محمدرضا زالی

ضرورت و اهمیت ارتقای قصد کارآفرینانه در دانشجویان و دانش آموختگان، با توجه به سرعت افزایش میانگین تحصیلات جوانان جویای کار در کشور بیش از پیش مورد توجه مسئولان و پژوهشگران قرار گرفته است. پژوهش حاضر به منظور شناسایی عوامل بازدارنده قصد کارآفرینانه در میان دانشجویان دانشگاه تهران انجام می شود. اطلاعات این تحقیق با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه عمیق با خبرگان به منظور شناسایی عوامل بازدارنده مؤثر بر شکل گیری قصد کارآفرینانه در دانشجویان گردآوری شده است. جامعه آماری 1647 نفر و شامل دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده های فنی، روان شناسی و علوم تربیتی و کارآفرینی دانشگاه تهران است. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای متناسب و حجم نمونه شامل 138 نفر است. نتایج تحقیق نشان می دهد گرچه در سه بعد نگرش، هنجارهای اجتماعی و خودباوری دانشجویان عوامل بازدارنده خاصی مشهود نیست؛ 89 درصد از دانشجویان حمایتهای اجتماعی مطلوبی را از طرف جامعه به منظور راه اندازی کسب وکار جدید درک نکرده اند. درواقع، از نظر دانشجویان، دانشگاه مشوق ایده-های جدید نیست، آنها مهارتهای کارآفرینانه را در دانشگاه کسب نمی کنند، شرایط اقتصادی ـ اجتماعی برای راه اندازی کسب وکار مساعد نیست.

هدف این مقاله، تبیین نظریهی""رهبری وضعی کارآفرینانه"" براساس روش نظریه پردازی (تحقیق) روایتی و فرا تحلیلی و ارایهی چارچوب اقتضایی برای بررسی رابطهی بین رهبری کارآفرینانه و آمادگی سازمان برای کارآفرینی است. در این نظریهی جدید با پیروی از منطق نظریهی رهبری وضعی مراوده ای و تحول آفرین، متناسب با سطوح چهارگانهی آمادگی کارآفرینی سازمانی چهار نوع راهبرد رهبری کارآفرینانه (برگرفته شده از الگوی توصیفی ترنبری) با ماهیت وضعی مطرح میشود: هنگامی که سطح آمادگی کارآفرینی سازمانی پایین (OER1) است، راهبرد رهبری شتاب گری اثربخش خواهد بود. اما زمانی که سطح آمادگی کارآفرینانهی سازمانی زیر متوسط (OER2) و یا بالای متوسط (OER3) است، به ترتیب بهکارگیری راهبردهای رهبری کاوشگری و جست وجوگری اثربخش میباشد. اما در صورتی که آمادگی کارآفرینی سازمانی در بالاترین سطح (OER4) قرار دارد، بهکارگیری راهبرد رهبری تلفیق گری، اثربخش است. بنابراین رهبران کارآفرین نه تنها تسهیل گر فرایند شناسایی فرصت های بیرونی و یا مزیت های داخلی سازمان/ شرکت هستند، بلکه به طور مستقیم نیز در این فرایند نقش فعالی ایفا میکنند.

کارآفرینی دانشگاهی از حوزه های نوین تحقیقات کارآفرینی است و به مفهوم طی کردن فرآیند کارآفرینی توسط عناصر دانشگاهی است که نتایج تحقیقات شان را درقالب شرکت های انشعابی تجاری سازی می کنند. در این تحقیق عوامل ساختاری موثر بر توسعه کارآفرینی دانشگاهی شناسایی، وزن هر یک از عوامل تعیین و دانشگاه جامع علمی-کاربردی به عنوان مورد مطالعه بررسی شده است. عوامل ساختاری همه عناصر، عوامل و شرایط فیزیکی غیرانسانی سازمان هستند که با نظم و قاعده خاصی چارچوب و قالب سازمان را می سازند. پرسش اصلی تحقیق این است که عوامل ساختاری موثر بر توسعه کارآفرینی دانشگاهی چیست؟ جامعه آماری پژوهش مدیران و اعضای هیات علمی دانشگاه علمی-کاربردی و خبرگان دانشگاهی در زمینه آموزش و ترویج کارآفرینی یا تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی و ارتباط با صنعت بودند. روش تحقیق آمیخته بوده و ابتدا داده های کیفی با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده و عوامل ساختاری تعیین گردیدند. سپس در بخش کمی از طریق پرسشنامه ماحصل کار کیفی داده ها گردآوری و توسط آزمون های کای اسکوئر و آزمون فریدمن تجزیه و تحلیل شدند و در پایان برای تائید مدل بدست آمده نیز از آزمون الگوی معادلات ساختاری استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق 25 عامل ساختاری در قالب 9 بعد شناسایی شدندکه ابعاد عوامل ساختاری از وزن و اهمیت یکسان برخوردار نیستند، بلکه به ترتیب ساختار سازمانی، امکانات فیزیکی، نظام پژوهشی، نظام مالی، نظام منابع انسانی، استراتژی سازمانی، نظام منابع اطلاعاتی، فرآیندها و روش های کاری و سیستم کنترل و نظارت دارای اولویت می باشند.

کارآفرینی فرایند شناسایی، ارزیابی و بهره برداری از فرصت های نوین کسب وکار است. تشخیص این فرصت ها براساس رویکرد جست وجوی منظم یا به کمک رویکرد شهودی انجام میشود. این مقاله مربوط به رویکرد دوم و در راستای توسعهی نگرش شهودی به کارآفرینی بوده و شهود فرایندی است که طی آن، اطلاعاتی که دریافت آن به صورت ناخودآگاه است، توسط نظام روان- تنی ادراک میشود. در این پژوهش آزمایشی، نمونهی آماری شامل 45 کارآفرین سریالی از پارکهای علم و فناوری شهر تهران بوده و به مشاهدهی تصاویر منتخب از نظام بین المللی تصاویر احساسی (IAPS) در گروه زوجی (گروه آزمایش شامل 30 نفر در گروه های دو نفره) و گروه انفرادی (گروه کنترل شامل 15 نفر در گروه های تک نفره) میپرداختند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که کارآفرینان گروه زوجی نسبت به گروه انفرادی، کیفیت شهود بیش تری دارند. در هر دو گروه زوجی و انفرادی منحنیهای احساسی و خنثی آشکارا واگرا بودند که این واگرایی تقریبا از پنج ثانیه قبل از محرک (مشاهدهی تصویر) شروع شده است. تفاوت واگرایی تغییرپذیری ضربان قلب در دورهی پیش- محرک برای گروه زوجی و انفرادی بدین معناست که مشارکت زوجی کارآفرینان کیفیت شهودیشان را به طور معناداری ارتقا میدهد.

کارآفرینی فرایند مرتبط با کشف، ارزیابی و بهره برداری از فرصت ها است که طی آن کالاها و خدمت های نوینی خلق یا ارایه میشود. از این رو تشخیص فرصت به عنوان یکی از مهم ترین تواناییهای کارآفرینان موفق است و به همین دلیل یکی از محورهای پژوهش های کارآفرینی به شمار میرود. فرصت های کارآفرینانه امکان دارد مستقل از فعالیت هایی که کارآفرینان انجام میدهند، وجود داشته باشند و یا شاید به وسیلهی فعالیت های کارآفرینان خلق شده باشند. این مقاله به شناسایی فرصت های کارآفرینانه از منظر کارآفرینی سازمانی پرداخته است نه ایجاد یک کسب وکار جدید. به منظور شناسایی و اولویت بندی فرصت های کارآفرینانهی شرکت قطارهای مسافری رجا، براساس الگوی اولویک، پرسش نامه ای (با آلفای کرونباخ 914/0) در 8 بخش با دو مقیاس سنجش ""رضایت"" و ""اهمیت"" طراحی شد و پس از تایید خبرگان مرتبط با موضوع تحقیق در بین مسافران اکثر مسیرهای شبکه حمل و نقل ریلی کشور توزیع و جمع آوری شد. درنهایت نتایج تحقیق بیان گر وجود فرصت های کارآفرینانه (به ترتیب اولویت) در ایجاد کوپهی معلولان، ارایهی خدمت های اطلاع رسانی در ایستگاه راه آهن، ارایهی خدمت حمل و نقل درب به درب، ارایهی کارت توقف گاه همراه با بلیت، ایجاد کوپه و سالن بازی، ارایهی خدمت الکترونیکی در ایستگاه راه آهن و ارایهی خدمت های اینترنتی است.

سالانه بسیاری از کارآفرینان نوظهور اقدام به راه اندازی کسب و کار جدید می کنند اما تنها تعداد اندکی از آن ها موفق به ایجاد یک شرکت پایدار می شوند. بیشتر این کارآفرینان در مواجهه با مانع ها و مشکل های راه اندازی کسب و کار جدید، دست از تلاش می کشند. این مطالعه به بررسی مانع های پیش روی کارآفرینان نوظهور که در دوره های آموزش کارآفرینی و مهارت های کسب و کار در تهران شرکت کرده اند، می پردازد. یافته های این پیمایش (n=179) نشان می دهد که محدودیت های نگرشی و فرهنگی (میانگین (3.7، محدودیت های آموزشی (میانگین (3.66، محدودیت های حمایتی و زیربنایی (میانگین (3.64، محدودیت های بازار و محیط کار (میانگین (3.38، محدودیت های قانونی و اداری (میانگین (3.41، و محدودیت های مالی (میانگین (3.42 به ترتیب مهم ترین مانع های راه اندازی کسب و کار هستند؛ در حالی که محدودیت های شخصی افراد (میانگین (3.08 مانعی برای راه اندازی کسب و کار آن ها نمی باشند. اما نکته مهم این است که کارآفرینان نوظهوری که ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه قوی تری دارند با وجود درک این مانع ها، هم چنان تمایل بیشتری به راه اندازی کسب و کار دارند. در واقع، تبیین نقش تعدیل کنندگی متغیر «ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه» و تاثیر مانع ها بر تمایل به راه اندازی کسب و کار جدید، مهم ترین مشارکت علمی این تحقیق در توسعه دانش کارآفرینی بوده است.

امروزه در دنیای کسب وکار، برون سپاری به طور گسترده، به ویژه در شرکت های بزرگ بحث و بررسی شده و به نظر میرسد این روند هم چنان رو به افزایش است. در واقع زمانی که از برون سپاری صحبت میشود، اغلب سازمان های بزرگ با منابع و دانشی کلان به ذهن میآیند، در حالیکه درعصر حاضر، اغلب شرکت ها به نسبت کوچک هستند. از طرف دیگر به رغم متداول شدن روزافزون این راهبرد، اما هم چنان در تحقیقات کارآفرینی کشف نشده باقیمانده است. هم چنین مطالعات پیشین دربارهی انواع راهبرد های همکاری در کسب وکارهای کوچک و متوسط اغلب بر روابطی گرایش دارد که در آن کسب وکارهای کوچک و متوسط، بیش تر تأمینکنندهی بخشی از عناصر یا خدمات برای شرکت های بزرگ تر هستند و نه سپارندهی فعالیت؛ بنابراین شناخت وجود یا عدم وجود برون سپاری، نحوهی آن و ماهیت فعالیت های واگذارشده و در کل چگونگی ماهیت برون سپاری در کسب وکارهای کوچک و متوسط، بسیار حایز اهمیت است. مقالهی حاضر، به منظور آشنایی صاحبان و مدیران کسب وکارهای کوچک و متوسط و هم چنین سایر فعالان این حوزه با مفاهیم و تعاریف، تاریخچه برون سپاری و هم چنین ماهیت و نوع فعالیت های برون سپاریشده به ویژه در سطح کسب وکارهای کوچک و متوسط و تمایز آن با کسب وکارهای بزرگ تر تدوین شده است. نمونهی آماری (136n=) تحقیق شامل کسب و کارهای کوچک و متوسط فعال در زمینه صنایع فلزی (به جز صنایع جوشکاری، آبکاری، تراشکاری سختکاری و قالب سازی و صنایع مشابه) و برق و الکترونیک در شهرکهای صنعتی استان تهران (عباسآباد، چرمشهر، اشتهارد، نصیرآباد، پرند، شمسآباد، علیآباد)» است. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که این کسب و کارها برخی از فعالیت های خود را به ویژه فعالیت هایی هم چون «توزیع و حمل محصولات» و «بخشی از فرایند تولید» به سایر واحدها واگذار میکند که اغلب این واگذاریها به صورت توافقی انجام میشود.

"در این تحقیق، ویژگی پنجگانه کارآفرینی تحت عناوین توفیق‌طلبی، استقلال‌طلبی، خطرپذیری، خلاقیت و عزم و اراده برای ارزیابی نیم‌‌رخ کارآفرینی دانشجویان دانشگاه مازندران، اندازه‌‌گیری شده‌‌است. مطابق نتایج نظرسنجی از 2843 نفر از دانشجویان این دانشگاه، درحدود21 درصد دارای ویژگیهای کارآفرینی هستند. میانگین امتیاز کلی دانشجویانی که دارای ویژگی کارآفرینی بودند، برابر 67/39 و برای گروه دانشجویان غیر کارآفرین، 89/29 بود. به طور کلی میانگین امتیاز کارآفرینی دانشجویان برابر 92/31 بود که با حداقل میانگین قابل قبول (امتیاز 37) تفاوت بسیار فاحشی دارد. از سوی دیگر، مقایسه هر یک از ویژگیهای پنجگانه کارآفرینی نشان می¬دهد که ویژگی عزم و اراده (با میانگین8/7) در مقایسه با سایر خصیصه‌ها بیشتر در نزد دانشجویان این دانشگاه ملاحظه می¬شود. امتیاز ویژگیهای توفیق‌طلبی، استقلال‌طلبی، خطرپذیری و خلاقیت دانشجویان، فاصله کمی با حداقل امتیاز قابل قبول دارند."

عملکرد سازمانی همواره اثر قابل ملاحظه ای بر فعالیتهای سازمان دارد و روشها و ابزار ارزیابی دقیق عملکرد همواره یکی از مباحث مهم در تحقیقات سازمانی و آکادمیک می باشد. از طرفی توان مدلهای تحلیل پوششی داده ها در ارزیابی عملکرد و اندازه گیری سبب شده است که تحقیقات وسیعی در حوزه های علمی مختلف انجام گیرد. با توجه به اهمیت بسیار بالای صنعت بیمه در رشد و توسعه کشورها ارزیابی عملکرد شعب شرکتهای بیمه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ارزیابی شعب شرکتهای بیمه با بررسی کیفیت و چگونگی عملکرد و مقایسه آنها گامی در راستای بهبود مستمر عملکرد این شعب می باشد. در همین راستا این پژوهش به تبیین مدلی برای ارزیابی عملکرد شعب بیمه با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها پرداخته است. سؤال اصلی در این تحقیق به این صورت مطرح است که چگونه می توان عملکرد شعب بیمه را ارزیابی کرد؟ به منظور پاسخگویی به این سؤال کلیه شعب بیمه دانا، به جز شعب واقع در تهران انتخاب شده اند و داده های سال 1382 این شعب مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد تکنیک DEA روشی مناسب برای ارزیابی عملکرد شعب شرکت های بیمه وشناسایی شعب کارا و ناکارا می باشد. در این مقاله پس از معرفی این تکنیک چگونگی استفاده از آن در راستای ارزیابی عملکرد شعب شرکت بیمه دانا (به عنوان یک نمونه) تشریح خواهیم کرد.. بدیهی است این تکنیک در سایر شرکتهای بیمه نیز قابل اجرا می باشد.

یکی از مهم ترین مراحل حساس در فرایند پژوهش، طراحی و تدوین ابزارهای اندازه گیری است. ابزار سنجش کارآمد، ابزاری است که هم معتبر و نیز روا باشد. همچنین در بسیاری از پژوهش های مدیریتی، پژوهشگران مدل های معین که در تحقیقات پیشین مورد استفاده قرار گرفته اند، به کار می گیرند، یا با استفاده از دانش نوین، مدل تحقیق جدیدی را طراحی و آزمون می نمایند. مدل تحقیق کارآمد، مدلی است که از روایی کافی برخوردار باشد. برای تعیین روایی ابزار اندازه گیری و مدل تحقیق، از فنون متعددی مانند قضاوت متخصصین امر، آزمون همبستگی، ماتریس ویژگی چندگانه- مقیاس چندگانه و تحلیل عاملی استفاده می شود. پیشنهاد عملی این مقاله، به کارگیری تکنیک تحلیل ممیزی برای بررسی و سنجش روایی پیش بین و همزمان مدل های تحقیق مدیریتی است.

هدف مقاله ارزیابی ویژگی های سیستم های پرداخت الکترونیک همچون ایمنی، قابلیت ردگیری، گمنامی، استفاده آن لاین، میزان هزینه، قابلیت اعتماد و ... از دیدگاه کاربران ایرانی است، بررسی این موضوع به منظور طراحی و ایجاد سیستم های پرداخت الکترونیک مناسب امری ضروری است. تجارت الکترونیک در بسیاری از موارد نیازمند زیر ساخت های اصلی مانند سیستم های پرداخت الکترونیک جدید است و توسعه آن نیز در گرو پیشرفت چنین بسترهایی می باشد. برای آگاهی از نگرش کاربران نسبت به سیستم های پرداخت الکترونیک، پرسشنامه ای استاندارد در خصوص ویژگی انواع کارت های اعتباری، هوشمند، بدهی، چک الکترونیک و وجه نقد الکترونیکی استفاده شده است. نتایج حاصل از جمع آوری اطلاعات از 384 کاربر و تجزیه و تحلیل آن با استفاده از نرم افزار SPSS نشان داد که از دیدگاه کاربران ایرانی، امنیت و اعتماد از مهم ترین ویژگی ها و قابلیت تبدیل و ردگیری از کم اهمیت ترین ویژگی های سیستم های پرداخت الکترونیک است، ویژگی هایی که توسط کاربران مختلف برای سیستم پرداخت الکترونیک مشخص می گردد، علاوه بر آن که برای طراحی سیستم های جدید مهم تلقی می گردد باعث مقبولیت آن در میان کاربران نیز خواهد شد.

تحقیق و توسعه فرایندی پیچیده غیر یکنواخت و منحصر به فرد است از این رو مدیریت مراکز تحقیق و توسعه بسیار پیچیده تر از سازمان ها است از طرف دیگر مدیریت اثر بخش کلیه فعالیت ها مانند تحقیق و توسعه نیازمند کنترل و ارزیابی عملکرد آن ها است امروزه با توجه به گسترش فعالیت های تحقیقاتی بازنگری و ارزیابی عملکرد این گونه مراکز اجتناب ناپذیر است لازمه ارزیابی اثر بخش عملکرد مراکز پژوهشی برخورداری از یک سیستم جامع ارزیابی است هدف این مقاله طراحی تبیین واجرای سیستم ارزیابی عملکرد مراکز تحقیقاتی صنعتی در سه بعد رفتاری ساختاری و زمینه ای است بر اساس نتایج این تحقیق عملکرد مراکز تحقیقاتی صنعتی مستقل کاراتر از سایر مراکز پژوهشی است