محمود قاضی طباطبایی

محمود قاضی طباطبایی

سمت: دانشیار
مدرک تحصیلی: استاد گروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران،

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۰ مورد.
۱.

مطالعه مرده زایی در تلاقی نابرابری های زمینه ای در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 77 - 106

کلید واژه ها: نابرابری تلاقی اینترسکشنالیتی مرده زایی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۸۲
اگرچه ایران به اهداف برنامه ی اقدام برای کاهش میزان مرده زایی (۱۲ مرده زایی یا کمتر به ازای ۱۰۰۰ تولد تا سال ۲۰۳۰) در سطح ملی دست یافته است، اما هنوز نابرابری های زمینه ای (اجتماعی-اقتصادی و جغرافیایی) قابل توجهی در مرده زایی وجود دارد. هدف این مطالعه تبیین تلاقی نابرابری های زمینه ای در مرده زایی، با استفاده از رویکرد تلاقی است که مک گیببون در زمینه حق دسترسی به مراقبت های بهداشتی، مطرح می کند. در این مطالعه از داده های سامانه ایمان وزرات بهداشت برای بازه ی زمانی ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹ استفاده شده است. شاخص های استخراج شده از این مطالعه نشان دادند مادرانی که همزمان چندین محرومیت را تجربه می کنند (مثل مادران غیرایرانیِ که در منطقه پنج جغرافیایی (شرق کشور) زایمان می کنند، یا مادرانِ فاقد بیمه ی بالای ۴۵ سال) در مقایسه با همتایان برخودار خود با شدت بیشتری مرده زایی را تجربه می کنند. بر اساس نتایج بدست آمده، تلاقی سه حوزه ی تعیین کننده های اجتماعی سلامت (تحصیلات، نوع بیمارستان و نوع بیمه)، ایسم ها (ملیت و سن مادر) و بستر جغرافیایی-مکانی (شهری-روستایی، منطقه جغرافیایی محل زایمان) می توانند با یکدیگر هم افزایی ایجاد کنند و باعث شوند که گروه هایی از مادران که از آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند، بیشتر مورد نابرابری قرار گیرند. پیشنهادِ سیاستیِ این مطالعه، کاهش نابرابری در مرده زایی، با در نظر گرفتن تلاقی نابرابری ها، به جای در نظرگرفتن محورهای منفرد نابرابری است. 
۲.

بررسی تاثیر کیفیت زندگی زناشویی بر قصد فرزندآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره پنجم پاییز و زسمتان ۱۳۹۷ شماره ۱۲ 73 - 94

کلید واژه ها: کیفیت زندگی زناشویی بعد مثبت کیفیت زندگی زناشویی بعد منفی کیفیت زندگی زناشویی قصد فرزندآوری رگرسیون پواسن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۲ تعداد دانلود : ۸۵۹
این مقاله با هدف بررسی تاثیر کیفیت زندگی زناشویی بر قصد فرزندآوری، به تاثیر کیفیت زندگی زناشویی بر تعداد فرزندان قصد شده و همچنین قصد داشتن فرزند (دیگر) پرداخته است. جامعه آماری این پیمایش مقطعی، زنان و مردان متاهل شهر تهران بوده و 1232 نمونه که زن در خانواده آن ها زیر 49 سال و بارور بوده، به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان داده در تحلیل دومتغیره، تعداد فرزندان قصد شده در  افرادی که کیفیت زندگی زناشویی پایین تری دارند، کمتر است ولیکن این یافته در مدل چند متغیره رگرسیون پواسن معنادار نبوده است. مدل های رگرسیون اسمی دو وجهی لجستیک نیز نشان داده اند، بعد مثبت کیفیت زندگی زناشویی در افراد بدون فرزند و در افراد تک فرزند بر قصد داشتن فرزند (دیگر) اثر معنادار داشته و در افراد با دو فرزند و بیشتر تاثیر معناداری نداشته است. به تعبیر دیگر کیفیت زندگی زناشویی بالاتر، در خروج از بی فرزندی و تک فرزندی اثرگذار است. نتایج تحقیق تایید کننده تئوری های تاثیر مثبت کیفیت زندگی زناشویی بر قصد فرزندآوری بوده و افراد متاهل در شهر تهران از فرزندآوری به عنوان استراتژی برای بهبود زندگی زناشویی استفاده نمی کنند.
۳.

تعیین شایستگی های پایه مورد انتظار از دانش آموزان پایه هشتم در علوم تجربی و مقایسه آن ها با تأکیدات برنامه درسی علوم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال یازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۴ 109 - 140

کلید واژه ها: علوم تجربی آموزش علوم شایستگی های دانش آموزان برنامه درسی علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۶ تعداد دانلود : ۴۲۶
ترسیم دستاوردهای یادگیری اهمیت زیادی در برنامه ریزی برای آموزش علوم دارد. این مقاله به تعیین شایستگی های مورد انتظار از دانش آموزان در آموزش علوم می پردازد. بدین منظور با انجام یک مطالعه مروری منظم روی سه دسته منابعِ مربوط به نهادهای بین المللی در آموزش علوم، برنامه های درسی علوم و سنجش های کلان مقیاس، 22 شایستگی استخراج شده و در قالب پنج گروهِ شایستگی های دانشی و کاربردی، مفاهیم سطح بالا، کار با مدل ها و نمودارها، کاوشگری علمی و نگرش دانش آموزان دسته بندی و سپس با تأکیدات برنامه درسی علوم ایران مقایسه شدند. نتایج نشان داد که اگر چه برخی از شایستگی ها مورد تأکید برنامه درسی علوم ایران قرار گرفته است ولی یازده شایستگیِ استفاده از علوم، دانش به کارگیری ابزار علمی و انجام عملیات ریاضی در شایستگی های دانشی و کاربردی، تلفیق دانش، تبیین علمی پدیده های طبیعی و نقد دیگران در شایستگی های مفاهیم سطح بالا، استفاده از مدل ها در شایستگی های کار با مدل ها و نمودارها، ارزشیابی شواهد و استدلال علمی در شایستگی های کاوشگری علمی و حمایت از کاوشگری به همراه دیدگاه تردیدآمیز به علم در شایستگی های نگرشی مورد تأکید برنامه درسی علوم ایران قرار نگرفته بود. لذا پیشنهاد می شود در تغییر برنامه درسی علوم به این شایستگی ها توجه خاص گردد.
۴.

بررسی تأثیر انطباق فرد-محیط بر ماندگاری جمعیت مهاجر در منطقه صنعتی پارس جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳ 142-179

کلید واژه ها: صنعتی شدن مهاجرت ماندگاری و پایداری مهاجران انطباق فرد-محیط رگرسیون لجستیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۳۳۴
صنعتی شدن و نوسازی علاوه بر اثرات اقتصادی و اجتماعی، دارای اثرات جمعیتی قابل توجهی در مناطق صنعتی است. مهاجرت، شکل گیری جریان های مهاجرتی، پایداری و ماندگاری آنان از ابعاد مهم پویایی جمعیت در مناطق صنعتی است. هدف از مقاله پیش رو، بررسی اثرگذاری میزان انطباق مهاجران با محیط های مختلف بر ماندگاری آنان در سه دوره زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است. تحقیق حاضر به روش پیمایش انجام شده و نمونه مورد مطالعه شامل 654 نفر از مهاجران در منطقه صنعتی پارس جنوبی است که به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده اند. بر اساس نتایج تحلیل های چند متغیری حاصل از رگرسیون لجستیک، عوامل اثرگذار در ماندگاری مهاجران در دوره کوتاه مدت (5 سال آینده)، شامل انطباق مهاجران با محیط طبیعی، طول مدت اقامت و شبکه است. در ماندگاری میان مدت، انطباق مهاجران با شغل، گروه کاری و وضعیت شغلی و در ماندگاری طولانی مدت، انطباق با شغل، محیط طبیعی، محیط اجتماعی و فرهنگی، تحصیلات و شبکه بیشترین تأثیر را در ماندگاری مهاجران داشته اند. بطور کلی، نتایج مطالعه نشان داد که نظریه انطباق فرد-محیط می تواند چارچوب تحلیلی مناسبی برای تبیین ماندگاری و پایداری مهاجران در منطقه صنعتی پارس جنوبی باشد.
۵.

آزمون مدل نظری-مفهومی هم افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳ 84-117

کلید واژه ها: ناامنی اجتماعی فرزندآوری سیاست های جمعیتی مدل نظری- مفهومی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۳۶۴
پژوهش حاضر درصدد راست آزمایی مدل نظری-مفهومی هم افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین است. این مطالعه در سال 1395 و در بین زنان و مردان متأهل تهرانی انجام شد. حجم نمونه با استفاده از نمونه گیری چندمرحله ای طبقه بندی،1200 نمونه تعیین شد. براساس نتایج رگرسیون لجستیک، بخت قصد فرزندآوری افرادی که در مناطق نیمه برخوردار زندگی می کنند نسبت به کسانی که در مناطق کم برخوردار زندگی می کنند (537/0)، و افرادی که دارای سطح تحصیلی دیپلم و فوق دیپلم هستند نسبت به افراد با سطح تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر (177/0) کمتر است. افراد با هزینه خانوار کمتر از 2 میلیون تومان نسبت به افراد با هزینه خانوار بیش از 5/3 میلیون تومان بخت قصد فرزندآوری بیشتری دارند (237/3). با افزایش امتیاز عامل تغییر هویت والدینی (563/0)، ارزش منفی فرزند (693/0)، اجتناب از تعهدات بلند مدت (544/0) و ناامنی اقتصادی (703/0) بخت فرزندآوری کاهش می یابد. در میان عوامل فوق، عامل اجتناب از تعهدات بلند مدت با ضریب 608/0- بیشترین تأثیر و عامل احساس ناامنی اقتصادی با ضریب 352/0- کمترین تأثیر را بر قصد فرزندآوری دارد. پیشنهاد می شود که سیاست گذاران ضمن توجه به تغییرات ارزشی و نگرشیِ جامعه بر مکانیسم هایی تأکید کنند که منجر به برقراری تعادل در شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه می شوند.
۶.

تحلیل چندسطحی عوامل جمعیتی- اجتماعی مؤثر بر سهم هزینه های مصرفی ارتباطات خانوارهای ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال دوازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۲ 39 - 62

کلید واژه ها: کافه افراد کافه رو حوزه عمومی کنش ارتباطی تفاهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۱۵
هدف این مقاله بررسی سهم هزینه های ارتباطات خانوارهای ایرانی به ویژه در بستر تغییرات ساختار سنی و ترتیبات زندگی خانوار با استفاده از تحلیل ثانویه داده های هزینه و درآمد خانوار سه دهه اخیر(92-1363) می باشد. به منظور انجام مدل شبه پانل در بررسی نقش تحولات عوامل اقتصادی و اجتماعی خانوار و ساختار جمعیت در تحولات سهم هزینه های ارتباطات خانوار مدل تحلیلی چند سطحی تقاطعی بکار برده شده است. نتایج بیانگر روند افزایش سریع سهم هزینه های ارتباطات در خانوار بویژه در دهه اخیر است. در خصوص عوامل جمعیتی تأثیرگذار بر این روند، نتایج مدل شبه پانل نشان داد که دوره و نسل تأثیر معنی داری در سهم هزینه های مصرفی خانوار داشته است. همچنین تغییرات ساختار سنی در جهت افزایش سهم جمعیت در سنین فعالیت در تحولات سهم هزینه های مصرفی خانوار تأثیری مثبت نشان می دهد. بعلاوه، نتایج مقاله بیانگر تأثیر معنی دار متغیرهای نوع شغل، سن، جنس و سطح تحصیلات سرپرست خانوار، ترتیبات زندگی خانوار، شاخص امکانات رفاهی خانوار، درصد برخورداری نسل از تحصیلات دانشگاهی و امکانات رفاهی بر سهم هزینه های ارتباطات خانوار دارد. یافته ها و نتایج مقاله در چارچوب رویکرد چرخه زندگی مصرف مودگیلیانی، رهیافت های نظری مبتنی بر تمایزات اجتماعی و الگوی مصرف، نظریه چرخه جمعیت شناختی و رویکرد نسلی الگوی مصرف قابل تببین  است.
۷.

آزمون مدل نظری - مفهومی تمایل زوجین به طلاق در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳) 61 - 93

کلید واژه ها: خانواده تغییر ارزشها و نگرشها رضایت زناشویی تمایل زوجین به طلاق شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۳۴۴
طی دهه های اخیر، همراه با بالا رفتن سن ازدواج و به تعویق افتادن آن، خانواده های تشکیل یافته نیز از دوام و پایداری کمتری نسبت به گذشته برخوردار شده اند. هدف این مقاله، بررسی نگرش450 نفر از افراد حداقل یکبار ازدواج کرده 60- 15ساله تهرانی در زمینه عوامل تأثیرگذار بر طلاق با توجه به الگوی نظری- مفهومی تغییرات نهاد خانواده و تمایل زوجین به طلاق است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که، متغیرهای وجود فرزند، شاغل بودن فرد، رضایت بالای زناشویی، سن بالاتر به هنگام ازدواج، استقلال بالاتر زن برای تصمیم گیری درون منزل و امکان جابجایی بیشتر او در بیرون منزل، با تمایل پایین تر زوجین به طلاق در ارتباط اند؛ درحالی که متغیرهای خشونت خانگی، ساختار یک طرفه قدرت درون منزل، دخالت اطرافیان و استقلال بالاتر اقتصادی و اطلاعاتی زن، تعیین کننده های تمایل بالاتر زوجین به طلاق هستند. برشمردن خیانت و اعتیاد به عنوان دو مورد از مهم ترین علل طلاق از دیدگاه زنان و مردان، بیانگر این نکته است که زوجینی که طلاق را به عنوان راه حل برون رفت از این شرایط انتخاب می کنند، به دنبال خانواده ایده ال جدیدی هستند که در آن اعتماد متقابل زوجین و حقوق مساوی طرفین رعایت شود.
۸.

بررسی مناسبات ارزش های زیست جهان زنان با میزان تأخر نظام حقوقی مدنی و عوامل مؤثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره چهارم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: سیستم نظام حقوقی زیست جهان ذخیره دانش ارزش های زنان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی جنسیت
تعداد بازدید : ۹۴۸ تعداد دانلود : ۶۰۲
در این مقاله، مناسبات ارزش های زیست جهان زنان با تأخر نظام حقوقی مدنی و عوامل مؤثر بر این مناسبات از دیدگاه زنان متأهل 18 سال به بالای تهران، با استفاده از روش پیمایش و با گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه آزمون شد. برای بررسی این مناسبات از نظر زنان، 600 نفر از زنان متأهل کل مناطق 22 گانه شهر تهران، براساس نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. از نظر 48 درصد زنان متأهل تهرانی، میزان تأخر و شکاف نظام حقوقی از زیست جهان زنان در حد زیاد و بسیار زیاد است و 52 درصد آنان، میزان تأخر و شکاف نظام حقوقی از زیست جهان زنان را در حد کم و بسیار کم ارزیابی کرده اند. براساس نتایج فرضیه های کلی این مطالعه، عامل سیستمی «نقص در اجرای قانون» با تأخر نظام حقوقی رابطة معنا دار دارد. شش متغیر عامل زیست جهان نیز در تبیین واریانس متغیر تأخر نظام حقوقی از زیست جهان نقش دارند و رابطة این شش متغیر معنا دار است. مذهب به عنوان عامل فرانهادی از نظر زنان دارای ذخیرة دانش حقوقی، بر تأخر نظام حقوقی از زیست جهان زنان تأثیر دارد.
۹.

مشارکت سیاسی زنان در ایران و عوامل موثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه (جامعه شناسی زنان سابق) سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۲۴)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی نگرش سیاسی مشارکت سیاسی زنان احساس برابری جنسیتی در حوزه سیاسی اعتماد به نظام سیاسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن، اجتماع و خانواده مشارکت زن در اجتماع
  2. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در حوزه های علم، فرهنگ، هنر و سیاست زن در حوزه سیاست
تعداد بازدید : ۳۵۶۳ تعداد دانلود : ۱۶۸۵
این تحقیق، جلوه های مشارکت سیاسی و عوامل موثر بر آن را در بین زنان ایران با استناد به تحلیل ثانوی نتایج طرح پیمایشی ""بررسی علل افزایش قبولی دختران در کنکور سراسری با تاکید بر پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن[1]"" در سال 1384 واکاوی نموده است. نتایج حاکی از آن است که میانگین مشارکت سیاسی در هر دو گروه زنان دارای تحصیلات دانشگاهی و شاغل و زنان بدون تحصیل دانشگاهی و غیر شاغل بسیار کم می باشد. برازش خوب مدل نظری بویژه در بین گروه زنان شاغل و دانشگاهی حاکی از آن است که مشارکت سیاسی زنان این گروه بیش از همه تابع سطح آگاهی های سیاسی و نگرش آنان به سیاست است و نگرش به سیاست به عنوان متغیر واسطه ای تابع سطح آگاهی های سیاسی، احساس نابرابری جنسیتی در حوزه سیاست، اعتماد به نهادهای حکومتی و مسئولین کشور و در مرتبه آخر متاثر از سرمایه اجتماعی و بویژه فعالیت های انجمنی است. می توان اذعان داشت که توانمندسازی و کاهش انسداد اجتماعی در بحث توسعه، که ترکیبی از سه مولفه آگاهی، توان تصمیم گیری و سازماندهی است اگر به حوزه مشارکت سیاسی زنان تعمیم داده شود، مستلزم افزایش آگاهی سیاسی، افزایش توان تصمیم گیری سیاسی و سازماندهی سیاسی زنان است. لذا افزایش تحصیلات، ورود به عرصه اشتغال و افزایش بسترهای روابط انجمنی می تواند در افزایش مشارکت سیاسی زنان تاثیرگذار باشد.
۱۰.

تحلیل محتوایی برنامه های پنج گانه توسعه ایران با توجه به مقوله های الگوهای حکمرانی آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش عالی ایران سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) ۸۲-۴۷

کلید واژه ها: الگوهای حکمرانی آموزش عالی الگوی دولت گرا الگوی بازار محور الگوی هومبولتی تحلیل محتوا برنامه های توسعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۵۴
در این تحقیق به تحلیل محتوایی اسناد مرتبط با برنامه های پنج گانه توسعه با توجه به مقوله های الگوهای حکمرانی آموزش عالی پرداخته شده است. هدف این تحقیق مشخص کردن میزان توجه به مقوله های اصلی و زیر مقوله های مرتبط با هر یک از الگوهای سه گانه حکمرانی آموزش عالی است. جامعه آماری این تحقیق برنامه های پنج گانه توسعه کشور و اسناد پشتیبان آن ها است. نمونه تحقیق نیز دربرگیرنده کل جامعه آماری است. معیار توصیف الگوهای سه گانه حکمرانی آموزش عالی بود. واحد تحلیل در این مطالعه، هرکدام از برنامه های توسعه و اسناد پشتیبان آن ها بود و واحد ضبط عبارت ها، گزاره ها، جمله ها و کلمات است که دربرگیرنده مضامین و مفاهیم مرتبط با مقوله ها و زیر مقوله های الگوهای مختلف حکمرانی آموزش عالی است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی است. در این مقاله از طریق تلفیق دیدگاه های مرتبط با الگوهای حکمرانی آموزش عالی، سه الگوی عمده در نظر گرفته شده است که عبارت از الگوی دولت گرا، الگوی بازار محور و الگوی مبتنی بر خود حکمرانی دانشگاهیان (الگوی هومبولتی) است. در این تحقیق هرکدام از قوانین برنامه های پنج گانه توسعه کشور و اسناد پشتیبان آن ها با توجه به مقوله ها و زیر مقوله های الگوهای سه گانه حکمرانی به تفکیک موردبررسی و تحلیل محتوایی قرارگرفته است. نتایج به دست آمده بدین شرح است که در برنامه اول الگوی دولت گرا، در برنامه دوم الگوی دولت گرا و بازار محور، در برنامه سوم و چهارم الگوی هومبولتی و در برنامه پنجم مقوله ها و زیر مقوله های الگوی بازار گرا از کمیت بیشتری برخوردار است.
۱۲.

بررسی و مقایسه میزان مصرف فرهنگی در کلان شهرها، شهرها و روستاها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: سرمایه اقتصادی شهر روستا سرمایه فرهنگی کلانشهر میزان مصرف فرهنگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
تعداد بازدید : ۱۷۰۰ تعداد دانلود : ۶۴۸
امروزه با چرخش تحلیل اجتماعی از فعالیت تولیدی به سمت فعالیت مصرفی، شالوده تفاوت های اجتماعی توسط مفهوم سبک زندگی تغییر کرده است. توجه به نحوه مصرف کالای فرهنگی در کشور می تواند به خوبی نشان دهنده تمایزات و تشابهات قشرهای مختلف اجتماعی باشد. در چند دهه اخیر رشد شتابان شهر نشینی در ایران وپیدایی و گسترش رسانه های نوین و توسعه شبکه راهها موجب دگرگونی در تعاملات میان شهر و روستا گشته است. بر این اساس در پژوهش حاضر با توجه به داده های آماری یکی از طرحهای ملی[i]، به وضعیت فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی در شهر و کلانشهرو روستا می پردازیم؛ یافته ها نشان می دهد میزان مصرف کلیه کالاهای فرهنگی بررسی شده، در میان شهر و روستا و کلان شهر تفاوت معنا داری را نشان می دهد. همچنین تحلیل رگرسیون مدل تحقیق مربوط به میزان مصرف کالاهای فرهنگی نشان داد که سهم نسبی متغیر محل سکونت در پیش بینی تغییرات میزان مصرف نسبت به سرمایه اقتصادی و به ویژه سرمایه فرهنگی بسیار کمترمی باشد.
۱۳.

سنجش تأثیر مسئولیت زنان شاغل بر باروری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۱ بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ 29 - 44

کلید واژه ها: بار مسئولیت مضاعف باروری زنان شاغل و کارمزدی فرزندان وابسته فشار نقش کار غیرمزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۷۳
زنان شاغل، در مقایسه با زنان غیرشاغل، علاوه بر کارهای غیرمزدی خانه داری و بچه داری، بایستی مدت زمانی را نیز به کار مزدی در بیرون از خانه اختصاص دهند. بار مسئولیت مضاعف زنان شاغل اشاره به مقدار کاری دارد که آن ها در مقایسه با زنان غیرشاغل انجام می دهند. این مقاله درباره کمّی کردن بار مسئولیت مضاعف زنان شاغل برحسب تعداد فرزندان وابسته آن هاست. بدین منظور، به مقایسه مدت زمان اختصاص داده شده به کارهای غیرمزدی (خانه داری و بچه داری) و مزدی بین زنان شاغل و غیرشاغل دارای همسر به تفکیک تعداد فرزندان وابسته (زیر 7 سال) در کشور پرداخته شده است. در این پژوهش، از تحلیل ثانویه داده گذران وقت استفاده شده است. این پیمایش توسط مرکز آمار ایران در نقاط شهری کشور در دو سال پی درپی و در چهار فصل متمادی آذر و اسفند 1378 و خرداد و شهریور 1388 انجام شده و در آن از روش نمونه گیری احتمالی به کار است. جامعه آماری تحقیق حاضر همه زنان شاغل و غیرشاغل دارای همسرِ فاقد کودک یا دارای کودک وابسته (زیر 7 سال) ساکن در نقاط شهری کشور است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که زنان شاغل فاقد فرزند، 3 ساعت و 6 دقیقه؛ دارای یک فرزند وابسته، یک ساعت و 42 دقیقه؛ و دارای 2 فرزند وابسته، یک ساعت و 29 دقیقه بیشتر از همتایان غیرشاغل خود کار می کنند. درواقع، نتایج نشان می دهد که با افزوده شدن بر تعداد فرزندانِ وابسته از میزان بار مسئولیت مضاعف زنان شاغل نیز کاسته می شود.
۱۴.

تجربه زیسته زنان مطلقه کرد، فرایندها و چالش های آنان: بررسی پدیدارشناختی (مطالعه موردی شهرستان سقز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۵ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ 373 - 396

کلید واژه ها: تجارب بعد از طلاق تجارب حین طلاق تجارب قبل از طلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۳
اگرچه طلاق همه بخش های جامعه اعم از همسران، بچه ها، خانواده ها و کل چرخه زندگی اجتماعی را درگیر می کند، نوع تجربه افراد بسته به جنسیت و فاعل، در فرایند بودن، و میزان درگیری آن ها متفاوت است و ممکن است برای افراد تجربه ای مثبت یا منفی ادراک شود. با توجه به متفاوت بودن تجربه افراد و اینکه برخی عناصر فرهنگی در جامعه کردستان نقش زن را در عرصه زناشویی به حد ابژه ای تقلیل می دهند، این بررسی با هدف کشف تجربه زیسته زنان مطلقه کرد و درک چالش ها و فرصت های رشدی که آن ها تجربه کرده اند، انجام گرفت. در این مطالعه از روش هرمنوتیک پدیدارشناختی استفاده شده است و تعداد شرکت کنندگان با استفاده از نمونه گیری هدفمند شامل نوزده زن مطلقه کرد ساکن شهرستان سقز است. در این بررسی، از تئوری های کاسلو و مزیرو به منزله چارچوبی برای سازمان دادن داده های به دست آمده استفاده شد و از مصاحبه های فردی مضامین فرایند وقوع طلاق، پیامدهای طلاق، ادراک از خود، احساسات شخصی، واکنش های رفتاری، و تصور از طلاق آشکار شد.
۱۵.

برآورد ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان در ایران و سهم آن از تولید ناخالص داخلی (GDP)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶ 79-96

کلید واژه ها: کار بدون مزد خانگی سالمندان تولید ناخالص داخلی پیمایش گذران وقت ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۳۰۴
دغدغه اصلی این مقاله نشان دادن ارزش اقتصادی جنبه هایی از کار سالمندان است که برای آن مزدی پرداخت نمی گردد و در سیستم حساب های ملی نیز به حساب نمی آید که نتیجه این امر می تواند سبب شکل گیری رویکردی منفی و ناروا به موضوع سالمندی جمعیت گردد. در این مقاله برای برآورد ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان از داده های پیمایش گذران وقت ایران که در مناطق شهری در سال 1387 و 1388توسط مرکز آمار ایران گردآوری شده، استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که در مجموع ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی که سالمندان در خانواده انجام می دهند در حدود 5.5 تریلیون تومان در سال است که این رقم 1.65 درصد از تولید ناخالص داخلی(GDP) را تشکیل می دهد. بخش عمده ای از ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان به کار خانه داری باز می گردد که بالغ بر 5.1 تریلیون در سال است که 3.8 تریلیون از آن توسط سالمندان زن و 1.3 تریلیون توسط سالمندان مرد خلق شده است. باید این نکته را در نظر داشت که برآورد ارزش اقتصادی کار بدون مزد خانگی سالمندان نقش مهمی در نشان دادن سهم آنان از توسعه کشور داشته و می تواند رفاه اقتصادی و منزلت اجتماعی آنان را دستخوش تغییر نموده و حمایت از حقوق انسانی و اجتماعی زنان و ارتقا آن را در جامعه بهبود ببخشد.
۱۶.

سهم ساختار و یادگیری اجتماعی در بزهکاری نوجوانان شهر تهران (مطالعه موردی: 5 منطقه حاشیه نشین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال اول پاییز ۱۳۹۱ شماره ۴

کلید واژه ها: ساختار اجتماعی بزهکاری نوجوانان یادگیری اجتماعی حاشیه نشینی و جرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۵ تعداد دانلود : ۱۷۶۹
این مطالعه با روش الگوی توضیح رئالیستی انجام یافته و متناسب با آن، SSSL انتخاب شده است. فرض بنیانی در مدل SSSL فضاسازی ساختار جامعه در یادگیری اجتماعی جرم و کجروی است. از بین نوجوانان 19-14 ساله مناطق حاشیه نشین شهر تهران، به شیوه نمونه گیری ترکیبی به تعداد 350 نفر برآورد شد. نتایج نشان داد: همبستگی بین متغیر های تئوریکی ساختاری و ابعاد یادگیری اجتماعی و نیز ابعاد یادگیری اجتماعی و بزهکاری نوجوانان وجود دارد. از بین ابعاد یادگیری اجتماعی، بعد همنشینی افتراقی بیشترین تأثیر را بر بزهکاری نوجوانان داشته است. متغیرهای ساختاری تئوریکی (آنومی اجتماعی و بی سازمانی اجتماعی)، سبب فضاسازی بر روی یادگیری اجتماعی بزهکاری می شوند و فضای یادگیری اجتماعی نیز تولید بزهکاری و کجروی می کند.
۱۸.

آزمون تئوری های مساله اجتماعی پیوند با مدرسه در بین دانش آموزان مقطع ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بررسی مسائل اجتماعی ایران سال اول تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلید واژه ها: جنسیت نظریه کنترل پیوند با مدرسه دانش آموزان مقطع ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹۰ تعداد دانلود : ۱۴۴۷
این مقاله به اندازه گیری پیوند با مدرسه و بررسی عوامل موثر بر آن در میان دانش آموزان مقطع ابتدایی بر اساس تئوری های کنترل اجتماعی، می پردازد. بدین منظور، نمونه ای به حجم 412 نفر (149 پسر و 263 دختر) از دانش آموزان پنجم ابتدایی شهرستان کرج به شیوه تصادفی انتخاب شدند. یافته ها پیوند با مدرسه را نتیجه چهار عامل دلبستگی به معلمان، دلبستگی به مدرسه، تعهد به مدرسه و مشارکت نشان می دهند. نتیجه آزمون کروسکال _ والیس نشان داد که پیوند با مدرسه در بین مدارس تفاوت معنی داری از هم ندارد، اما در بین کلاس ها تفاوت معنی دار بود؛ که علت این امر را می توان در وابسته بودن پیوند با مدرسه به دلبستگی به معلم، متفاوت بودن جو کلاس ها نسبت به هم و عوامل دیگر در این سن دانست. متغیر معدل با پیوند با مدرسه رابطه داشت، از سوی دیگر متغیر جنسیت رابطه معناداری با پیوند با مدرسه دانش آموزان در این سن نداشت.
۱۹.

تاثیر مسایل و چالش های محیط علمی بر جامعه پذیری دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی بهار ۱۳۸۹ شماره ۱
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی آموزش و پرورش
  2. حوزه‌های تخصصی علوم انسانی نظام آموزشی در حوزه علوم انسانی کارویژه های دانشگاه به مثابه یک نهاد مستقل و آسیب شناسی آن
تعداد بازدید : ۱۷۰۳ تعداد دانلود : ۹۸۱
در مقاله حاضر ضمن بررسی و استخراج مسایل و چالشهای دانشگاهها در کشور ایران -در قالب 26 مفهوم- به رتبه بندی آنها از دیدگاه 260 نفر از دانشجویان دوره دکتری دانشگاه تهران بر اساس بالاترین میزان عینیت در محیط علمی آنان و بررسی تاثیر این مسایل بر جامعه پذیری دانشگاهی پرداخته شده است. در این مطالعه جامعه پذیری دانشگاهی از طریق چهار مقیاس شامل میزان تبعیت دانشجو از هنجارهای دانشگاهی، ارزیابی دانشجویان از میزان تبعیت محیط آموزشی از هنجارهای دانشگاهی، میزان تبعیت دانشجو از ضد هنجارها و ارزیابی دانشجویان از میزان تبعیت محیط علمی از ضد هنجارها سنجش و اندازه گیری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که چالشهای اساسی محیطهای علمی که می تواند به عنوان موانع جامعه پذیری دانشگاهی به حساب آید و از منظر دانشجویان دکتری بالاترین رتبه را دارد، عمدتا دارای ماهیت نهادی و ساختاری اند و عوامل فردی در سطح بعدی قرار می گیرند. همچنین، نتایج تحلیل روابط همبستگی نیز نشان می دهد که این مسایل به طور مستقیم بر پیروی دانشجویان از هنجارها و ضد هنجارهای دانشگاهی تاثیر ندارند، بلکه از طریق تاثیر بر تبعیت محیط علمی از هنجارها و ضدهنجارهای دانشگاهی، جامعه پذیری دانشگاهی و درونی شدن هنجارها در بین دانشجویان را تحت تاثیر قرار می دهد.
۲۰.

اکتشاف دانش و داده کاوی در پژوهش های کمی و کیفی : مقایسه روش شناسی های شبکه های عصبی مصنوعی (ANN) و نظریه بنیانی (GT)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال سوم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: روش شناسی شبکه های عصبی مصنوعی (ANN) داده کاوی اکتشاف دانش نظریه بنیانی (GT)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۰۵
در سال های اخیر، شاهد حرکتی مستمر از واکاوی ها، پژوهش ها و پردازش های صرفاً نظری و روش محور به پژوهش ها و پردازش های داده محوریم، حرکتی که به نحو احسن خود را در ظهور و توسعه روش های اکتشاف دانش، به ویژه داده کاوی و فنون خاص آن، نشان داده است. به رغم تصور رایج، داده کاوی صرفاً به پژوهش های کمی و آماری محدود نمی شود و در پژوهش های کیفی هم شاهد ظهور تحولات مشابهی بوده ایم. در این مقاله با فرض تطبیق پذیری اکتشاف دانش و داده-کاوی در پژوهش های کمی و کیفی، به طور مشخص روش داده کاویِ شبکه های عصبی مصنوعی را به مثابه رویکردی نوین در پردازش چندمتغیره داده ها و اطلاعات و به مثابه رویکردی در حال ظهور و گسترش در روش های آنالیز چندمتغیره آماری، و روش داده کاویِ نظریه بنیانی را در مدیریت و تحلیل داده های کیفیِ مقایسه کرده و وجوه تمایز و اشتراک آنها را بیان می کنیم. در این مقاله نشان داده ایم که صرف نظر از وجوه متمایز دو روش شناسیِ داده کاوی از حیث پارادایم، خاستگاه و فرایندهای اکتشاف و پردازش و نوع داده، هر دو روش شناسی از ماهیت و رویکردی پسینی، چند رشته ای و میان رشته ای، استقرایی، اکتشافی، فرایندمحور، داده محور ، انعطاف پذیر و معطوف به رابطه (رابطه مدار) بین هستارها و مقوله ها بهره می برند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان