مجتبی زارعی

مجتبی زارعی

مدرک تحصیلی: استادیار اندیشه سیاسی اسلام دانشگاه تربیت مدرس 
پست الکترونیکی: zare6565@yahoo.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۴ مورد.
۱.

Back to Geopolitics: The Problem of Ignoring Iran's Geopolitics(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Geopolitics Ideology Iran Islamic revolution Political Islam international system

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۵۶
Looking at the studies and analyses conducted in the field of Iran's issues with the world, we see the ignorance of Iran's geopolitical aspect. The concern of the present study is why Iran, despite its geopolitical importance, is always analyzed in terms of ideology and political Islam in the international arena? However, given the current geopolitical components and even its future geopolitical advantages, Iran has a potential and actual position and importance at the regional and international levels. The purpose of this study is, first, to highlight the more deliberate neglect of Iran's geopolitical aspect as an existing problem and to show some of its most important effects, and second, to highlight the geopolitical nature of Iran. The data collection method is descriptive-analytical, and they have been analyzed in the framework of the theory of "Geopolitics: The Impact of Politics on Geography" and the analytical framework of "Hermeneutics of Reflection". Based on the analysis of the effects of Iran's geopolitical neglect and with a look at the historical course (contemporary history), the research findings are a set of "historical" and "geopolitical" symbols and signs revealing the importance and determination of Iran's geopolitics, its precedence on political, ideological, cultural aspects, and the error of degradation in terms of geoculture. The result of this study is to ignore Iran's geopolitical aspect, reduce Iran's effective acting power in the international arena by introducing it more as an ideological actor, and put all the pressure on the Islamic Revolution, political Islam and the Islamic State.
۲.

تأملاتی در تألیف سیاست خارجی حِکمی-تمدنی در اندیشه سیاسی حضرت آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اندیشه ی سیاسی آیت الله خامنه ای آرمان گرایی واقع گرایی سیاست خارجی حکمی - تمدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۴
اندیشه ی سیاسی آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) ناظر بر اتخاذ دیدگاهی حداکثری و بیشینه در باب «انسان» و «سیاست» است. ایشان، انسان را برخوردار از دو سنخ کرامت «ذاتی» و «اکتسابی» می دانند. کرامت ذاتی، همان شأنی است که انسان به واسطه ی منشاء الهی اش از آن برخوردار است و کرامت اکتسابی نیز ناظر بر تمامی آن ظرفیت های وجودی ای است که در اثر اهتمام انسان  در جهان، متحقق می شوند. در نظر ایشان، اهتمام هر گونه سیاستی می بایست علاوه بر تضمّن رعایت کرامت ذاتی انسان، زمینه ها را نیز برای تحقق ظرفیت های وجودی او(یا همان کرامت اکتسابی) مهیا کند. دیالکتیک ظریفی که میان این دو نوع از کرامت برقرار می شود، راهبر «سیاست» در اندیشه ی سیاسی ایشان است. آیت الله خامنه ای سیاست را از منظر وجودشناسی اسلامی نگریسته و سیاست و اسلام در اندیشه ی ایشان، به هم تافته اند و از این رو، به نظر می رسد رویدادها و اعمال در این اندیشه به نوعی انطباق یافته با استلزامات نظری و عملی اسلام است، بنا بر این اندیشه ی سیاسی، می توان طرح نظریه ای ذیل عنوان سیاست خارجی حکمی-تمدنی را در حوزه ی سیاست خارجی در انداخت. سیاست خارجی حکمی-تمدنی ناظر بر آن سیاست خارجی ای است که مبانی نظری و عملی اش هم هنگام، الزامات حکمت اسلامی و «تمدن نوین اسلامی»(آنگونه که در اندیشه ی آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) مطرح شده است) را مرعی می دارند. همچنان که اندیشه ی سیاسی آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) وجودشناسانه است، نظریه ی سیاست خارجی حکمی-تمدنی نیز که برگرفته از اندیشه ی سیاسی ایشان است، فحوایی وجودشناسانه و همچنین فطرت گرایانه خواهد داشت.
۳.

سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم در پرتو گفتمان شرق شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران سیاست خارجی شرق شناسی دولت های هفتم و هشتم سید محمد خاتمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۳۷
در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، از منظر نحوه تعامل ساختار-کارگزار شاهد رویکرد ساختار گرایی در سیاست خارجی ایران هستیم. چرا که اگرچه خاتمی منتقد برخی شرایط ناعادالنه حاکم بر سیستم بین الملل بود، لکن عمده ترین چارچوب و الزامات ساختاری سیستم بین الملل را پذیرفته بود. از طرفی با توجه به اینکه دال مرکزی روابط خارجی قدرتهای بزرگ در نسبت با »دیگران« در افق تجویزهای شرق شناسانه است، اصالت دادن به ساختارهای بین المللی متضمن پذیرش تقسیمات شرق شناسانه و نگاه سلسله مراتبی به قدرت است. لذا در تحقیق پیش رو به این پرسش پرداخته شده است که آیا ساخت سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم مبتنی بر معرفت شرق شناسانه است؟ پاسخ موقت پژوهش به این صورت است که ساخت سیاست خارجی دولت های هفتم و هشتم در مواجهه با مسائل و قدرت های بین المللی تحت تأثیر معرفت شرق شناسانه بوده و برای تفسیر آن از تحلیل محتوا )کیفی( داده های اسنادی و کتابخانه ای به ویژه مبانی و مستندات نظری برنامه چهارم توسعه بهره گرفته شده است. نتیجه اینکه به نظر می رسد رویکرد ساختارگرایی شرق شناسانه مبتنی بر پذیرش خود به عنوان قدرتی تبعی نه تنها با فطرت انسانی و اندیشه اسالمی سازگار نیست، بلکه قادر نخواهد شد منافع ملی مادی مدعای خود را نیز حاصل کند.
۴.

تبیین پارادایمیک علم و فناوری در ایران معاصر؛ تمهیدات فقاهت حکیمانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم و فن آوری فقاهت حکیمانه روشنفکری - لیبرال سیاستگذاری رستاخیز علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۵۷
اگر مهم ترین دغدغه جامعه علمیِ پسا انقلابی ایران، دست یازیدن به پیشرفت و بسترسازی برای تمدن آفرینی به عنوان غایتِ حرکت های علمی و پیشرفت مدار بوده است، پرسش این نوشتار از جریان شناسیِ مبتنی بر علم و مدعیان غایتِ پیشرفت، یعنی ظرفیت های دو راه، دو جریان و دو دستگاه فکریِ «فقاهتِ حکیمانه» و «روشنفکری- تکنوکراسی لیبرال» است که با یک پیشینه تاریخی قابل اعتنا، مخصوصاً از اوان مشروطیت تاکنون، در مقابل یکدیگر صف آرایی کرده اند. هدف این پژوهش، با اشاره کوتاه به ویژگی های کلی هر کدام از آنها در حوزه علم و فناوری(از سخت افزاری تا نرم افزاری و انسانی آن)، ترسیم و برجسته سازی هماوردیِ این دو جریان در یک چشم انداز تمدنی است. بررسی های این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و در یک مطالعه ی اسنادی، نشان داد که با انقلاب اسلامی و اندیشه های فقاهت حکیمانه و پیوستگی کوشش ها و مجاهدت های بسیار و مقاومت در برابر جریان متمایل به غرب، تغییرات پارادایمی مهمی در حوزه علم و فناوری صورت گرفته است؛ مشخصه کانونی آن برجسته شدن یک «مسیر متمایز» و جریانِ «علم نافع» و «مولد» در برابر جبهه پیرو تمدن هژمون جهانی، و هموار سازی و ریل گذاری راه «رستاخیز علمی»، با تلاش در بسط و تعمیق نظریه «العلم السلطان»، تحول علوم انسانی، تبدیل نظام دانایی به توانایی، حرکت در مرز علم و گام نهادن در مسیر نیازهای کشور و رهایی از تقلیل گرایی، یک سونگری و یک جانبه گراییِ توسعه مادی و این جهانی غربگرایان است، و البته غلبه گفتمانی و فراگیری آن در سطح ملی، با تداوم مجاهدت های مومنانه اصحابِ دانشگاه ایرانی-اسلامی، و همچنین کاربست عملیاتی توصیه های اهل نقد و نظر و پیشنهادات مطرح شده در این نوشتار نیز، ممکن و نزاع دو سده اخیر را تعیین تکلیف می کند.
۵.

Transition Preparations to the Ministry of Foreign Affairs with a Civilization Outlook(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Naturalist politics the second step of the Islamic Revolution Ministry of Foreign Affairs organizational and structural rethinking

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۲۳
The Islamic Revolution and the Islamic Republic, which arose from the nature-oriented thought of Imam Khomeini (ra), was a unified and cohesive matter that you had to dismantle all the structures and apparatuses of government and thread them all with a rosary thread, but in the meantime, and with the inability to A deep understanding of this nature-based event, some systems, could not, align with that basis and take a new foundation; Among them is the Ministry of Foreign Affairs, which in the field of diplomacy and diplomacy, in the Oral History Project of the Twelfth Government, in some respects, was clearly acknowledged by those in charge of foreign policy. The main question of the present article was how to theorize in order to align foreign policy and its responsible institution with the Islamic Revolution in the second step of the Islamic Revolution? By descriptive and analytical study in the framework of the thinking of the leaders of the Islamic Revolution, it was concluded that any structural reflections in this regard should originate from the fountain of the idea of ​​nature based on human dignity and naturalistic foreign policy and be the basis for reviewing the Foreign Ministry. Foreign law-making civilization appropriate to the Islamic Revolution in the second step of the Islamic Revolution.
۶.

تجدد و سامان در سیاستگذاری فرهنگی در ایران (مطالعه موردی: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 1361- 1371)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاستگذاری فرهنگی تجدد آشوب بی سامانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۴
سیاستگذاری فرهنگی، فرآیند دخالت دولت در عرصه فرهنگ است. عرصه فرهنگ، پس از ورود تجدد به ایران، عرصهای آشوب زده است که به دلیل ورود عناصر فرهنگی متجددانه، همگونی ساخت فرهنگ را تغییر داده است. در این وضعیت، سیاستهای دولتی فرهنگی، در سیری که از آغاز روند سیاستگذاری در ایران، یعنی دولت رضاخانی تاکنون داشته است، دو نوع سیاستگذاری را از سر گذرانده است: سیاست تجددگرا که در دولت پهلوی پیگیری شد و سیاست مجددانه فرهنگی انقلاب اسلامی که در دوران پس از انقلاب مطرح شده است. پرسش اصلی این پژوهش، پس از پیگیرییک مبنای نظری و مفهومی در توضیح تجدد و گفتمانهای ایرانی پیرامون آن، معطوف به این مساله است که آیا سیاستگذاری فرهنگی در سالهای پس از انقلاب، به ویژه در دوران تصدی سیدمحمد خاتمی بر وزارت فرهنگ و ارشاد، تا چه اندازه در راستای اهداف فرهنگی انقلاب ارزیابی می شود؟ پژوهش حاضر نشان میدهد که آشوب فرهنگی ناشی از ورود تجدد در ایران، سبب شده است که جمهوری اسلامی برای تعقیب اهداف فرهنگی خود دچار مشکل شود و در یک مطالعه موردی، می توان وضعیت وزارت ارشاد و دیدگاههای آقای خاتمی طی سالهای ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۱ را نموداریاز این ناتوانی نسبی و درنتیجه بروز بیماری بی سامانی و بیاثری در دستگاه سیاستگذار وزارت ارشاد دانست.
۷.

کرونا؛ چالشِ سکولاریسم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرونا کووید-19 سکولاریسم هنجارهای دینی معرفت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۴۸۹
با اپیدمی کرونا، آنچه که جهانی شد، نه جهانی شدنِ مناسبات دنیوی شده مادی غربی یا الگوی مواجهه اخلاقی و انسانی غرب با بیماری مخصوصاً در سایه بیم و هراس فراگیر آن در اوان داستان، بلکه «همه جهان گیرشدنِ» یک ویروس برای پرده برداشتن از مناسبات تخیلی پایان یافتگی تاریخ و فسون خوانده شدن آن بود. در زمینه و بستری که برای رویکرد انتقادی و پرسش از هنجارهای به چالش فراخوانده شده در عصر پساکرونایی فراهم آمده است، سوال این مقاله به طور مشخص این بود که: اپیدمی و پاندمی ویروس کرونا، چه چالش یا چالش هایی را برای «سکولاریسم» به عنوان ایده و هنجار مرکزی تمدن هژمون غربی ایجاد کرده است؟ در بستر مطالعات انتقادی کنونی و با کاربست نظریه «معرفت دینی» و درونداشت های پشتیبان از آن، و طی مطالعه ای اسنادی به دست آمد که با بحران کرونا، هنجارهای الهیاتی و به استضعاف کشیده شده ی «خداپایه» و معنوی، دوباره به عرصه توجهات شناختی آمده اند. در ساحت زندگی بشر امروزی و در چارچوب معناجویی انسانِ به تنگ آمده و مستأصل شده و بهت زده از شرایط پساکرونایی، تأملات نظری در سطوح معرفت شناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، اخلاق شناختی و جامعه شناسی جدی تر از پیش و با نوعی هنجارگرایی همراه شده است. تأمل در بستر آنها در شرایط پساکرونا، «سکولاریسم» را نیز با چالش ها و پرسش هایی مواجه کرده است، پرسش ها و چالش هایی که به بنیان «معرفت شناختی» قابل ارجاع هستند و دست کم اعتبارِ استدلال ها و استیلای سکولاریسم و فلسفه سیاسی و اجتماعی غرب مبتنی بر آن را مخدوش و قابل نقد و جرح نشان می دهند و از سوی دیگر، قوت و اعتبار استدلال های معرفتی، جهان شناختی، اخلاقی و اجتماعی -سیاسی رقیب یا معارض آن از جمله اصحاب معرفت و سیاست دینی را آشکار می سازند.
۸.

«فطرت» و «مهدویت» در نظم نوین پساکرونایی دهکده جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دهکده جهانی کرونا جهانی سازی فطرت مهدویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۲۹۰
درباره جهان پساکرونا پرسش های مهمی در میان متفکران و پژوهشگران جاری است. آنچه که به آن اذعان می شود این است که تحول اساسی در جهان ایجادشده، برخی از مناسبات فروریخته و رویش ها و روندهای جدیدی در راه است. سوال اصلی مقاله حاضر در واکاوی ضروری این شرایط خطیر پیش آمده، این است که چرا به رغم ادعای جهانی شدن، در مقطع بروز رفتارهای بیولوژیک ویروس کرونا، دولت های غربی به خصوص دولت های استکباری مدعی رهبری دهکده جهانی، میل به محلی شدن و شهروندان آنها میل به تفرد با صبغه ای خودمحورانه پیدا کرده اند؟ بررسی ما در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و مطالعه ی اسنادی نشان از آن دارد که تحولات پسا کرونایی، به لحاظ تئوریک ذات ناعادلانه جهانی شدن آمریکایی - اروپایی مبتنی بر مبادی هستی شناسی، انسان شناختی و ارزش شناسی مدرن و به لحاظ میدانی و عملیاتی ناکارآمدی حکمرانی ادعایی نظام جهانی و سقوط فردگرایی در ورطه ی خود محوری را عیان تر از پیش ساخته است، به نظر می رسد آنچه که جهانی می شود پرسش بیشتر و جدی تر از حقیقت هستی و انسان، گرایش انسان ها به سبک زندگی منطبق با فطرت انسانی، سنت های الهی و آرزو و انتظار منجی الهی موعود است. این گونه پرسش ها و گرایش ها، «دین فطری اسلام» و «مهدویت» را بیش از پیش در کانون توجهات بشری قرار می دهد.
۹.

جایگاه تساهل و تسامح در اندیشه سیاسی آیت الله سید علی حسینی خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رواداری تساهل و تسامح مردم سالاری دینی آیت الله خامنه ای مدارا دگراندیش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۴
جایگاه تساهل و تسامح(به معنای مدارا و عدم مداخله از روی قصد و آگاهی نسبت به عقاید و اندیشه های مخالف، با وجود قدرت سرکوب) با وجود پیشینه تاریخی طولانی، هنوز هم محل مناقشه و چالش و نقد و نظر در حوزه فکر و اندیشه سیاسی است. بررسی اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای حاکی از آن است که ایشان ذیل حکومت اسلامی، قائل به لزوم وجود فضیلت اخلاقی مدارا و تساهل و تسامح نسبت به مخالفان و دگراندیشان نزد حاکمان جامعه اند. هدف: محققان در این پژوهش؛ جایگاه، مبانی، اصول و حدود تساهل و تسامح را در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای بررسی کرده اند. روش: روش این پژوهش، مبتنی بر روش داده بنیاد است. یافته ها: مبانی پارادایمی مدارا در اندیشه آیت الله خامنه ای، اعم از مبنای هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی. نتیجه گیری: تساهل و تسامح در اندیشه سیاسی اسلام و به تبع آن اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای، متفاوت از آنچه در غرب مطرح است، وجود دارد و از ویژگی های اصلی حاکمان در نظامات مبتنی بر مردم سالاری دینی محسوب می شود.
۱۰.

تضمنات سیاسی - اخلاقی اقتصاد بازار آزاد و امکانات مقایسه ای - بومی آن در فلسفه فطرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اقتصاد بازار آزاد اندیشه ی فطرت گرا اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۳۸۹
.اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد در نگاه اول، چندان دلالت سیاسی و اخلاقی صریحی ندارد و چنان می نماید که تنها به حوزه ی معاش و اقتصاد محدود می ماند اما داعیه های اخلاقی و سیاسی این شیوه ی اقتصاد ورزی را مورد ردیابی قرار داد. تقلیل پیدا کردن انسان به موجود طالب سود و حاوی استلزام ذاتی با خودپرستی رادیکال از جمله ی پیش فرض های بنیادی نظریه ی بازار آزاد به شمار می رود. آدام اسمیت بر این باور است که بازار، پدیده ای خودجوش و خودسامانگر است و دستی نامرئی –در غیاب هر گونه دخالت بیرونی- می تواند امور اقتصادی (و اجتماعی) را بسامان کند. اما وفق آموزه ی فطرت انسان دارای وجودی الهی است و همین شاخصه ی وجودی نیز او را مبدل به موجودی کمال جو و کمال گرا کرده است. انسان اقتصادی در اندیشه ی فطرت گرا موجودی صاحب کرامت است که اقتصاد برای او کارابزاری برای جلب رضایت الهی و قرب به اوست گواینکه اقتصاد منفک از اخلاق و جمع، برای او موجد اعتباری جامع نبوده و او اقتصاد را یکی از اقنوم های زیستی انسان در نظر می گیرد که در عین حال، مقوم اخلاق و جمع نیز خواهد بود. کارکردهای اقتصاد در نظام اقتصادی مبتنی بر بازار آزاد منبعث از لیبرالیسم با کارکردهای اقتصاد در نظام سیاسی مبتنی بر اندیشه ی فطرت گرا عمیقاً با یکدیگر متخالفند و هیچ آشتی و سازشی نمی توان مابین آنها برقرار کرد.
۱۱.

التأملات المقارنه بین الأدب وسلوک الخوارج القدماء والجماعات التکفیریه المعاصره ترکیزاً(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۲۷۱
بإمکاننا أن نعتبر الخوارج من الجماعات المتطرفه فی تاریخالإسلام السیاسیالّتی تلطّخت أسلحتهم بدماء إخوانهم المسلمین بالدوافع الدینیه خلال القرون الأولی من الإسلام ونفّذت الجماعه عملیات مجرمه فی مختلف مناطق العالم الإسلامی. بالمقارنه بین الاجراءات الّتی ارتکبها الخوارج (الجماعه المعتمده علی العنف و الرجعیه و التفسیر بالرأی) و الجماعات السلفیه المعاصره - علی وجه الخصوص تنظیم داعش- نتوصّل الی وجهات النظر المتقاربه والمشترکات السلوکیهالعدیده لدی الطرفین فی معظم الحالات. داعش حصیله الأفکار التکفیریه - الوهابیه وناجمه عن المدرسه الفکریه للذینیرومن خلال الفتاویالّتی یصدرونها ان إراقه دماء المسلمین جائزه بل واجبه ویوفّرون بآرائهم الأرضیات الخصبه لاستمرار منهج اسلام فوبیا من جانب الغربیین بالعنف الواسع بذریعه الدین وتعالیم الدین الحنیف . فی هذا البحث باعتماد المنهج الوصفی التحلیلی نسعی للعثور علی المشترکات الّتی تتواجد بین التیار الخارجی والتیار السلفی التکفیری من النواحی الفکریه والأسلوبیه والعملیه رغم المسافه الزمنیه الشاسعه بین التیارین ونستنتج بأن هناک قواسم مشترکه بین الجانبین نظریا وعملیا .
۱۲.

مبانی و دلالت پژوهی های فطری و فقهی-حقوقی در حرمت سلاح های کشتارجمعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکم اولیه سلاح های کشتارجمعی شرع عقل فطرت کرامت انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۳۱۷
در مقاله پیش روی تلاش شد تا اثبات شود که تولید، تکثیر، انباشت و به کارگیری سلاح های کشتارجمعی به دلیل آنچه از احکام ناشی از همجواری «فطرت» و «فقه» در تأمین کرامت انسان به دست می دهد، حاوی حرمت است. گو اینکه «حق حیات» یعنی مهم ترین «حق انسان» منبعث از «حق الهی» است؛ حقی که به موجب احکام شرع، عقل و نقل نمی توان آن را نابود کرد. جنگ و دفاع در برخی مواقع و مقاطع گریز ناپذیر است، اما با تعمق در ادله تفصیلی ابتنایافته بر شرع، عقل و نقل، روح کلی و مشترک انسان ها صرف نظر از نژاد و مذهب و ... که جملگی بر یک فطرت، مفطور یافته اند، تولید سلاح کشتارجمعی و حملات اتمی و شیمیایی روزگار ما به خصوص رخداد اتمی هیروشیما و ناکازاکی را جزوی از جنایات نابخشودنی در «حق انسان» و «محیط زیست» ارزیابی می کند؛ اقدامی که اساساً در اندیشه سیاسی، حقوقی و اخلاقی اسلام ممنوع و حرمتش تا زمره مستقلات عقلیه و حکم اولیه تداوم یافته است و به نظر می رسد تغییر و تبدیلی در آن راه نیابد.
۱۳.

بررسی تطبیقی قابلیت تبیین سیاسی رهیافت نهادگرایی و رهیافت فطرت گرا (سیاست متعالیه)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: نهادگرایی اندیشة سیاسی فطرت گرا امر سیاسی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۶۰۷
رهیافت نهادگرایی، یکی از از رهیافت های مهم در عرصة اندیشه ی سیاسی، به شمار می رود که علاوه بر قابلیت تبیینی، می توان آن را یکی از دیرپاترین روش های تبیینی اندیشة سیاسی دانست. این رهیافت را می توان به دو شعبة نهادگرایی قدیمی و نهادگرایی جدید، تفکیک کرد. بررسی تاریخ تحولات رهیافت نهادگرایی، به طور همزمان، مشتمل بر پژوهشی در رابطه با تاریخ اندیشة سیاسی نیز می باشد. رهیافت سیاسی فطرت گرا را نیز می توان صورتبندی سیاست بنا بر استلزامات مبانی اسلام، تعریف کرد. دستاورد مقایسة تطبیقی میان رهیافت نهادگرایی و رهیافت سیاسی فطرت گرا، بیان قدرت تبیینی رهیافت سیاسی فطرت گرا و یادآور شدن خطاهای نظری نهادگرایی است. این پژوهش با روشی تحلیلی، تفسیری و مقایسه ای صورت گرفته است.
۱۴.

تأمّلات تطبیقیِ امکان های اجتماعی در رهیافت های فطرت گرا و سکولار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سکولاریسم انسان فطرت اخلاقیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۲۶۲
این مقاله با اتخاذ رویکرد هرمنوتیکی- قیاسی، در صدد بررسی این موضوع برخواهد آمد که آیا مبانی فطرت، پاسخگوی ""شدنِ"" آدمی هستند و می توانند تحولات و دگرگونی های جهان معاصر را تبیین نماید یا اینکه استعدادهای وجودی و آموزه های مستخرج از فطرت به دلیل ناکارآمدی در تبیین وضع انسان و جهان، این ظرفیت وجودی و آموزه های فطرت گرا، در اندازه معنویتِ غیر سازنده به حاشیه رانده شده و به منظور سامان دادن زندگی اینجهانی و انسانی باید به معارف و پارادایمی دیگر از قبیل سکولاریسم توسل جوییم. در همین راستا ابتدا به تعریف مفهوم فطرت خواهیم پرداخت و چگونگی مواجهه ی این مفهوم با جهان واقع را از نظر خواهیم گذراند، پس از آن سکولاریسم را نیز مورد بررسی قرار داده و نوع تعریف و تبیین انسان، در این طیف از معرفت و چگونگی سامان مند شدن حیات انسان در آن، از نظر خواهد گذشت. در این مقاله، مشخصه های اصلی و مدعیات محوری معرفت مبتنی بر امر سکولار بررسی شده است سپس این مشخصه ها و مدعیات را با امکانات مادی اندیشه ی فطرت محور، مقایسه کرده ایم.
۱۵.

چالش های روش شناختی تعمیم رویکرد علوم طبیعی به انسان و علوم انسانی در مقایسه با امکان های اندیشه فطرت گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: علوم انسانی علوم طبیعی اندیشه فطرت گرا اندیشه کمییت گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۴ تعداد دانلود : ۹۶۹
بشر در دوران مدرن، شاهد تحولات بعمده ای از جمله گسست بوده است. قطع همبستگی میان علوم طبیعی و علوم انسانی از جمله ی این تغییرات به شمار می رود. در این دوره، علوم طبیعی با محوریت رشته هایی همچون ریاضی، فیزیک، شیمی و ... مبدل به ملکه ی معارف بشری شد. بهره ای که علوم مذکور در راستای متمتع شدن انسان از طبیعت توانسته بودند به او برسانند موجب شیوع این پندار گشته بود که آنها در سایر حوزه های معرفتی از قبیل دانش های مرتبط با انسان نیز می توانند کاربست داشته باشند به همین خاطر آنچه که امروزه آن را وحدت روش شناختی می نامند در همین دوره بروز پیدا کرد. تنها مرجع صدقی که علوم طبیعی به رسمیت می شناسد تجربه ی حسّی است و این تجربه، مصدر حقیقت است. تجربه ی حسّی در اندیشه های مبتنی بر طبیعت گرایی، پدیده ای خاص است و به همین خاطر نتایج حاصله از آن را نمی توان به دیگر رویدادهای آینده، تسرّی و تعمیم داد. ازسوی دیگر عدم باورمندی به تعمیم پذیری، شرایط وجودی قانون در اندیشه های مذکور را مخدوش خواهد کرد. اندیشه ی فطرت گرا امّا با به دست دادن تلقی منحصر به فردی که از زمان و رابطه اش با انسان به دست می دهد و همچنین با باورمندی اش به یک سری از اصول عام و همه شمول که در فطرت انسان به ودیعه گذاشته شده اند، تناقضات بنیادی و فراروایت های فلسفه های برآمده از علوم طبیعی را مرتفع خواهد کرد.
۱۶.

بررسی انتقادی فمینیسمِ لیبرال – رادیکال و مارکسی – سوسیالیستی با الگوی فطرت گرایانه در مطالعات زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جنسیت فمینیسم لیبرال فمینیسم رادیکال فمینیسم مارکسی سوسیالیستی الگوی فطرت محور مطالعه ی زنان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در تاریخ، مکاتب و جنبش ها فمینیسم و ابعاد آن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی نظری
تعداد بازدید : ۲۹۲۳ تعداد دانلود : ۳۴۸۵
نظریه های فمینیسم لیبرال و فمینیسم مارکسیتی- سوسیالیستی، علیرغم تفاوت های بنیادی که با یکدیگر دارند اما از این لحاظ که رهایی «زن» را در گرو شبیه گردانیدن او به مرد می دانند با یکدیگر متشابهند. این دسته از نظریات فمینیستی با نادیده گرفتن استعدادهای متفاوت زنان و مردان، خواهان تشابه وضعیتی این دو جنس، در همه عرصه ها هستند. این تشابه وضعیتی، نه تنها رهایی زنان از بند محدودیت های اجتماعی را در پی ندارد بلکه موجب تحقیر جنس زن خواهد شد. فمینیست های رادیکال نیز نه تنها تفاوت های «جنسیتی» میان زن و مرد را به رسمیت نمی شناسند بلکه نافی تفاوت های «جنسی» نیز هستند. کرامت و شأن «زن» به عنوان مخلوقی الهی که بهره مند از امکانات فطری است در نظریات فمینیستی جایگاهی ندارد. الگوی فطرت محور با بهره گیری از نصّ صریح قرآن، در صدد به دست دادن تعریفی از «زن» بر می آید که از «مرد» منتزع نیست. در این الگو رابطه مکمل و اعتلای زن و مرد از استلزامات وجودی هر یک از دو جنس به شمار می آید. همچنین در الگوی فطرت محور، پویایی رابطه میان زن و مرد، بر بستر نهاد خانواده است، نهادی که مبانی وجودی اش به واسطه اشاعه ی نظریات فمینیستی به مخاطره افتاده است
۱۷.

نقد رهیافت های رئالیستی و ایده الیسمی دیپلماسی مدرن و امکانات سیاست خارجی فطرت گرا در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رئالیسم فطرت سیاست دیپلماسی ایده الیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۵۰۸
بازخوانی عالم واقع با توجه به مفهوم وامکانات"" فطرت "" درگاه های بسیاری را بر اندیشه ی ما خواهد گشود . امروزه در گیر و دار مشکلات عدیده ی مادی و معنوی ای که فرارویزمانه و جامعه ی ماست ، استلزام چنین رویکردی بیش از پیش احساس می شود چرا که در چنین وضعیتی ما شاهد این امر هستیم آنچه بیش از همه مورد اغماض قرار گرفته است بحث "" رعایت انسان "" است . بازگشت به استعدادها و اندیشه ی فطرت گرا به معنای مهیا کردن شرایط بیرونی به منظور عرصه ای جهت شکوفایی استعدادهای بالقوه ی انسان است ؛ بطوریکه انسان اعتبار "" مثال "" پروردگار بودن را بیابد . در این مقاله در صدد برخواهیم آمد که با وارد کردن مفهوم، قوه و فعل "" فطرت "" در گفتمان سیاست خارجی امکاناتی را که این مفهوم خواهد توانست به روی انسان در این عرصه ببخشد و همهنگامبازدارندگی هایی را که بر آن اعمال می کند ، مورد تبیین و بررسی قرار دهیم .
۱۸.

امکان و دلالت های مدخلیّت «اسلام» در شکل گیری «انقلاب اجتماعی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سکولاریسم انقلاب اسلامی ایران اسلام سیاسی امام خمینی (ره) تجدد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۲ تعداد دانلود : ۴۱۹
در این مقاله، یکی از روایت ها و خوانش های متجدّدانه از انقلاب اسلامی ایران و فاعلیّت امام خمینی(ره) در آن، نقد و ابطال شده است. در بخش نخست، اشکال ناسازگاری دو مفهوم «اسلام» و «انقلاب» حلّ شده که مشتمل بر سه بحث است: عدم اجتماع «اسلام» و «انقلاب» به دلیل تعلّق آن ها به دو جهان معنایی متفاوت، محافظه کاری اسلام و نیروهای اجتماعی آن و ساختارگرایی قدسی مآبِ برخاسته از باور به قضا و قدر. آن گاه اشکال منشأ و ماهیّت گفتمان «اسلامی سیاسی» بررسی شده است. پرسش اصلی مقاله این است که آیا برداشت های متجدّدانه و مبتنی بر علوم انسانیِ سکولار، از دو مفهوم انقلاب و اسلام سیاسی، با آن چه که در انقلاب اسلامی و تفکّر و عمل امام خمینی محقق شده است، تناسب و تطابق دارد؟ در چارچوب تحلیل های نظری و تجربی، این نتیجه حاصل شده است که مطالعه انقلاب اسلامی و فاعلیّت سیاسی امام خمینی در قالب رویکردهای تجدّدی، موجبات تحریف حقیقت و ماهیّت انقلاب اسلامی را فراهم می کند.
۱۹.

مبانی و استلزامات اجتماعی شدنِ انسان در گفتمان اصحاب قرارداد اجتماعی و رهیافت فطرت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: سعادت فطرت ترس محبت قرارداد اجتماعی ودیعه الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۹ تعداد دانلود : ۳۵۱
مقاله پیش رو بر آن است تا نشان دهد که در یک تصویر کلی، دو سنخ از اجتماعی شدن انسان وجود دارد: اجتماعی شدن مدرنیستی مبتنی بر گفتمان اصحاب قرارداد اجتماعی، و اجتماعی شدن منبعث از فطرت الهی. مبانی و تضمنات انسان در رویکرد نخست، تمنای امنیت در زیست بومِ ابهام و هراس آلودگی دارد و در انسان رویکرد دوم، به سبب وجود ودیعة الهی مابین انسان و خدا، واجد وفای به عهد و لاجرم، رهاموز محبت و سعادت است؛ زیرا انسانِ رویکرد نخست انسانی ذاتاً خودپسند، متفرد و بی اعتنا به پیمان ها و معاهدات، و انسان رهیافت دوم به سبب مفطور بودن به فطرت الهی، مسئول، واجد توانایی حمل ودایع و ذاتاً اجتماعی، و به سبب برخورداری از پیمایش مراتب کمالی، مسرور است.
۲۰.

بررسی اثر حجم ذخایر نفتی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب از دیدگاه نفرین منابع (با تأکید بر دموکراسی)

کلید واژه ها: رشد اقتصادی دموکراسی نفرین منابع حجم ذخایر نفتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۱ تعداد دانلود : ۳۹۲
در این پژوهش به بررسی اثر حجم ذخایر نفتی بر رشد اقتصادی در سه گروه درآمدی از کشورهای با درآمد بالا (استرالیا، آمریکا، انگلیس، دانمارک، نروژ و کانادا)، درآمد متوسط (کلمبیا، مالزی، ایران، گابون، اکوادور و الجزایر) و درآمد پایین (مصر، هند، اندونزی و سوریه) برای دوره 2012-1960، با تأکید بر دموکراسی می پردازیم. بدین منظور از الگوی داده های تابلویی پویا و روش برآوردگشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده کرده ایم. برای متغیر وابسته از تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت دلار سال 2005 استفاده کرده و متغیرهای مستقل مدل، حجم ذخایر نفتی، اندازه (هزینه های) دولت، دموکراسی یا مشارکت مردم، آزادی تجاری و شاخص قیمت مصرف کننده هستند. نتایج برآوردها حاکی از تأیید پدیده نفرین منابع در کشورهای با درآمد متوسط است، ولی این پدیده در کشورهای با درآمد بالا و درآمدپایین رد می شود#,

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان