حسین سلطان زاده

حسین سلطان زاده

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز. ایران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۰۹ مورد.
۶۱.

بازتاب تحول گفتمان جنسیتی دورۀ قاجار بر نظام های فعالیتی و فضایی خانه های اعیانی (مطالعۀ موردی: خانه های اعیانی قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۸ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 51 - 73

کلید واژه ها: خانه های اعیانی خانه های قاجاری معماری و جنسیت نظام فعالیتی نظام فضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۲۴
دگرگونی فرهنگی روابط زنان و مردان با یکدیگر در دوره قاجار که بیشتر مرهون روابط فرهنگی ایران با اروپا است، نظام های فعالیتی و فضایی خانه ها را متحول کرد. هدف بررسی تحولات گفتمان جنسیتی دوره قاجار بر نظام های فعالیتی و فضایی خانه های اعیانی است. سؤال اصلی این است که تحول گفتمان جنسیتی در میانه دوران قاجار چه تأثیری بر تحول نظام های فعالیتی و فضایی خانه ها گذاشته است؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، تفسیری-تاریخی و پدیدارشناسانه و بر این مبنا بود که داده های مورد نیاز از میان کتب و مقالات معتبر شناسایی شد. سپس بر اساس این داده ها نظام های فعالیتی و فضایی خانه ها مورد کنکاش قرار گرفت و مشخص شد چه بخش هایی از نظام های یادشده بر اساس گفتمان جنسیتی ساماندهی شده اند؛ در ادامه اثر تحول گفتمان جنسیتی بر نظام های فعالیتی و فضایی خانه ها بررسی شد. چهار خانه اعیانی متعلق به دوران اوایل و اواخر قاجار در شهر قزوین انتخاب شد تا با مصاحبه ها و مشاهدات میدانی و بررسی های کتابخانه ای سؤال بالا پاسخی مصداقی پیدا کند. نتایج تحقیق نشان داد پس از تحول گفتمانِ جنسیتی، نظام فعالیتی بیشتر در درون خانه متحول شده و مردان در فعالیت های جمعی اندرونی با زنان مشارکت داشته اند؛ درحالی که تا پایان دوره قاجار زنان، امکان فعالیت گسترده ای در بیرون از خانه نیافتند. همچنین اندرونی پس از تحول گفتمان جنسیتی رونق بیشتر یافته و علاوه بر امکان ملاقات زنان و مردان در اندرونی، مردان نیز فعالیت اقتصادی خود را به آنجا آورده و بیرونی خانه عملاً کارکرد تعریف شده پیشین را از دست داد.
۶۲.

تطبیق نشانه شناسانه الگوی معماری ارگ کریم خان با درون مایه های فرهنگ ایلاتی زندیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۹ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۵ 193 - 209

کلید واژه ها: نشانه شناسی فرهنگی هنر دوره زندیه معماری حکومتی ارگ کریم خان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۲ تعداد دانلود : ۵۵۸
در شکل گیری آثار معماری گذشته، فرهنگ بر مبنای امکانات، نیازها، اعتقادات، بوم و اقلیم در کنار پدیده های محیطی دیگری ازجمله خصوصیات کارکردی، انسانی، جنبه های زیبایی شناسانه، مصالح و سازه، همواره به تناسب موقعیت زمانی-مکانی و عملکرد بنا با نقش ها و ارزش های مختلف اثرگذار بوده است. ازاین رو این تحقیق با به کارگیری نشانه شناسی فرهنگی به عنوان ابزاری در خوانش دلالت های تصریحی و تلویحی موجود در پدیده ها به مثابه نظامی از نشانه های فرهنگی، درصدد رمزگشایی و شناخت مفاهیم و استعاره های معنایی در شیوه سازمان یابی فضا و مفاهیم اصلی شکل دهنده به معماری ارگ کریم خان است. پژوهش حاضر به روش تاریخی-تفسیری و با راهبرد نشانه شناسی فرهنگی، به شناسایی مفاهیم فرهنگی و زمینه های تأثیرپذیری بنا از شیوه زندگی و حکومت خاندان زندیه و تطبیق خصوصیات منحصربه فرد آن با درون مایه های هنر ایلیاتی رسیده است. نتایج نشان می دهد هنر ایلیاتی واجد مراتبی از خلق دنیایی غیر بازنمودی است که در آن واقعیت تصویری پدیده ها مستقل از هر خصلت بازنمودی و بیانگری شکل می گیرد. می توان گفت توجه به این فرآیند (مواردی همچون سادگی؛ بی پیرایگی؛ پیوند با طبیعت؛ سرخوشی و شادابی و آرامش) عدم وجود هرگونه نگاه کارکردی و محافظه کارانه صرف را در محتوای هنر و معماری دوره زندیه تأیید و مشخص می کند که «کارکردگرایی اندیشه ورزانه هنر قومی» پس از درون مایه «طبیعت گرایی» و «ساده سازی حاصل از انتزاع مفاهیم»، به عنوان سومین درون مایه ی مهم هنر قومی در الگوی فضایی و تزئینات ارگ کریم خان تأثیرگذار بوده، که به صورت تنوع گسترده و حضور قوی دیوارنگاره ها با مضمون نقوش انتزاعی و هندسی عناصر طبیعت با فن و اسلوب اجرای مکتب شیراز نمود یافته است.
۶۳.

چگونگی استقرار مدارس علمیه در شهرهای تاریخی دوره اسلامی (مطالعه موردی: شهرهای قزوین و اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۰ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 449 - 466

کلید واژه ها: مدارس علمیه مدارس اصفهان مدارس قزوین محل استقرار مدرسههای علمیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۴۵۵
پیش از اسلام، مراکز آموزشی در مجاور کاخ ها، مراکز حکومتی یا آتشکده ها و نقاطی دور از مراکز تجاری قرار داشت، اما در دوران اسلامی، امکان تحصیلات عالی کمابیش برای همه گروه های مردم فراهم شد و مراکز آموزشی در سطح شهر یا در کنار بازار شکل گرفت. هدف از این پژوهش رسیدن به مدلی درباره معیارهای جانمایی و مکان یابی مدارس در دوره اسلامی است که با بررسی محل استقرار مدارس علمیه در شهرهای قزوین و اصفهان صورت گرفته است. پرسش پژوهش این است که به طور معمول مدرسه های علمیه در چه نقاط و محورهایی ساخته می شدند؟ در این پژوهش از روش تاریخی و توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. مبانی نظری پژوهش بر این دیدگاه استوار است که از یک سو به سبب ارتباط کارکردی و آیینی مدارس با مساجد، به ویژه مسجد جامع و از سوی دیگر به دلیل رعایت محرمیت محله های مسکونی و دوری فضاهای عمومی و مردانه از آن ها، بیشتر مدرسه های علمیه در کنار بازار و گذرهای عمومی شکل می گرفتند. نتایج پژوهش نشان می دهد بیشتر مدارس در شهرهای بزرگ، در امتداد راسته بازار شکل می گرفتند و این امر در اصفهان مشهود است، اما از آنجا که عده ای در زمین یا محل مورد نظر مدرسه ای می ساختند، شماری از این مدارس در محله های مسکونی ساخته می شد. مدارس دوره قاجار در قزوین نیز بیشتر در داخل محله های مسکونی شکل گرفته است.
۶۴.

بررسی تطبیقی نقش معماران خارجی در تحولات معماری معاصر ایران و ترکیه در سال های 1300 تا 1357ه.ش. (1920 تا 1979م.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۳ ۱۴۸-۱۳۳

کلید واژه ها: مطالعه تطبیقی معماران خارجی تحولات معماری معاصر ایران ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۷۱
در سال های نخستین قرن بیستم، رهبران سیاسی ترکیه و ایران که متوجه عقب ماندگی کشور خود شده بودند، چارۀ کار را در نوسازی سریع به شیوۀ غربی جست وجو می کردند. با توجه به ناآشنایی معماران داخلی با شیوه های نو، حضور معماران خارجی در عرصۀ آموزشِ متخصصان داخلی و طراحی و اجرای طرح های عمرانی، سبب تحولات عمده ای در معماری معاصر ایران و ترکیه شد. حضور این معماران در دوران پهلوی، هم زمان با دورۀ جمهوری اول تا کودتای نظامی 1980میلادی در ترکیه، سبب شد، معماری دورۀ معاصر از پیشینۀ تاریخی در این کشورها فاصله بگیرد. این پژوهش به دنبال آن است که با مطالعۀ تطبیقیِ نقش معماران خارجی در تحولات معماری ایران و ترکیه، چگونگی تأثیر متقابل این معماران در معماری معاصر این دو کشور را بررسی کند؛ بنابراین، تحقیق حاضر، نقش این معماران را در تحولات معماری معاصر در ایران و ترکیه شناسایی می کند. در این پژوهش در مرحلۀ اول از روش تفسیری تاریخی استفاده شده است و گردآوری اطلاعاتِ مربوط به معماری معاصر ایران و ترکیه به شیوۀ مطالعات اسنادی انجام شده است و در مرحلۀ دوم، مطالعۀ تطبیقی میان معماری معاصر دو کشور صورت گرفته است. نتایج پژوهش، نقش معماران خارجی در تحولات معماری معاصر ایران و ترکیه در سال های 1300 تا 1357ه.ش. (1920 تا 1979م.) را به دو دورۀ کلی تقسیم می کند و نشان می دهد که در دورۀ نخست، این معماران در بنیان گذاری شیوۀ جدید آموزش معماری و نیز معماری و ساختمان سازی در هر دو کشور نقش داشته اند و در دورۀ دوم، نقش معماران خارجی در حوزۀ آموزش معماری و فعالیت های حرفه ای در ترکیه، نسبت به ایران محدودتر است. همچنین معماران خارجی از معماری بومی و سنتی در هر دو کشور تأثیر پذیرفته اند.
۶۵.

اتمسفر فضا در پدیده شناسی به مثابه فضای بدون سطح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۶ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴۹ ۴۸۷-۴۶۹

کلید واژه ها: فضای با سطح فضای بی سطح پدیده شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۱۱۰
فضا که اصلی ترین بخش معماری است به طول تاریخ و در دوره های زمانی مختلف از زاویه های متنوع فلسفی از کالبدی تا معنا، از زیبایی شناسی فرمی تا زبان شناسی و نشانه شناسی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. اما همواره سوال مهمی که در مقابل این دیدگاه ها قرار می گیرد آن است که آیا فهم فضا از دیدگاه هایی که ذکر شد چه تأثیری در نحوه ادراک انسان از فضا دارد؟ آیا اگر معنای فضا از منظر نشانه ها فهمیده شود فضایی مناسب برای زیست انسان است؟ در این پژوهش با تاکید بر مصرف کننده فضا یعنی انسان و توانایی های او در دریافت داده های محیطی و انرژی های آن به نظریه هایی که در این زمینه در تاریخ اندیشه مطرح شده توجه شده است که ریشه در پدیده شناسی نو با مفهوم اتمسفر می خواهد بنیاد علوم را نقد کند و ساختار جدیدی از جهان بیافریند تحلیل می شود. این آرا رادیکال در معماری می خواهند علم نویی دراندازند و ساختار و پارادایم های ذهن بشری را که سوار بر اندیشه ایده پیشرفت و علم باوری را که ساختار سطوح را در فضای کارتزینی می سازد با تجربه حضور تن و زندگی غیر اختیاری انسان در فضای سطح جایگزین کند. در این فرصت از تحول و دگرگونی نحوه زندگی و به طبع آن تحول فضای خانه و خانه سازی در ایران که ملموس ترین و پرکاربردترین فضا در بین فضاهای زیست انسان است کمک گرفته شده است. در این تحقیق از روش های کیفی به منظور شناخت و ارزیابی ادراک تن در فضا با توصیف فضایی مانند میانسرا و در خانه های مدرن تر حیاط می پردازیم. برای این مهم از خانه هایی استفاده می شود که شاخص و یا از ویژگی های خاصی برخوردار نیستن و دلیل انتخاب آن ها فقط دارا بودن الگوی فضای معماری دوران خود است. با انتخاب پنج خانه از سه دوره ی قاجار (خانه ی بهشتی، خانه ی آرازی)، پهلوی اول (خانه شلویری در قزوین) و دو خانه از دوره ی پهلوی دوم در مجتمع مسکونی نارمک به تحلیل روند دگرگونی این عملکرد پرداخته می شود.
۶۶.

بررسی تحلیلی پیرامون بحران معماری و شهرسازی و پدیده شناسی گونه های خانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۶ بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۶ ۳۴۸-۳۲۱

کلید واژه ها: علم ریاضیات علم فرهنگ تن انسان اتمسفر پدیده شناسی نو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۳۳
توسعه پایدار، معماری سبز، هویت اسلامی- ایرانی و معماری همسان با اقلیم ترکیب بندی جملاتی هستند که امروزه در هر شهری از ایران بر روی بیلبوردهای تبلیغاتی در مورد همایش ها و یا طراحی بافت و ساختمان خودنمایی می کنند. جالب این جاست که هر شهروندی بی دیدگاه مسلح به اندیشه و فلسفه معماری اوضاع نابسامان و آشفته ساختمان ها و نحوه ساخت آن ها را با پوست و گوشت خود درک می کند و شاید از خود بپرسد ریشه این تناقض ها در کجاست؟ چه اندیشه هایی پشت این بناها پنهان شده اند؟ آیا ادامه معماری گذشته و یا فرم های مدرن شده ی آن ها و روش آموزش های آکادمیک این شهرها را شکل داده اند؟ آیا معماران هنوز از ابزارهایی که شالوده معماری هستند مانند: نور، صدا، دسترسی، جهت ها، حد و مرزها و غیره در طراحی فضا کمک می گیرند؟ محور اصلی این پژوهش به نحوه پیدایش و علل توسعه معماری بر اساس کمیت هایی مانند ابعاد و اندازه، مصالح صنعتی و به صورت کلی قالب شدن ریاضی و فیزیک در ساخت فضا، به جای استفاده از کیفیت هایی که رابطه ی فضا با تن، نحوه زندگی و فرهنگ های انسانی را ارج می نهد می پردازد. برای این مهم، اشاره ای به پیشرفت های علوم در قرن 17 و برتری اندیشه های دکارت در فضا خواهد شد و با نقد ذهنیت مهندسی به بحران علم اروپایی و چالش های پیش روی آن و همچنین یافتن راه حل هایی مانند پدیده شناسی نو برای رویارویی با این بحران پرداخته می شود. پیگیری این اندیشه ها و تاثیرات آن ها در ایران و نحوه مهندسی شدن معماری ایران، توضیحات و نمونه هایی آورده خواهد شد. در این تحقیق از روش های کیفی به منظور شناخت و تحلیل این تاثیرات با مقایسه عملکردهای مختلف ساختمان های مسکونی از دوره قاجار، پهلوی اول و در پهلوی دوم از مجتمع مسکونی نارمک به عنوان نماینده از معماری مهندسی استفاده خواهد شد تا روند این دگرگونی ها مورد ارزیابی قرار گیرد.
۶۷.

بازتاب فرهنگ غرب درتحول سبک زندگی و معماری خانه های اواخر قاجار شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم اردیبهشت ۱۳۹۶ شماره ۴۷

کلید واژه ها: سبک زندگی فرهنگ غرب تمایز سازماندهی فضا تحول فضای داخلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۳۱
سبک زندگی، اصطلاحی است که در بطن خود، مؤلفه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را م یپروراند، تأثیر عمیقی در الگوهای رفتاری و گرایش های ذهنی افراد جامعه داشته و تأثیر فراوانی در شک لگیری فضای سکونت دارد. این گفتمان مکا نگزینی و فضای سکونت در رابطه سبک زندگی به عنوان موضوعی جدید و قابل تأمل در چند دهه معاصر مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان در حوزه های مختلف علوم و م نجمله در عرصه معماری و شهرسازی بوده است. یکی از مصادیق و جلوه های تجلی سبک زندگی، کیفیت مکا نگزینی و فضای زیست بوده که به تبع آن معماری خان هها را تحت شعاع قرار داده است. هدف از تدوین این پژوهش میزان اثربخشی فرهنگ غرب در سبک زندگی مردم شهر همدان در دوره اواخل قاجار بوده و به تبع آن، میزان تأثیرگذاری آن را در عرصه معماری خانه ها بازنمایی کرده است. روش تحقیق پژوهش به لحاظ روش تحقیق، از نوع تحلیل تاریخی، تفسیری است. منابع اطلاعاتی پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و میدانی بوده و روش انتخاب نمونه های میدانی بر اساس نمون هگیری هدفمند بوده است. جهت انتخاب نمونه ها تمامی خانه های مربوط به اواخر دوره قاجار که دارای اسناد مطالعاتی بوده و امکان مطالعات میدانی فراهم بود مورد بررسی قرار گرفت و از میان نمونه ها، شش خانه انتخاب شد که دارای بیشترین تحول در عرصه معماری، با توجه به تغییر سبک زندگی صورت گرفته بود. مبنای سنجش و گزینش نمون هها بر اساس بیشترین میزان تأثیرپذیری و تحول آنها در سه سطح کلان، میانی و خرد معماری انجام پذیرفت. نتایج تحقیق نشان دهنده تغییرات سبک زندگی در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بوده که به تبع این تغییرات، معماری خان هها را تحت شعاع قرار داده است. این تغییرات در مرحله اول در معماری خانه های طبقه اعیانی و تجار به منصه ظهور رسیده است. بازنمایی تحول فضا در معماری این خان هها در قالب تحول در عرصه های کلان، میانی و خردفضا صورت گرفته است. در عرصه کلان فضا، سادگی فرم و حذف حیاط های چندگانه قابل ملاحظه است. در عرصه تحولات میانی ، تحول در سازماندهی فضای داخلی و توسعه و بسط فضای داخلی مطرح بوده و در عرصه خرد فضا، اهمیت نمادین برخی از عناصر معماری شامل ستون، پله، و تزیینات مورد توجه بوده است.
۶۸.

تاثیر نوگرایی سبک زندگی در معماری خانه های دوره پهلوی اول، شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۶ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۷ ۵۲۲-۵۰۵

کلید واژه ها: فرهنگ غرب تحول فضای داخلی سبک زندگی سازماندهی فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۱
سبک زندگی که خود اصطلاحی است که در بطن خود مولفه های اجتماعی فرهنگی و اقتصادی، را می پروراند، تاثیر عمیقی در الگوهای رفتاری وگرایشهای ذهنی افراد جامعه دارد. یکی از مصادیق و جلوه های تجلی سبک زندگی، کیفیت مکان گزینی و فضای سکونت بوده که به تبع آن معماری خانه را تحت تاثیر قرار داده است. هدف از تدوین این پژوهش میزان اثربخشی نوگرایی درسبک زندگی مردم شهرهمدان دردوره پهلوی اول و میزان اثر بخشی آن را در عرصه معماری خانه ها می باشد.روش تحقیق پژوهش مورد مطالعه، از نوع تحلیل تاریخی تفسیری بوده که از یک سو نوگرایی سبک زندگی در شهر همدان با نگاه گذار از سنت به تجدد با رویکرد تاریخی توصیف شده و بازتاب مولفه های مفهومی نوگرایی سبک زندگی در معماری خانه ها با نگاه تحلیل فضای معماری بررسی شده است. منابع اطلاعاتی پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و میدانی بوده و روش انتخاب نمونه های میدانی بر اساس نمونه گیری هدفمند بوده است. جهت انتخاب نمونه ها تمامی خانه های مربوط به دوره پهلوی اول که دارای اسناد مطالعاتی بوده و امکان مطالعات میدانی فراهم بود مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان دهنده نوگرایی در سبک زندگی مردم در شهر بوده که مفاهیم جدیدی از شیوه زندگی نوین ، نظیر مصرف گرائی، توسعه تعاملات اجتماعی، شکل گیری اولیه مدنیت، تمایز و تشخص اجتماعی و اهمیت اجتماعی زن را به همراه داشته است. تغییر در ساحت شیوه زندگی باعث شکل گیری سه الگوی معماری متفاوت شده است. الگوی معماری خانه باغی، خیابانی و خانه های تحول یافته سنتی داخل بافت به عنوان مصادیق تحولات معماری خانه هایی می باشند که از درون ماهیت تحول زندگی، گذار از سنت به نوگرایی تبلور یافته و میزان تحول فضای معماری آنها در تعامل با میزان کیفیت نوگرایی سبک زندگی می باشد.
۶۹.

اهمیت آب و عناصر آبی در باغ ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: منظر دوره ۹ بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۸ 6 - 19

کلید واژه ها: باغ عناصر و فضاهای آبی حوض حوض خانه آبگیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۲ تعداد دانلود : ۶۸۷
موضوع این پژوهش بررسی نقش آب در شکل گیری عناصر معماری، به ویژه فضاهای مرتبط با آب در باغ ها است. هدف این تحقیق از یک سو طبقه بندی و تعریف انواع عناصر و فضاهای مرتبط با آب و به ویژه حوض در باغ ها و از سوی دیگر بررسی اشکال مختلف آنها است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی است، داده ها نخست طبقه بندی و مقایسه و سپس تحلیل شده اند. مبانی نظری تحقیق بر این نکته استوار است که از یک سو پدیده های محیطی و اقلیمی و از سوی دیگر ویژگی های کارکردی باغ ها و مفاهیم فرهنگی آب، نقش مهمی در چگونگی شکل گیری عناصر آبی و به ویژه حوض ها داشته است. نتایج تحقیق نشان می دهد آب نقش اصلی در شکل گیری باغ در نواحی گرم و خشک داشته است و حوض مهم ترین عنصر آبی است که به شکل های بسیار متنوعی در طراحی و ساخت باغ ها مورد استفاده قرار می گرفته است. مفاهیم فرهنگی آب در جهان اسلام و به ویژه در ایران نیز در چگونگی شکل گیری کالبدی و موقعیت بعضی از حوض ها نقش داشته است. به نظر می رسد یکی از مهم ترین و مقدس ترین نقش های عناصر آبی مربوط به حوض بوده ولی از دوره قاجار نوعی سنت شکنی در این زمینه آغاز شده است. از این دوره در بسیاری از موارد جنبه های تزئینی و فانتزی آب بر جنبه های نمادین آن فزونی گرفته است.
۷۰.

تبیین روش های طراحی زمینه گرایی و منطقه گرایی در معماری ایران (نمونه مطالعاتی: اثرهایی شاخص با دوره-های زمانی متفاوت از معماری شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۶ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۸ ۳۴۲-۳۲۷

کلید واژه ها: زمینه زمینه گرایی منطقه گرایی مصالح بومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۶۶
رخداد بین معماری و زمینه پیشین یکی از موضوعات بسیار مهم در عرصه معماری و طراحی شهری است. این مبحث از تفکرات دوران باستان از قرارگیری بناها در ارتباط با بناهای مجاور سرچشمه می گیرد. در زمینه های با ارزش می توان با استفاده از خوانش متن تاریخی، فرهنگی و اجتماعی مورد نظر به طراحی معماری ارزشمند و متناسب با زمینه فرهنگی و تاریخی آن دست یافت. در این پژوهش قصد داریم که در قسمت نخست به تعریف زمینه و همچنین روش های طراحی چون زمینه گرایی و منطقه گرایی که واکنشی مستقیم به بستر طراحی هستند بپردازیم. در قسمت دوم با انتخاب بناهایی ارزشمندی از دوره های زمانی متفاوت (از دوره پهلوی اول تا به امروز) از شهر تهران ، سعی در شناسایی رویکرد معماران در این دوران نسبت به زمینه و همچنین میزان تأثیرپذیری زمینه ی گذشته در این بناها را داریم. اثبات تمایز بین دو رویکرد زمینه گرایی و منطقه گرایی مسأله اصلی این پژوهش است. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر متناسب با فرضیه های تحقیق از نوع، تحلیلی- تطبیقی است. بدین صورت که برای دستیابی به مبانی نظری پژوهش که شامل اطلاعات مربوط به زمینه و رویکردهایی چون زمینه گرایی و منطقه گرایی است، از روش های کتابخانه ای برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. سپس با استفاده از روش تحلیلی و تطبیقی و از طریق حضور در فضا وتحقیقات میدانی و عکسبرداری به تجزیه و تحلیل نمونه های موردی پرداخته می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که روش های طراحی زمینه گرایی و منطقه گرایی متفاوت از یکدیگر عمل می کنند به این صورت که : زمینه گرایی در مقیاس کوچکتر نسبت به سایت و همسایگی های آن و منطقه گرایی در مقیاس بزرگتر و در حد ملی و منطقه ای عمل می کند.
۷۱.

نقش گروه های اجتماعی-فرهنگی در شکل گیری کوی های مسکونی دوره پهلوی دوم در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 25 - 49

کلید واژه ها: پهلوی دوم فرهنگ معیشتی قشر کارگر قشر متوسط قشر مرفه کوی مسکونی گروه اجتماعی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۰۵
افزایش جمعیت، کمبود زمین و شیوه های معماری نوین، طراحان را به ساخت مجتمع های مسکونی سوق داد. در ایران ساخت کوی های مسکونی برای اقشار مختلف اجتماع از دوره ی پهلوی دوم آغاز شد. رابطه بین بنیان های اجتماعی و فرهنگی قشر ساکن در مجتمع های مسکونی و معماری مسکن از مسائل اساسی است که عدم توجه به آن می تواند فعالیت های ساکنان را مختل نماید. هدف پژوهش بررسی نقش گروه های اجتماعی-فرهنگی در چگونگی شک ل گیری کوی های مسکونی دوره پهلوی دوم در تهران است. گروه های اجتماعی- فرهنگی در شکل گیری فضاهای شهری و به تبع آن معماری نقش داشته اند. این پژوهش چگونگی این تأثیرگذاری را به روش تاریخی-تفسیری تحلیل می کند. منابع اطلاعاتی، مطالعات کتابخانه ای و اسنادی بوده و نمونه کوی های مسکونی پهلوی دوم در تهران بر اساس گروه اجتماعی- فرهنگی ساکنان آن اعم از کارگری (پایین)، کارمندی (متوسط) و مرفه (بالا) گزینش شده و با توجه به شاخص های اجتماعی-فرهنگی مسکن مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحولات دوره پهلوی دوم و ویژگی های فرهنگی معیشتی ساکنان کوی های مسکونی بر معماری خانه ها تأثیر گذاشته است. در مسکن گروه های پایین با درآمد کم، برنامه های دولتی و توان مالی اندک ساکنان باعث بروز سادگی در شکل گیری فضاهای مسکونی و کاهش کمیت و کیفیت شاخص های اجتماعی- فرهنگی مسکن شده است. در مسکن گروه های متوسط و مرفه تحول در طرح خانه ها به صورت دوبلکس نمایانگر تمایز اجتماعی این گروه بوده و شاخص های کمی و کیفی مسکن افزایش یافته است.
۷۲.

تدوین مدل مفهومی تحقق پایداری بافت های تاریخی با رویکرد راهبردی برنامه ریزی بازآفرینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال چهاردهم بهمن ۱۳۹۶ شماره ۵۶ 57 - 70

کلید واژه ها: بافت تاریخی فرسودگی برنامه ریزی بازآفرینی مدل مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۶۵۵
بافت های تاریخی به واسطه ویژگی های باارزش خود از سایر بافت های شهری متمایز هستند؛ اما اغلب به دلیل عدم انطباق با سرعت تغییر نیازهای ساکنین وارد فرایند «فرسودگی» می شوند. همین امر لزوم برنامه ریزی و حفاظت را در بافت های تاریخی تائید می کند. سؤال مطرح در این پژوهش آن است که چگونه می توان رویکردی مناسب برای مداخله هدفمند و تحقق پایداری در بافت های تاریخی اتخاذ نمود؟ پاسخ به این پرسش دو مرحله دارد: نخست آنچه بافت تاریخی باید باشد تا آن را «پایدار» دانست و دوم، فرایندی که برای رسیدن به پایداری باید اتخاذ شود. فرضیه این پژوهش عبارت است از استفاده از رویکرد راهبردی در برنامه ریزی بازآفرینی می تواند پایداری بافت های تاریخی را تحقق بخشد. بر همین اساس چارچوب مفهومی از نحوه مداخله در شرایط مختلف تدوین گردیده است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرارگرفته است. مطالعات مستخرج از نظریات مرتبط نشان می دهد محتوای پایداری بافت های تاریخی در ابعاد کالبدی، عملکردی، اقتصادی و اجتماعی بر معیارهای کلی منظرسازی، حفاظت، کیفیت محیطی، ثبات و سرزندگی اقتصادی، کیفیت زندگی و انسجام اجتماعی استوار است. همچنین فرایند مداخله در بافت برای نیل به محتوای پایدار بر اساس رویکرد راهبردی به ارایه مدل پیشنهادی انجامیده است که بررسی ها نتایج نشان می دهد پنج حالت برای مداخله در بافت تاریخی وجود دارد: وجود شرایط کالبدی ناپایدار، پایداری نسبی کالبدی و اقتصادی، پایداری نسبی کالبدی و اجتماعی، پایداری کالبدی و ناپایداری در ابعاد اقتصادی-اجتماعی، و وضعیت کاملاً ناپایدار در تمام مختلف. هر یک از وضعیت های فوق بر اساس فرایند برنامه ریزی بازآفرینی به راهبردهای مختلفی نیازمند هستند که به آن ها پرداخته شده است.
۷۳.

تبیین مولفه های خلاقیت در معماری معاصر ایران بعد از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۶ پاییز ۱۳۹۶ شماره ضمیمه ۴۸ ۲۸۴-۲۶۵

کلید واژه ها: آفرینشگری خلاقیت معماری معاصر دوران بعد از انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۵۸
امروزه مقوله آفرینشگری و خلاقیت از موضوعات اساسی در معماری است که بررسی شکلگیری و چگونگی بروز آن مورد توجه است. آفرینشگری و ابداع هم از ضرورتهای پویایی هر هنر و منجمله معماری است که مراتب بروز و مفهوم آن در فرایند شکلگیری و ماحصل آن اهیمت دارد. در این مقاله به موضوع آفرینشگری در معماری معاصر ایران بالاخص در دوران بعد انقلاب و زمینه های بروز آن پرداخته می شود. روش تحقیق، «توصیفی- تحلیلی» است که از ابزار گردآوری داده مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و تحلیل آثار معماری ایران استفاده شده است. در پایان نیز به مولفه های و عناصر خلاقیت آفرین در معماری ایران اشاره شده و نکاتی چند در این رابطه مورد اشاره قرار گرفته است.
۷۴.

The Impact of Modern Lifestyle on the Architecture of the Houses Built in Hamedan in the First Pahlavi Regime(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۶ بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۶ ضمیمه ۲۱۸-۲۰۳

کلید واژه ها: Western culture interior space transformation lifestyle space organization Distinction

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۲
Lifestyle which encompasses social, cultural, and economic factors deeply impacts upon the people's behavioral patterns and mental attitudes. One of the manifestations of lifestyle is the quality of selecting living places, which in turn influences the architecture of the houses. The purpose of the present study is to examine the extent to which modern lifestyle affected Hamadanian people`s lifestyle as well as the architecture of their houses during the first Pahlavi regime. The study adopted a historical-interpretive analytical method which describes the modern lifestyle of Hamedanian people by taking the transition from tradition to modernity into account and investigates the conceptual components of the architectural modernism of the houses using architectural space analysis. The data for the study were collected through library resources and field study. The sampling method for the field study was purposive. To this end, all the houses built during the first Pahlavi regime which had documents and were possible to visit for a filed study were examined. The results provided evidence for the modernization of people`s lifestyle which led to new concepts of modern lifestyle, such as consumerism, the development of social interaction, the initial formation of civility, social distinction and status, and social importance of women. Moreover, the findings show that changes in lifestyle resulted in the formation of three different architectural patterns. Garden houses, street houses, and evolved traditional houses were considered as reflections of architectural changes. These evolutions show the changes in people`s lifestyle as a result of transition from tradition to modernity and the evolution of architectural space due to the changes in the quality of modernism style of life.
۷۵.

Metaphors, an Approach in Creation and Recreation of an Architectural Work (Objective Evidence: Behshahr Industrial Group)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۴ بهار ۱۳۹۵ ضمیمه لاتین شماره ۴۲ ۴۸-۳۵

کلید واژه ها: metaphor Recreation Behshahr Industrial Group Architects’ approach architectural work identity

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۵۴
Recreation (creativity) is undoubtedly one of the important designing bases and a durable, matchless and unique factor which determines distinction, excellence, and elegance of a building in comparison with other buildings; and architecture as one of the manifestations of human life in a special time and place can be a reflection of thoughts, ideas and living method and also represent identity in shape of thought and creativity which is known as creator of architecture work from viewpoint of architecture. Firstly reflection of architect’s character in architecture work, then cultural concept of the work and its belonging to a specific social and ideological movement and besides talent and creativity of the artist, the cultural and artistic movements affect drastically on the result of architect’s act who is creator of the art work in form of an architecture event. Therefore it can be mentioned that variables of the present research are nominal and qualitative; the dependent variables are also of the same type. The effects of economic, political, social and cultural movements can also be mentioned which are expressed in form of concepts such as tangible and intangible strategies. The present paper attempted to analyze metaphors used in the major building of Behsharh Industrial Group, which is an objective evidence of Nader Ardalan’s work. The analysis was done in a historical-interpretation method and in qualitative form.
۷۶.

نمایش تبادلات معماری و شهرسازی ایران و غرب در سفرنامه های ایرانیان به فرنگ در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۴ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴۴ ۵۳۴-۵۱۷

کلید واژه ها: مدرنیسم شهرسازی عصر قاجاریه تهران سفرنامه ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۴۶
رویارویی با تمدن غرب و تاثیرش بر شهرسازی و معماری از مهم ترین موضوعات برای طراحان در عرصه های ملی و بین المللی است. نخستین برخوردهای تاثیرگذار در فضاها و سیمای شهری و خیابان کشی ها در ایران به دوره قاجار باز می گردد. همزمانی تحولات در شهر قاجاری با تحولات صنعتی و تغیرات کالبدی شهرهای اروپایی و بازدید ایرانیان از آنجا موجب تغییر در آرمان ها و ذهنیت ایرانیان گردید. از میان مسیرهایی که محقق را در جریان این تبادل قرار می دهد سفرنامه های ایرانیان به فرنگ جایگاه ویژه ای دارند. این پژوهش به تحلیل سفرنامه ها از زاویه تحولات معماری و شهرسازی می پردازد. حدود سی گزارش سفر در بازه زمانی ابتدای قاجار تا جنبش مشروطه در محدوده مطالعاتی قرار گرفته است. سپس تاثیر این سفرنامه ها بر فرم و هندسه معماری و تحولات خیابان بندی تهران در دوره قاجار مشاهده گردیده و اطلاعات بدست آمده در سفرنامه ها را در آنها مورد ارزیابی قرار می دهد. روش این پژوهش از نوع روش محتوای تحقیق کیفی از متون تاریخی است. در نتایج پژوهشگر به تبیین نقش محوری سفرنامه ها و بالخصوص سفرهای سه گانه ناصرالدین شاه در تحولات شهری تهران قاجاری می پردازد.
۷۷.

Climatic Building Envelope Employed in Vernacular Residential Architecture in Golestan-Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Architecture and Urban Development, Volume ۶, Issue ۱ - Serial Number ۱۹, Winter ۲۰۱۶ 53 - 64

کلید واژه ها: Vernacular Architecture Building envelope Environment microclimate Golestan Iran

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۸۶
Climate is one of the many factors such as socio-cultural values, economics, materials, administrative factors and technology that influence architectural forms. The climatic solutions effecting on architecture, differ in various regions, cultures, time and technology. The climate of the province of Golestan plays an active role in the formation and diversity of vernacular dwellings. This region is in contact with numerous environmental factors. It is limited by Alborz Mountain in the south, by Turkmenistan desert in the north-east, and by Caspian Sea in the north-west bringing about high humidity in this province. With this background, the paper's question raised: "How do the climatic design principles of vernacular architecture respond to microclimates in this region?" In this paper, the focus is on building's envelopes and shells in three local climatic scopes of the region. The paper is based on a combination of research methodologies: field research (integrating case studies) and archival research. The climatic data are being analyzed by Mahoney tables providing preliminary design recommendations. They are grouped under eight headings: layout, spacing, ventilation, openings (size, position and protection), the relation between building and ground, veranda, wall and roof. This essay argues about the knowledge and skill of vernacular and traditional bioclimatic construction suggesting conceptual strategies for improve current dwelling aiming to a sustainable future.
۷۸.

نقش تکنولوژی حمل و نقل شهری بر بافت کالبدی محله های تاریخی در دوران معاصر (نمونه موردی محله خیابان و درب کوشک شهر قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۲

کلید واژه ها: محله خیابان محله درب کوشک حمل و نقل شهری پایداری محلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۴۱۲
تکنولوژی های نوین شهرسازی که در چرخه نیاز تعریف و بازتعریف می شوند؛ در هر عرصه ای از محیط های شهری قابلیت حضور دارد. میزان و نحوه تأثیرگذاری آن در طی ادوار تاریخی تابع شرایط بسیار پیچیده ای است که در یکی از کامل ترین حالت ها در محله های شهری درک میگردد. بارزه های تکنولوژی حمل ونقل شهری به عنوان یک نیروی محرکه در دگرگونی ساختارهای کالبدی-فضایی نقش بی بدیلی در پایداری محله های تاریخی ایفا می کند . مطالعات نظری حوزه پایداری و تکنولوژی حمل ونقل شهری ابهامات گسترده ای را برای تصمیم سازان، برنامه ریزان و طراحان در برهه های مشخص زمانی پدید می آورد؛ اما بررسی کیفی و کمی پایداری در طول دوران به منظور شناخت مسیرهای تصمیم سازی آتی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش تکنولوژی حمل ونقل شهری در سیر دگرگونی محله های تاریخی ازنقطه نظر پایداری است . پرسش های تحقیق عبارت اند از پایداری محلات در سیر دگرگونی تاریخی خود در دوران معاصر چه روندی داشته اند؟ و تکنولوژی حم ل ونقل شهری در میزان پایداری محلی چه نقشی داشته است؟ بر همین اساس روش تحقیق به صورت توأمان کیفی و کمی برمبنای مطالعه اسنادی سیر دگرگونی محلات و ارتباط آن با میزان پایداری با استفاده از روش شاخص عملکرد محله ای است . بررسی های حاضر در دو محله خیابان و درب کوشک شهر قزوین با پیشینه دوران صفوی بیانگر آن است که معیارهای پایداری محلی تا پیش از سال 1386 روند نزولی داشته و در برخی از معیارها به پایین ترین میزان خود رسیده است . در دهه پس ازآن، برخی از معیارهای پایداری شامل ایمنی و امنیت، سرزندگی و دسترسی افزایش یافته و معیارهای هویت، تنوع و خوانایی کاهش یافته است.
۷۹.

مقایسه تطبیقی بازارهای ایرانی و بازارهای کشورهای اسلامی (نمونه موردی: بازار یزد در ایران و بازار استانبول در ترکیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت شهری دوره ۱۴ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴۴ ۱۳۸-۱۲۵

کلید واژه ها: بازار بازارهای کشورهای اسلامی بازار یزد بازار استانبول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۵۶
از گذشته های دور تاکنون، در کشورهای اسلامی بازار به عنوان فعال ترین فضای شهری و معماری بوده است. بازارهای کشورهای اسلامی نه تنها به عنوان فضایی جهت داد و ستد کالاها بلکه به عنوان یک فضای فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و غیره بوده اند. هدف این تحقیق مقایسه بازارهای ایرانی با بازارهای دیگر کشورهای اسلامی است. بدین منظور بازارهای یزد و استانبول برای مقایسه انتخاب شده اند. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی از نوع موردی (بازار یزد در ایران و بازار استانبول در ترکیه) بوده و جمع آوری داده ها، با تکنیک کتابخانه ای انجام شده است. در این پژوهش ابتدا به مفاهیم بازار، فعالیت های آن و ویژگی های آن در کشورهای اسلامی پرداخته و سپس بازار یزد و استانبول معرفی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند و در انتها این دو بازار از لحاظ پیکربندی فضایی، انواع فضاها، فعالیت ها و ... با یکدیگر مقایسه شده اند. در پایان نیز نتایج مقایسه تطبیقی ارائه شده است.
۸۰.

نقش سازمان دهی محیط در تعامل اجتماعی ساکنان مجموعه های مسکونی شیراز (مجتمع های امیرکبیر، جنت، ابریشم، مطهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال ششم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: تحلیل تعامل اجتماعی سازمان دهی محیط مجتمع مسکونی شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۳۶۴
با توجه به رویکرد روزافزون زندگی در مجتمع های مسکونی، لزوم توجه به طراحی و تصمیم گیری دربارة این فضاها جدّی به نظر می رسد. به علاوه یکی از مشکلاتی که در جوامع امروزی مشاهده می شود میزان و شیوة تعامل اجتماعی افراد در محل سکونت و زندگی است که با کم رنگ شدن مفهوم همسایگی روز به روز بر ضعف آن افزوده می شود. بر اساس این، فرضیة پژوهش حاضر مبتنی بر شیوه سازمان دهی عناصر و بلوک ها در مجتمع های مسکونی به دلیل تأثیر بر عواملی چون خوانایی، نفوذپذیری، انعطاف پذیری و قلمرو بر شکل گیری فضاهای عمومی و نیمه عمومی تأثیر می گذارد و از این رو بر تعامل اجتماعی ساکنان مؤثر است. بدین منظور پس از تشریح عوامل مؤثر بر تعامل و مفاهیم آن به کمک پرسش نامه، تأثیرپذیری این متغیر (تعامل) از عوامل زمینه ساز سازمان دهی بررسی شده است. این آزمون در چهار مجتمع مسکونی شیراز که نمایندة چهارگونه سازمان دهی مجتمع های مسکونی این شهر است، انجام شده است. تحلیل های کمّی با نرم افزار Spss صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد میزان تعامل اجتماعی ساکنان با سازمان دهی محیط ارتباط، هم بستگی قوی دارد، ولی از میان مؤلفه های در نظر گرفته شده برای سازمان دهی تنها عوامل نفوذپذیری، انعطاف پذیری و قلمرو در میزان تعامل تأثیرگذار بوده است و مؤلفة خوانایی در این رابطه نقشی ندارد. همچنین میزان تعامل ساکنان مجتمع های مسکونی با سازمان دهی مرکزی چندهسته ای بیش از سایر سازمان دهی ها است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان