مهدی فرجی

مهدی فرجی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۳ مورد.
۱.

سبک زندگی و پوشش زنان در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۷ شماره ۱

کلید واژه ها: سبک زندگی حجاب پوشش سرمایه اقتصادی سرمایه فرهنگی بازاندیشی تمایز اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۱۴۳
"مقاله حاضر به دنبال یافتن سبک های زندگی متفاوتی است که در پوشش زنان در تهران به چشم می خورد. برای این منظور، به توصیف نوع پوشش زنان در محیط های اجتماعی گوناگون و برخی مؤلفه های زندگی آنان، نظیر میزان و درآمد و سرمایه های اقتصادی و فرهنگی، پرداخته شده است. پرسش اصلی ما در این مقاله این است که در جامعه ما چه نوع پوشش هایی وجود دارد و منطق پوشش زنان چیست آیا منطقِ تمایز، نقش اصلی را در پوشش آنان بازی می کند، یا زنان با نوع پوشش خود بیشتر هدف نمایش هویت خود را دارند و یا لباس از نظر آنان دارای کارکردهای اولیه و مشخصی همچون محافظت، پوشش، عفت و... است؟ برای رسیدن به این هدف با چهل تن از زنان ساکن تهران مصاحبه به عمل آمده و نوع پوشش و وضعیت اجتماعی آنان ترسیم شده است که براین اساس 9 تیپ را از هم متمایز کرده ایم. "
۲.

فراروایت تمدن یا فرایند تمدن ها؟ خوانشی از پروبلماتیک فرهنگ - تمدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال چهارم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: فرهنگ تمدن فرآیند متمدن شدن فراروایت مدرنتیته تمدن به مثابه برنامه پژوهشی فرهنگ درون و تمدن برون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸۱ تعداد دانلود : ۲۲۴۶
از جمله مفاهیم پُرمناقشه در علوم انسانی مفهوم «تمدن» است که در مورد آن کمتر توافقی میان اندیشمندان می توان یافت؛ چه در تعریف و چه در جهت گیری. ادبیات بسیاری در مورد «تمدن» تولید شده و هریک از زاویه ای خاص بدان پرداخته اند. برخی رو به گذشته دارند و تمدن را امری تاریخی می بینند. برخی حال را می نگرند و تمدن را همچون پروژه می انگارند. برخی چشم به آینده دارند و به فرجام تمدن می اندیشند؛ در این میان عد ه ای دل نگرانند و دهشت و بدفرجامی می بینند و عده ای دل خوش از غایت تمدن به تفرج مشغولند. هستند اندیشمندانی که در تعریف شان از تمدن صبغه ایدئولوژیک چشم نوازتر است. در این مقاله تلاش می کنیم با نگاهی اجمالی به دیدگاه های متعدد، مفهوم سازی متفاوتی از پروبلماتیک فرهنگ ـ تمدن ارائه دهیم و از منظری متفاوت به خوانش دیدگاه های تمدنی بپردازیم.
۳.

بررسی وضعیت دین داری در ایران: (با تاکید بر داده های پیمایش های سه دهه گذشته)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران ۱۳۸۸ شماره ۲

کلید واژه ها: تجربه های دینی تغییرات دین داری رفتارهای دینی وضعیت دین داری پیامدهای دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۶۶۸
"مقاله حاضر تلاشی برای ترسیم روند تغییرات دین داری مردم ایران طی سه دهه گذشته است. برای دستیابی به این مهم بر داده های پیمایش هایی که طی سه دهه گذشته در ایران انجام شده، تکیه کرده ایم. براساس یافته های پیمایش های سنجش دین داری در ایران تغییرات و نوسانات در وضعیت دین داری مردم را که اغلب به تفکیکِ بزرگسالان، جوانان، مردان و زنان آمده است، به تصویر کشیده ایم و نشان داده ایم این تغییرات در ابعاد مختلف دین داری و در میان اقشار مختلف جامعه و در زمان های مختلف متفاوت بوده است به گونه ای که نمی توان به طور کلی از تغییرات وضعیت دین داری سخن گفت، بلکه باید به تفکیک گروه های مختلف اجتماعی و ابعاد متفاوت دین داری وضعیت دین داری را تشریح کرد. یافته ها نشان می دهد رفتارهای فردی دینی روندی باثبات یا نسبتاً صعودی داشته اند و این افزایش در اقشار مختلف اجتماعی کمی متفاوت است. اما برخی مناسک جمعی روندی نزولی داشته و وضعیت زنان در این بُعد متفاوت با سایر ابعاد است. وضعیت اعتقادات و تجربه های دینی نیز اساساً در سطح بسیار بالایی قرار دارد. "
۴.

«بررسی کارکردهای سیاسی و فرهنگی زنان هیات حاکمه در حکومت های تُرک از دوره غزنویان تا پایان سده هشتم هـ .ق»

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی بهار و تابستان ۱۳۸۷ شماره ۲

کلید واژه ها: سلجوقیان غزنویان خوارزمشاهیان قراختاییان کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸۱ تعداد دانلود : ۱۲۵۵
در برخی از دوره های تاریخ ایران به ویژه دوره باستان، زن در مسایل سیاسی به طور مقطعی تاثیر چشمگیری داشته است. در دوره ایران اسلامی نیز از میان حکومت های مختلف، در حکومت های ترک، نفوذ و آزادی عمل زنان هیات حاکمه بیشتر است و نیز از حیث تعداد زنان صاحب نفوذ، قابل توجه می باشد. با توجه به این امر پرسش هایی که مقاله حاضر برای پاسخ دهی به آنها سامان یافته است عبارتند از اینکه: درحکومت های ترک غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان و حکومت های محلی قراختاییان کرمان و سلغریان فارس عملکرد سیاسی و فرهنگی زنان هیات حاکمه چه بود؟ علت نفوذ و آزادی عمل زنان در دوره های یاد شده به جزء دوره غزنوی چه بود و چرا در دوره غزنوی آزادی عمل زنان هیات حاکمه در مقایسه با دوره های یاد شده بعدی، کمتر است؟ یافته های مقاله حاضر، به بیان کارکردهای مختلف سیاسی و فرهنگی زنان، از جمله دخالت در امور مهم سلطنت و ... پرداخته و علت آزادی عمل بیشتر زنان در دوره های سلجوقی و خوارزمشاهی و حکومت های محلی یاد شده را در حاکم بودن روابط، آداب و رسوم و هنجارهای قبیله ای در آن حکومت ها می داند که تا آن زمان به همراه آیین شهریاری و مملکتداری ایرانی با قوت اعمال می شدند. و علت کمتر بودن آزادی عمل زنان هیات حاکمه در حکومت غزنوی را، در ساختار غیرقبیله ای (غلامی) حکومت غزنوی می داند.
۵.

بازنمایی زندگی روزمره در خیابان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات ۱۳۸۵ شماره ۵

کلید واژه ها: فرهنگ بازنمایی نشانه شناسی رمزگذاری پلیس مهندس دال و مدلول ایدیولوژی لات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹۵
هدف مقاله حاضر تحلیل محتوای کیفی «کلیپ های تلویزیونی راهنمایی و رانندگی» است. بدین منظور از میان این کلیپ ها 44 کلیپ انتخاب شد (توانستیم تهیه کنیم) و سپس با اتخاذ رویکرد نشانه شناسی تلاش کردیم تا توصیفی نشانه شناسانه از رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک این کلیپ ها به تصویر بکشیم. به همراه توصیف رمزگذاری های حاکم بر نظام نشانه ای این کلیپ ها و نحوه بازنمایی آنها، نشان داده ایم که دال های این کلیپ ها علاوه بر معانی مکشوف خود، ساختارهای معنایی پنهان و نامکشوف دارند. تلاش کرده ایم تا با رمزگشایی از نشانه اهی تیپ هایی چون "لات پایین شهری"، "لات بالا شهری" و "مهندس" نحوه بازنمایی تیپ های اجتماعی را در این کلیپ ها نشان دهیم. همچنین سعی کرده ایم تا پیام های مخدوشی که در سطح دلالت های ضمنی پیام های این کلیپ ها وجود دارد را نیز بیان کنیم. از این زاویه، معتقدیم مدلول های این کلیپ ها دلالتمند هستند و بر ساخته فرهنگی و گفتمانی اند.
۶.

بررسی مسائل ارضی ایران و ترکیه در دوره رضاشاه 1304-132ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد بهار ۱۳۹۱ شماره ۸۵

کلید واژه ها: قره سو مسائل ارضی جمهوری جدید ترکیه حکومت رضاشاه قطور بولاغ باشی جوزر قوری گل سیرو سرتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۳۹
هدف : هدف پژوهش حاضر، بررسی اختلافات ارضی ایران و ترکیه در دوره رضا شاه و چگونگی رفع آنها ست. روش/ رویکرد پژوهش : این مقاله، با روش توصیفی­ – تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه­ای و آرشیوی و با رویکرد تاریخی به بررسی اختلافات ارضی میان ایران و ترکیه می پردازد. یافته­ها و نتایج پژوهش : یافته های این تحقیق بر اساس روش تاریخی، گویای آن است که دو حکومت جمهوری ترکیه و رضاشاه، بنا به پیروی از سیاست خارجی صلح ­آمیز خود، با انعقاد سه معاهده ودادیه و تامینیه؟ (1305 /1926)، عهدنامه مرزی ( 1310/1932 )، و اصلاح خط مرزی ( 1316/1937 ) کلیه اختلافات ارضی خود را حل و فصل نمودند.
۷.

" عرفی شدن و زندگی روزمره "(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۲ شماره ۲۱

کلید واژه ها: دین سیستم زندگی روزمره روحانیت عقلانی شدن عرفی شدن زیست - جهان سازمانی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷۶ تعداد دانلود : ۱۲۰۰
مقاله حاضر به تحلیل سطوح عرفی شدن جامعه ایران در سه سطح کلان، میانه و خرد می پردازد. ایده اصلی مقاله این است که در سطح کلان شاهد عرفی شدن در قلمرو سیستم هستیم. اما در قلمرو زیست- جهان و حوزه خصوصی و عمومی،دین حضور فعال دارد. در سطح میانی نیز باید بین دین سازمانی و دین در حوزه عمومی مردم تفاوت قائل شد. در سطح کنشهای فردی، باورها و انگیزشهای مذهبی، همچنان نقش قابل ملاحظه ای در جهت دهی به کنشهای مردم ایفا می کند. در عین حال مردم تمایل دارند میان کنشهای دینی که آزادانه در زیست - جهان شکل می گیرد با کنشهایی که از بالا و در قلمرو سطحی تجلی می یابد تفاوت گذارند. به طور خلاصه فرآیند عرفی شدن در سطح کلان جدی تر و چشم گیرتر است. نتیجه آنکه برای دینی شدن مجدد قلمرو زندگی، ضمن پرهیز از سازمانی کردن عناصر دینی، باید به خروج آنها از قلمرو سیستم و ارتباطی کردن مجدد آنها همت گماشت.
۸.

روایت شناسی: موارد خاصی از بازاندیشی خویشتن زنانه در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۵ شماره ۲۷

کلید واژه ها: زنان روایت بازاندیشی مناسک حوزه عمومی ریست – جهان حوزه خصوصی خویشتن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷۴ تعداد دانلود : ۱۰۰۲
مقاله حاضر تلاش می کند تا با تحلیل گروه های خاصی از زنان ایرانی، بازاندیشانه بودن زندگی مدرن و بازاندیش بودن کنشگران آن را با نگاه ویژه به بازاندیشی خویشتن به مثابه مصداق بازاندیشی زندگی مدرن و کنشگران آن به تصویر کشد. در این مقاله گروه های خاصی از زنان نیز از جمله اقشاری در نظر گرفته شده اند که در سطوح مختلف عملکردهای بازاندیشانه داشته اند. از نظر ما نمود بازاندیشی در خویشتن در مواردی همچون رابطه با خود و اطرافیان، مراسم، بدن، ازدواج، اشتغال و مواردی دیگر در حوزه خصوصی و عمومی مرتبط با گروه های خاص زنان متبلور می شود. برای ترسیم بازاندیشی و تغییرات در خویشتن زنانه، از متون زن نوشته این گروه های خاص، همچون خاطرات و زندگینامه های زنانه و رمان های زن نوشته در باب زنان، استفاده کردیم تا روایت در باب این گروه های خاص زنان با توجه به آموزه های دی والت (1999) به زبان خود زنان باشد نه زبان دیگری آنان (مردان). در واقع، مساله اصلی این مقاله با این پرسش ها روشن تر می شود: چگونه این گروه های خاص زنان به روایت خودشان در فرآیند بازاندیشی قرار گرفته اند؟ در چه وضعیت هایی اقدام به بازاندیشی کرده اند؟ نمودهای این بازاندیشی را در کجا می توان دید؟ برای رسیدن به پاسخ با انتخاب نوشته هایی از این زنان، ابتدا تصویری از روند تغییرات بازاندیشانه در طی زمان ترسیم خواهد شد. از نظر ما در میان نوشته های فوق روندی از بازاندیشی در این گروه های خاص دیده می شود که در عرصه های مختلف زندگی آنان نمود پیدا کرده است. ما برای پرداختن به آنها، چهار تیپولوژی از بازاندیشی این زنان ارایه کرده ایم که عبارتند از: "فقدان بازاندیشی"، "بازاندیشی در مناسک"، "بازاندیشی در حوزه خصوصی" و در نهایت، "بازاندیشی در حوزه عمومی". این تحلیل احتمالا از اولین تحلیل های روایت گونه از بازاندیشی موارد خاص از زنان در تاریخ ایران است که امیدواریم به درک بهتر برخی از روابط اجتماعی ایران در ظرف تاریخ کمک کند و شناختی هر چند کم اما بدیع از این روابط فراهم کند.
۹.

مفهوم و ارکان مشروطیت در روزنامه حبل المتین کلکته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلید واژه ها: مفهوم مشروطیت ارکان مشروطیت حبل المتین سیاست عرفی مشروطه مشروعه کونستیتوسیون

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
تعداد بازدید : ۱۴۷۲ تعداد دانلود : ۷۳۷
آشنایی ایرانیان با نظام های سیاسی و اروپایی در قرن سیزده ه .. ق/ نوزده م و مشاهدة جایگاه قانون در آن ها، سرآغاز تلاش های گستردة ایرانیان تبدیل حکومت استبدادی به حکومت قانون مدار بود. پس از یک قرن، این تلاش ها در نهضت مشروطیت به ثمر رسید؛ اما نبود مفهوم روشن از مشروطیت و ارکان و لوازم آن، خود سبب ظهور مسئله جدیدی شد. تلاش های زبانی و قلمی گسترده ای برای حل مسئله آغاز شد؛ ازجمله روزنامة حبل المتین کلکته نیز وارد این عرصه شد. یافته های این تحقیق براساس روش تحلیل گفتار نشان می دهد که این روزنامه به دلیل دسترسی مستقیم به منابع انگلیسی مربوط به مشروطیت و نیز اقدامات حاکمان انگلیسی هند در ایجاد نهادهای سیاسی جدید، به نسبت دیگر نویسندگان آن زمان، درک روشن تر و کامل تری از مفهوم و الزامات مشروطیت و جایگاه آن در میان نظام های سیاسی عرفی موجود در جهان را به ایرانیان عرضه کرد.
۱۲.

نسبت میان قانون، حقوق، حدود و آزادی از منظر میرزااسمعیل دُرْدی اصفهانی

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال پنجم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: هند آزادی قانون منورالفکران میرزااسمعیل دردی اصفهانی حقوق و حدود

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه آثار و آرای تاریخ پژوهان و باستان شناسان ایرانی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۶۷۹
پس از تبعات سنگین جنگ های ایران و روس، اندیشه و عمل اصلاحات و نوسازی از بدنه دیوانسالاری حکومت قاجار آغاز شد. در کنار آن، با آشنایی ایرانیان با تمدن جدید غرب و مقایسه وضع ایران با ممالک پیشرفته اروپایی، جریان انتقادی و منورالفکری در میان آنان شکل گرفت. در ابتدا گروه مهمی از اندیشمندان ایرانی مقیم هند، ازطریق آشنایی با مجاری و منابع انگلیسی، نخستین آگاهی ها از تمدن یادشده را در آثار خود بازتاب دادند. چگونگی گفتار انتقادی و منورالفکری میرزااسمعیل دُردی اصفهانی، به عنوان یکی از اندیشمندان مهم ایرانی هند، مسئله مقاله حاضر است. روش تحقیق در این مقاله، روش تحلیل گفتار خواهد بود و به این پرسش پاسخ داده می شود که تلقی میرزااسمعیل از مفاهیم قانون، حقوق، حدود و آزادی چیست و از نظر وی، چه نسبتی میان مفاهیم مزبور وجود دارد؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که دردی اصفهانی پس از آشنایی با تمدن جدید غربی، به تامل در اوضاع سیاسی و اداری ایران پرداخت. او اساس راهکار خود، برای ترقی ایران را در قالب نظریه حکومت قانون استوار کرد. در نظریه یادشده، براساس قانون، اختیارات پادشاه محدود و حقوق مردم معین می شود. در دریافت وی، آزادی مبتنی بر قانون و سازگار با مقتضیات فرهنگی و ملّی نه تنها مضر نیست، بلکه از لوازم اصلی یگانگی و پیشرفت دولت ها و ملت ها شناخته می شود.
۱۳.

ارتباط میان ابعاد دوستی و ریخت شخصیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم روانشناختی دوره سیزدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۵۱ 400-416

کلید واژه ها: ابعاد دوستی ریخت شخصیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۲ تعداد دانلود : ۳۶۰
ارتباط بین ریخت های شخصیتی و ابعاد دوستی از جمله تحقیقات مورد توجه محققان (برای مثال آرنولد، 1995)، بوده است. ولی مسأله این است که آیا بین عوامل پنجگانه شخصیت و نیز هشت اختلال بالینی با ابعاد دوستی ارتباط معنادار وجود دارد؟ بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان ابعاد دوستی و تیپ های شخصیتی در بین دانشجویان دانشگاه تهران بود. پژوهش از نوع همبستگی و برای انجام آن 450 دانشجو (200 پسر، 250 دختر) در دانشگاه تهران، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. آزمودنی ها پرسشنامه ابعاد دوستی هنریک و دو آزمون شخصیت NEO و MMPI را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از شاخص های آماری نظیر میانگین، انحراف معیار، همبستگی پیرسون، اسپیرمن، آزمون t مستقل و تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که بین دوستی و شخصیت همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین بین برخی از ابعاد دوستی مثلأ دوستی ایثارگرانه با برخی اختلالات شخصیت مثلأ شخصیت وابسته وسواسی ارتباط معنادار مشاهده گردید.
۱۴.

خوانشی روایت شناسانه از رمان تنگسیر صادق چوبک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۹) 115 - 128

کلید واژه ها: صادق چوبک رمان تنگسیر طرح روایی تودروف گریماس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۵ تعداد دانلود : ۴۶۶
یکی از مؤلفه های مطرح در روایت شناسی، تحلیل ساختار و طرح رمان است؛ در این پژوهش، طرح رمان تنگسیر براساس نظریات تودروف و گریماس تحلیل شده است. رمان تنگسیر براساس زمان خطی داستانی گسترش می یابد و حوادث یکی پس از دیگری برای شخصیت زایر محمد به صورت زنجیر وار به وجود می آیند. آغاز داستان وضعیت متعادل برقرار است؛ چون زایر محمد مردی زحمتکش است که در بندر دکان جو فروشی دارد، سپس با بروز حادثه ای، این وضعیت دچار روند تغییر می شود؛ کریم حاج حمزه و دارودسته اش سرمایه و دارایی وی را به امانت می گیرند و خرج می کنند و وضعیت نا متعادل بر رمان حاکم می شود. بعد از ذکر حادثه ها، روایت به وضعیت متعادل سامان یافته ای می رسد و پایان می یابد؛ او بعد از کشتن کریم و هم پیمانانش از بوشهر فرار می کند. براساس الگوی گریماس، شناسنده: زایرمحمد، موضوع شناسایی: گرفتن حق خود از دیگران، گیرنده: زایرمحمد و فرستنده: احساس درونی وی، یاریگر: شهرو، آساتور، احساس وی و...؛ مخالف: کریم حاج حمزه، شیخ ابوتراب، محمد گنده رجب و آقا علی کچل هستند. روش پژوهش حاضر از حیث گردآوری داده ها، توصیفی اسنادی و با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. پس از تحلیل عنصر طرح روایی در رمان تنگسیر می توان گفت ساختار طرح این رمان با نظریه تودروف و گریماس منطبق است.  
۱۵.

نقد هویت ملّی و ایرانیت مورد تعریفِ روزنامه حبل المتین کلکته بر اساس پارادایم مدرنیستی ملی گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۸) 175-196

کلید واژه ها: حبل المتین کلکته ایرانیت هویت ملی ملت مدرن (سیاسی) ملت قومی - فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۲۴۴
از دوره ناصرالدین شاه به بعد شاهد ظهور گفتمان ناسیونالیسم و تعریفی از هویت ملی بر اساس مولفه های «ابدی باوری» در ایران هستیم. تجربه یکصد ساله نشان می دهد که چنین تعریفی از هویت ملی در تحقق وحدت ملی و تأمین حقوق ایرانیان آسیب هایی داشته است. از سوی دیگر امروزه تعریف واحدی از هویت ملی در بین اندیشمندان و نخبگان وجود نداشته و بحث هایی جدی در این زمینه در جریان است. این در حالی است که حفظ ایران نیازمند ناسیونالیسمی مبتنی بر حق حاکمیت ملت، رضایت و تأمین حقوق و منافع همه اعضای ملت است. بر این اساس، بازخوانی و نقد تعریف هویت ملی بر اساس مولفه های «ابدی باوری» ضروری است. در این میان علیرغم اینکه حبل المتین به ترویج مناسبات دولت و ملت در معنی مدرن پرداخته اما هویت ملی را بر اساس مولفه های ابدی باوری تعریف می کند. سوال مقاله حاضر این است که بر اساس «پارادیم مدرنیستی ملی گرایی»، چه نقدی بر هویت ملی مورد تعریف نشریه مزبور وارد است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد، تعریف حبل المتین از ایرانیت و هویت ملی بر اساس تعریف قومی- فرهنگی از ملت بوده و نسبتی با ملت مدرن ندارد.
۱۶.

تحلیل انتقادی سیاست های فرهنگی پهلوی اول بر اساس نظریه پدیدار شناختی فرهنگ: نمونه پژوهی سازمان پرورش افکار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال چهارم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 258 - 276

کلید واژه ها: سیاست فرهنگی ایران رضا شاه سازمان پرورش افکار دولت مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۱۹۰
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل انتقادی سیاست های فرهنگی پهلوی اول انجام گرفته است. دولت پهلوی اول با قدرت گیری رضاشاه در صدد تغییر فرهنگ سنتی و بومی برآمد. هدف اصلی دولت پهلوی، دستیابی به تجدد بود که یکی از مهم ترین راهبردهای اتخاذ شده، تغییر فرهنگ بومی و سنتی و جایگزینی آن با فرهنگ عرفی و غربی بود. دولت در پروژه مدرن سازی از افراد، گروه ها و سازمان های مختلفی استفاده کرد. یکی از این سازمان ها که در سال 1317 هجری شمسی شکل گرفت و تا پایان دوره رضاشاه با شتاب گسترش یافت، سازمان پرورش افکار بود. سوال مقاله عبارتست از اینکه، سیاست های فرهنگی پهلوی اول در چارچوب پدیدارشناختی چگونه قابل تحلیل است و سازمان پرورش افکار چه نقشی در پروژه متحول سازیِ فرهنگ آن دوره داشت؟ یافته های مقاله حاکی از آن است که دولت پهلوی اول تغییر فرهنگ سنتی را یکی از راهبردهای تجدد می دانست، به همین منظور در نظر داشت جهان زیسته مردم را با معیارهای جدید تغییر دهد؛ با این هدف و رویکرد در صدد تغییر انگاره ها و باورداشت های جامعه برآمد. دستاورد پروژه زمانی بود که بازاندیشی (تعریف جدید از فرهنگ) به اشتراک بین الاذهانی در سراسر جامعه مبدل شود؛ بعلت عدم پذیرش و مشارکت از سوی مردم سیاست اعمالی رضاشاه امکان اجرایی و عملیاتی نداشت.
۱۷.

تبیین جنبش مشروطه خواهی ایرانیان بر اساس نظریه انقلاب کرین برینتون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 315-344

کلید واژه ها: مشروطه خواهی ایرانیان نظریه انقلاب کرین برینتون جنبش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۱۷۲
مقاله حاضر در صدد است با رویکرد و روشی تلفیقی و با استناد به شواهد تاریخی، از جمله منابع تاریخ نگاری، خاطرات، سفرنامه ها و مطبوعات، به تبیین عوامل بروز مشروطه خواهی در ایران بر اساس نظریه انقلاب کرین برینتون بپردازد. نظریه انقلاب برینتون از این جهت مهم است که به بررسی چهار انقلاب بزرگ (فرانسه، روسیه، انگلیس و آمریکا) دنیا پرداخته است. روش مقاله تاریخی بوده و از نظریه جهت تبیین تحولات استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که از بین نشانه های مقدماتی که برینتون در نظریه انقلاب خود بر می شمارد، مولفه های «ناکارآمدی ماشین حکومت»، و «تغییر بیعت منوّرالفکران» در وقوع مشروطیت ایران نقش داشته اند. نشانه های «رشد اقتصادی»، «منازعه طبقاتی» و «ناکامی شگفت آور در کاربرد زور» با مشروطیت ایران انطباق نداشته و برعکس نظریه برینتون، حکومت و مردم در شرایط اقتصادی سختی قرار داشتند. در جنبش مشروطیت تضاد طبقاتی هم مشاهده نشد و علیرغم وجود خشونت در ماجرای مسجد جامع و حوادث منتهی به مهاجرت کبری، به دلیل غلبه جریان مذاکره و فشار و همراهی شاه با مشروطه خواهان، می توان گفت که در جنبش مشروطه خواهی ایرانیان، کاربرد زور و قوای نظامی جهت سرکوب معترضان مشاهده نمی شود. روند حوادث جنبش و تطبیق آن با نظریه برینتون و چهار انقلاب بزرگ نشان از آن دارد که مشروطه خواهی ایرانیان نه انقلاب بلکه جنبش بوده است.
۱۸.

بررسی عوامل تأثیرگذار بر بهبود مدل گزارشگری مالی حساب های مستقل وجوه حاکمیتی

نویسنده:
منبع: حسابداری و بودجه ریزی بخش عمومی سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 48 - 57

کلید واژه ها: مدل جدید گزارشگری مالی حساب های مستقل وجوه حاکمیتی رویکردهای شناخت و اندازه گیری صورت جامع فعالیت دولت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۳۱۹
هیات استانداردهای حسابداری دولتی (GSAB) به‎طور فعال درگیر فرآیند ایجاد بهبودهایی در مدل گزارشگری مالی جدید به منظور ارائه اطلاعات مفید برای استفاده¬کنندگان گزارش‎های مالی نهادهای دولتی است. GASB سه رویکرد و روش شناخت برای جایگزینی مدل گزارشگری منابع مالی جاری حساب مستقل وجوه حاکمیتی پیشنهاد داده است. این سه رویکرد و روش براساس بُعد زمانی متفاوت هستند. مدل میان¬مدت بسیار شبیه به مدل جاری گزارشگری با یک دوره گزارشگری خاص برای 60 الی 90 روز است. مدل کوتاه¬مدت، گزارشگری مبادلات مالی را به چرخه یک سال عملیاتی دولت گسترش می‎دهد. نهایتاً مدل بلندمدت هر دو تعهدات و بدهی¬های جاری و غیرجاری و دارایی¬های جاری و غیرجاری حساب مستقل وجوه حاکمیتی را گزارش می‎دهد. در این مقاله که برگرفته از پژوهش مارشال و همکاران است، سوالات مختلفی در خصوص بهبود مدل گزارشگری حساب¬های مستقل وجوه حاکمیتی ارائه می-شود و نهایتاً توصیه¬هایی نیز ارائه می¬گردد.
۱۹.

رویکرد روزنامه حبل المتین کلکته به مقوله دولت و قانون اساسی مشروطه؛ با تأکید بر دوره تدوین متمم قانون اساسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال هفتم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 157 - 190

کلید واژه ها: حبل المتین کلکته اندیشه مشروطیت قانون اساسی ایده تفکیک شرع از عرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۱۷۰
پس از شکل گیری گفتارهای انتقادی علیه وضع موجود در دوره قاجاریه، اکثر آنها حملات خود را متوجه نظام استبدادی نموده و خواهان گذار از استبداد به حکومت قانون شدند. در نهایت، مشروطیت به مطالبه اصلی منتقدین تبدیل و فرمان مشروطه صادر شد. لکن در مرحله تدوین متمم قانون اساسی، مشروطه از سوی مشروعه طلبان، مغایر با شرع تلقی و از این طریق با چالش بزرگی مواجه شد. حبل المتین که از سال ها قبل با تبییناتی عرفی مشروطه را ترویج می کرد، پس از بروز چالش مزبور، تغییر موضع داده و مشروطیت را بر اساس ایده تفکیک شرع از عرف ترویج می کند. پرسش اساسی مقاله این است که حبل المتین بر اساس چه مبنا و اهدافی، ایده مزبور را تبیین و ترویج می کرد؟ یافته های تحقیق بر اساس روش توصیفی تبیینی نشان می دهد، پس از آنکه مشروطیت مغایر با شرع تلقی شد؛ این نشریه تبیین عرفی خود را از مشروطه بر اساس جواز فقهی علمای نجف، مبنی بر ضرورت تفکیک شرع از عرف در عصر غیبت ساماندهی کرده و بعنوان راهکاری برای پیوند زدن اندیشه دولت مدرن و شرع مطرح می کند.
۲۰.

سفرنامه های فارسیِ هند؛ نخستین روایت گران نظام مشروطه انگلیس (مطالعه موردی: شگرفنامه ولایت، تحفه العالم و مسیر طالبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 213 - 234
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۲۲۴
سفرنامه های ایرانیان هند ازجمله نخستین و مهم ترین منابع در بررسی چگونگی مواجهه ایرانیان با تمدن جدید است. از نکات قابل تأمل این سفرنامه ها، بازتاب جلوه هایی از تمدن جدید اروپایی قبل از شکست ایران در جنگ با روس هاست. براساس شواهد و قرائن موجود، سه سفرنامه «شگرفنامه ولایت»، «تحفهالعالم» و «مسیر طالبی»، نخستین راویان نظام مشروطیت به زبان فارسی هستند که نوشته پیشِ رو به معرفی آن ها پرداخته و با نگاهی به منشور کبیر به عنوان سرآغاز مشروطه انگلستان و بلکه جهان، درصدد پاسخ به این سؤال است که نویسندگان این سفرنامه ها چه دریافتی از مشروطیت انگلیس داشته و چه ارتباطی بین دریافت مزبور و وضعیت مردم و کشور ایران برقرار می کردند؟ یافته های تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد که مؤلفان شگرفنامه و تحفهالعالم، ضمن توصیف نظام مشروطه انگلیس، ارتباط مستقیمی بین نظام مشروطه با ترقی و تأمین حقوق و رفاه مردم قائلند. همچنین با آنکه مؤلف تحفهالعالم، مشروطیت را بدیل مناسبی برای نظام استبدادی ایران دانسته و استقرار این نظام را در ایران آرزو و توصیه می کند، اما مؤلف مسیر طالبی، به رغم مشاهده مستقیم انگلیس و نهادهای آن، تنها به روایتگری مشروطیت پرداخته است و اشاره ای به پیوند مشروطیت و ترقی ندارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان