عزت ملاابراهیمی

عزت ملاابراهیمی

مدرک تحصیلی: هیات علمی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۷۷ مورد.
۲۱.

فضاء الشعر وحضور الحلم: من التشکیل إلی التدلیل قراءه فی تجربه معد الجبوری الشعریِّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۷ سال ۱۴۴۲ شماره ۲ 19-39
تعداد بازدید : 90 تعداد دانلود : 647
إنَّ الرؤیاویّه تعنی حضور الحلم والرؤیا فی نسیج الشعر أی سطوه الحلم علی مساحات الشعر بصوره یصطبغ التشکیل بصبغه الحلم وفضاء الحلم هو الذی یهیمن علی فضاء التشکیل بصوره یحقّق شعریّه التشکیل الشعری من خلال المسافه الجمالیه التی یخلقها ویعمل أیضاً کعتاد تعبیری فی فضاء الشعر ویستخدمه الشاعر وسیله للتعبیر عن الفکره وتحمل الموضوع. إنَّ معد الجبوری من البارزین الذین أسهموا بما یمتلکون من الخزین الشعری المعرفی والوعی الشدید بالأصاله والمعاصره فی ولوجهم میدان الشعریه، فی خلق تطوّرات واسعه وملحوظه فی نسیج الشعر العربی المعاصر والعراقی خصوصاً. من أهم ثیمات شعر معد الجبوری، ثیمه الحلم وحضور فضاء الرؤیا داخل فضاء القصیده وهذا الحضور ینطلق من انتمائه إلی الاتجاه السّریالی . هذا البحث مقاربه لموضوع الحلم وتمظهراته فی شعر الجبوری واعتمد المنهج الوصفی – التحلیلی . ومن نتائج البحث هو أنَّ الحلم فی تمظهره البنیوی فی شعر الجبوری یستخدم فی السیاق السلبی والإیجابی أی مرتبط بالحضور والغیاب وفی مستوی الغیاب یحمل الحلم دلالات السکون والرکون للاستسلام بحیث یکون الحلم فی المشهد الشعری معادلاً لضعف الحضور ورخوه العزیمه وسط دوامات الموت والخراب وعند اشتداد حضور الآخر الأجنبی للقبض علی الشعب والأرض وفی مستوی الحضور یصبح موضوع الحلم، الثوره والحلم بالعوده أو الحیاه الطافحه بالدفء والنشوه أو یصبح وسیله الشاعر لبناء المفارقه التی تتکیء علی الحلم من خلال حضوره وفقدان حضوره فی المشهدین المختلفین ویخرج الحلم عن إطار هذین الحقلین فی شعر الجبوری ویستخدمه الشاعر للتعبیر عن الإبداع والتجدید فی مستوی شعریِّه الجبوری. فالحلم فی هذا السیاق عالم للکشف والإبداع یدخل إلیها الشاعر وفی رحلته الحلمیِّه یأتی بقصائد فی غایه الإبداع والجمال وهذا هو موضوع الحلم فی تمظهراته المختلفه فی شعر الشاعر.
۲۲.

تحلیل ادبی و سبکی عاطفه خشم در قرآن کریم (مورد مطالعه سوره بقره)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 165 - 177

کلید واژه ها: تحلیل ادبی عاطفه خشم سوره بقره غضب احکام دلالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 412 تعداد دانلود : 571
عواطف انسان به دو دسته ی اصلی و ثانویه تقسیم می گردند. بر اساس نظریات روانشناسان در باب عواطف، عاطفه ی خشم جزو عواطف اصلی انسان قرار می گیرد. در قرآن کریم برای هدایت انسان از ابعاد مختلف، احکام و اصولی وجود دارد. این احکام به شیوه های متفاوتی قابل بررسی می باشند. مهم ترین سوال ما در این مقاله این است که عوامل تاثیرگذار براین عاطفه کدام اند؟ و فرضیه ی ما بر مبنای این است که این عوامل شامل کلماتی با بار معنایی منفی می باشند. بررسی آن ها در وهله ی اول شامل جمع آوری اطلاعات از تفاسیر و متون حدیث می باشد و سپس تحلیل آن آغاز می شود. در تحلیل ادبی سعی می گردد با نگاه به عوامل تاثیرگذار در شیوه ی کلام، معانی و دلالت های بیشتری یافت شود و به اهداف و احکام آیات نزدیک تر گشت. سوره ی بقره طولانی ترین سوره ی قرآن کریم می باشد و در آن احکام مختلفی وجود دارد. عاطفه ی خشم در این سوره در معنای کلمه ی «غضب» قرار دارد، که در آیات ۶۱ و ۹۰ این سوره قرار گرفته اند. در این آیات عوامل مختلفی برای وجود این عاطفه یافت می گردد و با بررسی آن ها درمی یابیم که کفر یکی از عوامل کلیدی آن می باشد.
۲۳.

معناشناسی پوشیدنی ها در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 73 - 91

کلید واژه ها: قرآن کریم پوشش پوشیدنی معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 969 تعداد دانلود : 149
واژگان بسیاری در قرآن کریم بر مفهوم پوشش دلالت دارند از جمله آن ها می توان به «سرابیل»، «جلابیب»، «قمیص»، «کسوه»، «عبقری»، «بطائن»، «زرابیّ»، «خُمر»، «لبوس»، «ثیاب»، «سابغ»، «مدثر»، «مزمل» و غیره اشاره کرد. این نوشتار، درصدد تبیین و بررسی واژگانی است که به نوعی با پوشش و پوشیدنی های انسان مرتبط هستند و در قرآن کریم مطرح شده اند. پژوهش حاضر برای تبیین آیات مورد نظر از نظریه معناشناسی بهره جسته و در جهت کشف ارتباط بین مفاهیم درون متن از دیدگاه مفسران و اهل لغت نیز بهره جسته است. روش انجام این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و گردآوری اطلاعات در آن به صورت اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. نگارندگان در این جستار برآنند تا واژگان دال بر پوشش که تعدادشان در قرآن کریم به 26 کلمه می رسد را، در دو دسته پوشش های مادی و غیرمادی تقسیم بندی نموده و از نظر معناشناسی روابط میان این واژگان با یکدیگر و حوزه های معنایی آن ها را استخراج و تحلیل نمایند.
۲۴.

جمالیِّه المکان المغلق والمفتوح فی شعر معد الجبوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 1 - 20

کلید واژه ها: الشعر العراقی المعاصر معد الجبوری الجمالیِه المکان المغلق المکان المفتوح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 595 تعداد دانلود : 848
للمکان حضوره المتجذر فی أرض القصیده العربیِّه من العصر الجاهلی حتی یومنا هذا ومکانیِّه النص الشعری المعاصر لیست وسیله الشاعر للتعبیر عن مجتمعه أو تجربته الشعوریِّه المکانیِّه فحسب، بل هی مرتکزها الأساس یجعل بها النص الشعری ذا البنیِّه المکانیِّه یتبلَّج فی نفسیِّه القاریء ویعتمد علیها لترسیخ المعانی والدلالات. وشعریِّه المکان تتأتی من حضور المکان الشعری الذی ینطلق عن المخیّله الشعریِّه أو هو حضور المکان فی فضاء شعری یحکمه الخیال. تطمح هذه الدراسه إلی مقاربه الحضور الفنی للمکان المغلق والمفتوح فی شعر معد الجبوری، وللقبض علی أهدافه المتوخاه تتعکَّز علی المنهج الوصفی- التحلیلی وتتفیأ ظلال السیمیائیِّه فی تحلیل نماذج من شعر الجبوری، تتضمّن البنیِّه المکانیِّه التی یحکمها الخیال الشعری الذی ینأی به الشاعر عن دائره المباشره والخطابیِّه. وقد أخذ البحث من بین رموز الشاعر رموز البئر، الکهف، المقبره، البحر، الصحراء من الرموز المکانیِّه المغلقه والمفتوحه وقام بفحصها وتحلیلها، وتشیر النتائج إلی أنّ الشاعر یوظِّف المکان المغلق للتعبیر عن رضوخ الشعوب العربیِّه أمام السلطه الغاشمه أو للدعوه إلی نبذ التصارع ویوظِّف فی الکثیر من أشعاره المکان المفتوح للتعبیر عن فاعلیِّه الحیاه واستمراریِّتها ویأتی المکان المفتوح لتجسید حاله الصراع بین الموت والحیاه والدعوه إلی الخروج والنهوض مثلما نلحظ فی رمز الصحراء، وما یجقِّق شعریِّه المکان فی شعر الجبوری هو هیمنه عنصر الخیال علی الفضاء الشعری والتلاعب بلغه الشعر لإثراء التشکیل الشعری جمالیاً ودلالیاً.
۲۵.

دراسه فنیه جمالیه فی قصیده سجده کربلاءلعبد الوهاب زاهده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 283-310

کلید واژه ها: سجده کربلاء الإمام الحسین (ع) عبد الوهاب زاهده دراسه دلالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 984 تعداد دانلود : 763
تسعى هذه الدراسه إلى کشف الخصائص الفنیه فی قصیده سجده کربلاء للشاعر الفلسطینی، عبد الوهاب زاهده، وطریقه تأثیرها، من الناحیه الفکریه، والإیقاعیه، والتصویریه، والترکیبیه، وتعتمد علی المنهج الوصفیّ التحلیلیّ لمعالجه شعر الشاعر، لکی نکشف الستار عما وراء القصیده، وهکذا رصدنا قدره الشاعر الفائقه فی استعمال الأصوات والألفاظ والجمل المنتظمه، فهی تتمتع بإمکانات متعدده للتعبیر، کما نجد الترابط بین ظلال الأصوات وبین وجدان الشاعر المعبر عن حبه بأهل البیت علیهم السلام، الذی یستخدم الأصوات والجمل ضمن صلتها بالمشاعر الوجدانیه. فالتوازن بین الجمل والمقاطع یحدث من خلال التماثلات الوطیده سواء کان هذا الانسجام على المستوى الصوتی أم على مستوى الألفاظ امتداداً إلى الترکیب وإذا نظرنا إلى القصیده، نجد أن الانسجام والتناسق فیها، یتجلى فی عملیه التوازن الصوتی والترابط الترکیبی، کما تنشاء أیضا هذه التناسقات من خلال الصور الفنیه المعبره عن الغرض المنشود. فیبدو من نتائج البحث أن الشاعر قد استخدم الأصوات والکلمات فی القصیده استخداماً تقوم على أساس تحقق الإیقاع المتوازن مع جوء القصیده ومفاهیمها. وللشاعر دور أساسی فی صیاغه الصور الشعریه للتاریخ الملیء بالأحداث والکوارث، وسجّل هذه الأحداث بکل دقه فی قصیدته هذه؛ فلذلک حدث بکسر العلاقه وتجاوز المألوف بین الموصوف والصفه، وبین الفعل والفاعل، و... فی بعض الأحیان.
۲۶.

نقدِ سبک شناسانه ی اشعار اجتماعی شیخ احمد وائلی (تحلیل زبانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۹ (پیاپی ۷۷) 119 - 150

کلید واژه ها: سبک شناسی وائلی سطح آوایی سطح لغوی سطح نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 206 تعداد دانلود : 631
سبک شناسی یکی از شاخه های نقدِ ادبی است که از دانش زبان شناسی و بلاغت در تحلیل متن بهره می جوید و در بررسی نقدی و ادبی، بر سه عنصر اصلی متن، نویسنده و مخاطب تکیه می کند. این پژوهش که بر مبنای سبک شناسی ساختارگرا مبتنی است، می کوشد تا به کشف زوایای زبانیِ پنهان اشعار اجتماعی شیخ احمد وائلی بپردازد و از این منظر، اشعار وی در سطوح آوایی، لغوی و نحوی با شیوه ی توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شاعر با استفاده از اوزان خفیف و سبک و نیز کاربرد زحاف های فراوان، موسیقی اشعار خود را رونق بخشیده است و به ندرت از اوزان عروضی خارج می شود، ضمن آنکه تکرار واژه و عبارت و به خصوص حرف ندا کلام او را آهنگین نموده است. در سطح لغوی، شاعر سعی دارد با فراخوانی میراث گذشته، مجد و عظمت گذشته را به مسلمانان یادآوری نماید، ضمن آنکه الهام گرفتن از طبیعت، باعث شده است اشعار او پویا و روان باشد. در سطح نحوی نیز شاعر سعی کرده است از کارکردهای مختلف جملاتِ اسمیّه و فعلیه بهترین بهره را ببرد، و در بسیاری از قصاید، حرف ندا را حذف می کند.
۲۷.

بررسی تحلیلی برونداد علمی مجله علمی- پژوهشی زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 1-15

کلید واژه ها: علم سنجی مجله زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 448 تعداد دانلود : 684
با توجه به رشد صعودی تولیدات علمی در ایران و جهان، نیاز به معیارهایی برای سنجش و مقایسه انتشارات علمی به شدت احساس می شود که این امر با استفاده از علم سنجی صورت می گیرد؛ علمی که از روش تجزیه و تحلیل داده ها بهره می گیرد. مجله علمی - پژوهشی زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد، یکی از مجلات معتبر و مهم در زمینه زبان و ادبیات عربی در ایران به شمار می رود که در 11 شماره منتشره، 82 مقاله را از 131 نویسنده با مدرک دانشگاهی معتبر و از 27 دانشگاه و مؤسسه آموزشی به چاپ رسانده است. مقاله حاضر به بررسی آماری و تحلیلی تعداد نویسندگان مقالات، مدارک نویسندگان، میزان همکاری بین نویسندگان، مراکز و مؤسسات فعال در مجله و ... پرداخته است. در این میان نتایج زیر به دست آمده است: 37 مقاله به صورت انفرادی و 45 مقاله نیز به صورت مشترک نگاشته شده است که 36 مقاله از مقالات مشترک به صورت هم دانشگاهی و 9 مقاله به صورت غیرهم دانشگاهی تألیف شده است. حسن عبداللهی با 5 مقاله، بیشترین مشارکت را در نگارش مقالات مجله داشته و بیشترین فراوانی در زمینه مدارک علمی با 8/45 درصد متعلق به استادیاران است. ادبیات معاصر نیز با 4/30 درصد بیشترین فراوانی را در موضوعات مقالات نگارشی داشته است.
۲۸.

تجلّی کهن الگوی مادر مثالی در مادرانه های شعر محمد قیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۰ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ 133 - 151

کلید واژه ها: حمده فلسطین کهن الگو مادر مثالی محمد قیسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 723 تعداد دانلود : 663
کهن الگوها به مثابه مفاهیم مشترکی از گذشته های دور در ضمیر ناخودآگاه بشر به جا مانده که این صور برای رسیدن به مرزهای خودآگاهی در خواب ها و رؤیاها و نیز آثار ادبی جلوه می کند. یکی از کهن الگوهایی که یونگ آن را در شمار پرمعناترین تجلیات روان جمعی به شمار می آورد، کهن الگوی مادر مثالی است که با ماهیتی مثبت و منفی، گاه به شکل شخصیت مادر واقعی و گاه در قالب اشکال و نمادهایی که بر جنبه مادرانه دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی می یابد. محمد قیسی شاعر معاصر فلسطینی است که در سروده های خود به کهن الگوی مادر مثالی توجه وافر داشته و برای عمق بخشیدن به معانی شعر خود با الهام از متون دینی بر این کهن الگو جامه ای نو پوشانده است. از دستاوردهای این پژوهش، که به روشی توصیفی تحلیلی تدوین شده است، چنین استنباط می شود که در شعر محمد قیسی کهن الگوی مادر مثالی نمادی برای وطن اشغالی است و به مفاهیمی چون امید، پایداری، خیزش، آزادی و منجی ملت فلسطین دلالت دارد.
۲۹.

نگرشی تطبیقی به مؤلفه های عرفانی در اشعار احمد شاملو و یوسف الخال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۷ 121 - 138

کلید واژه ها: ادبیات تطبیقی عرفان احمد شاملو یوسف الخال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 740 تعداد دانلود : 544
از آن زمان که زبان و ادب فارسی و عربی با عرفان پیوند خورد آثاری ژرف و سترگ به نظم و نثر در پهنای این سرزمین ها رقم خورد. اگر عرفان را بیان هنری دین بدانیم، عارفان این سرزمین ها و بویژه شاعر به خوبی و تمام و کمال از عهده آن برآمده اند.این پیوند ناگسستنی میان ادبیات و عرفان، بویژه در حوزه شعر به سبب موزون و جذّاب بودن، در دوران معاصر ادامه پیدا کرد و به نظر می رسد برای همیشه نیز باقی خواهد ماند. ادب عربی و فارسی پیوسته تجلّی گاه عرفان و مسائل مرتبط با آن بوده است و خوانندگان با مطالعه آن به روح خود جلاء داده اند.یوسف خال از شاعران برجسته سوری می باشد که در شعر معاصر عربی مضامین عرفانی بسیاری در دیوان شعری خود منعکس کرده است احمد شاملو نیز شاعری نوآور در شعر سپید فارسی محسوب می شود که همواره مفاهیمی همچون مرگ و نیستی، قداست عشق، آزادی، واقعیت جهان هستی، و وحدت وجود در اشعارش پیوندی عمیقی داشته است. در این جستار با توجّه به اقتران زمانی دو شاعر و اشتراکات اندیشه های عرفانی هر دوشاعر بر مفاهیمی همچون (وحدت وجود، عشق الهی، باده عرفانی، آزادی، بقاء و نیستی، حقیقت عالم، رضا وتسلیم) تأکید داشته اند که در ساختار و زبان شعری شباهت فراوانی دارد. در همین راستا نگارنده با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی داده ها می پردازد.
۳۰.

نظره علی المؤشرات القیادیه والإداریه من وجهه نظر النبی (ص) وعلی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الاولی ربیع و صیف ۱۳۹۷ (۱۴۳۹ق) العدد ۲ 69 - 78

کلید واژه ها: القیاده الإداره الإسلام النبی محمد (ص) الإمام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 708 تعداد دانلود : 587
یتوقف نجاح أیّ مجتمع ومؤسسه فی بلوغ أهدافها ومهامها العامه والخاصه على اختیار المدراء الذین یتمتعون بالکفاءات اللازمه. إنّ بیان المناهج الإداریه السلیمه فی مواجهه مختلف الظواهر السیاسیه والاجتماعیه والاقتصادیه والثقافیه، کان دائمًا العامل الحاسم لنموِّ المجتمع الإسلامی وتقدُّمه. ومن هذا المنطلق، فإنَّ منجِّزی هذا البحث الذی یعتمد على منهج المقارنه التحلیلیه، تطرقوا إلى التعبیر عن مواقف النبی (ص) والإمام علی (ع) وأفکارهما على صعید الإداره. تبیِّن النتائج التی حصلنا علیها أنَّ تدبیر شؤون المجتمع الإسلامی من وجهه نظرهما علیهما السلام کان یقوم على أساس مبادئ الرقابه العامه فی مجال إنفاذ القانون والتشاور مع الخبراء والحفاظ على کرامه الإنسان، وسیاده القانون، والمساواه بین الجمیع أمام القانون، والتعاون بین أفراد الشعب فی تنظیم الشؤون الاجتماعیه.
۳۱.

توظیف عناصر السرد فی قصیده «الأطلال» لإبراهیم ناجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 27 - 50

کلید واژه ها: إبراهیم ناجی قصیده الأطلال السرد المشهد الشخصیه الخطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 470 تعداد دانلود : 730
اهتمّت الدراسات النقدیه الحدیثه بالسرد وما یرتبط به لما له من أهمیه کبیره فی دراسه النص الإبداعیه، فکأنّه الطریقه التی یختارها الروائی أو القاص لیقدّم الحدیث إلی المتلقی. السرد أداه من أدوات التعبیر الإنسانی وهو الطریقه التی یتخذها السارد فی الإخبار عن أحداث فی قصه ما، وهناک السرد فی المدوّنات الشعریه علی مرّ العصور ولذلک یمکن إعتبار الشعر أحد الفنون التی وظّفت السرد من خلال عملیه القص. قمنا فی دراستنا هذه بملائمه أهم عناصر السرد فی قصیده إبراهیم ناجی الطویله المعنونه ب «الأطلال» وهی المشهد(الزمان والمکان)، الشخصیه والخطه. نظم الشاعر هذه القصیده عقب الإنکسار فی الحبّ وعبّر فیها عن آلامه طیله ثبات الحبّ عنده. تهدف هذه المقاله ضمن الإستعانه بالمنهج الوصفی- التحلیلی أن تتوقف علی تمحیص البناء السردی فی هذه القصیده. أهمّ ما توصّلنا فی دراستنا هذه هو أنّ الشاعر إنقسم قصیدته إلی عده مقاطع بغیه التسهیل فی التعبیر عمّا یعانیه، کما تمثّل نمطا شعوریا فی التحدّث عن الأحداث الماضیه واعتمد فی بیان الأحداث علی الحوار الداخلی الذی یسمّی بالمونوج الدرامی وهو یتّصل بالعالم الباطنی للإنسان ویظهر بشکل إستفسارات داخلیه تثیر المعانی العمیقه، غیر أنّ للإسترجاع التمهیدی والإستباق دور هام فی القصیده لأجل التواصل مع القارئ أو لإنشاء التمهید أو التوطئه لأحداث لاحقه أو سابقه.
۳۲.

واکاوی مسئله زن در گفتمان شعری بشری البستانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۹ بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ 119 - 138

کلید واژه ها: بشری بستانی زن گفتمان شعری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 540 تعداد دانلود : 506
زبان از دیرباز با موضوعات اجتماعی در ارتباط بوده و درهم تنیده اند و ارتباط بین این دو امکان ناپذیر است. درحقیقت، تأکید تحلیل گران انتقادی گفتمان بر بافت اجتماعی گفتمان، نشان از این ارتباط ناگسستنی بین گفتمان به انواع مختلف آن و موضوعات اجتماعی دارد. از موضوعات مهم اجتماعی، که بخش گسترده ای از فضای آثار اندیشمندان را به خود اختصاص داده است، موضوع زن و جایگاه اجتماعی اش است. بشری بستانی، شاعر متعهد عراقی، یکی از روشن فکران بزرگ عرصه ادب و شعر معاصر عربی است، که در آثار شعری اش به موضوع زن به منزله ساختاری قومی تمدنی پرداخته است. وی در شعر خویش به دفاع از حقوق زن پرداخته و با وام گیری از بزرگانی چون جبران و ابن عربی و دیگران و با رد مردسالاری و مرگ فرهنگی اجتماعی زن، بر ایجاد توازن بین زن و مرد و رساندن جامعه به رشد و پیشرفت از این طریق همت گمارده است. بشری در گفتمانش برای بیان ایدئولوژی هایش زبانی آمیخته به سنت را به کار گرفته و با استفاده از واژگان نقش گرا و تصاویر فنی در پی تغییر است. در این جستار، سعی بر آن داریم که با روش توصیفی تحلیلی در اشعار بشری بستانی اندیشه این اندیشمند معاصر عرب را بررسی و کنکاش کنیم.
۳۳.

Sociological Critique of Baha Tāher’s East of the Palms(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: World Sociopolitical Studies, Autumn ۲۰۱۷, Volume ۱, Issue ۲ 315-337

کلید واژه ها: anti-imperialism Baha Tāher East of the Palms Sociological Criticism tradition and modernity

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 815 تعداد دانلود : 144
Literature, in addition to its aesthetic and artistic aspects, has always been a reflection of social and cultural realities and characteristics of its respective era and society. Sociological criticism is a relatively modern method in literary criticism. The method studies the structure and content of literary works and their relation to the structures and evolutions of the societies where they have been created. Baha Tāher is a distinguished Egyptian author who has written outstanding stories in the field of critical and social realism to the extent that the Egyptian society, with all its ups and downs, is inherent in his books. The most significant themes in his stories reflect opposing authoritarianism, imperialism, and feudalism. A distinguished novel of his, East of the Palms , includes subjects such as the conflict between tradition and modernity, the youth’s and the intellectuals’ problems, anti-imperialist movements, social repression, student protests during the Egyptian revolution of July 1958, and the issue of Palestine. In the present study, the authors have conducted a sociological critique of this novel based on György Lukács and Lucien Goldmann’s sociological theories. Analyzing the two elements of character and theme, the article seeks to find out whether Tāher has been successful in making a connection between the novel’s artistic world and the respective social structures. The analysis method of the study is descriptive-analytical. It is concluded that the writer has been successful in reflecting the realities of the Egyptian society and relating the artistic world and social structures.
۳۴.

جذبه های عرفانی در قصاید شیخ عبدالمحمود جیلی(حفیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۴ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۳

کلید واژه ها: غزل عرفان شیخ عبدالمحمود جیلی وجد عشق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 103 تعداد دانلود : 69
شیخ عبدالمحمود جیلی، شاعر معاصر سودانی در قصاید عرفانی خود که موضوع اصلی آنها شور و عشق و دلدادگی به ساحت مقدس ختمی مرتبت است، با استفاده از رموز عرفانی به توصیف و ستایش وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) می پردازد. از این رو نویسندگان در صددند تا در این پژوهش به تبیین معانی و مفاهیم پنهان و ظاهری اشعار بپردازند. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش تحقیق اسنادی (کتابخانه ای) را برای بیان موضوع برگزیده است. همچنین نویسندگان از روش تحلیل محتوا نیز به صورت کیفی برای واکاوی اشعار شاعر بهره گرفته اند تا مفاهیمی ماوراء معنای ظاهری اشعار را دریابند. از یافته های تحقیق به دست می آید که شاعر بحث های اسلامی و فنون تصوف را در قصاید خود جای داده و در این گرایش با پایبندی به دیدگاه بزرگانی چون ابن فارض، ابن عربی و... گوی سبقت را از دیگر رقبای زمان خود ربوده است. همچنین باید گفت که جیلی در غزل های خود به شیوه قدما تمسک جسته و با ذکر اطلال و دمن، از سبک های خاص خود نیز بهره برده و مدح را واسطه، معنای شعری خویش قرار داده است.
۳۵.

تبیین حوزه معنایی واژه «مبین» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 206 - 227

کلید واژه ها: معنی اصلی معنی ثانوی عوامل فرهنگی عوامل اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 457 تعداد دانلود : 471
از آنجا که واژه ها تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و محیطی قرار می گیرند و به دنبال آن تغییراتی در معانی آن ها به وجود می آید، شناخت این تغییرات و دلالت های معنایی آن در فهم متون امری ضروری به نظر می رسد. در واقع آشنایی با معانی حقیقی و مجازی واژگان است که مخاطب را از برداشتِ نادرست رهایی می بخشد. از این رو نگارندگان در این پژوهش که به روشی توصیفی- تحلیلی انجام شده است، بر آن اند تا نخست به ارائه توضیح مختصری درباره علم معناشناسی بپردازند. سپس با استفاده از منابع معتبر تفسیری قرآن کریم، کاربرد واژه "مبین" را به همراه موصوفات مختلف آن بررسی کنند و دلالت های معنایی آن را تبیین نمایند. از یافته های پژوهش برمی آید که این واژه در آیات مختلف قرآن کریم، سیر تحول معنایی مختلفی را پشت سر نهاده و افزون بر معنی "آشکار" در معانی دیگری نیز به کار رفته است.
۳۶.

بررسی روابط بینامتنیت اسطوره ای در اشعار جبرا ابراهیم جبرا (با تکیه بر اسطوره تموز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره هفتم بهار و تالستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴ (پیاپی ۷۲)

کلید واژه ها: اسطور تموز بینامتنیت جبرا فلسطین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 109 تعداد دانلود : 719
تأثیر و حضور اسطوره ها در متون را یکی از اشکال بینامتنیت می دانند. اسطوره ماهیتی بینامتنی دارد و الگویی تکرارشدنی تعریف می شود. جبرا ابراهیم جبرا، شاعر برجسته و متعهد فلسطینی، در سروده های خود از توان اسطوره برای بیان مسائل جهان معاصر، به خصوص اشغال فلسطین و سرنوشت ملتش، استفاده کرده و با فراخوانی اسطوره «تموز» (اسطوره مرگ و رستاخیز) در سروده های خود، با اشکال و مضامین گوناگون، به این مسئله ابعاد و معنای گسترده ای بخشیده است. پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که جبرا چگونه اسطوره تموز را برای بیان معانی موردنظر خود، به خصوص مسئله فلسطین، به کار می گیرد؟ فرضیه پژوهش بر این مدعا استوار است که جبرا در متن دیوان شعری خود، برای انعکاس معانی جدید و تعمیق آن، از بینامتنیت اسطوره ای کمک گرفته است. نگارندگان، پس از بیان مقدمه و تعریف بینامتنیت، سعی کرده اند در قالب این نظریه به نقدی تحلیلی توصیفی بر تبیین و تفسیر روابط بینامتنی اشعار جبرا با اسطوره تموز بپردازند. از مهم ترین نتایج پژوهش حضور این اسطوره در شعر جبرا، درک مضمون «مرگ و رستاخیزِ دوباره» از اسطوره و حضور متوازی آن در متن شعر جبرا، نوآوری و نگاه جدید و بازآفرینی اسطوره، ادغام آن با اسطوره ها و مفاهیم تاریخی و ادبی و فرهنگی برای خلق معانی جدید و انتقال حقایق جامعه از خلال به کارگیری اسطوره است.
۳۷.

فضاء المکان فی خطاب السیاب؛ مقاربة سیمیائیة فی قصیدة العودة لجیکور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶

کلید واژه ها: المدینة السیمیائیة بدرشاکر السیاب العودة لجیکور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 618 تعداد دانلود : 928
المقاربة السیمیائیة اختراق لکلِّ الحواجز فی النَّص ومغامرةٌ فی فضاء النَّص للنیل إلی فهم حقیقی عنه. إنَّ خطاب بدر شاکر السَّیاب لا یزال یتمتَّع  بهالة من الفضاءات البکورة رغمَ الزَّخم الهائل الّذی کُتب عن هذا الخطاب الشعری ونری أن المقاربة السیمیائیة فی هذا الخطاب، هی الطریقة الیتیمة التی تفتح أمام المتلقی جمالیات هذا الخطاب کما أن لها دورا فذا فی کشف العالم الإیحائی لهذا الخطاب وتقدیم معرفة دقیقة عن إیدئولوجیاته بإزالة الستار عن وجوه العلامات والإشارات النَّصیة التی تحفل بها خطاب السَّیاب. نحاول فی هذه المقالة من خلال المنهج الوصفی- التحلیلی، أن ندرس قصیدة العودة لجیکور لبدر شاکر السیاب؛ هذه القصیدة من أشهر قصائدِه التی أنشدها فی مرحلة التموزیة أو الواقعیة الجدیدة لیُجسِّد بها المفارقة الألیمة بینَ المدینة والریف، هذه القصیدة ثورةٌ علی المکان/المدینة فی بعدها السِّیاسی، والاجتماعی و الاقتصادی و تشبثٌ بالمکان/جیکور... . إنه فی هذه القصیدة وظَّف لغة إیحائیة ذات السُّلطة علی المتلقِّی ووظَّف رموزاً کثیرةً فی صیاغة تعبیریة تقدم تصویراً یتمتَّع بالشّفافیة عن المدینة التی جعلته یشعر بالغربة بکلِّ أشکالها. إن السیاب هنا یرسم ملامح المدینة التی فقدت فاعلیتها والتی تسلب النازح إلیها سروحه الفکری وتقف بوجهها المادی فی وجه الإنسان المعاصر مما جعل السیاب فی حنین دائمٍ إلی جیکور تلک القریة الوادعة المسالمة إلی أولئک الناس الذین تخلَّصوا من براثن المادة وأقاموا علاقاتهما بعیده عنها وعن مفهومها.
۳۸.

بررسی دلالت های معنایی قصیده «البکاء بین یدی زرقاء الیمامه» أمَل دُنقُل بر پایه نقد سبک شناسانه

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 91 - 106

کلید واژه ها: دلالت معنایی سبک شناسی امل دنقل شعر عربی قصیده زرقاء یمامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 811 تعداد دانلود : 653
سروده «البکاء بین یدی زرقاء التمامه» از جمله سروده های انتقادی و تأثیرگذار أمل دنقل (1940- 1983م)، شاعر نامدار معاصر مصری است که با زبانی ساده و در عین حال مبهم، به بازنمایی اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی و آسیب شناسی علل شکست جنگ ژوئن در 1967م اختصاص یافته است. شاعر همچنین در این قصیده از مواضع سازشکارانه سیاستمداران جهان عرب که شکست و ناکامی را بر ملت های خود تحمیل کردند، به سختی انتقاد می کند. پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی سبکی این قصیده بپردازد و می کوشد از رهگذر کاوش در سه سطح زبانی، ادبی و فکری اثر، به ارزیابی و نقد سبک شناسانه آن اقدام نماید و دلالت های معنایی آن را استخراج کند. از جمله جلوه های سبکی این متن شکستن قالب های سنتی شعر، باستان گرایی و به کارگیری میراث گذشتگان و حاکمیت روابط بینامتنی و کاربرد انواع تناص چون تناص دینی و یا تاریخی است. همچنین شاعر برای بیان اندیشه مورد نظر خود در سطح زبانی و ادبی به شکل مناسبی از ابزارهای زبانی بهره گرفته است. هر چند وی به ظاهر در سطح فکری قصیده تصویر آشکاری از خواسته ها و آرزوهایش ارائه نمی دهد، اما در واقع مردم را به همدلی و خیزش جمعی فرا می خواند
۳۹.

ارتباط تناسب صفات پایانی با محتوای آیات در سوره شعراء مطالع موردی داستان حضرت موسی (ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال دوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: انسجام تناسب سیاق سوره شعراء حضرت موسی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 734 تعداد دانلود : 816
وجود ارتباط بین تمامی واژگان قرآن کریم امری انکار ناپذیر است. از عصر نزول قرآن تا به حال مسلمانان در صدد تفسیر این کلام الهی و فهم معجزه جاودانه پیامبر اکرم بوده اند تا مسیر سعادت را به سلامت طی نمایند و در این راستا از مباحثی چون تناسب، سیاق و قرائن موجود در کلام استفاده کرده اند. حکمت آمیز بودن وجود کلمات و عبارات یکی از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه قرآن پژوهان بوده است. از طرفی نیاز روزافزون جامعه اسلامی به درک و فهم عمیق و نیز موشکافی کلمات و عبارات قرآنی ضرورت بررسی دقیق واژه های قرآنی را دو چندان می کند. صفات مذکور در پایان آیات نیز از این اصل پیروی می کنند. بررسی ارتباط صفات پایان آیات با محتوای آنها در داستان حضرت موسی (ع) در سوره شعراء موضوع اصلی این تحقیق است که به روش توصیفی – تحلیلی تدوین شده است. از یافته های این پژوهش استنباط می شود که ارتباط و تناسب صفات پایانی با آیات ممکن است به چند صورت بروز یافته باشد که عبارتند از: ارتباط با واژه پیشین، هماهنگی با محتوای همان آیه، تناسب و ارتباط با آیه قبل و بعد، پیوند با محتوای چند آیه با محتوای کلی سوره. در ارتباط صفات با محتوای خود آیه ممکن است پیوند با صدر، میانه و یا ذیل آیه باشد.</span>
۴۰.

بازخوانی شخصیت های داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیف

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 109 - 125

کلید واژه ها: رمان عبدالرحمن منیف النهایات شخصیت شخصیت پردازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 217 تعداد دانلود : 207
بازخوانی شخصیتهای داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیفچکیدهاین مقاله درصدد است تا شخصیتهای رمان "النهایات" و نحوه شخصیت پردازی نویسنده را از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارندگان برای دستیابی به این هدف از روش آمیخته کیفی- کمی استفاده کرده اند؛ نخست به روش کیفی، داده ها توصیف شده و سپس بر اساس بسامد داده ها، نمودارهایی ترسیم شده است. نویسندگان در نهایت به این نتیجه رسیده اند که بیشتر شخصیت ها، پویا و جامع هستند و رمزی و نمادین بودن شخصیّت ها سبب جذابیت و پیچیدگی رمان شده است. همچنین شیوه شخصیت پردازی در رمان بیشتر به شکل غیر مستقیم است.کلیدواژه ها: رمان، عبدالرحمن منیف، النهایات، شخصیت، شخصیت پردازی.بازخوانی شخصیتهای داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیفچکیدهاین مقاله درصدد است تا شخصیتهای رمان "النهایات" و نحوه شخصیت پردازی نویسنده را از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارندگان برای دستیابی به این هدف از روش آمیخته کیفی- کمی استفاده کرده اند؛ نخست به روش کیفی، داده ها توصیف شده و سپس بر اساس بسامد داده ها، نمودارهایی ترسیم شده است. نویسندگان در نهایت به این نتیجه رسیده اند که بیشتر شخصیت ها، پویا و جامع هستند و رمزی و نمادین بودن شخصیّت ها سبب جذابیت و پیچیدگی رمان شده است. همچنین شیوه شخصیت پردازی در رمان بیشتر به شکل غیر مستقیم است.کلیدواژه ها: رمان، عبدالرحمن منیف، النهایات، شخصیت، شخصیت پردازی.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان