فرخنده مفیدی

هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان بر میزان مهارت استدلال دانش آموزان پسر پایه ی پنجم ابتدایی بود. روش پژوهش، از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری، کلیه ی دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی در شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بودند. به روش نمونه گیری در دسترس، چهار مدرسه در منطقه ی 5 تهران برای انجام پژوهش انتخاب شد. مدرسه دارای چهار کلاس در پایه ی پنجم ابتدایی بود که به طور تصادفی دو کلاس انتخاب و از بین این دو کلاس، به طور تصادفی، یک کلاس به عنوان گروه آزمایش و یک کلاس به عنوان گروه کنترل انتخاب گردید. پیش آزمون استدلال نیوجرسی (2000) در هر دو گروه آزمایش و کنترل توسط پژوهشگر اجرا شد. کار اصلی تدریس در گروه کنترل، به عهده ی معلم کلاس بود. اما برای تدریس در گروه آزمایش، از برنامه ی فلسفه برای کودکان توسط پژوهشگر استفاده شد. در گروه آزمایش بر اساس برنامه هفتگی که در مدارس ابتدایی 24 ساعت می باشد میزان 4 ساعت آموزشی از برنامه هر هفته (به مدت 45 دقیقه) به آموزش فلسفه به کودکان اختصاص داده شد. کار اصلی تدریس در گروه کنترل، به عهده ی معلم کلاس بود. اما برای تدریس در گروه آزمایش، از برنامه ی فلسفه برای کودکان توسط پژوهشگر استفاده شد. ابزار برای گردآوری داده ها، آزمون مهارت های استدلال نیوجرسی (2000) بود. نتایج آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که گروه آزمایش در مقیاس های آزمون نیوجرسی (2000) نمره بالاتری را کسب کردند

پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان بهره مندی از مهارت های ارتباطی، تفکّری و پژوهشگری در میان دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر تهران انجام شد. روش پ ژوهش از نوع توصیفی پیمایشی بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چهار منطقه (شمال، مرکز، شرق و غرب) شهر تهران انتخاب شد و نمونه آماری این پژوهش 285 (145 دانش آموز پسر و 140 نفر دانش آموز دختر) دانش آموز بودند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (فراوانی و میانگین) و استنباطی (آزمون t مستقل) استفاده شد. نتایج نشان داد که در مهارت های برقراری ارتباط درون فردی، تفکّر انتقادی، تفکّر خلّاق و پژوهشگری، دختران و پسران دانش آموز در حد متوسطی بودند، اما در کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات زیر متوسط و در مهارت ارتباط بین فردی در سطح متوسط به بالا بودند. همچنین نتایج آزمون t مستقل نشان داد که در مهارت های بین فردی پسران به طور معناداری از دختران میانگین بالاتری داشتند(047/0p<) و در تفکّر خلّاق دختران میانگین بالاتری نسبت به پسران داشتند (012/ 0 p<).

هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل معیارهای طراحی فضای آموزشی موجود در مراکز پیش دبستانی و دبستانی و تنظیم آن ها براساس برنامه ریزی چندبعدی است. در این راستا، از هر دو روش کیفی و کمّی بهره گیری شده است. جامعه آماری این مطالعه اسناد و مدارک موجود درباره استانداردهای فضای آموزشی و معیارهای برنامه ریزی چندبعدی بوده است و در بعد کمی، از روش نمونه گیری تصادفی ساده در 20 مرکز پیش دبستانی و دبستان ناحیه 3 شهرستان کرج استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل چک لیست محقق ساخته است. در این مطالعه، برای تحلیل داده های کیفی، از فراوانی و نمودار و داده های کمی آزمون t مستقل استفاده شده است. در جهت مستندسازی این پردازش از مراکزی که این برنامه ریزی را به کار گرفته بودند مشاهده به عمل آمد. نتیجه اینکه اضافه نمودن این معیارها به استانداردهای فیزیکی در طراحی فضا نه تنها می تواند بسیاری از محدودیت های آموزشی در فضاهای غیر استاندارد کنونی را به اتکای برنامه ریزی پوشش دهد، بلکه از ضرورت های طراحی فضای آمورشی مبتنی بر مباحث جدید در حوزه طراحی فضای آموزشیِ این پژوهش به شمار می رود. نکته قابل تأکید حاصل از پژوهش، اهمیت توجه به قابلیت های کاربست برنامه ریزی چندبعدی برای استفاده بهینه از امکانات و محدودیت های فیزیکی و غنی نمودن فرصت های یادگیری از منظر اهمیت برنامه ریزی در طراحی فضای آموزشی بود. مراکز پیش دبستانی علیرغم محدودیت های فضای فیزیکی، براساس برنامه ریزی چندبعدی، موفق به پرورش مهارت ها (معیارهای موجود) در کودکان شده بودند که در سایر مراکز به ویژه دوره ابتدایی امکان آن فراهم نشده بود. این یافته ها رابطه بین معیارهای طراحی فضای آموزشی براساس برنامه ریزی چندبعدی در دوره پیش دبستان را معنادار و مثبت نشان داد ولی در دبستان ها این فضای آموزشی چندان مبتنی بر برنامه ریزی چندبعدی نیست؛ یعنی یا معیاری را که  براساس برنامه ریزی چندبعدی تعریف شده ندارد و یا حضور آن به صورت موردی است. 

هدف پژوهش حاضر مقایسه تاثیر داستان های فکری فیلیپ کم وداستان های فکری مرتضی خسرونژاد بر رشد خلاقیت کودکان پسر دوره آمادگی شهرتهران است.بدین منظور از نمونه ای متشکل از39 کودک دوره آمادگی در شهر تهران که به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند،استفاده گردید.ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل آزمون خلاقیت تورنس(فرم تصویری ب)بود.نتایج تحلیل کوواریانس وآزمون تعقیبی توکی نشان دادکه بین گروه کودکانی که به روش داستان های فکری فیلیپ کم و گروهی که به روش داستان های فکری مرتضی خسرو نژاد آموزش دیده اندبا گروه کنترل تفاوت معنی دار وجود دارد(f=32/63, pواژگان کلیدی: پیش دبستانی ، خلاقیت، فلسفه برای کودکان

رشد و توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه و عجین شدن آن با زندگی مردم، موجب تبدیل شدن جامعه به جامعه­ای الکترونیک شده است. کشور ما نیز برای این که بتواند، همگام با جامعه الکترونیک گام بردارد، باید به مقوله آموزش شهروند الکترونیک بیش از پیش توجه کند و در این میان، نظام آموزشی و برنامه درسی نقش کلیدی بر عهده می­گیرند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه شهروند الکترونیک در کتاب کار و فن آوری ششم دبستان بود. این پژوهش، از نوع مطالعات کاربردی و با روش کمی و از نوع تحلیل محتوا بود و واحد تحلیل جمله و تصویر انتخاب شد. سیاهه جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش استاندارد مهارتی و آموزشی شهروند الکترونیک گروه برنامه­ریزی درسی فن آوری اطلاعات سازمان آموزش فنی و حرفه­ای کشور بود. این استاندارد از 3 مؤلفه اصلی: الف) دانش و مهارت­های رایانه­ای پایه، ب) دانش و مهارت جست وجوی اطلاعات و ج) مشارکت الکترونیکی و شهروندی تشکیل شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی و جدول) استفاده شد. نتایج نشان داد که 05/80% کل جملات و تصاویر کتاب مربوط به دانش و مهارت­های رایانه­ای پایه و 22/10% مربوط به دانش و مهارت جست وجوی اطلاعات است. هم چنین، در این کتاب به مؤلفه مشارکت الکترونیکی و شهروندی پرداخته نشده و جمله یا تصویری به این مؤلفه اختصاص داده نشده است. مؤلفه های غیرمرتبط نیز 73/9% کل جملات و تصاویر را در این کتاب به خود اختصاص داده است.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش امکان اندیشی(PT) بر خلاّقیّت و مؤلّفه های انعطاف پذیری و اصالت تفکّر (2 مؤلّفه خلاّقیّت)دانش آموزان دختر سال سوم ابتدایی اجرا شد. روش نیمه آزمایشی و در قالب طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری، تمامی دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی را در بر داشت. نمونه پژوهش شامل 50 دانش آموز(20 نفر در گروه آزمایش و 30 نفر در گروه کنترل)بود که به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. برای ارزیابی خلاّقیّت دانش آموزان، از فرم های A و B آزمون تصویری خلاّقیّت تورنس به عنوان پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد. دانش آموزان گروه آزمایش به مدت 11 جلسه، طی 5 هفته، در جلسات آموزش امکان اندیشی شرکت داشتند و به منظور تحلیل داده ها، روش آماری کوواریانس به کار برده شد. یافته ها حاکی از آن بود که در سطح 05/0 P< تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون در مؤلّفه های خلاّقیّت و انعطاف پذیری دیده نمی شد، اما رابطه آموزش امکان اندیشی و مؤلّفه اصالت در سطح 05/0 P< معنادار بود. با توجه به یافته های پژوهش می توان اظهار داشت علاوه بر آموزش امکان اندیشی، متغیرهای دیگری نیز بر خلاّقیّت تأثیر داشته اند.

پژوهش حاضر به مقایسه مهارت نوشتاری کودکان با و بدون تجربه پیش دبستانی در پایه ی اول دبستان و ارائه راهکارهای مناسب می پردازد. در این پژوهش علّی- مقایسه ای، جامعه آماری کلیه دانش آموزان پایه اول دبستان در شهر تهران است که از طریق نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شده است؛ بدین صورت که نمونه ای با حجم 60 دانش آموز کلاس اول دبستان که 30 نفر را دانش آموزان دارای تجربه پیش از دبستان (15 نفر دختر و 15 نفر پسر) و 30 نفر دیگر را دانش آموزان بدون تجربه پیش از دبستان تشکیل می دادند. برای مشخص کردن دانش آموزان با و بدون تجربه پیش از دبستان به پرونده تحصیلی آنان مراجعه شد که به تأیید معلمان رسید، همچنین برای آزمون مهارت نوشتاری دانش آموزان از آزمون پیشرفت نوشتن (راغب، 1384) استفاده شد. در تحلیل داده ها، مشاهده گردید که در تمامی فرضیه های پژوهشی بین دانش آموزان با تجربه پیش از دبستان نسبت به دانش آموزان بدون تجربه پیش از دبستان از نظر مهارت املاء و انشاء تفاوت معناداری وجود دارد. مهارت نوشتن در دو زمینه املاء و انشاء بهتر از دانش آموزان بدون تجربه پیش از دبستان است و عامل جنسیت نیز در این تفاوت ها مؤثر واقع شده است. بر این اساس، بر نقش تجربه های پیش از دبستان بر مهارت های نوشتاری تأکید می شود.

هدف از تحقیق حاضر بررسی میزان برخورداری کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ی ابتدایی از مؤلفه های دموکراسی بر اساس دیدگاه های دیویی، اسکو، شریعتمداری و بشیریه بود. بدین منظور ابتدا با مشخص ساختن ده مؤلفه برای دموکراسی، به تعریف واحدهای تحلیل (پاراگراف، تصاویر و پرسش ها) پرداختیم. در ادامه با شمارش فراوانی واحدهای تحلیل مشمول و غیر مشمول دموکراسی با استفاده از روش ویلیام رُمی، ضریب درگیری فراگیران با متون درسی با استناد به مؤلفه های دموکراسی، محاسبه شد. علاوه بر این از آزمون خی2 برای مقایسه فراوانی ها و نسبت ها، تفاوت بین ضرایب درگیری و نیز نحوه ی توزیع مؤلفه ها در محتوای کتب درسی تعلیمات اجتماعی پایه های سوم، چهارم و پنجم ابتدایی استفادهگردید. با توجه به مقایسه و تحلیل ضرایب درگیری (ISE) به دست آمده از محتوای کتاب های مورد بررسی، می توان اظهار داشت که از لحاظ میزان برخورداری از مؤلفه های دموکراسی، کتاب تعلیمات اجتماعی در پایه ی سوم، دارای عملکردی بسیار ضعیف (24/0=ISE)، کتاب پایه ی چهارم، در حد مطلوب (16/1=ISE) و کتاب پنجم ابتدایی دارای وضعیتی بسیار مطلوب است (23/2=ISE). در بخش پرسش ها، تحلیل ضرایب درگیری بدست آمده مبیّن توجه اندک هر سه کتاب به مؤلفه های دموکراسی است و در بخش تصاویر نیز صرفاً کتاب تعلیمات اجتماعی پنجم از عمل کردی نیمه فعال (91/0=ISE) در زمینه ی جلب توجه دانش آموزان به مؤلفه های دموکراسی برخوردار می باشد. علاوه براین نتایج حاصل از آزمون خی 2 نشان داد که درمجموع بین سه پایه ی تحصیلی مورد بررسی، تفاوت معناداری در توزیع مؤلفه های دموکراسی وجود ندارد. امّا میزان توزیع مؤلفه ها در کل محتوا، به طور معناداری نامتوازن بود.

این پژوهش با شناخت بررسی تأثیر آموزش موسیقی اُرف در یادگیری مهار تهای پایه ریاضی کودکان پیش دبستانی انجام شد. با استفاده از روش نمونه ب رداری در دسترس،30 کودک 5 ساله (16 دختر و 14 پسر) که دامنه هوش آنها بین 110 تا 130 قرار داشت، انتخاب شدند و در دو گروه مداخله و گواه مورد بررسی قرار گرفتند. به اعضای گروه مداخله به مدت3 ماه، هفته ای یک جلسه دو ساعته، موسیقی اُرف آموزش داده شد. سپس، در هر دو گروه، آزمون سنج ش مهارتهای پایه ریاضی کودکان (کهن صدق، 1376) اج را شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش موسیقی اُرف، توانای ی مهارتهای طبقه بن دی کردن، تشخیص شباهتها و تفاوتها، نگهداری ذهنی عدد و هندسة کودکان پیش دبستانی را افزایش می دهد. در مورد مهارت ردیف کردن بین دو گروه تفاوت معنادار وجود نداشت. در نهایت، تأثیر آموزش موسیقی در یادگیری مهارتهای پایه ریاضی کودکان مورد بحث قرار گرفت.