منوچهر منطقی

توسعه نوآوری در مناطق در سال های اخیر و به ویژه برای کشورهای بزرگ و در حال توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. مفهوم توسعه نوآوری در مناطق دارای گستردگی زیادی است و دیدگاه ها و نظریات مختلفی درباره آن وجود دارد. در این مقاله جهت مشخص تر نمودن جریان های حاکم در توسعه نوآوری در مناطق از روش تحلیل هم رخدادی کلمات استفاده شده است. در این تحقیق، نقشه مفهومی دانش با استفاده از بررسی 300 مقاله منتشر شده در حوزه توسعه نوآوری در مناطق از سال 1990 تا 2012 در پایگاه های اطلاعاتی اسکوپوس و سیج ترسیم شده است. بر این اساس با مرور و مطالعه عمیق دانش موجود در حوزه توسعه منطقه ای نوآوری، خوشه بندی بدست آمده از روش متن کاوی و ترسیم نقشه مفهومی دانش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده از تحلیل های کمی در کنار تحلیل های ارائه شده بر اساس مطالعه دانش موجود در این حوزه، دسته بندی مناسب و قابل اعتنایی از جریان های غالب در حوزه توسعه نوآوری در مناطق ارائه نموده است. در نهایت بر اساس نتایج این روش، جریان های غالب در حوزه توسعه نوآوری در مناطق در قالب سه جریان اصلی ارائه شده است. ایجاد چنین دسته بندی به سیاستگذاران در امر شناخت بهتر از جریان های غالب در توسعه نوآوری در مناطق جهت اتخاذ سیاست های ثمربخش تر کمک می نماید. همچنین در محیط های دانشگاهی با توجه به نتایج تحقیق می توان بررسی های بیشتری را بر روی دلالت های سیاستی و ریشه های جریان های مختلف انجام داد.

ایران خودرو در استراتژی جهانی شدن خود، انتقال تکنولوژی مونتاژ خودرو را به عنوان یک سیاست محوری در توسعه صادرات محصولاتش مورد توجه قرار داد. برای انجام این کار با یک مدل نظری شروع به کار نمود ولیکن برای بهینه سازی، در صدد تدوین نتایج به دست آمده و اصلاح مدل بود. هدف این مقاله ارزیابی انتقال تکنولوژی تولید سمند به سوریه و ارائه مدل کاربردی آن در جهت به کارگیری در پروژه های بعدی می باشد. برای این هدف مدل های مختلف انتخاب روش انتقال تکنولوژی مورد بررسی قرار گرفته است. در هریک از این مدل ها بر عوامل مختلفی تاکید گردیده و سعی شده است تعدادی از آنها که بر فرایند انتقال تکنولوژی مورد نظر تاثیر بیشتری دارد انتخاب گردد. در این مدل نهائی شرکت ایران خودرو به عنوان منبع تکنولوژی و شرکت سیامکو به عنوان گیرنده در نظر گرفته شده اند. این مدل شامل شش دسته از معیارهائی است که می تواند یک فرایند انتقال تکنولوژی را تحت تاثیر قرار دهد.طبقه بندی به صورت ذیل می باشد: معیارهای مربوط به محیط انتقال، معیارهای مربوط به ماهیت تکنولوژی، معیارهای مربوط به فرایند همکاری، معیارهای مربوط به گیرنده، معیارهای مربوط به منبع تکنولوژی، معیارهای مربوط به بازار هدف. پروژه انتقال تکنولوژی تولید خودروسواری سمند به سوریه با استفاده از این مدل ارزیابی شده است. نتایج حاکی از این ارزیابی نشان می دهد که محیط دارای ریسک بالائی بوده و گیرنده تکنولوژی شرایط لازم برای جذب و بهره برداری تکنولوژی را دارا نمی باشد. فرایند همکاری به خوبی تعریف شده اما زمان بالاتری نسبت به هدف گذاری انجام شده برای اجرای آن صرف شده است. منبع با استراتژی مناسبی دست به انتقال تکنولوژی زده اما بازار هدف به صورت دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است. به صورت کلی فرایند انتقال از متوسط تا خوب ارزیابی شده است. تجربه حاصل از این پروژه می تواند شرکت ایران خودرو را در پروژه های مشابه توانمندتر نماید.

تحقیق حاضر، در قالب یک الگو تحلیل کارکرد پویای نظام نوآوری فناورانه، ارائه شده توسط برگک و همکاران (2008) توان نظام نوآوری هوایی برای بهره گیری از توان اندیشگی، علمی- فناورانه و صنعتی ملی و بین المللی را مورد کندوکاو خود قرار دادهاست. این تحقیق با مرور ادبیات نظامهای نوآوری، با تاکید بر نظریات مالربا درباره ی نظام بخشی نوآوری و نظریه ی هنری چس براو در خصوص رویکرد نوآوری باز، سعی در تلفیق آن ها در قالب الگو نوآوری صنعت هوایی ایران کرد. سؤال تحقیق عبارت بود از: شرایط زمینهای ایران به چه میزان از اتخاذ رویکرد نوآوری باز در بخش هوایی حمایت میکند؟ در این راستا، شرایط زمینهای تاثیرگذار بر بخش هوایی و دلالتهای آنها نسبت به رویکرد نوآوری، در قالب پنج مولفهی اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیستمحیطی، و سیاسی مورد سنجش قرار گرفت. نهایتا، ضمن حصول به این نتیجه که شرایط زمینهای ایران به میزان زیادی از اتخاذ رویکرد نوآوری باز در بخش هوایی حمایت میکند، رویکرد نوآوری باز را به عنوان یک راه حل برای ارتقای اثربخشی نوآوری در بخش هوایی ایران معرفی کرد. در پایان، سیاستها و راهکارهایی نیز جهت ارتقای شرایط زمینهای جهت تسهیل اتخاذ رویکرد نوآوری باز توسط بخش هوایی ارائه شدهاست.

توسعه و ابعاد مختلف آن از جمله مفاهیم کلیدی است که در چند دهه اخیر در مطالعات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کاربرد داشته و در فرهنگ جغرافیای اقتصادی و سیاسی به عنوان یک عامل تفکیک کننده جوامع و کشورها مطرح می شود. این تحقیق از نوع کتابخانه ای بوده ودر تلاش است که با مرور منابع عمده و تحلیل نظرات، چارچوب و نقشه راهی با تبیین چشم انداز 1404 و برنامه پنجم توسعه برای توسعه عدالت محور متناسب با جامعه ایران ارائه دهد.

هدف این پژوهش، شناسایی چالش های سیاست گذاری در نظام ملی نوآوری ایران بر اساس روش دلفی است. براساس یافته های این پژوهش، در مجموع 48 مؤلفه تأثیرگذار در ناکارامدی کارکرد سیاست گذاری نوآوری شناسایی شده است. لازم به ذکر است که به 30 فقره از این عوامل در پژوهش های پیشین اشاره شده و 18 مؤلفه دیگر نیز بر اساس پیشنهاد خبرگان درباره ایران شناسایی شده است. این مؤلفه ها در سه دسته اصلی و در چارچوب دو مدل ناکارامدی سیاست گذاری نوآوری ایران (مدل تفصیلی و مدل جامع) ارائه شده اند.

همکاری صنعت و دانشگاه بدون شک یکی از زمینه هایی است که در همه کشورها مطرح است. محققان زیادی در باره الگوهای همکاری دانشگاه و صنعت در حال تحقیق و بررسی هستند. یکی از الگوهای مطرح شده در این زمینه الگویی است که بتز (BETZ) آن را در سال 1987 ارائه کرده است. در این مقاله کارکرد این الگو در یک تحقیقات میدانی که در کشورهای چین و کره شمالی به عمل آمده، ارزیابی شده است و با توجه به نتایج مثبت آن سعی شده تا این الگو برای ایران تطبیق داده شود. این الگو در چند پروژه تحقیقاتی مشترک بین دانشگاه و صنعت پیاده سازی است که نتایج مثبتی به همراه داشته است . در انتهای مقاله یکی از تحقیق های مشترک بین دانشگاه و صنعت که نتایج آن کاملاً مثبت بوده است، تحلیل شده است.

در این مقاله ضمن شناخت مشارکت‌های راهبردی و بررسی عوامل موثر بر موفقیت آنها، بر مبنای نتایج مرور تحقیقات، مهمترین عامل رفتاری موثر بر موفقیت مشارکت‌ها (اعتماد) را شناسایی و انتخاب کرده و وضعیت آن را در یکی از مهمترین مشارکت‌های راهبردی صنعت خودروایران موردتحلیل وارزیابی قرار می‌دهیم .بدین ترتیب عملکرد مشارکت راهبردی فوق را ازمنظر رفتاری و از طریق مهمترین عامل موفقیت آن و بصورت غیر مستقیم، مورد بررسی و موشکافی قرار داده و به کمک آن درک و بینش خوبی از اعتماد بین شرکا، ابعادمختلف آن و نیز میزان موفقیت مشارکت بدست می‌آوریم.

در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی فناوری های پیشرفته ، به بررسی چند کشور در گزینش و توسعه فناوری پیشرفته پرداخته شود. سپس ، بعد از ارائه مدل های فناوری در ایران به نحوه گزینش آنها در کشور و ضمن بررسی نقش دولت ، صنعت و دانشگاه در این زمینه ، به چگونگی توسعه فناوری پیشرفته در صنایع کشور به خصوص صنعت هوا و فضا پرداخته شود.

  با توسعه روزافزون دانش مدیریت و پیدا شدن انشعابات و رویکردهای مختلف در آن، محققان و دانشمندان این علم عرصه بیشتری برای پژوهش و بحث های نظری پیدا می کنند و به این دانش غنای بیشتری می بخشند، اما این موضوع هنگامی که در حیطه مدیریت کاربردی و به عنوان ابزاری برای اجرای بهتر در اختیار مدیران اجرایی قرار می گیرد، به دلیل پیچیدگی و ابهام در روش ها و تعدد دیدگاه ها، باعث سختی استفاده و ایجاد دغدغه ناکارایی این روش ها در عمل می شود. در این مقاله با بررسی دو رویکرد مختلف موجود در مدیریت فرایندها به عنوان یکی از زیر شاخه های کاملاً عملی و ملموس دانش مدیریت، تفاوت های کاربرد هریک بیان و تحلیل شده است. این رویکردها شامل رویکرد منبع محور و رویکرد دانش محور در مدیریت و به خصوص تدوین برنامه های استراتژیک سازمان است. سپس، با نگاهی به کارکردهای مدیریت تکنولوژی، رویکردی جدید به عنوان رویکرد تکنولوژی محور با تأکید بر مفهوم تکنولوژی های نرم ارائه می شود. نکته بدیهی نقش نیروی انسانی و مهندسان در اجرای صحیح این اصول است. شایان ذکر است در تکنولوژی های نرم و سخت، مهندسان نقش مهم و استراتژیکی دارند. در صنعت امروز که تکنولوژی در حال رشد است، آموزش نیروی انسانی نقشی انکارناپذیر دارد. در این مقاله کوشش شده است تا نسبت میان منابع سازمان و دارایی های دانشی و نیز رابطه میان دانش و تکنولوژی، به خصوص تکنولوژی های نرم، تبیین شود و شفاف سازی لازم برای ارائه راهکارهای عملی در مدیریت سازمان ها با تأکید بر مکانیزم های مدیریتی مرتبط با هر یک از این مقولات صورت گیرد. همچنین، نقش آموزش در یادگیری این اصول بیان شده است.

کشورهای در حال توسعه برای پر کردن شکاف بین خود و کشورهای پیشرفته، باید برا نقاط ضعف عمده ای در امر جذب و توسعه تکنولوژی و علوم صنعتی غلبه نمایند. با وجود چالش های فراروی کشورهای در حال توسعه در امر جذب و بکارگیری تکنولوژی و علوم مدرن و همچنین با درنظرگرفتن نقش تعیین کننده ای که بنگاه ها در ادامه حیات اقتصادی یک کشور دارند؛ مهیا کردن زمینه نوسازی و آماده سازی آنها برای ورود به اقتصاد جهانی مبتنی بر مکانیزم های بازار و رقابت و تجارت آزاد جهانی ضروری است. مسلما در این بین برای پایداری و تامین فرصت برای ایفای نقش بنگاه ها در صحنه پر رقابت جهانی، ایجاد و حفظ آمادگی برای رویارویی با وضعیت جدید و استفاده از فرصت ها و کاهش تهدیدها ضروری است. تنها در همین صورت سازمان ها می توانند در صحنه جهانی از مزیت رقابتی برخوردار بوده و خود را برای رقابت در ویژگی هایی از قبیل کیفیت، قیمت، تنوع محصول، تکنولوژی و ... آماده سازند.

رشد روزافزون شرکتها و بنگاهها بویژه در حوزه کسب و کار بین المللی و رقابت تنگاتنگ آنان برای تداوم حیات و داشتن سهم بیشتری از بازار ، باعث ایجاد فضای پیچیده و بسیار سختی برای تصمیم گیری مدیران شده است . در چنین فضایی که یک اشتباه یا تصمیم نادرست و نسنجیده مدیران بنگاهها ، ممکن است به شکست دائمی آنها منجر شود ، داشتن استراتژی بخصوص استراتژی رقابتی امری اجتناب ناپذیر است . امروزه هر چه به سمت آینده حرکت می کنیم ، به دلیل تغییرات سریع و پیچیده تر شدن شرایط اداره سازمانها و بنگاهها ، نیاز تفکر استراتژیک بیشتر احساس می شود ...