حمید حنیفی

یکی از دلایل اصلی تصادفات در خودروهای کنونی، رانندگان هستند که ناشی از محدودیت های انسانی مانند بینایی، خستگی و حواس پرتی است. راه کارهای زیادی برای این مسئله در سال های اخیر ارائه شده است. یک راه حل برای کاهش تصادفات، حذف راننده از رانندگی است که نیازمند توسعه خودروهای بدون راننده یا خودران است. البته توسعه خودروهای بدون راننده می تواند پیامدهایی نیز مانند هر فناوری نوظهور دیگر داشته باشند. بنابراین هدف از پژوهش کنونی، شناسایی پیامدهای مثبت ناشی از خودروهای بدون راننده بود. روش تحقیق به این صورت بود که ابتدا با مرور محدود پیشینه ادبیات، پیامدهای مثبت خودروهای بدون راننده به صورت ابتدایی استخراج شد و مبنای اولیه مصاحبه با خبرگان قرار گرفت و با استفاده از آن، مصاحبه با خبرگان انجام شد. این پیامدهای مثبت توسط خبرگان حذف، تأیید یا بر آنها افزوده شد. نتایج مصاحبه با استفاده از راهبرد تحلیل محتوا و نرم افزار مکس کیو.دی.ای، شناسه گذاری اولیه و محوری شد. پیامدهای خودروی بدون راننده در 6 مقوله اصلی، 13 مقوله فرعی و در 70 شاخص (پیامدهای خودروی بدون راننده) شناسایی و دسته بندی شدند. سازمان ها یا بنگاه های مرتبط با این پیامدها با دانستن آنها می توانند زیرساخت های لازم را فراهم کنند و آمادگی لازم برای مواجهه با این پیامدها را داشته باشند.

به طور بنیادی، جابجایی توسط سه جزء سیستم از قبیل: خودرو، راننده و زیرساخت حمل و نقل تضمین می شود. با گذشت زمان، خودروها و زیرساخت از طریق بهبود فناورانه، پیشرفت چشمگیری داشته اند. اما تنها جزء ثابت این سیستم که به علت محدویت های انسانی در رانندگی هنوز پرخطر است، انسان می باشد. راه حل پیشنهادی دانشمندان برای حل این جزء نیز استفاده از خودروهای خودران یا بدون راننده است. لذا هدف از این تحقیق، تجزیه و تحلیل اثرات متقابل بازیگران بر عوامل موثر خودروی خودران می باشد تا با تمرکز بر آنها بتوان مقدمات مناسب این فناوی فراهم گردد. با توجه به پارادایم مسئله، متدولوژی از نوع کیفی، و روش انجام آن آینده نگاری، و جامعه پژوهش، متخصصین صنایع مرتبط، نمونه نیز بصورت خبرگان قضاوتی غیر تصادفی، ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه و مستندات پیشین ادبیات بود. از نرم افزار مکتور برای تجزیه و تحلیل استفاده گردید. نتایج تحقیق این بود که بازیگرانی مانند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، و وزارت راه و شهرسازی با توجه به موقعیت اشان در نمودار، جزء متغیرهای بازتاب و کلیدی می باشند. این متغیرها دارای اثر گذاری بالا بر روی سیستم و اثر پذیری بالا از سیستم می باشند. با توجه به نتایج، از آنجاییکه خودروی خودران یک فناوری است که اثرات اجتماعی، فرهنگی و فناورانه بر آینده خواهد داشت، با خوشه بندی ایجاد شده می توان سیاستگذاری مناسب در اجرایی نمودن این فناوری داشت.

رانندگان از دلایل اصلی تصادفات در خودروهای کنونی هستند که می تواند ناشی از محدودیت های انسانی مانند بینایی، خستگی و حواس پرتی باشد. یکی از راه حل های کاهش این حوادث، حذف راننده از رانندگی است. بنابراین فناوری خودروی خودران یا بدون راننده در سالهای اخیر در حال طراحی و توسعه است. با توجه به نیاز فناوری خودروی خودران مانند هر فناوری پیشرفته دیگر به زیرساخت فناورانه، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی، لازم است از الان این آمادگی فراهم گردد. هدف از این تحقیق، تدوین راهبرد فناوری برای فناوری های کلیدی آینده خودروی خودران بود. روش تحقیق به این صورت بود که بعد از شناسایی فناوری های کلیدی خودروی خودران، و تشکیل ماتریس جذابیت و ماتریس توانمندی برای این فناوری ها، تدوین راهبرد فناوری برای آنها انجام شد. نتیجه تحقیق این بود که برای 40 مورد از فناوری های خودروی خودران، تدوین راهبرد فناوری انجام گردید. با توجه به نواحی قرارگیری این 40 فناوری در چهار بخش مختلف نمودار تدوین راهبرد فناوری، تجزیه و تحلیل متفاوت برای آنها صورت گرفت. در ناحیه اول این نمودار، تعداد 8 فناوری با توانمندی بالا و جذابیت بالا، و در ناحیه دوم این نمودار، تعداد 26 فناوری با توانمندی بالا و جذابیت پایین، و در ناحیه چهارم، تعداد 6 فناوری با توانمندی پایین و جذابیت پایین قرار گرفتند. ضمنا در فرآیند تحقیق، نتایج فرعی دیگری نیز مانند: اهداف کلان و فناوری های کلیدی خودروی خودران، ماتریس جذابیت و ماتریس توانمندی فناوری کسب گردید که این نتایج فرعی نیز تجزیه و تحلیل شد.  

محققین اعلام نموده اند که دلیل اصلی تصادفات خودروها، خطای انسانی می باشد. احتمالا خودروهای خودران می توانند خطاهای انسانی را حذف نمایند. همچنین می توانند باعث مزیت های دیگری از قبیل بهره وری منابع و کاهش ترافیک شوند. شرکت های زیادی از قبیل گوگل و تسلا به سمت توسعه خودروی خودران رفته اند. بنابراین لازم است زیرساخت های فناورانه، اجتماعی، اقتصادی از الان فراهم گردد. هدف از این تحقیق، سناریونویسی وضعیت های مختلف خودروی خودران بود. روش تحقیق به این صورت بود که ابتدا از پیشینه ادبیات، عوامل موثر بر این فناوری استخراج و این عوامل به عنوان پایه مصاحبه با خبرگان قرار گرفت. خبرگان این عوامل را حذف، تایید و یا بر آنها اضافه نمودند. تحلیل محتوی مصاحبه خبرگان با نرم افزار مکس کیو دی آ انجام و سپس عوامل موثر کلیدی با تحلیل اثر متقابل توسط نرم افزار میک مک مشخص گردید. در گام بعدی برای همین عوامل کلیدی موثر با نرم افزار سناریو ویزارد، سناریوهای مختلف در نظر گرفته شد. یافته های پژوهش این بود که چهار سناریو توسط نرم افزار سناریو ویزارد پیشنهاد گردید که یکی از آنها سناریوی مطلوب، یک سناریو نامطلوب و دو سناریو نیز ایستا بود. سناریوی مطلوب تحلیل و پیشنهادات نحوه رسیدن به آن نیز ارائه گردید. با دانستن این سناریوی مطلوب از الان می توان برای آینده مطلوب خودروی خودران، آمادگی لازم را فراهم نمود تا بهترین حالت از این فناوری جدید در سطح کشور جاری گردد.