عزت ملاابراهیمی

عزت ملاابراهیمی

مدرک تحصیلی: هیات علمی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۸۷ مورد.
۲۱.

ارتباط تناسب صفات پایانی با محتوای آیات در سوره شعراء مطالع موردی داستان حضرت موسی (ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال دوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: انسجام تناسب سیاق سوره شعراء حضرت موسی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۶ تعداد دانلود : ۵۳۱
وجود ارتباط بین تمامی واژگان قرآن کریم امری انکار ناپذیر است. از عصر نزول قرآن تا به حال مسلمانان در صدد تفسیر این کلام الهی و فهم معجزه جاودانه پیامبر اکرم بوده اند تا مسیر سعادت را به سلامت طی نمایند و در این راستا از مباحثی چون تناسب، سیاق و قرائن موجود در کلام استفاده کرده اند. حکمت آمیز بودن وجود کلمات و عبارات یکی از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه قرآن پژوهان بوده است. از طرفی نیاز روزافزون جامعه اسلامی به درک و فهم عمیق و نیز موشکافی کلمات و عبارات قرآنی ضرورت بررسی دقیق واژه های قرآنی را دو چندان می کند. صفات مذکور در پایان آیات نیز از این اصل پیروی می کنند. بررسی ارتباط صفات پایان آیات با محتوای آنها در داستان حضرت موسی (ع) در سوره شعراء موضوع اصلی این تحقیق است که به روش توصیفی – تحلیلی تدوین شده است. از یافته های این پژوهش استنباط می شود که ارتباط و تناسب صفات پایانی با آیات ممکن است به چند صورت بروز یافته باشد که عبارتند از: ارتباط با واژه پیشین، هماهنگی با محتوای همان آیه، تناسب و ارتباط با آیه قبل و بعد، پیوند با محتوای چند آیه با محتوای کلی سوره. در ارتباط صفات با محتوای خود آیه ممکن است پیوند با صدر، میانه و یا ذیل آیه باشد.</span>
۲۲.

تحلیل مؤلفه های پسامدرنیسم در آثار داستانی جبرا ابراهیم جبرا (با تکیه بر رمان های البحث عن ولید مسعود و یومیات سراب عفّان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلید واژه ها: پست مدرنیسم جبرا ابراهیم جبرا رمان فلسطین بینامتنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۹ تعداد دانلود : ۱۵۷۳
پست مدرنیسم اصطلاحی است که برای توصیف نظریه هایی در زمینه فلسفه، ادبیات، هنر و علوم مختلف به کار گرفته می شود. برخی علت پیدایش آن را بحران های ناشی از پیشرفت های عصر مدرن، افراط در عقلانی کردن امور، دیوان سالاری و سیطره تکنولوژی بر انسان دانسته اند که نه تنها آزادی انسان را اعتلا نبخشید، بلکه موجبات محدودیت بیشتر او را فراهم ساخت. نویسندگان در این مقاله به بیان و نقد ویژگی های شاخص مکتب پست مدرنیسم در آثار داستانی جبرا پرداخته اند و در پی پاسخ گویی به این سؤال بوده اند که این تحولات چه تأثیری در آفرینش هنری رمان های او داشته است؟ فرضیه پژوهش بر این مدعا استوار است که جبرا با تأثیرپذیری از گرایش های پسامدرنیسم توانسته شیوه های بیان نوینی را در ابعاد مختلف داستان نویسی ابداع کند. این پژوهش به روش تحلیلی – توصیفی تدوین شده است و از مهم ترین دستاوردهای آن می توان به حضور غلبه محتوای وجود شناسانه بر محتوای معرفت شناسانه، چند صدایی و چند روایتی بودن رمان، رئالیسم جادویی و بینامتنیت اشاره کرد.
۲۳.

الثّراء الفنیّ لأسلوب الاستفهام فی الشّعر الفلسطینی المقاوم (دیوان ابراهیم المقادمة أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال نوزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ (۱۴۳۷ ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: أدب المقاومة أسلوب الاستفهام إبراهیم المقادمة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۵۷۲
یتناول البحث دراسة أسلوب الاستفهام فی الشعر الفلسطینی المقاوم بأسلوب علمی یهدف إلی معرفة الأنماط المختلفة لکلّ أداة من أدوات الاستفهام وبیان السّمات النحویة والبلاغیة والفنیة الّتی یتمیّز بها الشعر الفلسطینی. وتظهر الدراسة عدد ونسب کلّ أداة ومدی ارتباطهما بالسیاقات اللغویة والبلاغیة، فی دیوان ابراهیم المقادمة کنموذج من شعراء المقاومة وذلک من خلال الاستقراء الکامل لدیوان الشاعر. وانتهجت المنهج التحلیلیّ والنقدیّ لهذا الأسلوب لنتبیّن السمات اللغویّة المختلفة ونسبها المختلفة عند الشاعر، وسأقوم بذکر القیاس النحویّ وأستشهد علیها ممّا جاء فی الدیوان، سواء فی معانیها الأصلیّة أو فی معان ثانویّة یفیدنا زیادة عن معناها الأصلی ک الاستنکار والاستعطاف والالتماس والتمنی وما إلی ذلک. ظهر من خلال هذه الدراسة أنّ هناک المشاعر والدّلالات الّتی یوحی بها الاستفهام تعرف من المواقف الّتی تساق فیه وحال المخاطب والجوّ الشعوریّ المسیطر على المواقف. کما یتّضح من خلال هذا البحث أنّ الشاعر استخدم هذا الأسلوب احیاناً لاستنهاض الشعب علی العدو الصهیونی أو التهکّم بهم والطعن بأعمالهم.
۲۴.

