امیررضا اصنافی

هدف: بررسی میزان رؤیت پذیری وب سایت های انجمن های علمی حوزه علوم انسانی در ایران است. روش/ رویکرد پژوهش: فهرست 62 انجمن علمی حوزه علوم انسانی در ایران از طریق وب سایت کمیسیون انجمن های علمی ایران استخراج شد. با استفاده از روش وب سنجی، در فاصله زمانی 27 آوریل تا 17 ماه می 2012 تحلیل وب سایت های فعال از طریق پایگاه های الکسا، اولروز، و راهنمای اینترنتی یاهو انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که وب سایت انجمن روان شناسی اجتماعی ایران با در اختیار داشتن 918 پیوند دریافتی، بیشترین پیوند را از دیگر سایت ها دریافت کرده است. انجمن مطالعات برنامه ریزی درسی ایران، انجمن مطالعات خانواده در ایران، و انجمن زبان و ادبیات فارسی با در اختیار داشتن کمترین پیوند دریافتی و رتبه در گوگل، ضعیف ترین وب سایت های انجمن های علوم انسانی در ایران محسوب می شوند. انجمن مدیریت اجرایی ایران با عامل تأثیرگذار تجدیدنظرشونده 15 بالاترین عامل تأثیرگذار را در اختیار داشته است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق، و ارائه آن به مدیران وب سایت های انجمن های علمی مورد مطالعه در تحقیق حاضر، افزون بر مرئی تر ساختن وب سایت و کمک به دریافت پیوند بیشتر از سوی وب سایت های مرتبط و خارجی، راه ارتباطات علمی را نیز می گشاید.

در عصر حاضر به دلیل همگرایی علوم و تخصصهای مختلف، همکاری در تولیدات علمی مقوله ای مهم محسوب می شود. از سوی دیگر، زلزله به عنوان رویدادی طبیعی که در همه نقاط جهان رخ می دهد و خسارات فراوانی به همراه دارد، همواره مورد توجه متخصصان حوزه های مختلف علمی قرار دارد. لذا، در پژوهش حاضر به عنوان مطالعه ای موردی، مقالات یکی از معتبرترین کنگره های بین المللی حوزه زلزله در کشور ایران، که طی سالهای2011- 1991 برگزار شده است، از نظر همکاری گروهی نویسندگان مقالات، به ویژه محققان ایرانی، تحلیل شده است. هدف این پژوهش شناسایی کشورهایی بود که بیشترین میزان مشارکت را در تولید مقالات علمی این مجموعه همایشها با پژوهشگران ایرانی داشتند و نیز رصد کردن شیوه همکاری علمی پژوهشگران مد نظر بود. این پژوهش با روش آمار توصیفی از نوع علم سنجی انجام و طی آن مشخص شد که 1628 مقاله در این مجموعه همایشها ارائه شده است و پژوهشگران ایرانی 122 مقاله فردی و 722 مقاله گروهی را ارائه کرده اند. علاوه بر این، روند تدوین مقالات علمی پژوهشگران ایرانی در مجموعه کنفرانسهای جهانی مهندسی زلزله نیز بررسی شد که نرخ رشد ارائه مقالات محققان ایرانی در این مجموعه کنفرانسها نیز از سال 1956 تا 2012 به صورت صعودی بوده است. لذا، پیشنهاد می شود که پژوهشگران ایرانی حوزه زلزله شناسی و مهندسی زلزله برای نایل آمدن به رتبه های تأثیر گذار در مقیاس جهانی طی سالهای آینده، میزان همکاریهای علمی خود را با متخصصان این حوزه در خارج از مرز های ایران افزایش دهند.

هدف: هدف پژوهش بررسی میزان قابلیت درک واژگان به کار رفته در محیط رابط کاربری پایگاه های اطلاعاتی وب آو نالج و اسکوپوس است. روش: روش شناسی پژوهش حاضر، کمی و به روش پیماشی انجام گرفته است. جامعه پژوهش، دانشجویان کارشناسی ارشد شاغل به تحصیل در دانشگاه شهید بهشتی بودند و از نمونه گیری تصادفی برای انتخاب نمونه (350 دانشجو) استفاده شده است. اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع آوری شد که 309 نفر (88%) از دانشجویان به پرسشنامه پاسخ دادند. در این پژوهش از آمار توصیفی و آزمون معناداری همبستگی اسپیرمن برای تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که69/4% از واژه های مورد بررسی پایگاه اطلاعاتی وب آو نالج، میزان درک خیلی زیاد و زیاد دارند. بر اساس نتایج، واژگان مورد بررسی در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، 5/59% از واژگان مورد بررسی قابلیت درک خیلی زیاد و زیادی کسب نمودند. همچنین مشخص شد واژه های جمع نسبت به واژه های مفرد میزان درک بیشتری دارند؛ و نیز میزان درک جمله کوتاه نسبت به جمله بلند بیشتر است. نتایج نشان داد میزان آشنایی با پایگاه اطلاعاتی و همچنین استفاده از آن و نیز آشنایی با زبان انگلیسی بر درک بهتر واژگان اثر می گذارد. نتیجه گیری: واژگان مورد بررسی در هر دو پایگاه اطلاعاتی، دارای قابلیت درک خوبی هستند. واژگانی که دارای بیشترین میزان درک در هر دو پایگاه هستند، جزء واژه ها و عبارت های آشنایی هستند که در اکثر پایگاه ها وجود دارند. واژگانی با کمترین میزان درک، شامل دو دسته هستند: دسته اول واژگان علملیات رایانه ای و دسته دوم واژگان تخصصی کتابداری؛ که پیشنهاد گردید در طراحی و باز طراحی پایگاه های اطلاعاتی از این دو دسته واژگان تا حد امکان کمتر استفاده گردد و در صورت لزوم با ارائه توضیحات باشد؛ همچنین از واژگان جمع، جملات کوتاه و امری، عبارت های وصفی و توضیحات برای کلمات در طراحی پایگاه ها استفاده گردد.

هدف: تحقیق حاضر، در نظر دارد به ارزیابی محتوایی و ساختاری وب سایت های کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشکده ای در دانشگاه شهید بهشتی و رتبه بندی این وب سایت ها بپردازد. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی و به صورت توصیفی، صورت گرفته است. ابزار پژوهش، سیاهه وارسی است که پایه اصلی آن، مقاله منصوریان (1390) بوده است که با بررسی متون و انجام اصلاحات لازم در آن، 53 عنصر به صورت نهایی به دست آمده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل صفحات وب کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشکده های دانشگاه شهید بهشتی است. داده های پژوهش مورد نظر از طریق مراجعه به صفحات وب کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشکده های دانشگاه شهید بهشتی از اواخر بهمن ماه 1391 تا نیمه اردیبهشت ماه سال 1392 به دست آمده است. ارزیابی وب سایت های کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشکده های دانشگاه شهید بهشتی به صورت مشاهده مستقیم این وب سایت ها و بر اساس تنظیم سیاهه وارسی  انجام شده است. یافته ها: از مجموع 11 وبگاه کتابخانه دانشکده ای در دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده های علوم تربیتی و روانشناسی، حقوق و الهیات در رتبه های اوّل تا سوّم قرار دارند. از کل 53 عنصر ضروری برای وبگاه های کتابخانه های مورد بررسی، کتابخانه های دانشکده های علوم تربیتی و روانشناسی 19،  حقوق 14 و الهیات 13 عنصر را در وبگاه های خود قرار داده اند. این امر نشان میدهد که وبگاه های مذکور، حداقل عناصر ضروری در یک وبگاه کتابخانه ای را مورد استفاده قرار نداده اند و نتوانسته اند با کاربران خود ارتباط و تعامل ایجاد کنند.  از طرفی، یافته ها نشان داد از مجموع 4 پژوهشکده موجود در دانشکده شهید بهشتی، وبگاه پژوهشکده خانواده با درج 13 عنصر از 53 عنصر در در رتبه اوّل قرار دارد. هر چند این وبگاه، بین وبگاه های سایر پژوهشکده های دانشگاه شهید بهشتی شاخص ترین است، ولیکن با یک وبگاه کارآمد و کاربرد پذیر که بتواند به کاربران خود خدمات ارائه کند فاصله بسیار دارد.  نتیجه گیری: این امر ضروری به نظر می رسد که کتابداران و مدیران کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشکده ای در دانشگاه شهید بهشتی، با بهره گیری از نتایج پژوهش حاضر، نسبت به تغییر ساختار وبگاه های خود و غنی سازی اطلاعاتی آن به لحاظ آموزشی، پژوهشی و خدماتی اقدام نموده و با اصلاح محتوا و ساختار این وبگاه ها به ارائه خدمات بهینه و روزآمد به کاربران خود بپردازند. در انتها، پیشنهاد می شود در پژوهشی دیگر، دیدگاه کاربران وبگاه های کتابخانه های دانشکده ای و پژوهشکده ای دانشگاه شهید بهشتی به منظور بررسی میزان کاربردپذیری این وبگاه ها مورد ارزیابی و مطالعه قرار گیرد.

پژوهش حاضر با استفاده از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی به مطالعه نقش کشورهای جهان در تولیدات علمی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی طی سال های 1963 تا 2012 میلادی می پردازد. جامعه پژوهش از تعداد 58757 مقاله تشکیل شده که در دوره زمانی 50 ساله مورد بررسی در 83 مجله این حوزه به چاپ رسیده و در پایگاه وب علوم نمایه شده اند. در این پژوهش نحوه تکامل و پیکربندی شبکه هم تألیفی کشورها با استفاده از شاخص های کلان تحلیل شبکه های اجتماعی مانند چگالی، اتصال، ضریب خوشه بندی، میانگین فاصله، قطر شبکه، مولفه ها و خوشه های تشکیل دهنده شبکه بررسی شده است. از سوی دیگر عملکرد کشورهای برتر جهان بر اساس شاخص های مختلف علم سنجی مانند تعداد تولیدات، تعداد استنادها و خوداستنادی، میانگین استناد، ضریب هیرش، درصد مقالات استناد شده، تعداد مقالات پراستناد، شاخص فعالیت، شاخص کیفیت نسبی و همچنین شاخص های خرد تحلیل شبکه های اجتماعی مانند درجه، بینیت، نزدیکی و تعداد کشورهای همکار مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین از نرم افزارهای یو.سی.آی.نت و وی.او.اس.ویوور جهت ترسیم و تحلیل شبکه هم تألیفی کشورها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که شبکه هم تألیفی کشورهای جهان در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از تعداد 151 گره و 11538 پیوند تشکیل شده است. این شبکه از ویژگی شبکه های مستقل از مقیاس و جهان کوچک برخوردار بوده و نظریه شش درجه جدایی نیز در این شبکه صادق است. شبکه هم تألیفی مورد بررسی از 15 مولفه تشکیل شده که مولفه اصلی آن 90 درصد از کل گره های شبکه را شامل می شود. تحلیل خوشه ای شبکه نیز نشان می دهد که شبکه هم تألیفی کشورها در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از 39 خوشه متفاوت تشکیل شده که در این میان خوشه های یازدهم و نهم با حضور کشورهای امریکا و انگلستان از بیشترین میزان چگالی برخوردارند. نهایتا عملکرد پنجاه کشور برتر از جمله ایران با استفاده از شاخص های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پژوهش حاضر تصویر جامعی از فعالیت کشورهای جهان در نیم قرن تولید علم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی فراهم می آورد

هدف: واژه نامه­ها و اصطلاحنامه­ها در حوزه مطالعات آرشیوی و در میان آرشیویستها نقش کمتری ایفا کرده است. بدین معناکه منبع رسمی که آرشیویستها جهت تعیین معانی دقیق واژگان مورد نظر خود در متون آرشیوی از آن بهره بگیرند به زبان فارسی وجود نداشته و شمار واژه نامه­ها و اصطللاح­نامه­های انگلیسی زبان نیز انگشت شمار است. مقاله حاضر، در نظر دارد ضمن مرور کلی بر پژوهشهای انجام شده در حوزه اصطلاحنامه­ها و واژه نامه­های تحت وب، به معرفی برخی از واژه نامه­ها و اصطلاحنامه­های پیوسته و تحت وب مرتبط با حوزه آرشیو بپردازد روش گردآوری و تحلیل داده­ها: مقاله حاضر از نوع مروری بوده است. شیوه گردآوری داده­ها، که شامل واژه­ها و اصطلاحنامه­های آرشیوی تحت وب هستند، از طریق بررسی متون و نیز جستجو در موتورهای کاوش و راهنماهای اینترنتی انجام شده است. یافته­ها: بررسی­ها نشان داد که در داخل کشور، واژه نامه و اصطلاحنامه آرشیوی در قالبهای چاپی و الکترونیکی وجود ندارد. واژه نامه ها و اصطلاحنامه های تحت وب که در این مقاله یافته شده اند، عمدتاً توسط دانشگاهها، انجمن های علمی آرشیوی و مراکز تولید نرم افزارهای آرشیوی تهیه و ارائه شده اند. تعدادی از این واژه نامه­ها و اصطلاحنامه ها امکان جستجوی عبارتی و الفبایی را دارا هستند و برخی دیگر، دارای واژگان محدود و بدون قابلیت جستجو هستند. لیکن در هر دو گروه، برای عبارات تخصصی، توضیحات و توصیفات جامع ارائه شده است. نتیجه گیری: متخصصان حوزه آرشیو در داخل کشور میتوانند با بررسی واژه نامه ها و اصطلاحنامه های معرفی شده در این مقاله، عملکرد و کارایی آنها را مورد ارزیابی قرار دهند، مناسب ترین این منابع را برگزینند و بر مبنای آن، الگوی بومی شده واژه نامه ها و اصطلاحنامه های آرشیوی به زبان فارسی را تدوین نمایند. این واژه نامه یا اصطلاحنامه آرشیوی به زبان فارسی را میتوان با بهره گیری از فناوریهای نوین وبی، به صورت پیوسته در اختیار آرشیویستهای مراکز آرشیوی و پژوهشگران این حوزه قرار داد.

این پژوهش با هدف تعیین معتبرترین مجلات الکترونیکی رایگان حوزه علوم پزشکی، با کمک سیاهه وارسی، از روش تحلیل محتوا و همچنین تحلیل پیوند استفاده کرده است. جامعه مورد مطالعه در این مقاله نیز تمامی مجلات موجود در پایگاه راهنمای مجلات الکترونیکی رایگان Directory of Open Access Journals و Free Medical Journals است. روش اجرای این پژوهش بدین صورت بوده است که ابتدا با استفاده از سیاهه وارسی، تمامی صفحات وب مجلات حوزه پزشکی این دو پایگاه مطالعه و در مرحله بعدی این پژوهش، نشانی های اینترنتی مجلات الکترونیکی رایگان منتخب انگلیسی زبان حوزه علوم پزشکی بررسی گردید. همچنین، برای تعیین میزان پیوندهای دریافتی و مجموع پیوندهای این وب سایت ها، از راهنمای یاهو استفاده شده است. در نهایت، عامل تاثیرگذار وبی و وب سایت های هسته مجلات الکترونیکی رایگان علوم پزشکی شناسایی گردیدند. برخی از نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در میان مجلات معتبر حوزه بهداشت، مجلات «New South Wales Public Health Bulletin» و «PLoS Biology» و «Environmental Health Perspectives - National Institute of Environmental Health Sciences» ؛ در پرستاری، مجلات «Online Journal of Rural Nursing and Health Care» و «Online Journal of Nursing Informatics»؛ در دندانپزشکی، مجلات «BMC Oral Health» و «Brazilian Oral Research»؛ و در نهایت در پزشکی، مجلات «Brazilian Journal of Medical and Biological Research» و «Clinics» و «Sao Paulo Medical Journal» ، معتبرترین مجلات در میان تمامی مجلات الکترونیکی رایگان مورد بررسی محسوب می شوند

هدف: پژوهش حاضر به شناسایی محیط های اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز و رابطه این محیط ها با مهارت های سواد اطلاعاتی آنان می پردازد. روش: پیمایشی از نوع توصیفی_همبستگی و ابزار آن پرسشنامه ای بود که بین 278 نفر دانشجوی کارشناسی ارشد که با نمونه گیری مطبّق انتخاب شده بودند، توزیع شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که محیط های اطلاعاتی اصلی این دانشجویان عبارتند از: محیط سایت کامپیوتر دانشگاه، کتابخانه و خوابگاه. همچنین پر اهمیت ترین دلایل دانشجویان جهت استفاده از محیط های اطلاعاتی عبارتند از: حضور افراد خبره و متخصص در آن محیط، آسان بودن برقراری ارتباط با افراد حاضر در آن محیط، افزایش دانش و تجربیات شخصی در نتیجه تبادل اطلاعات در آن محیط و امکان برطرف نمودن مسائل مربوط به تحقیق، پروژه و پایان نامه از طریق اطلاعات کسب شده از آن محیط. در خصوص وضعیت سواد اطلاعاتی، دانشجویان، در سطح 5 مهارت تعریف شده، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند و مهارت سواد اطلاعاتی دانشجویان کم است.

Purpose: information. Library so ware should be designed and presented in such a way that along with comfortable application, it contains various capabilities suitable for di erent types of search, presenting the results of information retrieval, displaying the information and managing the search history, functional for di erent types of information resources. e archival so ware programs applied in archival centers need the same qualities. A comprehensive archival program, which is based on standards of archival construction, can broadly satisfy the needs of both archivists and researchers for better access to the archival information. e main purpose of this research is to assess the archival centers of Iran in terms of their archival so ware. e homogeneity of library so ware programs paves the way for easier management of Methodology: checklist containing archival requirements was prepared through studying di erent texts and interviewing archiving professionals. On the basis of the information obtained, it was ascertained which types of archival requirements were covered at any archival center. e next step was identifying and assessing the so ware programs available in the archival centers against a checklist. rough this checklist the so ware programs available in any archival center were calibrated. is study on the present so ware programs enabled the researchers to analyze the presence or absence of the various capabilities in the so ware. e present research employs the descriptive/survey method. As the -rst step, a Findings: programs have the least compliance with the factors mentioned in the checklist. Most of the studied archival so ware programs had some weak points in applying archival standards and presenting an e cient guideline. e -ndings also indicate that none of the studied archival so ware programs apply adequate archival standards; however, “Rasa” and “Simorq” programs have a basic and elementary capability. is research shows that the “Naghshe Jahan” and “Shenasnameye Farhangie Isargaran

به کارگیری قابلیتهای مختلف وب در نشر دانش و اطلاعات، ضمن غلبه بر محدودیتهای زمانی و مکانی، حق انتخاب مخاطب را ارج نهاده و بستری مناسب را برای تعاملات اطلاعاتی فراهم نموده است. وبلاگها به عنوان یکی از محبوبترین «رسانه های اجتماعی» در جامعه امروزی بویژه جامعة کتابداری ایران، نقش بسیار مهمی را در تحکیم تعامل دو سویه کاربر و کتابخانه ایجاد کرده اند. تحقیق حاضر، با استفاده از شیوه های وب سنجی به شناسایی و بررسی فعالیتهای وبلاگهای کتابداری ایرانی میپردازد. این تحقیق با استفاده از موتور کاوش آلتاویستا در ماه آوریل 2006 (اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت 1385) صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان داده از مجموع 46 وبلاگ کتابداری ایرانی، تنها 28 وبلاگ فعال هستند و به طور مستمر روزآمد میشوند. از شمار این 28 وبلاگ، 25 وبلاگ فارسی زبان، 2 وبلاگ انگلیسی زبان و یک وبلاگ هم دو زبانه است. در این تحقیق مشخص شد تنها سه وبلاگ «انجمن کتابداران فارس»، «وبلاگ گروهی کتابداران» و «واژه نامه مدیریت دانش» به صورت گروهی اداره میشوند. اغلب وبلاگ نویسان کتابداری ایرانی، از «وب سایت بلاگفا» به عنوان میزبان وبلاگهای خود استفاده میکنند و تنها یک وبلاگ است که از وب سایت «بلاگ اسکای» به عنوان میزبان استفاده می کند. این تحقیق نشان داد در رتبه بندی وبلاگهای کتابداری ایرانی از نظر مجموع پیوندها، وبلاگهای «کتابداران فردا»، «وبلاگ گروهی کتابداران» و «وبلاگ یادداشتهای یک اطلاع رسان»، حایز رتبه های اول تا سوم بوده و وبلاگهای «نظریه های کتابداری»، «انجمن کتابداران خوزستان» و «انجمن کتابداران قم» در پایین ترین رتبه ها قرار دارند. همچنین در رتبه بندی وبلاگهای کتابداری ایرانی بر اساس پیوندهای درونی مشخص شد وبلاگهای «کتابداران فردا»، «وبلاگ کتابداری» و «وبلاگ مدیریت دانش و کتابداری» در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. همچنین، از محاسبه ضریب تاثیر گذار وب برای وبلاگهای کتابداری ایرانی مشخص شد وبلاگهای «کتابداران فردا»، «مدیریت دانش و کتابداری» و «کتابدار پارسی» در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در بررسی زبانی وبلاگهای کتابداری ایرانی، نشان داده شد وبلاگهای مذکور اکثراً به زبان فارسی، محدود به جامعه کتابداران درون ایران، و عمدتاً بیشتر به مسائل عمومیتر کتابداری و اطلاع رسانی میپردازند؛ لذا نتوانسته اند پیوندهای بسیار گسترده ای را دریافت نمایند و تبادل پیوند آنها محدود به وبلاگهای کتابداری فارسی زبان داخل کشور است.