۱.
کلید واژه ها:
آغاز دوره ی مدرن مادیگرایی فرهنگی تراژدی انتقامی بحران سیاسی اجتماعی مشیت گرایی نمایشنامه انتقام آنتونیو جان مارستون
آغاز دوره ی مدرن یکی از مناقشه برانگیزترین برهه های تاریخی در قاره ی اروپا و به طور خاص در انگلستان، محسوب می شود. نظام سیاسی اجتماعی انگلستان در آغاز دوره ی مدرن با چالش های جدید و بنیادین متعددی روبرو شد. ظهور معرفت شناسی مدرن در سایه ی دستاوردهای علمی و تجربی دانشمندان در این دوره، اعتبار آموزه های مسیحی قرون وسطایی که شالوده ی اصلی نظام سیاسی اجتماعی انگلستان بودند را به چالش می کشید. بر این اساس روشنفکران و طبقات تحصیل کرده ی جامعه نیاز به تغییر در اصول این نظام را بیش از هر زمان دیگری احساس می کردند. بی گمان آثار ادبی در این دوره، و به طور خاص نمایشنامه، این رویارویی فکری و سیاسی بین سنت و گفتمان های نوظهور را منعکس می کنند. نوشتار حاضر، این تقابل ایدئولوژیک را با بهره جستن از رهیافت انتقادی مادیگرایی فرهنگی در نمایشنامه ی انتقام آنتونیو اثر جان مارستون مورد بررسی قرار می دهد.
۲.
کلید واژه ها:
آنه ماری شیمل عطار تعامل ادبی عرفان تذکرهالاولیاء و بوستان معرفت
تأثیرپذیری و تعامل ادبی در بین اقوام و فرهنگ های مختلف همواره وجود داشته است. در این تعامل جهانگردان، مستشرقان و ادیبان گامی مؤثر برداشته اند. از جمله این مستشرقان می توان به آنه ماری شیمل، نویسنده، مترجم، شرق شناس، اسلام شناس و عرفان پژوه دوره معاصر اشاره کرد که ویژگی های شخصیتی علمی او، چه در جهان اسلام و چه در غرب شناخته شده است. او بیش از صد مقاله و کتاب به رشته تحریر درآورده است. یکی از برجسته ترین آثار وی، بوستان معرفت می باشد که از کتاب تذکرهالاولیاء عطار نیشابوری تأثیر پذیرفته است. این جستار بر آن است تا نخست آنه ماری شیمل را به عنوان یک اندیشمند معاصر که در راستای شناساندن جهان اسلام، مذهب تشیع و عرفان گام مؤثری برداشته است، معرفی کند. سپس به بررسی تذکرهالاولیاء و کتاب بوستان معرفت پرداخته و وجوه شباهت و تمایز آثار یادشده را نشان دهد. بدیهی است که برای تحقق این مهم ساختار و نیز محتوای دو کتاب مورد توجه قرار می گیرد
۳.
کلید واژه ها:
مسیحیت ادبیات اقلیت ها فراروایت رستگاری لوگوس واسازی
این مقاله به بررسی نوع مواجهه نویسندگان اقلیت پسا استعماری با مسیحیت می پردازد. مسیحیت در طول تاریخ با فراروایت رستگاری و تولید روایت های استعماری عملاً در نقش نهادی ایدئولوژیک به دنبال باز تولید و تقویت گفتمان غالب استعماری به منظور نهادینه سازی فرمانبرداری و ایجاد سوژه های رام و منقاد در مستعمره بود. با ظهور دوران پسا استعمار و متعاقباً پیدایش گفتمان اقلیت ها، فراروایت مسیحیت به تدریج «اعتبار» خود را از دست رفته دید و «تردید» ها نسبت به ژست خیرخواهانه آن افزایش یافت. نویسندگان ادبیات / گفتمان اقلیت تعاریف جدیدی از مسیحیت به دست دادند. آن ها خواستار جدایی مسیحیت استعماری از لوگوس بودند و نتیجتاً آن را از فراروایت رستگاری تا مرز فراروایتی سیاسی از طریق ایجاد مدلول های واسازانه برای مسیحیت تنزل دادند. مقاله پیش ِرو خوانشی لیوتاری-دریدایی از گفتمان مربوط به مسیحیت اقلیت ها به دست می دهد و واکنش های مختلف مقاومت آنها را بررسی می کند و گفتمان های بدیل و رقیب را که در اَشکال پناه به دیگر فراروایت ها، بازگشت به دامان مسیحیت و احیای آیین ها و مذاهب بومی تبلور می یابد مورد ارزیابی قرار می-دهد.
۴.
کلید واژه ها:
رز گمشده سردار ازکان اسطوره های دوقلو نماد رمان فرم داستان
این نوشتار به تحلیل رمان «رز گمشده» می پردازد. بسامد بالای عناصر اسطوره ای و مولفه های عرفانی در کنار یکدیگر، حضور هر کدام از آن دو دسته را در این رمان دلالت مند ساخته است. در این پژوهش، اولا وحدت اسطوره های دوقلو در متن و ثانیا فرم داستان و شگردهای ادبی آن در ارتباط با وحدت مذکور تحلیل شده و نشان داده شده است که رمان مذکور بستر بسیار مناسبی برای بازتاب اسطوره های آرتمیس و مریم مقدس است. ازکان از این اسطوره های قدیمی، خوانشی نو کرده و سر انجام میان آنها این همانی و وحدت ایجاد کرده است و بدین سان مهر تایید دیگری بر نظر جوزف کمبل اسطوره شناس بزرگ زده است که معتقد است اسطوره های متفاوت و دوگانه شرق و غرب علی رغم خصایص متضادی که دارند، در ابتدا یکی بوده و از یک اسطوره واحد مشتق شده اند. نیزنشان داده شده است که فرم داستان با درونمایه اصلی آن دارای هماهنگی و تناسب دلالت مند و هنرمندانه ای است و فرم داستان به نحو موثری در خدمت درونمایه اصلی رمان قرار گرفته-است.
۵.
کلید واژه ها:
کلتس جامعه تئاتر سیاسی مباحثه درگیری گفتمانی
تئاتر آینه ی جامعه است . با مرور زمان و با بالا رفتن آگاهی های عمومی و اجتماعی ، تئاتر صحنه ی حضور سیاست شد و از سالهای 1960، با پیدایش نقد نوین، تحولی تدریجی در شاکله ی تئاتر سیاسی به وجود آمد و به نقد جامعه و حتی مبارزه با آن پرداخت. نمایشنامه نویسان، آزادانه قادر به بیان مسائل اجتماعی نبوده اند ازین رو روشی مشخص و منحصر به فرد یافتند تا بتوانند به دور از سانسور، به نقد جامعه، در خلال نمایش نامه ها بپردازند. برنارد ماری کلتس، یکی از مهمترین نمایش نامه نویسان دهه 80 فرانسه است تئاتر وی، از ویژگی خاصی برخوردار بود زیرا که اتفاق های اجتماعی را به صورت مصور به ما نشان می داد و سعی داشت اتفاقات را بازسازی کرده یا واقعی بنمایاند. شرایط سیاسی و اجتماعی موجود برای بیان تمام واقعیات مساعد نبود از این رو ترفندی بکار برد تا بتواند به دور از سانسور شدن، عقیده ی خود را بازگو کند.
۶.
کلید واژه ها:
ادبیات رئالیسم جادویی سینما کریستال- زمان ژیل دلوز
رئالیسم جادویی از سبک های مهم در ادبیات معاصر جهان بوده و بر سایر هنرها به ویژه سینما تاثیر گذارده است. به گونه ای که سینمای متاثر از رئالیسم جادویی در سراسر جهان رونق داشته و به موضوع پژوهشی مورد توجه مطالعات سینمایی متاخر تبدیل شده است. این پژوهش بر آن است تا به بررسی چگونگی ساختارمندی زمان در سینمای متاثر از رئالیسم جادویی براساس نظریات ژیل دلوز در باب زمان بپردازد تا از این راه به خوانشی نظام مند از الگوهای مختلف زمانی دست یابد. بدین منظور ابتدا مولفه های مشترک آثار رئالیست جادویی در ادبیات بررسی می شوند و سپس نظریات ژیل دلوز در باب زمان و مفهوم کریستال- زمان تشریح می گردد. در ادامه به کمک تبیین ژیل دلوز از زمان های کیفی، فیلم هایی از سینمای معاصر جهان که متاثر از رئالیسم جادویی اند مورد بررسی قرار گرفته و الگوهای مختلف زمانی- روایی شان تحلیل و تشریح می گردد. این پژوهش نشان می دهد که چگونه سینمای متاثر از ادبیات رئالیسم جادویی توانسته به مدد ساختارهای جدید زمانی، تجربه متفاوتی از روایت در سینما را پدید آورد.
۷.
کلید واژه ها:
جلال آل احمد تصویرشناسی سفرنامه نویسی سفر امریکا دیگربودگی غرب زدگی
آدمیان از آن جهت که همواره تصویر خود را در آیینه ی «دیگری» جستجو می کنند، برای شناخت خویش و «دیگری»، به سفر می روند. در میان این سیاحت گران، کم نیستند ادیبان و اندیشه گرانی که ماحصل تجربیات سفرهای خود را در قالب سفرنامه ها ارائه کرده اند. آثار سفرنامه ای این سفرنامه نویسان که به نوعی سفیران فرهنگی در میان ملل مختلف هستند، نقطه ی تلاقی و مواجهه ی دو دنیای «خودی» و «دیگری» به شمار می رود. از این رو، بررسی تصویرشناختی آثار سفرنامه ای بازنمایی زوایای پنهان روابط «خودی» و «دیگری» را ممکن می سازد. جلال آل احمد در سفر امریکا (1380) در هیئت «دیگری» سرزمین میزبان را به نظاره می نشیند و از عرصه ی سیاست، فرهنگ و هنر گرفته تا روابط بیناانسانی را به بوته ی نقد و تحلیل می آورد. ما در این مقاله با تکیه بر مفهوم «دیگربودگی» که از خرده نظریه های مطالعات پسااستعماری به شمار می رود، درصدد خواهیم برآمد که آخرین سفرنامه جلال آل احمد را با رویکرد تصویرشناختی مورد بررسی قرار دهیم. همچنین مقاله حاضر در جستجوی تبیین این مسأله نیز خواهد بود که چگونه آل احمد در این سفرنامه توجیهات، مصادیق و مثال های فراوانی برای تأیید آراء نظری اش درباره ی «غرب» که عمدتاً در کتاب غرب زدگی (1341) بیان شده اند، ارایه کرده است.
۸.
کلید واژه ها:
جنگ خاطره نگاری ادبیات پایداری تعهد جنگ جهانی اول جنگ تحمیلی
تاریخ را تاریخنگار می نگارد و آیندگان آن را تأیید یا رد می کنیم؛ چون تاریخنگار از نگاه خود آن را می نویسدو می تواند صحیح یا تحریف شده باشد. وقتی تاریخ را نویسنده یا شاعری در قالب رمان یا شعر بیان کند باورکردنی تر خواهد بود . پس سهم نویسندگان و شاعران متعهد را که مقاومت و پایداری را در آثارشان به تصویر کشیدند نباید فراموش کرد. یکی از قابل ارجاع ترین نوشتارها در مورد جنگ، نامه نگاری های سربازان است که در سنگرها نگاشته اند. تا سندی باشد از واقعیت تاریخ. در این مقاله با نگاهی توصیفی تحلیلی به بحث جنگ و بازنمایی آن در هنر و ادبیات جنگ از یک سو و از سویی ملاحظه ژانر ادبیات خاطره نگاری ونامه نگاری و جایگاه آن در یادداشت های سربازان ایرانی در جنگ تحمیلی و مقایسه آن با نمونه هایی از نامه های سربازان فرانسوی در جنگ جهانی اول پرداخته خواهد شد. حاصل این مقایسه نمایان ساختن دو نگرش و دو نگاه به مسئله جنگ است.
۹.
کلید واژه ها:
مدینه فاضله آرمان شهر نیما یوشیج والت ویتمن ادبیات تطبیقی
اندیشه آرمانشهری به معنای توصیف و آرزوی پیدایی جامعه ای آرمانی که در آن همه ارزش های انسانی به کمال رسیده باشد و آحاد آن در پناه اندیشه و خرد در کنار هم با مسالمت می زیند قدمتی به درازنای تاریخ دارد . چنانکه می توان مدعی شد که هدف غایی و ادعایی همه ادیان ومذاهب و فرمانروایان در طول تاریخ نیل به چنین جامعه ای بوده است. لذا شگفت انگیز نیست که این اندیشه از دیرباز مورد توجه فلاسفه و اندیشمندان جهان قرار گرفته و بزرگانی چون افلاطون و توماس مور در جهان غرب، و فارابی در جهان شرق هر یک از دیدگاه خویش مختصات آن را برشمرده اند و راه دستیابی بدان را نیز به زعم خود ترسیم کرده اند. در پژوهش حاضر اندیشه های آرمانشهری نیما یوشیج و والت ویتمن به عنوان نمایندگانی از شرق و غرب جهانی که در آستانه قرن بیستم دستخوش تحولاتی شگرف بود مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته است.
۱۰.
کلید واژه ها:
قصه های عامیانه تحلیل ساختاری صمد بهرنگی شارل پرو ولادیمیر پراپ کلود برومون مقدمه
یکی از عمده ترین زمینه های مورد علاقه پژوهشگران در خصوص قصه های عامیانه بررسی ساختار این قصه ها بوده است. ولادیمیر پراپ با علم به اینکه سیستم طبقه بندی آرنه-تامسون نمی توانست بطور ک امل در مورد قصه های پریان کاربرد داشته باشد، تلاش کرد تا به الگو دقیق تری دست یابد. به همین منظور او پس از تحلیل صد قصه عامیانه روسی به این جمع بندی رسید که قصه های پریان، علیرغم تنوع ظاهری، از نظر قهرمانان و کارکرد، همسان هستند. در ادامه تلاش پژوهشگران برای تعیین ساختار قصه های پریان، کلود برومون معتقد بود که در هرقصه ابتدا وضعیت متعادل برقرار است، پس از آن اتفاقی رخ می دهد که ثبات اولیه تغییر یافته و به وضعیت نا متعادل تبدیل می شود و سرانجام بعد از رسیدن قهرمان قصه به ه دفش و یا شکست در دستیابی به آن وضعیت متعادل سامان یافته ای شکل می گیرد. در این مقاله چهار قص ه از صمد بهرنگی و چهار قصه از شارل پرو نویسنده فرانسوی قرن هفدهم میلادی با بهره گیری از الگوهای پراپ و برومون بررسی شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد الگوی پراپ، بر خلاف الگوی ارائه شده توسط برومون، نمی تواند بطور کامل با ساختار قصه های مورد بررسی انطباق داشته باشد.
۱۱.
کلید واژه ها:
ادبیات معاصر دومزیل نظریه کنش گرای سه گانه اسطوره رستم اسفندیار
ادب معاصر جهان، دنیایی تسخیرناپذیر است که اندیشمندان آن توانسته اند مکتب ها، آثار و ادیبان دوره های گوناگون را به وادی پژوهش و نقد بکشانند. از میان این اندیشمندان، اسطوره شناسان شایان مداقه ای دوچندان اند؛ زیرا به چیستی اسطوره ها می نگرند، چرایی آنان را درمی یابند و سرانجام می توانند چراغی فرا راه یک قوم یا یک ملت برافروزند. از اسطوره شناسان مطرح معاصر، «ژرژ دومزیل» فرانسوی، با ارائه نظریه «کنش گرای سه گانه» خویش، بر تحلیل اسطوره های ایرانی نظری ویژه دارد. او معتقد بود که می توان اندیشه و زندگی انسان های هند و اروپایی و به تبع آن ایرانیان را در ضمن ساختار یا طبقاتی سه گانه تعریف کرد و در اصطلاح با سه «کنش»ِ «شهریاری»، «شهسواری» و «نوزایی پیشه وری» مطابقت داد. این پژوهش می کوشد تا با نگاهی تطبیقی، اسطوره های اسفندیار، رستم و سیمرغ را بر اساس نظریه دومزیل تحلیل کند و کنش هرکدام را یافته، اثبات نماید.
۱۲.
کلید واژه ها:
کامو پوچی کلام سکوت مادر طبیعت
سوءتفاهم یکی از آثار چرخه ی پوچی محسوب می شود که در آن کامو انسان را به آگاهی از پوچی جهان و زندگی تراژیک انسان دعوت می کند. در این اثر، سکوتِ انسان بسان تسلیم و کلام نماد طغیان است. در واقع، پرسشِ «بودن یا نبودنِ» هملت به «صحبت کردن یا نکردن» بدل شده و اهمیتی کمتر از پرسش پیشین ندارد. به این ترتیب جان در سوءتفاهم با انتخابِ سکوت به قتل خود توسط مادر و خواهرش تن می دهد. در واقع می توان گفت که جان با صحبت نکردن به مارتا این حق را می دهد که او را قربانی کند. به این ترتیب مشاهده می کنیم که سخن یا کلام به مثابه سلاحی است که با آن می توان در جهانی خشونت بار و سیاه از خود برای زیستن دفاع کرد. ما در این مقاله به شرح چگونگی درک پوچی جهان و بی دفاع بودن انسان در مقابل همنوعانش و همچنین نقش سکوتِ خدا، طبیعت و انسان در شکل گرفتن سرنوشت جان می پردازیم
۱۳.
کلید واژه ها:
ادبیات کودکان مؤلفه های تعلیمی محمود کیانوش صالح هواری مضامین فرهنگی
ادبیات کودکان با گرایش تعلیمی و آموزشی به عنوان ابزاری کارآمد در جهت رشد فکری، اخلاقی و فرهنگی کودکان به شمار می رود و موجبات شناخت آنها از جامعه و محیط اطراف خود را فراهم می آورد. با توجه به نقش سازنده ادبیات کودکانه، نگارندگان در این جستار به بررسی تطبیقی مؤلفه های تعلیمی در اشعار محمود کیانوش و صالح هواری، دو شاعر معاصر ایرانی و فلسطینی پرداخته اند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مبانی مکتب تطبیقی آمریکایی، تدوین شده است. از برآیند تحقیق چنین استنباط می شود که به رغم تفاوتهای آشکار در ساختار اشعار کودکانه این دو شاعر، هر دو با کارگیری زبانی آسان و روان، درک مضامین تعلیمی و آموزشی را برای نوباوگان میسر می سازند و ضمن ارضای نیازهای عاطفی کودکان، نیروی اعتماد به نفس آنها را نیز تقویت می کند. آشنا کردن خردسالان با مفاهیم خداشناسی و خودشناسی، فرهنگ ملی و عامیانه و نیز گسترش تمایلات اجتماعی از دیگر رسالتهای دو شاعر در سروده های کودکانه بوده است.
۱۴.
کلید واژه ها:
دست تاریک دست روشن زخم شمشیر دختر قاضی نماد تأثیرپذیری
هوشنگ گنویسنده ای است با افکار پیچیده و در عین حال با لفظ پردازی های ساده که در پس این الفاظ صریح و قابل فهم، نمادهایی خاص و ناب، پنهان است که ذهن پژوهشگر با کشف آن ها به عظمت وسعت دید نویسنده پی می برد. از جمله داستان های قابل تأمل و نمادینِ او دست تاریک دست روشن است. در این داستان نویسنده با ژرف اندیشی یک نویسنده ایده آلیسم و با به کارگیری فنون نویسندگی غربی مانند زخم شمشیر بورخس و همچنین با استفاده از چارچوب داستان دختر قاضی از قاضی تنوخی، صاحب کتاب فرج بعد از شدت به صورت سمبلیک و راهبردی به بیان مفاهیم عمیق و تعیین کننده جامعه خویش می پردازد. در این جستار، تأثیر دو داستانِ دختر قاضی در کتاب فرج بعد از شدت و نیز زخم شمشیر از خورخه لوییز بورخس بر داستان دست تاریک دست روشن از هوشنگ گلشیری مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته شده است.
۱۵.
کلید واژه ها:
ترجمه دخل و تصرف مکتب دخل و تصرف راهبردهای دخل و تصرف ایدئولوژی حذف
نظر به تاثیر عوامل فرازبانشناختی مانند فرهنگ و ایدئولوژی، ترجمه هرگز عملی خنثی نبوده است. یک اثر ادبی ممکن است در گذار از فرآیند ترجمه با انگیزه های مختلفی از جمله انطباق با هنجارهای فکری-فرهنگی جامعه مقصد، در معرض انواع دخل و تصرف قرار گیرد. پژوهش حاضر تلاشی است در جهت کشف میزان و راهبردهای دخل و تصرف به کار رفته در ترجمه فارسی رمانهای معاصر انگلیسی، بسامد این راهبردها، بخشهای دستکاری شده و نیز نوع این دستکاریها. بدین منظور پیکره ای موازی، متشکل از چهار رمان انگلیسی (دختری با گوشواره مروارید، خاطرات ندیمه، تصویر دوریان گری و زوربای یونانی) به همراه ترجمه فارسی آنها، گردآوری و در سطح متنی تحلیل شد. پس از طبقه بندی بخشهای دستکاری شده و نیز انواع دخل و تصرفهای صورت گرفته، مشخص شد حجم موارد دستکاری شده کمی بیش از دو درصد از کل متن، و راهبرد «حذف» در همه ترجمه ها پربسامدترین راهبرد بوده است. 60 درصد از موارد دستکاری شده حساسیت برانگیز و 40 درصد غیرحساسیت برانگیز بوده اند