بررسی زمان روایی ژرار ژنت در رمان «ثُقُوبٌ فِی السُّوقِ الأَسوَدِ» اثر احسان عبد القدوس

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 207 - 226

کلید واژه ها: رمان عبد القدوس زمان روایی ژرار ژنت ضرباهنگ منفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۳۳۵
عنصر زمان عامل سازنده روایت و یکی از اجزای جدایی ناپذیر آن است. احسان عبدالقدوس (1919 – 1990م)، داستان پرداز رمانتیسم در ادبیات نوین عربی، در رمان «ثُقُوبٌ فِی السُّوقِ الأَسوَدِ» تصویری از جامعه آفریقایی را در سال 1960م. ارائه داده است. این پژوهش به روش توصیفی -  تحلیلی و با در نظر گرفتن نظریه زمان روایی ژرار ژنت، در سه مرحله نظم، تداوم و بسامد، به بررسی رمان «ثُقُوبٌ فِی السُّوقِ الأَسوَدِ» پرداخته است. از نتایج پژوهش به دست آمد که 98/19 درصد از رمان با زمان پرشی نقل شده است. روایت در سیر طبیعی خود، در 41 نقطه با گذشته نگری که 85/15 از رمان را دربر دارد و  در 44 نقطه با ارجاع به زمان آینده که شامل 13/4 درصد از متن است، نقل شده است. تداوم در این رمان که 259 صفحه و شامل زمان تقویمی 665 روز است، 567/2 روز برای هر صفحه ارزیابی شده است. میانگین شتاب این رمان 02/10 روز برای هر صفحه است که نشانگر ضرباهنگ منفی کل متن است. کارکرد انواع بسامد در این رمان رایج بوده و بسامد مکرر با نقل مکرر 22 رخداد، باعث کند شدن زمان رمان شده است.
۲۵.

کاربرد اسطوره در سروده های محمد قیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴۹

کلید واژه ها: اسطوره محمد قیسی شعر مقاومت فلسطین سرزمین ویران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۰ تعداد دانلود : ۱۲۱۲
محمد قیسی شاعر نوپرداز فلسطینی است که با استفاده از زبان سمبلیک و اسطوره ای توانسته حضوری فعال در عرصه های مقاومت این کشور داشته باشد. البته در این راه میراث کهن عربی و فرهنگ و تمدن اقوام ملل مختلف، منبع الهام شاعر بوده اند. وی افزون بر استفاده از اسطوره های بابلی، بین النهرینی و یونانی، به اسطوره های کنعانی و عربی نیز توجه وافری داشته است. نگارندگان در این پژوهش که به شیوة توصیفی تحلیلی تدوین شده است، نخست از اسطوره و خاستگاه تاریخی آن و انگیزه هایی که سبب توجه شاعران فلسطینی به اسطوره پردازی شده، به اختصار سخن به میان آورده اند. سپس انواع اسطوره های به کار رفته در شعر محمد قیسی را تبیین و تحلیل کرده اند. از یافته های تحقیق برمی آید که شاعر از هر پدیده موروثی و اسطوره ای اعم از مکانی، زمانی، انسانی و دینی برای ترسیم شور و شوق ملی، عشق به وطن و بازگشت به میهن، بهره برده و توانسته سخن گوی صادقی برای بیان آلام، آرمان ها و اندیشه های خود یا هم وطنانش در داخل و خارج از سرزمین های اشغالی فلسطین باشد.
۲۶.

تجلی مدرنیسم در آثار داستانی جبرا ابراهیم جبرا (با تکیه بر رمان های السفینه و البحث عن ولید مسعود)

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 25 - 46

کلید واژه ها: مدرنیسم جبرا ابراهیم جبرا رمان فلسطین چندآوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۲۷۰
مدرنیسم به تغییرات فرهنگی و زیبایی شناختی در حوزه هنر و ادبیات پس از جنگ جهانی اول اطلاق می شود و پاسخی به حس در هم ریختگی اجتماعی زمان خود است. در این دوره شیوه های هنری دچار تغییر و تحول اساسی شد. بر این اساس نویسندگان در مقاله حاضر به بیان ویژگی های شاخص مدرنیسم در آثار داستانی جبرا پرداخته اند. او نویسنده متعهد و معاصر فلسطینی است که برای بیان حقایق تلخ سرزمین اشغالی و نیز بیگانگی انسان فلسطینی با خود و جهان پیرامونش از رویکردهای نوین داستان پردازی و مکتب ادبی مدرنیسم بهره می گیرد و در قالبی جدید به بیان واقعیت ها می پردازد. نویسندگان در این پژوهش که به روش تحلیلی – توصیفی تدوین شده است، در صدد پاسخ گویی به این سؤال بوده اند که تحولات شکل ادبی مدرن چه تأثیری در خلق رمان های جبرا داشته است؟ فرضیه پژوهش بر این مدعا استوار است که او با تأثیرپذیری از گرایش های مدرنیسم توانسته از شیوه های بیان سنتی فاصله بگیرد و متدهای نوینی را در ابعاد مختلف رمان نویسی بیافریند. از نتایج این جستار می توان به حض ور مؤلف ه هایی چون چندآوایی بودن رمان، زمان گسسته و ذهنی، جریان سیال ذهن و عدم قطعیت در داستان های مدرن جبرا اشاره کرد.
۲۷.

جمالیِّه المکان المغلق والمفتوح فی شعر معد الجبوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 1 - 20

کلید واژه ها: الشعر العراقی المعاصر معد الجبوری الجمالیِه المکان المغلق المکان المفتوح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۳۲۴
للمکان حضوره المتجذر فی أرض القصیده العربیِّه من العصر الجاهلی حتی یومنا هذا ومکانیِّه النص الشعری المعاصر لیست وسیله الشاعر للتعبیر عن مجتمعه أو تجربته الشعوریِّه المکانیِّه فحسب، بل هی مرتکزها الأساس یجعل بها النص الشعری ذا البنیِّه المکانیِّه یتبلَّج فی نفسیِّه القاریء ویعتمد علیها لترسیخ المعانی والدلالات. وشعریِّه المکان تتأتی من حضور المکان الشعری الذی ینطلق عن المخیّله الشعریِّه أو هو حضور المکان فی فضاء شعری یحکمه الخیال. تطمح هذه الدراسه إلی مقاربه الحضور الفنی للمکان المغلق والمفتوح فی شعر معد الجبوری، وللقبض علی أهدافه المتوخاه تتعکَّز علی المنهج الوصفی- التحلیلی وتتفیأ ظلال السیمیائیِّه فی تحلیل نماذج من شعر الجبوری، تتضمّن البنیِّه المکانیِّه التی یحکمها الخیال الشعری الذی ینأی به الشاعر عن دائره المباشره والخطابیِّه. وقد أخذ البحث من بین رموز الشاعر رموز البئر، الکهف، المقبره، البحر، الصحراء من الرموز المکانیِّه المغلقه والمفتوحه وقام بفحصها وتحلیلها، وتشیر النتائج إلی أنّ الشاعر یوظِّف المکان المغلق للتعبیر عن رضوخ الشعوب العربیِّه أمام السلطه الغاشمه أو للدعوه إلی نبذ التصارع ویوظِّف فی الکثیر من أشعاره المکان المفتوح للتعبیر عن فاعلیِّه الحیاه واستمراریِّتها ویأتی المکان المفتوح لتجسید حاله الصراع بین الموت والحیاه والدعوه إلی الخروج والنهوض مثلما نلحظ فی رمز الصحراء، وما یجقِّق شعریِّه المکان فی شعر الجبوری هو هیمنه عنصر الخیال علی الفضاء الشعری والتلاعب بلغه الشعر لإثراء التشکیل الشعری جمالیاً ودلالیاً.
۲۸.

معناشناسی پوشیدنی ها در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 73 - 91

کلید واژه ها: قرآن کریم پوشش پوشیدنی معناشناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۹۱
واژگان بسیاری در قرآن کریم بر مفهوم پوشش دلالت دارند از جمله آن ها می توان به «سرابیل»، «جلابیب»، «قمیص»، «کسوه»، «عبقری»، «بطائن»، «زرابیّ»، «خُمر»، «لبوس»، «ثیاب»، «سابغ»، «مدثر»، «مزمل» و غیره اشاره کرد. این نوشتار، درصدد تبیین و بررسی واژگانی است که به نوعی با پوشش و پوشیدنی های انسان مرتبط هستند و در قرآن کریم مطرح شده اند. پژوهش حاضر برای تبیین آیات مورد نظر از نظریه معناشناسی بهره جسته و در جهت کشف ارتباط بین مفاهیم درون متن از دیدگاه مفسران و اهل لغت نیز بهره جسته است. روش انجام این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و گردآوری اطلاعات در آن به صورت اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. نگارندگان در این جستار برآنند تا واژگان دال بر پوشش که تعدادشان در قرآن کریم به 26 کلمه می رسد را، در دو دسته پوشش های مادی و غیرمادی تقسیم بندی نموده و از نظر معناشناسی روابط میان این واژگان با یکدیگر و حوزه های معنایی آن ها را استخراج و تحلیل نمایند.
۲۹.

تحلیل ادبی و سبکی عاطفه خشم در قرآن کریم (مورد مطالعه سوره بقره)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 165 - 177

کلید واژه ها: تحلیل ادبی عاطفه خشم سوره بقره غضب احکام دلالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۴۱۳
عواطف انسان به دو دسته ی اصلی و ثانویه تقسیم می گردند. بر اساس نظریات روانشناسان در باب عواطف، عاطفه ی خشم جزو عواطف اصلی انسان قرار می گیرد. در قرآن کریم برای هدایت انسان از ابعاد مختلف، احکام و اصولی وجود دارد. این احکام به شیوه های متفاوتی قابل بررسی می باشند. مهم ترین سوال ما در این مقاله این است که عوامل تاثیرگذار براین عاطفه کدام اند؟ و فرضیه ی ما بر مبنای این است که این عوامل شامل کلماتی با بار معنایی منفی می باشند. بررسی آن ها در وهله ی اول شامل جمع آوری اطلاعات از تفاسیر و متون حدیث می باشد و سپس تحلیل آن آغاز می شود. در تحلیل ادبی سعی می گردد با نگاه به عوامل تاثیرگذار در شیوه ی کلام، معانی و دلالت های بیشتری یافت شود و به اهداف و احکام آیات نزدیک تر گشت. سوره ی بقره طولانی ترین سوره ی قرآن کریم می باشد و در آن احکام مختلفی وجود دارد. عاطفه ی خشم در این سوره در معنای کلمه ی «غضب» قرار دارد، که در آیات ۶۱ و ۹۰ این سوره قرار گرفته اند. در این آیات عوامل مختلفی برای وجود این عاطفه یافت می گردد و با بررسی آن ها درمی یابیم که کفر یکی از عوامل کلیدی آن می باشد.
۳۰.

Sociological Critique of Baha Tāher’s East of the Palms(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: World Sociopolitical Studies, Autumn ۲۰۱۷, Volume ۱, Issue ۲ 315-337

کلید واژه ها: anti-imperialism Baha Tāher East of the Palms Sociological Criticism tradition and modernity

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۷ تعداد دانلود : ۶۶۵
Literature, in addition to its aesthetic and artistic aspects, has always been a reflection of social and cultural realities and characteristics of its respective era and society. Sociological criticism is a relatively modern method in literary criticism. The method studies the structure and content of literary works and their relation to the structures and evolutions of the societies where they have been created. Baha Tāher is a distinguished Egyptian author who has written outstanding stories in the field of critical and social realism to the extent that the Egyptian society, with all its ups and downs, is inherent in his books. The most significant themes in his stories reflect opposing authoritarianism, imperialism, and feudalism. A distinguished novel of his, East of the Palms , includes subjects such as the conflict between tradition and modernity, the youth’s and the intellectuals’ problems, anti-imperialist movements, social repression, student protests during the Egyptian revolution of July 1958, and the issue of Palestine. In the present study, the authors have conducted a sociological critique of this novel based on György Lukács and Lucien Goldmann’s sociological theories. Analyzing the two elements of character and theme, the article seeks to find out whether Tāher has been successful in making a connection between the novel’s artistic world and the respective social structures. The analysis method of the study is descriptive-analytical. It is concluded that the writer has been successful in reflecting the realities of the Egyptian society and relating the artistic world and social structures.
۳۱.

الأفعال الکلامیه لتعامل المؤمنین فی القرآن الکریم فی ضوء نظریه تداولیه سوره لقمان نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 53 - 74

کلید واژه ها: القرآن الکریم التداولیه الأفعال الکلامیه تعامل المؤمنین سوره لقمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۲۹۲
التداولیه ترتبط بالتواصل السلیم أو التواصل الأمثل الذی یحرز من خلاله، أکبر قدر من الوضوح والشفافیه لانعکاس اللغه. بما أنها تعدّ عملیه تصاعدیه مؤدیه إلى طبقه عالیه من المعنى والسیاق، فهی تستوعب جمیع مستویات اللغه من الحاله الانفرادیه، والتواصلیه، والحواریه. وللتداولیه محاور مختلفه، منها الأفعال الکلامیه التی تحیل الصوره الذهنیه للغه إلى الصوره الفعلیه اللغویه التأثیریه. وسوره لقمان هی إحدى السور المهمه التی تحمل آداب التعامل والمعاشره، بذلک تحتاج إلى الأسلوب التواصلی أو التداولی الذی یحقق مقصدیه الکلام غیر المباشر. وطبیعه الأفعال الکلامیه والحجاجیه تجسّد ما فی السوره من الأغراض والمقاصد من خلال إستراتیجیه تواصلیه حجاجیه، کما تهتمّ أیضا بوقع الکلام وتأثیره على المتلقی. تتبع المقاله المنهج الوصفی التحلیلی، مستمده من مناهج أوستین وسیرل، اللذین قاما بتطویر نظریه الأفعال الکلامیه. مما توصّلت إلیه هذه المقاله أنّ الأفعال التقریریه أو الإخباریه فی السوره تشمل الغرض غیر المباشر، کتشجیع المؤمنین على المعاشره الحسنه والأدب، کما تدلّ الأفعال الإنجازیه أو الإنشائیه الموجوده فیها على التحذیر والتنبیه امتداداً إلى التشجیع فی بعض الأحیان. وهذه المعانی تکون ذات دلاله نفسیه شعوریه تبعث الحیاه والتحرک فی نفس المتلقی، وتحتوی على معان أخرى غیر الدلالات المباشره، یمکن الوصول إلیها من خلال المقام الذی وردت فیه.
۳۲.

بازخوانی شخصیت های داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیف

نویسنده:
منبع: مطالعات داستانی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 109 - 125

کلید واژه ها: رمان عبدالرحمن منیف النهایات شخصیت شخصیت پردازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۴۶۷
بازخوانی شخصیتهای داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیفچکیدهاین مقاله درصدد است تا شخصیتهای رمان "النهایات" و نحوه شخصیت پردازی نویسنده را از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارندگان برای دستیابی به این هدف از روش آمیخته کیفی- کمی استفاده کرده اند؛ نخست به روش کیفی، داده ها توصیف شده و سپس بر اساس بسامد داده ها، نمودارهایی ترسیم شده است. نویسندگان در نهایت به این نتیجه رسیده اند که بیشتر شخصیت ها، پویا و جامع هستند و رمزی و نمادین بودن شخصیّت ها سبب جذابیت و پیچیدگی رمان شده است. همچنین شیوه شخصیت پردازی در رمان بیشتر به شکل غیر مستقیم است.کلیدواژه ها: رمان، عبدالرحمن منیف، النهایات، شخصیت، شخصیت پردازی.بازخوانی شخصیتهای داستانی در رمان "النهایات" از عبدالرحمن منیفچکیدهاین مقاله درصدد است تا شخصیتهای رمان "النهایات" و نحوه شخصیت پردازی نویسنده را از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارندگان برای دستیابی به این هدف از روش آمیخته کیفی- کمی استفاده کرده اند؛ نخست به روش کیفی، داده ها توصیف شده و سپس بر اساس بسامد داده ها، نمودارهایی ترسیم شده است. نویسندگان در نهایت به این نتیجه رسیده اند که بیشتر شخصیت ها، پویا و جامع هستند و رمزی و نمادین بودن شخصیّت ها سبب جذابیت و پیچیدگی رمان شده است. همچنین شیوه شخصیت پردازی در رمان بیشتر به شکل غیر مستقیم است.کلیدواژه ها: رمان، عبدالرحمن منیف، النهایات، شخصیت، شخصیت پردازی.
۳۳.

بررسی روابط بینامتنیت اسطوره ای در اشعار جبرا ابراهیم جبرا (با تکیه بر اسطوره تموز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره هفتم بهار و تالستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴ (پیاپی ۷۲)

کلید واژه ها: اسطور تموز بینامتنیت جبرا فلسطین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۶۴۵
تأثیر و حضور اسطوره ها در متون را یکی از اشکال بینامتنیت می دانند. اسطوره ماهیتی بینامتنی دارد و الگویی تکرارشدنی تعریف می شود. جبرا ابراهیم جبرا، شاعر برجسته و متعهد فلسطینی، در سروده های خود از توان اسطوره برای بیان مسائل جهان معاصر، به خصوص اشغال فلسطین و سرنوشت ملتش، استفاده کرده و با فراخوانی اسطوره «تموز» (اسطوره مرگ و رستاخیز) در سروده های خود، با اشکال و مضامین گوناگون، به این مسئله ابعاد و معنای گسترده ای بخشیده است. پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که جبرا چگونه اسطوره تموز را برای بیان معانی موردنظر خود، به خصوص مسئله فلسطین، به کار می گیرد؟ فرضیه پژوهش بر این مدعا استوار است که جبرا در متن دیوان شعری خود، برای انعکاس معانی جدید و تعمیق آن، از بینامتنیت اسطوره ای کمک گرفته است. نگارندگان، پس از بیان مقدمه و تعریف بینامتنیت، سعی کرده اند در قالب این نظریه به نقدی تحلیلی توصیفی بر تبیین و تفسیر روابط بینامتنی اشعار جبرا با اسطوره تموز بپردازند. از مهم ترین نتایج پژوهش حضور این اسطوره در شعر جبرا، درک مضمون «مرگ و رستاخیزِ دوباره» از اسطوره و حضور متوازی آن در متن شعر جبرا، نوآوری و نگاه جدید و بازآفرینی اسطوره، ادغام آن با اسطوره ها و مفاهیم تاریخی و ادبی و فرهنگی برای خلق معانی جدید و انتقال حقایق جامعه از خلال به کارگیری اسطوره است.
۳۴.

فضاء الشعر وحضور الحلم: من التشکیل إلی التدلیل قراءه فی تجربه معد الجبوری الشعریِّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۷ سال ۱۴۴۲ شماره ۲ 19-39
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۳۳۶
إنَّ الرؤیاویّه تعنی حضور الحلم والرؤیا فی نسیج الشعر أی سطوه الحلم علی مساحات الشعر بصوره یصطبغ التشکیل بصبغه الحلم وفضاء الحلم هو الذی یهیمن علی فضاء التشکیل بصوره یحقّق شعریّه التشکیل الشعری من خلال المسافه الجمالیه التی یخلقها ویعمل أیضاً کعتاد تعبیری فی فضاء الشعر ویستخدمه الشاعر وسیله للتعبیر عن الفکره وتحمل الموضوع. إنَّ معد الجبوری من البارزین الذین أسهموا بما یمتلکون من الخزین الشعری المعرفی والوعی الشدید بالأصاله والمعاصره فی ولوجهم میدان الشعریه، فی خلق تطوّرات واسعه وملحوظه فی نسیج الشعر العربی المعاصر والعراقی خصوصاً. من أهم ثیمات شعر معد الجبوری، ثیمه الحلم وحضور فضاء الرؤیا داخل فضاء القصیده وهذا الحضور ینطلق من انتمائه إلی الاتجاه السّریالی . هذا البحث مقاربه لموضوع الحلم وتمظهراته فی شعر الجبوری واعتمد المنهج الوصفی – التحلیلی . ومن نتائج البحث هو أنَّ الحلم فی تمظهره البنیوی فی شعر الجبوری یستخدم فی السیاق السلبی والإیجابی أی مرتبط بالحضور والغیاب وفی مستوی الغیاب یحمل الحلم دلالات السکون والرکون للاستسلام بحیث یکون الحلم فی المشهد الشعری معادلاً لضعف الحضور ورخوه العزیمه وسط دوامات الموت والخراب وعند اشتداد حضور الآخر الأجنبی للقبض علی الشعب والأرض وفی مستوی الحضور یصبح موضوع الحلم، الثوره والحلم بالعوده أو الحیاه الطافحه بالدفء والنشوه أو یصبح وسیله الشاعر لبناء المفارقه التی تتکیء علی الحلم من خلال حضوره وفقدان حضوره فی المشهدین المختلفین ویخرج الحلم عن إطار هذین الحقلین فی شعر الجبوری ویستخدمه الشاعر للتعبیر عن الإبداع والتجدید فی مستوی شعریِّه الجبوری. فالحلم فی هذا السیاق عالم للکشف والإبداع یدخل إلیها الشاعر وفی رحلته الحلمیِّه یأتی بقصائد فی غایه الإبداع والجمال وهذا هو موضوع الحلم فی تمظهراته المختلفه فی شعر الشاعر.
۳۵.

دراسه فنیه جمالیه فی قصیده سجده کربلاءلعبد الوهاب زاهده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ (۱۴۴۰ ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 283-310

کلید واژه ها: سجده کربلاء الإمام الحسین (ع) عبد الوهاب زاهده دراسه دلالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۳۴۸
تسعى هذه الدراسه إلى کشف الخصائص الفنیه فی قصیده سجده کربلاء للشاعر الفلسطینی، عبد الوهاب زاهده، وطریقه تأثیرها، من الناحیه الفکریه، والإیقاعیه، والتصویریه، والترکیبیه، وتعتمد علی المنهج الوصفیّ التحلیلیّ لمعالجه شعر الشاعر، لکی نکشف الستار عما وراء القصیده، وهکذا رصدنا قدره الشاعر الفائقه فی استعمال الأصوات والألفاظ والجمل المنتظمه، فهی تتمتع بإمکانات متعدده للتعبیر، کما نجد الترابط بین ظلال الأصوات وبین وجدان الشاعر المعبر عن حبه بأهل البیت علیهم السلام، الذی یستخدم الأصوات والجمل ضمن صلتها بالمشاعر الوجدانیه. فالتوازن بین الجمل والمقاطع یحدث من خلال التماثلات الوطیده سواء کان هذا الانسجام على المستوى الصوتی أم على مستوى الألفاظ امتداداً إلى الترکیب وإذا نظرنا إلى القصیده، نجد أن الانسجام والتناسق فیها، یتجلى فی عملیه التوازن الصوتی والترابط الترکیبی، کما تنشاء أیضا هذه التناسقات من خلال الصور الفنیه المعبره عن الغرض المنشود. فیبدو من نتائج البحث أن الشاعر قد استخدم الأصوات والکلمات فی القصیده استخداماً تقوم على أساس تحقق الإیقاع المتوازن مع جوء القصیده ومفاهیمها. وللشاعر دور أساسی فی صیاغه الصور الشعریه للتاریخ الملیء بالأحداث والکوارث، وسجّل هذه الأحداث بکل دقه فی قصیدته هذه؛ فلذلک حدث بکسر العلاقه وتجاوز المألوف بین الموصوف والصفه، وبین الفعل والفاعل، و... فی بعض الأحیان.
۳۶.

بنمایه های مشترک تعلیمی در سروده های کودکانه محمود کیانوش و صالح هواری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 606 - 634

کلید واژه ها: ادبیات کودکان مؤلفه های تعلیمی محمود کیانوش صالح هواری مضامین فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۲۸۴
ادبیات کودکان با گرایش تعلیمی و آموزشی به عنوان ابزاری کارآمد در جهت رشد فکری، اخلاقی و فرهنگی کودکان به شمار می رود و موجبات شناخت آنها از جامعه و محیط اطراف خود را فراهم می آورد. با توجه به نقش سازنده ادبیات کودکانه، نگارندگان در این جستار به بررسی تطبیقی مؤلفه های تعلیمی در اشعار محمود کیانوش و صالح هواری، دو شاعر معاصر ایرانی و فلسطینی پرداخته اند. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مبانی مکتب تطبیقی آمریکایی، تدوین شده است. از برآیند تحقیق چنین استنباط می شود که به رغم تفاوتهای آشکار در ساختار اشعار کودکانه این دو شاعر، هر دو با کارگیری زبانی آسان و روان، درک مضامین تعلیمی و آموزشی را برای نوباوگان میسر می سازند و ضمن ارضای نیازهای عاطفی کودکان، نیروی اعتماد به نفس آنها را نیز تقویت می کند. آشنا کردن خردسالان با مفاهیم خداشناسی و خودشناسی، فرهنگ ملی و عامیانه و نیز گسترش تمایلات اجتماعی از دیگر رسالتهای دو شاعر در سروده های کودکانه بوده است.
۳۷.

تحلیل رمان «مردان آفتاب» از غسان کنفانی بر اساس نظریه مکانیسم دفاعی فروید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 480 - 502

کلید واژه ها: مکانیسم دفاعی فروید «مردان آفتاب» غسان کنفانی تنیدگی های روحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۱۹۸
روان انسان به طور ناآگاهانه یا آگاهانه از ابزارهای مختلفی برای کنترل اضطراب، کاهش نگرانی ها و رسیدن به آرامش استفاده می کند که به آنها مکانیسم دفاعی می گویند. بررسی واکنشهای دفاعی، افزون بر آنکه زمینه را برای خودآگاهی درونی فراهم می سازد، فرصتی است برای شناخت سرچشمه رفتارها وگفتارهای ظاهری هر فرد. رمان «مردان آفتاب» [رجالٌ فی الشمس]، اثر غسان کنفانی در بیان وقایع اشغال فلسطین توسط صهیونیست ها در سال 1948 و تنیدگی های روانی ناشی از آن نوشته شده است. نویسنده در این رمان تاثیر اشغال، پیامدهای ناشی از جنگ همچون ترس و اضطراب و مکانیسم های دفاعی بدن در مقابله با دشمن را بیان می کند. نگارندگان در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، کوشیده اند تا ضمن معرفی نظریه فروید و کارکرد آن به تحلیل جنبه های روانشناختی رمان «مردان آفتاب» و واکنشهای قهرمانان آن در برابر حوادث ناگوار فلسطین بپردازند و توانایی داستان پرداز را در شکل دادن به نظام و ساختار روایی داستان مورد ارزیابی قرار دهند. از یافته های تحقیق چنین استنباط می شود که هر کدام از شخصیتهای داستان به تناسب حال و تیپ های شخصیتی خود از انواع مکانیسم های دفاعی برای کاهش اضطراب و نگرانی خود استفاده کرده اند.
۳۸.

بررسی دلالت های معنایی قصیده «البکاء بین یدی زرقاء الیمامه» أمَل دُنقُل بر پایه نقد سبک شناسانه

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 91 - 106

کلید واژه ها: دلالت معنایی سبک شناسی امل دنقل شعر عربی قصیده زرقاء یمامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۱۶۹
سروده «البکاء بین یدی زرقاء التمامه» از جمله سروده های انتقادی و تأثیرگذار أمل دنقل (1940- 1983م)، شاعر نامدار معاصر مصری است که با زبانی ساده و در عین حال مبهم، به بازنمایی اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی و آسیب شناسی علل شکست جنگ ژوئن در 1967م اختصاص یافته است. شاعر همچنین در این قصیده از مواضع سازشکارانه سیاستمداران جهان عرب که شکست و ناکامی را بر ملت های خود تحمیل کردند، به سختی انتقاد می کند. پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی سبکی این قصیده بپردازد و می کوشد از رهگذر کاوش در سه سطح زبانی، ادبی و فکری اثر، به ارزیابی و نقد سبک شناسانه آن اقدام نماید و دلالت های معنایی آن را استخراج کند. از جمله جلوه های سبکی این متن شکستن قالب های سنتی شعر، باستان گرایی و به کارگیری میراث گذشتگان و حاکمیت روابط بینامتنی و کاربرد انواع تناص چون تناص دینی و یا تاریخی است. همچنین شاعر برای بیان اندیشه مورد نظر خود در سطح زبانی و ادبی به شکل مناسبی از ابزارهای زبانی بهره گرفته است. هر چند وی به ظاهر در سطح فکری قصیده تصویر آشکاری از خواسته ها و آرزوهایش ارائه نمی دهد، اما در واقع مردم را به همدلی و خیزش جمعی فرا می خواند
۳۹.

تصویرپردازی در شعر ابراهیم نصرالله (بررسی موردی تشبیه، استعاره و مجاز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره دهم بهار و تالستان ۱۳۹۹ شماره ۲۰ (پیاپی ۷۸) 234 - 251

کلید واژه ها: شعر فلسطین جلوه های تصویری دیوان الأعمال الشعریه ابراهیم نصرالله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۱۵
ابراهیم نصرالله یکی از شخصیت های متعهد و برجسته ادبیات مقاومت فلسطین است که به مدد شگردهای هنری و بلاغت تصویر، روشنگر تجربه های انسانی می شود و روایتی از عشق و مبارزه، رنج و اندوه، پایداری، امید و هر آنچه را که بر انسان فلسطینی می گذرد در اختیار مخاطب آثارش قرار می دهد. وی در این راستا از ظرفیت های بالقوه زبان و ادبیات برای تأویل پذیری و جانداری شعر بهره برده تا به نیاز مخاطب خویش پاسخ دهد. این پژوهش، به روش توصیفی، تحلیلی و آماری با تکیه بر تصاویر بلاغی به بررسی دیوان «الأعمال الشعریه» نصرالله می پردازد تا به این مهم دست یابد که تصویرپردازی در اشعار این شاعر، چگونه در راستای انتقال اندیشه های وی به مخاطب به کار رفته است؟ بررسی حاکی از این است که ابراهیم نصرالله، آگاهانه از طیف گسترده ای از تصاویر در راستای زیباسازی شعر و در نتیجه القای اندیشه ها و عواطف خود نسبت به مردم دردمند فلسطین بهره برده است. تصویرپردازی در اشعار وی بازنمود قدرت معناآفرینی و خیال پردازی شاعر در انتقال عواطف نسبت به فلسطین و در خدمت ارزش های والای انسانی و در نتیجه تاثیرگذاری بیشتر در مخاطب است، از همین رو به رونق و زیبایی بلاغی و محتوایی شعر وی انجامیده است.
۴۰.

نقدِ سبک شناسانه ی اشعار اجتماعی شیخ احمد وائلی (تحلیل زبانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۹ (پیاپی ۷۷) 119 - 150

کلید واژه ها: سبک شناسی وائلی سطح آوایی سطح لغوی سطح نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۲۲۹
سبک شناسی یکی از شاخه های نقدِ ادبی است که از دانش زبان شناسی و بلاغت در تحلیل متن بهره می جوید و در بررسی نقدی و ادبی، بر سه عنصر اصلی متن، نویسنده و مخاطب تکیه می کند. این پژوهش که بر مبنای سبک شناسی ساختارگرا مبتنی است، می کوشد تا به کشف زوایای زبانیِ پنهان اشعار اجتماعی شیخ احمد وائلی بپردازد و از این منظر، اشعار وی در سطوح آوایی، لغوی و نحوی با شیوه ی توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شاعر با استفاده از اوزان خفیف و سبک و نیز کاربرد زحاف های فراوان، موسیقی اشعار خود را رونق بخشیده است و به ندرت از اوزان عروضی خارج می شود، ضمن آنکه تکرار واژه و عبارت و به خصوص حرف ندا کلام او را آهنگین نموده است. در سطح لغوی، شاعر سعی دارد با فراخوانی میراث گذشته، مجد و عظمت گذشته را به مسلمانان یادآوری نماید، ضمن آنکه الهام گرفتن از طبیعت، باعث شده است اشعار او پویا و روان باشد. در سطح نحوی نیز شاعر سعی کرده است از کارکردهای مختلف جملاتِ اسمیّه و فعلیه بهترین بهره را ببرد، و در بسیاری از قصاید، حرف ندا را حذف می کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان