جواد خلعتبری

زمینه و هدف: دوره نوجوانی و جوانی که با تغییرات سریع جسمی، عاطفی، شناختی و رفتاری همراه است، در گستره زندگی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر طراحی مدل وضعیت هویت، مبتنی بر رابطه والد-فرزند (مادر-فرزند)، مکان کنترل و کمال گرایی بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری را دانشجویان 18 تا 35 ساله در حال تحصیل در مقاطع مختلف رشته های پزشکی، فنی مهندسی، و علوم پایه در دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری واقع در شهر تهران تشکیل می دادند. از این جامعه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، یک نمونه متشکل از 365 دانشجوی دختر و پسر انتخاب گردید . داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه گسترش یافته ی سنجش عینی پایگاه هویت من بنیون و آدامز (1998)، پرسشنامه الگوی رابطه والد-فرزند، مقیاس کنترل درونی-بیرونی راتر (۱۹۶۶)، و پرسشنامه کمال گرایی هیل و دیگران (2004) جمع آوری گردید. داده های بدست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بعد کنترل مداری تنها کمال گرایی غیر انطباقی را توضیح می دهد (15/0= β ، 001/0 > P ) و تاثیر آن بر سایر متغیرهای درون زای مدل معنادار نمی باشد. در مقابل، بعد آزاد مداری بر مکان کنترل (32/0= β ، 001/0 > P )، هویت ناموفق (21/0= β ، 001/0 > P )، و کمال گرایی غیرانطباقی(34/0= β ، 001/0 > P ) مستقیم و معنادار و روی سایر متغیرهای درون زا معکوس بود. نتایج همچنین نشان داد که مکان کنترل روی کمال گرایی انطباقی تاثیر معکوس و معنادار (71/0-= β ، 001/0 > P )، و روی کمال گرایی غیرانطباقی تاثیر مستقیم و معنا داشت (28/0= β ، 001/0 > P ). به علاوه، طبق نتایج، تاثیر کمال گرایی غیرانطباقی روی هویت ناموفق مستقیم و معنادار (26/0= β ، 001/0 > P )، و تاثیر کمال گرایی انطباقی روی هویت موفق غیرمستقیم و معنادار بود (52/0-= β ، 001/0 > P ). نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت مدل وضعیت هویت، مبتنی بر رابطه والد-فرزند (مادر-فرزند)، مکان کنترل و کمال گرایی از برازش برخوردار بود.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه کمال گرایی و تعهد سازمانی با خودکارآمدی انجام پذیرفت. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان کارخانه شیشه قزوین به تعداد 800 نفر بود. از این جامعه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 120 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های کمال گرایی، مقیاس تعهد سازمانی و مقیاس خودکارآمدی گردآوری شدند. تحلیل داده ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیری انجام شد. نتایج نشان داد که ضرایب همبستگی بین دو متغیر کمال گرایی و خودکارآمدی و نیز بین دو متغیر تعهد سازمانی و خودکارآمدی معنی دار بودند. دیگر یافته پژوهش نشان داد که کمال گرایی و تعهد سازمانی به طور معنی داری قابلیت پیش بینی خودکارآمدی را دارا می باشند.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش فنون درمان مبتنی بر کیفیت زندگی و رفتار درمانی دیالکتیکی بر تحمل پریشانی دانشجویان دختر رشته روان شناسی مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز که دارای اعتیاد به گوشی های هوشمند بودند، انجام شد. در این مطالعه نیمه آزمایشی، از بین دانشجویانی که نمره آنان در مقیاس اعتیاد به گوشی های هوشمند (SAS)، دو انحراف معیار بالاتر از میانگین و در مقیاس تحمل پریشانی (DTS)، یک انحراف معیار پایین تر از میانگین بود، 45 نفر به صورت هدفمند انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند. تعداد افراد هر سه گروه 15 نفر بود. آزمودنی های گروه اول و دوم به مدت 8 جلسه دو ساعتی تحت آموزش فنون درمان مبتنی بر کیفیت زندگی و رفتار درمانی دیالکتیکی قرار گرفتند اما گروه کنترل، هیچ گونه آموزشی دریافت نکرد. در آخرین جلسه، مجدداً پرسشنامه ها در مورد هر سه گروه اجرا شد. پس از سه ماه از اجرای پس آزمون، مجدداً پرسشنامه تحمل پریشانی در مورد تمام آزمودنی ها اجرا شد تا اثرات آموزش فنون، در طول زمان مشخص شود. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره نشان داد که آموزش فنون رفتار درمانی دیالکتیکی در مقایسه با درمان مبتنی بر کیفیت زندگی، بر افزایش تحمل پریشانی موثر بوده است (05/0< P). همچنین نتایج تحلیل واریانس یک راهه نشان داد که اثربخشی آموزش فنون رفتار درمانی دیالکتیکی در پیگیری سه ماهه نیز حفظ شده است (01/0< P). پس با آموزش فنون رفتار درمانی دیالکتیکی می توان تحمل پریشانی را که احتمالاً یکی از دلایل اعتیاد

پژوهش حاضر به منظور تعیین «روایی تشخیصی نسخه پنجم مقیاس های هوشی وکسلر کودکان در دانش آموزان با ناتوانی یادگیری شهر تهران» انجام شد. روش این پژوهش که در حیطه طرح های روان سنجی است، زیرمجموعه ای از مطالعات روش شناختی است از بین جامعه آماری تحقیق که تمامی دانش آموزان مشغول به تحصیل دوره ابتدایی (کلاس های اول تا سوم) در سال تحصیلی 98-97 استان تهران بودند، تعداد 800 نفر شامل؛400 نفر دانش آموز با ناتوانی یادگیری که در مراکز دولتی و غیردولتی "آموزشی و توان بخشی مشکلات ویژه یادگیری" پرونده تشخیصی با عنوان (SLD) داشتند، با استفاده از روش هدفمند و در دسترس و 400 نفر دانش آموز معمولی، با روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری، نسخه پنجم مقیاس های هوشی وکسلر کودکان (2014) بوده است. در راستای پاسخگویی به سؤالات تحقیق، با تأکید بر روش نقاط بُرش برای بروز و عدم بروز از روش ضریب حساسیت و وضوح گرایی استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که آزمون های واژگان و اطلاعات (از مقیاس فهم کلامی)، محاسبات (از مقیاس استدلال سیال) و ظرفیت عدد مستقیم، ظرفیت عدد معکوس، ظرفیت عدد متوالی، ظرفیت تصویر و توالی عدد- حرف (از مقیاس حافظه فعال) دارای روایی تشخیصی هستند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که نسخه پنجم مقیاس های هوشی وکسلر کودکان دارای روایی تشخیصی است و می تواند دانش آموزان با ناتوانی یادگیری را از دانش آموزان هنجاری (معمولی) تشخیص دهد.

هدف: پژوهش حاضر، تدوین مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوء مصرف مواد مخدر با الگوهای تعامل والد- فرزند با میانجی گری مهارت های ارتباطی دانشجویان بوده است. روش پژوهش: روش پژوهش، از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های شهر تهران بود. از بین ایشان تعداد 600 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه الگوی روابط والد و فرزند باقری و غفاری (1392)، مقیاس آمادگی به اعتیاد زرگر (1385) و مهارت های ارتباطی کویین دام (2004) بود. داده های آماری علاوه بر توصیف آماری، به کمک ماتریس همبستگی و مدل سازی ساختاری Pls مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد متغیرهای درون زای آمادگی اعتیاد و مهارت ارتباطی، قابلیت پیش بینی قوی مدل را دارد و مدل از برازش مناسبی برخوردار است؛ کنترل مداری پدر بر مهارت ارتباطی دانشجویان مورد مطالعه اثرگذار است. اما تأثیر آن بر گرایش به سوءمصرف مواد رد می شود. امنیت مداری مادر بر آمادگی اعتیاد دانشجویان مؤثر است (89/0=β، 001/0>P) و مهارت ارتباطی بر آمادگی اعتیاد دانشجویان به صورت منفی و معکوس موثر می باشد (32/0-=β، 001/0>P). نتیجه گیری: از این رو، می توان نتیجه گرفت مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوءمصرف با الگوهای رابطه والد فرزند با میانجی گری مهارت های ارتباطی از برازش مطلوبی برخوردار است.

مقدمه: ارتقاء قضاوت اخلاقی و تفکر نقادانه یکی از اهداف اصلی در نظام تعلیم و تربیت هست؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر آموزش فلسفه ورزی با داستان های بومی- ایرانی بر قضاوت اخلاقی و تفکر نقادانه دانش آموزان بود. روش کار: روش پژوهش شبه تجربی از نوع پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر پایه های چهارم و پنجم ابتدایی شهر چالوس در سال تحصیلی 1399-1398 بودند که به روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر انتخاب و در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه قرار گرفتند؛ و به مقیاس تفکر نقادانه ریکتس و پرسشنامه قضاوت سینها و وارما پاسخ دادند. گروه آزمایش در 17 جلسه آموزش فلسفه ورزی شرکت نمودند اما گروه گواه در لیست انتظار بودند. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 22 و آزمون تحلیل کووایاریانس چند متغیره انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد بین میانگین نمرات قضاوت اخلاقی و تفکر نقادانه گروه آزمایش و گواه تفاوت وجود دارد و میزان رشد قضاوت اخلاقی و تفکر نقادانه در گروه آزمایش از گروه گواه بیشتر بود (01/0>P). نتیجه گیری: برنامه آموزش فلسفه ورزی با داستان های بومی- ایرانی بر قضاوت اخلاقی و تفکر نقادانه دانش آموزان تأثیر مثبت داشت.

زمینه: سرطان سینه یکی ازشایع ترین سرطان هاست و به عنوان یک بیماری مزمن دارای عوارض روانشناختی متعددی است. لذا اثربخشی مداخلات روانشناختی یکپارچه که بتواند ابعاد هیجانی، شناختی، رفتاری و بین فردی را مورد توجه قرار دهد یک ضرورت کاربردی است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی یکپارچه سازی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد بر بهزیستی ذهنی و نگرانی از تصویر بدنی زنان مبتلا به سرطان پستان بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شبه آزمایشی از سری طرح های پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری سه ماه با گروه گواه بود. پژوهش جامعه آماری پژوهش را تمام زنان مبتلا به سرطان پستان شهرستان یزد را در سال 1402 تشکیل دادند. نمونه پژوهش 30 نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند. دو نفر از شرکت کنندگان گروه آزمایش در مرحله پس آزمون ریزش داشتند و دو نفر از اعضا گروه کنترل برای تساوی گروه ها کنار گذاشته شدند (13 نفر در هر گروه). یکپارچه سازی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد در 8 جلسه 5/1 ساعته به گروه آزمایشی آموزش داده شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های بهزیستی ذهنی (مولوی و همکاران، ۱۳۸۸)، و نگرانی از تصویر بدنی (لیتلتون و همکاران، 2005) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 27 و آزمون تحلیل واریانس آمیخته با اندازه گیری مکرر انجام شد. یافته ها: یافته های به دست آمده از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در میزان بهزیستی ذهنی و نگرانی از تصویر بدنی پس از دریافت مداخله جلسات درمانی یکپارچه سازی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد تفاوت معناداری وجود دارد (05/0 >p). همچنین یافته های مرحله پیگیری نشان داد که کاهش میزان نگرانی از تصویر بدنی و افزایش بهزیستی ذهنی در گروه آزمایش در مرحله پیگیری پایدار بوده است (05/0 >p). نتیجه گیری: یکپارچه سازی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد، یک مداخله امیدوارکننده را برای زنان مبتلا به سرطان پستان ارائه می دهد که فرآیندهای شناختی و عاطفی را هدف قرار داده، باعث بهبود مشکلات روانشناختی آن ها می شود؛ اما برای نتیجه گیری بهتر، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

زمینه: ناتوانی در پیروی از درمان، یک مشکل بهداشتی عمومی و ویژه در درمان سالمندان مبتلا به دیابت است. بر اساس پیشینه، درمان شناختی رفتاری و مصاحبه انگیزشی هر کدام بر پیروی از درمان مؤثر است، اما در زمینه کاربرد این درمان ها و مقایسه آن ها در پیروی از درمان در جامعه مورد تحقیق شکاف پژوهشی وجود دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه تأثیر درمان شناختی رفتاری و مصاحبه انگیزشی بر پیروی از درمان سالمندان مبتلا به دیابت مقیم در خانه سالمندان و مقیم در منزل به اجرا در آمد. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه همراه با پیگیری بود، جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی سالمندان دیابتی مقیم در منزل و مقیم در خانه های سالمندان شهر تهران در سال 1400 بود و تعداد آن ها برابر با 15234 نفر بود. روش نمونه گیری به صورت در دسترس و شامل 75 نفر انتخاب شده و در 5 گروه 15 نفره، (60 نفر در 4 گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه) جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل؛ پرسشنامه پیروی از درمان (سید فاطمی،1970)، پروتکل های درمان شناختی رفتاری (یونک و همکاران، 2011) و مصاحبه انگیزشی (میلر و رولینک، 2019) بود. داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون بون فرونی و برنامه SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان دادکه دو شیوه مداخله درمان شناختی رفتاری و مصاحبه انگیزشی بر نمرات پیروی از درمان در پس آزمون اثر معنی دار داشت. اثر گروه با توجه به سطوح زمان اندازه گیری متفاوت بود. مداخله آزمایشی منجر به تغییراتی در گروه آزمایش شده که 47/0 کل تغییرات ناشی از عمل آزمایشی بوده است (01/0 p<). با توجه به اینکه میانگین گروه مصاحبه انگیزشی از درمان شناختی رفتاری بیشتر بود، مصاحبه انگیزشی در افزایش پیروی از درمان سالمندان مبتلا به دیابت مقیم در خانه سالمندان و مقیم در منزل مؤثرتر بود. نتیجه گیری: با هر دو درمان شناختی رفتاری و مصاحبه انگیزشی، می توان پیروی از درمان را در سالمندان مبتلا به دیابت مقیم در خانه سالمندان و مقیم در منزل بهبود داد. یافته های مذکور می تواند برای انتخاب نوع درمان، یاریگر درمانگران باشد.

هدف از این پژوهش مقایسه اثربخشی آموزش خودشفابخشی و آموزش مبتنی بر رویکرد هیجان مدار بر خودسرزنش گری و ضربه شکست عاطفی در زنان و مردان با تجربه خیانت همسر بود. پژوهش حاضر کاربردی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون به همراه گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان و مردان با تجربه خیانت همسر مراجعه کننده به مراکز مشاوره منطقه 1 شهر تهران در سال 1402-1403 بودند که با توجه به هدف پژوهش از بین آنها 45  نفر یعنی 15 نفر برای هرگروه(درمان هیجان مدار، درمان خودشفابخشی و گروه گواه) به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و به صورت تصادفی در سه گروه گمارده شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های خود سرزنشگری گیلبرت و همکاران (2004) و ضربه عشق راس (1999) استفاده شد. داده ها بوسیله تحلیل کواریانس تک و چند متغیره و با استفاده از نسخه ی 21 نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج نشان داد، هر دو درمان هیجان مدار و خودشفابخشی بر کاهش نمرات خودسرزنشگری و ضربه شکست عاطفی گروه آزمایش تأثیر معناداری داشتند (0/05>P). با این حال، بین درمان هیجان مدار و آموزش خودشفابخشی در میزان اثرگذاری بر متغیرهای خودسرزنشگری و ضربه شکست عاطفی تفاوت معناداری وجود نداشت. بر اساس میزان اثربخشی این دو درمان بر متغیرهای پژوهش می توان نتیجه گرفت که از هر دو درمان می توان در جهت اثرگذاری بر تعدیل خودسرزنشگری و ضربه شکست عاطفی در افراد با تجربه خیانت همسر استفاده کرد.

مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی روان درمانی مثبت گرا بر تحمل پریشانی و کیفیت زندگی بیماران قلبی- عروقی انجام شد. پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه کنترل با دوره پیگیری سه ماه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی بیماران قلبی- عروقی بودند که به بیمارستان قلب شهر بندر ماهشهر در نیمه دوم سال 1402 مراجعه کرده بودند؛ 32 بیمار به روش هدفمند پس از کسب معیارهای ورود به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (16 نفر) و کنترل (16 نفر) قرار گرفتند. جهت جمع آوری داده ها از مقیاس تحمل پریشانی (DTS-15؛ سیمونز و گاهر، 2005) و مقیاس کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL؛ گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، 1998) استفاده شد. برنامه درمانی شامل 12 جلسه 60 دقیقه ای بود که به صورت فردی هر هفته یک جلسه در طول سه ماه برای اعضای گروه مداخله برگزار شد. به منظور تحلیل داده ها از تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد. نتایج نشان داد بین گروه ها بین پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تحمل پریشانی و کیفیت زندگی تفاوت معناداری وجود داشت (05/0>p) و روان درمانی مثبت گرا دارای ماندگاری اثر در دوره پیگیری بود (05/0>p). در مجموع می توان نتیجه گرفت که درمانی مثبت گرا یک درمان موثر بر بهبود تحمل پریشانی و کیفیت زندگی در بیماران قلبی- عروقی بوده است.