سعید رضایی شریف آبادی

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی مولفه های موجود درخط مشی دسترسی بخش نسخه های خطی کتابخانه های کشور و تحلیل دیدگاه تهیه کنندگان اینگونه خط مشی­ها انجام شده است. روش/رویکرد پژوهش: با استفاده روش تحلیل محتوا از نوع کیفی به تحلیل خط مشی مدون دسترسی و ارائه خدمات بخش خطی کتابخانه های کشور پرداخته است. یافته­ها: در خط مشی مدون کتابخانه های کشور 9 مولفه وجود دارد که هر یک دارای مقوله ها و زیر مقوله های متعدد است. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با 4 مولفه کمترین و کتابخانه ملی ایران با 9 مولفه بیشترین معیارها را برای دسترسی به نسخه های خطی خود تعیین کرده است. نتیجه­گیری: اهمیت مولفه ها در خط مشی ها مختلف است. دو مولفه ارائه منابع و خدمات به مراجعان و شرایط و مشخصات استفاده کنندگان از مولفه های مهم و اساسی خط مشی ها هستند

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقاله های منتشرشده در زمینه رفتار اطلاعیابی در نشریات فارسی طی سال های 1375 تا 1388 است. روش: این پژوهش با روش کتابسنجی و با ابزار سیاهه وارسی انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد از 81 مقاله بازیابی شده 6/92 درصد تالیف و 40/7 درصد ترجمه است. سهم مردان 4/58 درصد است و64/66 درصد از مقاله ها دارای یک پدید آورنده می باشند. 37/70 درصد از مقاله ها پژوهشی است که 96/85 درصد آنها به روش پیمایش توصیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات 49/96 درصد از پرسشنامه میباشد. 35/40 درصد از پژوهش ها به بررسی رفتار اطلاعیابی اعضای هیئت علمی پرداخته اند. در این بین فصلنامه کتاب، نشریه مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران دارای درجه علمی _ ترویجی، با انتشار 23 مقاله در زمینه رفتار اطلاعیابی بیشترین مقاله های مورد بررسی را منتشر کرده است.

هدف: وضعیت موجود حفاظت و نگهداری میراث ملی رقمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از این زوایا بررسی شده است. ش: 1) وضعیت حفاظت و نگهداری میراث ملی در قالب رقمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی 2) کارآیی و امکانات سازمان در انجام حفاظت رقمی 3) شناسائی کمبودها و نیازهای حفاظت رقمی در سازمان 4 ) پیشنهاد به منظور بهبود ساختار حفاظت رقمی. روش/ رویکرد پژوهش: روش کتابخانه­ای و روش پیمایشی- توصیفی دو روش مورد استفاده در پژوهش حاضر است. از روش اول به منظور ارائه چارچوب نظری پژوهش، بررسی راهکارهای مورد استفاده در حفاظت رقمی در جهان خصوصاً کتابخانه­های ملی استرالیا، انگلستان، کنگره و کتابخانه و آرشیو کانادا و طراحی سیاهه وارسی استفاده شد. از روش پیمایشی- توصیفی به منظور پژوهش در مورد وضعیت موجود حفاظت رقمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران استفاده گردید. ابزار پژوهش مورد استفاده سیاهه وارسی بود که بر اساس پژوهش­های مرتبط، سیاهه وارسی­های موجود و نیز تطبیق با نیازهای کتابخانه­های ملی طراحی شد. در این روش یافته­ها به صورت غیرمستقیم با مصاحبه از مدیران بخش فناوری و ارتباطات و اداره کل منابع دیجیتال و نیز بررسی گزارشات عملکرد و مستندات سازمان اسناد و کتابخانه ملی و همچنین مشاهده وب­سایت سازمان گردآوری شدند. یافته­ها: حفاظت رقمی در سطح بیت شامل ذخیره­سازی ایمن همراه با پشتیبان­گیری مورد تاکید اعمال می­شود. اقدامات امنیتی و بهبود بحران تدابیر لازم انجام یافته است. استفاده از متس، دابلین کور و هماهنگی با نظام اطلاعاتی آرشیوی باز از اقدامات تخصصی حفاظت رقمی در سازمان است. نتیجه­گیری: سازمان در امر حفاظت بر ذخیره­سازی ایمن همراه با پشتیبان­گیری تاکید دارد، اما برای حفاظت منطقی، تدوین برنامه حفاظت اقدام نکرده است.

این پژوهش، به بررسى وضعیت موجود شناسائى و فراهمآ ورى اسناد در آرشیو ملى ایران و ارتباط سازمان ها و وزارتخانه ها، در انتقال اسناد به آرشیو ملى مىپ ردازد. روش هاى مورد استفاده در این پژوهش، روش مطالعه کتابخانها ى و روش پیمایش توصیفى است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه مىب اشد که محققان، با توجه به شاخص بومى سازى قوانین آرشیوى در دنیا، براساس قوانین و مقررات و آئینن امه هاى انتقال اسناد ملى ایران، طراحى کردها ند. قوانین و آئینن امه هاى مذکور، موضوعات ارزشیابى، امحا، انتقال و مدیریت اسناد را دربرمى گیرد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، شامل دو گروه کارشناسان رابط آرشیو ملى و نیز مدیران اسناد وزارتخانه ها و سازمان هاى دولتى مادر مىب اشد. پس از تجزیه - تحلیل پژوهش، نتایج بررسى ارائه شد و در نهایت، پیشنهادهائى در زمینه بهبود وضعیت شناسائى و فراهمآ ورى اسناد در آشیو ملى، ارائه گردید.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقاله های منتشرشده در زمینه رفتار اطلاعیابی در نشریات فارسی طی سال های 1375 تا 1388 است. روش: این پژوهش با روش کتابسنجی و با ابزار سیاهه وارسی انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد از 81 مقاله بازیابی شده 6/92 درصد تالیف و 40/7 درصد ترجمه است. سهم مردان 4/58 درصد است و64/66 درصد از مقاله ها دارای یک پدید آورنده می باشند. 37/70 درصد از مقاله ها پژوهشی است که 96/85 درصد آنها به روش پیمایش توصیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات 49/96 درصد از پرسشنامه میباشد. 35/40 درصد از پژوهش ها به بررسی رفتار اطلاعیابی اعضای هیئت علمی پرداخته اند. در این بین فصلنامه کتاب، نشریه مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران دارای درجه علمی _ ترویجی، با انتشار 23 مقاله در زمینه رفتار اطلاعیابی بیشترین مقاله های مورد بررسی را منتشر کرده است.

هدف : پژوهش حاضر، درصدد بررسی سیاست مجموعه سازی آرشیوهای وب ملی کشورهای منتخب (استرالیا، سوئد، فرانسه، زلاندنو و بریتانیا)؛ به ­منظور ارائه سیاهه پیشنهادی برای مجموعه­سازی آرشیوهای وب ملی است. روش/رویکرد پژوهش : برای بررسی مفاهیم، از روش کتابخانه­ای و مطالعه منابع و متون استفاده شد. در ادامه، با مطالعه وبگاه آرشیوهای وب ملی کشورهای منتخب و مکاتبه با دست اندرکاران مربوط، سیاست­های مجموعه­سازی منابع وب در آرشیوهای مذکور گردآوری و براساس تحلیل محتوای هر­یک از سیاست­های مجموعه­سازی، سیاهه­ای منسجم و جامع ارائه شد . یافته­های پژوهش : آرشیوهای وب مورد مطالعه، از لحاظ معیارهای مجموعه­سازی منابع، متفاوت­اند: آرشیو وب پاندورا، 101 معیار؛ آرشیو وب کالچرارو3، 17 معیار؛ آرشیو وب زلاندنو، 21 معیار؛آرشیو وب کتابخانه ملی فرانسه، 15 معیار و آرشیو وب بریتانیا، 19 معیار را در مجموعه­سازی خود به­کارگرفته­اند. نتیجه­گیری: معیارهای مجموعه­سازی به­دست آمده از بررسی سیاست­های مجموعه­سازی آشیوهای وب ملی کشورهای منتخب، به­صورت سیاهه­ای متشکل از 8 عامل (عوامل کلی انتخاب انتشارات پیوسته، انواع انتشارات، عنوان، اولویت­بندی نسخه­های چندگانه، مسائل قانونی، استثناها، اصول کلی انتخاب، و وارسی کل دامنه)؛ 32 ملاک؛ و 107 نشانگر برای آرشیوهای وب ملی تعیین گردید.

Purpose: information. Library so ware should be designed and presented in such a way that along with comfortable application, it contains various capabilities suitable for di erent types of search, presenting the results of information retrieval, displaying the information and managing the search history, functional for di erent types of information resources. e archival so ware programs applied in archival centers need the same qualities. A comprehensive archival program, which is based on standards of archival construction, can broadly satisfy the needs of both archivists and researchers for better access to the archival information. e main purpose of this research is to assess the archival centers of Iran in terms of their archival so ware. e homogeneity of library so ware programs paves the way for easier management of Methodology: checklist containing archival requirements was prepared through studying di erent texts and interviewing archiving professionals. On the basis of the information obtained, it was ascertained which types of archival requirements were covered at any archival center. e next step was identifying and assessing the so ware programs available in the archival centers against a checklist. rough this checklist the so ware programs available in any archival center were calibrated. is study on the present so ware programs enabled the researchers to analyze the presence or absence of the various capabilities in the so ware. e present research employs the descriptive/survey method. As the -rst step, a Findings: programs have the least compliance with the factors mentioned in the checklist. Most of the studied archival so ware programs had some weak points in applying archival standards and presenting an e cient guideline. e -ndings also indicate that none of the studied archival so ware programs apply adequate archival standards; however, “Rasa” and “Simorq” programs have a basic and elementary capability. is research shows that the “Naghshe Jahan” and “Shenasnameye Farhangie Isargaran

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی قالب­های فراداده­ای آرشیو صدا در سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (مراکز شمال­غرب کشور) است. روش پژوهش: روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، روش میدانی و به منظور گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر، کاربران (برنامه­سازان و آرشیویست­ها) شبکه های صدای 5 مرکز (اردبیل، ارومیه، تبریز، زنجان و مهاباد) هستند. یافته ها: با توجه­­ به شاخص­ها و میانه به دست آمده برای کارآیی قالب­های فراداده­ای توصیفی بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای مراکز شمال­غرب صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، میزان کارآیی فیلدهای اثر/ عنوان، پدیدآور/ تهیه کننده، خواننده/ نقال، قاری/ مداح، کارشناس/ سخنران، گوینده، گزارشگر،­ اپراتور، صدابردار، آهنگساز، نوازنده، نوع میان­برنامه، نوع موسیقی، مناسبت، زبان / گویش، دستگاه، حالت، طبقه برنامه، آخرین استفاده، تاریخ پخش، قسمت برنامه، مدت، تاریخ ورود، تاریخ تولید، مدیا و آدرس آرشیو، قابلیت­پخش، کد سیستم از نظر کاربران، در اندازه متوسطی است. و همچنین با توجه­­ به شاخص­ها و میانه به دست آمده برای کارآیی قالب­های فراداده­ای تحلیلی بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای مراکز شمال­غرب صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، میزان کارآیی فیلدهای موضوع، کلمات ­کلیدی، توضیح و کلمات­ کلیدی یا نمایه به لحاظ انعطاف لازم برای جستجوی تک­کلمه ای و چند­کلمه ای سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدای مراکز شمال­غرب کشور از دیدگاه کاربران سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا رضایتی در اندازه متوسط است. نتیجه گیری: درکل این نتیجه بدست می آید که فیلدهای موجود در بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا دارای کارآیی متوسط هستند و تلاش­هایی باید در این زمینه صورت بگیرد که این فیلدها روزآمد شده و ارتقاء یافته و هماهنگ باشند . علاوه بر این نیاز به وجود فیلدهای پیشنهادی به طور میانگین ارزیابی شده است. به معنی دیگر اضافه کردن فیلدهای پیشنهادی به سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا از نظر کاربران ضروری به نظر میرسد. در انتهای پژوهش الگوی پیشنهادی پژوهشگر، برای فورمتهای فراداده­ای مورد استفاده در بخش آرشیو سیستم اتوماسیون تولید و پخش صدا ارائه شده است.

هدف : پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی معیارهای ارزیابی میراث مستند در برنامه حافظه جهانی، به شناسایی مؤلفه­های این معیارها در دسته میراث مستند عکس­های تاریخی ایران (عصر قاجار) بپردازد. روش : این پژوهش به روش سند پژوهی، مصاحبه، و با کمک فن دلفی انجام شده است. جامعه پژوهش، مؤلفه­های معیارهای ارزیابی دسته انتخاب شده می­باشد که توسط 10 نفر از متخصصان پاسخ داده شده است. یافته­های پژوهش : نتایج این پژوهش در دو بخش معیارهای مطلق و نسبی حاصل شد. بررسی­های این پژوهش نشان می­دهد که مهم­ترین توجه در انتخاب آثار مستند عکس­های تاریخی، معیارهای مطلق است؛ و در زیرمجموعه معیارهای مطلق، معیار اصالت 18 مؤلفه؛ و برای معیار اهمیت جهانی، منحصربه فرد بودن و غیرقابل جایگزین بودن، 5 مؤلفه حاصل و تأیید شد؛ و در نهایت، 50 مؤلفه به منظور ارائه دستورالعمل پیشنهادی جهت انتخاب عکس­های تاریخی ایران (دوره قاجار) به دست آمد.

این پژوهش درک کودکان ایرانی از معنای نشان های مفهومی و علائم ناوبری موجود در رابط کاربر کتابخانه ی مجازی بین المللی کودکان را بررسی می کند تا به کمک آن میزان مناسب بودن یا نبودن رابط کاربر این کتابخانه برای استفاده کودکان ایرانی سنجیده شود. روش اصلی پژوهش کیفی است و از روش کمی برای پاسخ گویی به برخی از پرسش های پژوهش کمک گرفته شده است. جامعه ی مورد مطالعه، شامل20 کودک 7 تا 11 ساله بود. نتایج پژوهش نشان داد که همه ی نشانه های مفهومی موجود در رابط کاربر انگلیسی کتابخانه برای استفاده کودکان ایرانی نامناسب است. هم چنین بر اساس نتایج به دست آمده، هیچ یک از نشانه های ناوبری از نظر کودکان مورد مطالعه مناسب دانسته نشد. نتایج پژوهش هم چنین حکایت از آن دارد که رابط کاربر فارسی، باعث تسهیل درک کودکان از معنی نشانه های مفهومی موجود در رابط کاربر کتابخانه مجازی کودکان شده است. با استفاده از نتایج حاصل از این بررسی می توان رابط کاربرهایی مناسب جهت کودکان ایرانی، با توجه به تفاوت های فرهنگی و زبانی آن ها طراحی کرد

هدف: پژوهش حاضر، میزان کاربردپذیری استاندارد توصیف و دسترسی به منبع( آر.دی.ای.) را در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بررسی نموده است. روش/ رویکرد: پژوهش به روش پیمایش توصیفی انجام پذیرفته و داده­ها از طریق سیاهه ­وارسی، گردآوری شده است. جامعه این پژوهش شامل 156 عنصر کاربرگه فهرست نویسی اسناد تاریخی مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی است که برای دستیابی به اهداف پژوهش، تنها تعداد 56 عنصر توصیفی موجود در کاربرگه مذکور، با مشورت و نظرخواهی از متخصصان، مورد توجه بوده که در نهایت داده­های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته­های پژوهش: میزان مطابقت کاربرگه فهرست نویسی اسناد تاریخی مجلس شورای اسلامی و عناصر هسته استاندارد توصیف و دسترسی به منبع(آر.دی.ای.)، تنها 22.1درصد است به بیان دیگر ، تعداد 27 عنصر از کاربرگه مذکور، با 122 عنصر هسته استاندارد توصیف و دسترسی به منبع(آر.دی.ای.) انطباق دارد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که کاربرگه فهرست نویسی اسناد تاریخی مجلس شورای اسلامی بیشتر به بحث سیستمی و تحلیلی(موضوعی) توجه داشته و تعداد عناصر توصیفی آن بسیار کمتر است. در واقع، استاندارد توصیف و دسترسی به منبع(آر.دی.ای.)، در مقایسه با کاربرگه فهرست نویسی اسناد تاریخی مجلس شورای اسلامی، پوشش جامع­تری برای فهرست نویسی توصیفی منابع آرشیوی دارد، و نیز مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به ­جهت بهبود توصیف و سازماندهی منابع خود می­تواند، 49 عنصر پیشنهادی را که برگرفته از عناصر هسته استاندارد توصیف و دسترسی به منبع(آر.دی.ای.) است، در کاربرگه خود بگنجاند.

هدف: در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی عناصر ایساد با فیلدهای یونی مارک، مارک ایران و مارک21 پرداخته شده است. روش/ رویکرد پژوهش: برای مقایسه عناصر ایساد با فیلدهای اصلی و فیلدهای فرعی موجود در یونی مارک و مارک ایران از جدول تطبیقی اولیه ای استفاده شد. این قیلدها در سال 1385 برای پیاده سازی مقدماتی عناصر ایساد در نرم افزار رسا تهیه شده بود. بر اساس این جدول و نیز جداول تطبیقی ایساد با ای ای دی و نیز مارک 21 با ای ای دی، عناصر ایساد با فیلدها و فیلدهای فرعی یونی مارک و مارک ایران تطبیق داده شد. یافته ها: در دستنامه های یونی مارک و مارک ایران، اکثر مواد آرشیوی وجود دارند و برای هریک برچسب های مورد نیاز طراحی شده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد که مواد آرشیوی به عنوان منابع کتابخانه ای و غیرکتابی دیده شده اند. در واقع می توان بیان داشت که دستنامه های یونی مارک و مارک ایران مواد آرشیوی را به صورت مجزا و به عنوان یک واحد در نظر گرفته اند. یعنی محتوا و ساختار سلسله مراتبی مجموعه بازنمون می شوند.