیست را کافر می داند و معتقد است که یا باید از بین بروند و یا اینکه تفکر و حکومت داعش را بپذیرند، در نتیجه می توان گفت: طالبان گروهی سلفی ولی داعش گروهی سلفی تکفیری است.
۱۶.

کاوش های مقایسه ای در انقلاب بهمن 1357 ایران و انقلاب ژانویه 2011 مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۴

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی ایران مصر رهبری و ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۹۵
مقاله حاضر، در تلاش است با مقایسه دو انقلاب ایران و مصر در ابعاد چندگانه مدیریت انقلابی، آرمان مردمی، بسیج عمومی و اقدام جمعی، وجوه مشترک و متمایز آن دو را تبیین کند؛ تا بدین سان، علل کامیابی و ناکامی انقلاب های مذکور را در مقایسه با یکدیگر دریابد. شناخت دلایل صعود و سقوط انقلاب های ایران و مصر می تواند درس هایی برای افزودن تأثیرگذاری راهبری انقلاب های آینده در خاورمیانه از یک سو و کاستن از شرارت های قدرت های داخلی و خارجی بر روندهای انقلابی از سوی دیگر ارائه دهد. به علاوه، این مقایسه نشان می دهد توسل و کاربست صورت های ظاهری رهبری انقلابی و ایدئولوژی اسلامی، نمی تواند در شرایط متفاوت مذهبی، جغرافیایی، زبانی، قومی و ... ایران و مصر به پایداری انقلاب ها در شمال آفریقا منجر شود؛ بلکه ماندگاری بسیج مردمی و عمل گروهی در مصر را باید از مؤلفه های تاریخی، سیاسی، اقتصادی و... آن کشور به عاریت گرفت.
۱۷.

تأثیرات جامعه شناختی هیئت های مذهبی بر مؤلفه های مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 85 - 112

کلید واژه ها: جامعه شناسی سیاست هیئت های مذهبی مشارکت سیاسی انتخابات راهپیمایی و جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۴۵۰
در ایران معاصر، مطالعه جامعه شناختی پدیده های سیاسی، عمر درازی ندارد (تاریخچه). چنین مطالعاتی در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز، بسی نوپاتر است (پیشینه). ازاین رو، همه زوایای تأثیرات جامعه شناختی گروه های اجتماعی چون هیئت های مذهبی در مقایس ملی، استانی و شهری بر مؤلفه های مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی بررسی نشده و هم چنان تصور کلی آن است که نهادهای حکومتی نه گروه های اجتماعی، فعال مایشا هستند (مسئله). فقدان تنویر اثر بخشی های پیش گفته، این پرسش که «نوع، میزان و سهم اثرگذاری های اجتماعی هیئت های مذهبی بر مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی چیست؟» را پیش پای ما می گذارد (سؤال). هیئت های مذهبی، به مثابه نهاد اجتماعی غیردولتی، از وجاهت و مقبولیت عمیق در ذهن و دل مردم  و درنتیجه، از کارکردهای مؤثری چون مشروعیت زایی دزدایی برخوردارند (فرضیه). نویسندگان این مقاله کوشده اند با بررسی نقش عناصر جامعه شناختی سیاسی چون سن، جنس، قومیت و گروه های مراجع در هیئت های مذهبی، میزان تأثیر آن را بر مؤلفه هایی چون انتخابات، راه پیمایی ها و سخنرانی های سیاسی، به مصداق بارز مشارکت سیاسی مردم، نشان دهند (روش) و صورت بندی جدیدی از کارکردهای پنهان و آشکار هیئت ها، با تعمیم نتایج بررسی هیئت های شهریار، ارائه دهد (هدف). این بررسی نشان می دهد: عناصر جامعه شناختی هیئت های مذهبی بر افزایش و کاهش مشروعیت سیاسی نظام جمهوری اسلامی نقش رو به رشدی دارند (یافته).
۱۸.

بومی سازی؛ جستاری از روش تا مفهوم

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 43-56

کلید واژه ها: بومی سازی بوم گرایی روش مفهوم سنت و مدرنیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۳۴۰
حاصل پروژه مدرن سازی در غرب، ظهور دو دنیای مدرن و غیرمدرن است؛ دنیاهایی که هیچ تناسبی با هم نداشت و در مقابل هم قرار می گرفت. این تضادها، در دو سطح سیرت و صورت جریان و تداوم یافت. محصول پیدایش این دو دنیا، بروز انسان جدید و قدیم، توأم با دوگانگی هایی مانند: علم-جهل، تغییر- ثبات و نظایر آن است. بروز این دوگانگی ها، که یکی انسان را به سوی تکثر حقیقت و دیگری به حقیقت مطلق می کشاند، بحرانی را پدید آورد که همه عرصه های حیات انسان را در قالب دو وجهی نوگرایی- سنت گرایی بازتاب داد. به تدریج و همپای تمدن غرب، دوگانگی های ناشی از جدال عمیق سنت و مدرنیسم، از مرزهای آن گذشت و پا به کشورهای غیرغربی سنتی گذاشت و تأثیرات شگرفی را بر حوزه اندیشه و عمل سیاسی در کشورهایی چون ایران برجای نهاد، از جمله این تأثیرها، رؤیارویی مفاهیم جدید و قدیم سیاسی در ایران معاصر است. برداشت های بسیار سطحی از مفاهیم غربی و کاربست آنها در جامعه ایرانی فاجعه هایی چون تقابل نگاه سخت افزاری و نرم افزاری درعلوم انسانی و بحران در روش شناسی علوم اجتماعی را در پی داشته است. تلاش های زیادی برای گذر از این بحران، که می توان آن را «بحران علوم انسانی ایران» نام نهاد، صورت گرفت، ولی نتایج درخور توجهی نداشت. لذا عدم دست یابی به الگوی مناسب بومی سازی، همچنان ضرورت پرداختن به آن و رسیدن به راه حلی در این زمینه را گوشزد می کند.
۱۹.

صورت بندی گفتمانی پسااسلام سیاسی در مصر و تونس

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاسی سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷ 52 - 65

کلید واژه ها: جهانی شدن اسلام سیاسی مصر تونس پسااسلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۴۶۹
میل بشر و ادیان به جهانی شدن، عمری به درازای انسان دارد اما هم اینک، جهانی شدن، متفاوت از گذشته، از غرب به سوی شرق، جریان دارد و تأثیراتی نه چندان شفاف را دامن زده است. از این رو، گفتمان اسلام سیاسی در اثر مواجهه با جهانی شدن در حوزه مصر و تونس تأثیراتی پذیرفته است. بررسی این تأثیرات، سئوال اصلی مقاله حاضر را تشکیل می دهد. گمانه ماآن است که صورت بندی جدیدی در گفتمان اسلام سیاسی در این کشورها صورت گرفته که در آن، از نشانه ها و دال هایی استفاده می گردد که در گفتمان اسلام سیاسی، مفصل بندی می گردد. غرض،دستیابی به علل اصلی تغییر صورت بندی اسلام سیاسی در دو شخصیت(قرضاوی و غنوشی) و دو حزب (اخوان المسلمین و النهضه) است. تلاش بر این است که با شیوه توصیفی-تحلیلی و با استفاده از ابزارهای کتابخانه (مجموعه وسیعی از داده های زبانی و غیر زبانی از جمله گزارش ها، حوادث تاریخی، مصاحبه ها، سیاست گذاری ها و اعلامیه ها، اندیشه های رهبران و نمایندگان اسلام سیاسی مصر و تونس) در چارچوب نظری روش تحلیل گفتمان، مورد مطالعه قرار گیرد. صورت بندی پسااسلام سیاسی در منازعه و مفاهمه جهانی شدن و اسلام سیاسی، در دو عرصه نظری و عملی دستاورد این مقاله است. 
۲۰.

مشروعیت تطبیقی در اندیشه سکولاریستی ایران معاصر (با تاکید بر دیدگاه های مهدی بازرگان، عبدالکریم سروش، حائری یزدی)

نویسنده:
منبع: فصلنامه سیاست سال سوم بهار ۱۳۹۵ شماره ۹

کلید واژه ها: سکولار مشروعیت بازرگان سروش حائری یزدی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب
  3. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی نظری
تعداد بازدید : ۲۲۱۱ تعداد دانلود : ۲۴۴۷
مفهوم مشروعیت سیاسی یکی از مهم ترین و بنیادی ترین واژگان و مفاهیم علوم سیاسی و به خصوص اندیشه سیاسی است. تفاوت مفهوم مشروعیت سیاسی در نگاه اندیشمندان سکولار بیشتر به تفاوت نگاه آنها به منشا مشروعیت باز می گردد. سوال اصلی مقاله این است که مشروعیت در مبانی فکری سکولارهای معاصر ایران چیست؟ و نقاط اشتراک و یا افتراق اندیشه آنان با یکدیگر چگونه ارزیابی می شود؟ فرضیه اصلی این مقاله بر این اساس استوار است که متفکرین سکولار مورد بررسی، دین را دارای قلمرو محدودی می دانند و مدعای حداقلی آن است که نباید ترسیم نظام سیاسی اقتصادی و اجتماعی را از دین انتظار داشته باشیم و اساسا دین یک امر اخروی تلقی می شود. در این مقاله با استفاده از روش مقایسه ای دیدگاه های مهدی بازرگان، عبدالکریم سروش و مهدی حائری یزدی بررسی در مورد مفهوم مشروعیت با یکدیگر مورد مقایسه قرار خواهد گرفت و با توجه به این که اندیشه سکولار بزرگ ترین رقیب فکری حکومت دینی است وجوه تازه ای از اندیشه آنان را درخصوص مشروعیت ارائه خواهیم کرد. به نظر می رسد متفکرین فوق اشاره به رغم رویکردهای مختلفی که دارند در نهایت منشا مشروعیت را مردم می دانند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان