رضا احمدی کهنعلی

مدل گسترش عملکرد کیفیت رویکردی است که در قلمرو آموزش با بکارگیری روش سه مرحله ای سازگار شده با آموزش می تواند در شناسائی نیازهای مشتریان (فراگیران) و بهبود اثربخشی و رضایت آنان در نیل به اهداف آموزشی، برنامه ریزی درسی و سایر کاربردها با ارائه راحل های عملیاتی برای برنامه ها و خدمات با کیفیت، موثر باشد. در این مقاله نشان داده می شود که چگونه مرکز آموزش ضمن خدمت کارکنان آستان قدس رضوی می تواند از روش سه مرحله ای و خدماتی مدل گسترش عملکرد کیفیت (QFD)، برای ترجمه مرحله به مرحله نداهای مشتری ( VOC ) به الزامات عملیات، استفاده کند. در این مدل خواسته های کلیدی مشتریان آموزش (کارکنان) با استفاده از پرسشنامه باز پاسخ، مصاحبه و روش های مشاهده مشارکتی شناسایی شدند. این خواسته ها رتبه بندی شدند و سپس با به کارگیری روش خانه کیفیت به الزامات آموزشی تبدیل و به کار گرفته شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین الزامات آموزش را می توان به ترتیب در محتوا، فضا و تجهیزات، اساتید، و ساختار دوره های آموزشی ضمن خدمت سازمان جستجو کرد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی شاخص های زنجیره تامین پایدار در صنعت پتروشیمی است. رویکرد پژوهش، اکتشافی و توصیفی با استفاده از روش آمیخته برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده هاست. این پژوهش با متاسنتز کیفی شاخص های پایداری زنجیره تامین از پژوهش های پیشین، و با استفاده از نرم افزار مکس کیودا شروع شده است. سپس شاخص های شناسایی شده براساس روش های کمی دلفی-فازی، دیمتل و فرایند تحلیل شبکه ای تجزیه و تحلیل شدند.بنابراین در این گام پرسشنامه ها توسط 23 خبره صنعت پتروشیمی که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، کامل شد. در مجموع 15 شاخص برای پایداری زنجیره تامین شناسایی و طبقه بندی شد. در روش کمی سه شاخص "سازمان و شرکت محور"، "مدیریت محیطی" و "فشارهای محیطی" به عنوان بحرانی ترین شاخص ها رتبه بندی شد. این پژوهش اهمیت شاخص ها را و همچنین روابط بین شاخص های پایداری زنجیره تامین صنایع پتروشیمی را پررنگ کرده است. نتایج پژوهش می تواند به تصمیم گیرندگان در اولویت بندی منابع، اقدامات و راهبردهای اداره ی زنجیره تامین سودمند باشد.

دانش برای سازمان ها ازجمله دارایی های راهبردی است، به طوری که صاحب نظران علم مدیریت، دانش را ایجادکننده مزیت پایدار می دانند؛ پس، به منظور حفظ این مزیت در آینده، سازمان ها باید آمادگی اقدام در برابر شرایط احتمالی و تجویز راهبرد مناسب مدیریت دانش را داشته باشند. هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر راهبرد مدیریت دانش، شناسایی سناریوهای احتمالی پیشروی سازمان، ارایه اقدامات لازم برای آینده های محتمل و پیشنهاد راهبرد مدیریت دانش مناسب برای آن ها هست. در این پژوهش، از رویکرد سناریو نگاری با نرم افزار سناریوویزارد برای پیش میانی آینده های ممکن استفاده و شرکت رجا به عنوان نمونه موردی انتخاب گردید. این پژوهش برحسب هدف کاربردی و از حیث روش، پیمایشی است که در سطح اکتشافی انجام می شود. با استفاده از تحلیل متوازن تأثیر متقابل توسط نرم افزار سناریوویزارد، 8 سناریوی قوی و 81 سناریوی ضعیف به دست آمد که 3 سناریو به عنوان سناریوهای خوش میانانه، بدمیانانه و محتمل انتخاب و در اختیار هییتی قرار گرفتند تا برای هرکدام، تمهیداتی در نظر گرفته و راهبرد مدیریت دانش متناسب با آن را پیشنهاد نمایند. درنتیجه، برای سناریوی خوش میانانه راهبرد پویا با تمرکز بیشتر بر راهبرد انسان محور و برای سناریوهای بدمیانانه و محتمل راهبرد پویا با تمرکز بیشتر بر راهبرد سیستم محور پیشنهاد گردید.

بهره وری سبز رویکردی است که در جهت توسعه پایدار معرفی شده است. هدف این پژوهش شناسایی شاخص های بهره وری سبز و تعیین روابط بین شاخص ها جهت ارائه مدل از طریق نگاشت شناختی فازی است. روش نگاشت شناختی فازی مورد استفاده در این تحقیق مبتنی بر FCM اتوماتیک رودریگز-رپسیو و همکارانش در سال 2007 است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارشناسان شرکت پلاستونیک می باشد. شاخص های بهره وری سبز از طریق مطالعات کتابخانه ای و ادبیات نظری تحقیق، شناسایی گردید و با استفاده از چهار ماتریس تاثیر اولیه، ماتریس تاثیر فازی، ماتریس قدرت تاثیر روابط و ماتریس تاثیر نهایی و نرم افزار Mental Modeler نگاشت شناختی فازی ایجاد شد. نگاشت شناختی ساخته شده نشان دهنده روابط میان شاخص های بهره وری سبز و وزن میان آن ها می باشد. با توجه به مدل ایجاد شده، سه سیاست یا سناریو آموزش، بهینه سازی مصرف منابع، طراحی سازگار در نرم افزار طراحی شد تا تغییرات نسبی هر شاخص مشخص شود. در نهایت سناریو آموزش با بیشترین تاثیر مثبت بر سایر شاخص ها به عنوان بهترین سناریو از بین سناریوهای طراحی شده انتخاب گردید.

در عصر دانش و تکنولوژی، اهمیت چابکی انکارنشدنی است. چابکی به معنای واکنش اثربخش به محیط متغیر و غیرقابل پیش بینی و استفاده از آن تغییرات به عنوان فرصت هایی برای پیشرفت سازمانی است. هدف این پژوهش، ابتدا شناسایی عوامل مؤثر بر چابکی شهرک صنعتی فاز 2 ارومیه و سپس اولویت بندی چابکی صنایع موجود در شهرک صنعتی است. برای این منظور، پیشینه پژوهش بررسی شد و عوامل مؤثر بر چابکی شناسایی و با تأیید اساتید و خبرگان صنعتی معیارهای نهایی انتخاب شدند. معیارهای نهایی عبارت اند از: فرآیندهای چابک، چابکی بازار، راهبرد چابک، روابط چابک، فناوری اطلاعات و کارکنان چابک. همچنین، برای این معیارها 21 زیرمعیار شناسایی شد. اوزان و رتبه بندی معیارها با استفاده از تکنیک AHP فازی به دست آمد و برای رتبه بندی صنایع نیز از تکنیک تاپسیس فازی استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، اولویت بندی معیارهای اصلی به ترتیب، چابکی بازار، راهبرد چابک، روابط چابک، کارکنان چابک، فناوری اطلاعات و فرآیندهای چابک هستند. نتیجه رتبه بندی چابکی صنایع نیز به ترتیب اولویت، صنعت فلزی، شیمیایی، سلولوزی، موادغذایی و خدمات است.

مدیران و سیاست گذاران، با فهم بهتر از چگونگی رابطه عوامل نهادی با واکنش های راهبردی، ممکن است بتوانند از هزینه های ایجاد مشروعیت اجتماعی بکاهند. مطالعه حاضر به دنبال شناخت رابطه واکنش های راهبردی با فشار های نهادی در صنایع غذایی و آشامیدنی می باشد. بدین منظور با استفاده از چارچوب اولیور برای واکنش های راهبردی، پرسشنامه ای دوبخشی تهیه و روایی آن به صورت محتوایی و با کمک صاحب نظران و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. تعداد 165 پرسشنامه میان مدیران و مالکان شرکت های فعال توزیع و سپس 77 پرسشنامه گردآوری و با استفاده از نرم افزار SPSS محاسبات رگرسیون و همبستگی برای سنجش فرضیه ها انجام شد. یافته ها نشان می دهد که مدل اولیور برای صنایع مواد غذایی و آشامیدنی دارای انطباق نسبی است و در این حوزه تاحدی رفتار شرکت ها در مقابل فشار های نهادی را تشریح می کند.

در شهر نشینی امروزی، به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش های گوناگون به منظور افزایش بهره وری و ارتقای خدمات رسانی ضروری است و مهم ترین نتیجه آن افزایش رضایت مردم خواهد بود، به شرطی که دولت الکترونیک صحیح و با موفقیت انتظام داده شود. با وجود تصویب و اجرای برنامه های متعدد طی سال های گذشته در ایران، دولت الکترونیک توفیق چندانی نیافته است. از این رو، در این پژوهش کوشش شده است موانع موفقیت کامل برنامه توسعه دولت الکترونیک از دید مسئولان دولتی و شهروندان بررسی و راهکارهایی برای تحقق موفقیت آمیز آن ارائه شود. با توجه به ماهیت سؤالات پژوهش، روش پژوهش کیفی است و برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها مطالعات عمیقی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولان دستگاه های دولتی مرتبط با دولت الکترونیک و دفاتر ارائه دهنده خدمات الکترونیکی و شهروندان در استان هرمزگان است. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شده و داده های حاصل از مصاحبه با روش هفت مرحله ای کلایزی و با استفاده از نرم افزار MAX QDA تجزیه وتحلیل گردیده است. نتایج یافت شده نشان می دهد که موانع شناسایی شده از دید مسئولان به ترتیب فراوانی در پنج دسته قرار می گیرند: موانع انسانی، فنی-ساختاری، سیاسی-قانونی، اقتصادی و فرهنگی. موانع شناسایی شده از دید شهروندان نیز به ترتیب فراوانی در چهار دسته طبقه بندی می شوند: موانع انسانی، فنی-ساختاری، اقتصادی و فرهنگی. سرانجام، راهکارهایی در این زمینه ارائه می شود.

مدیریت کیفیت زنجیره تأمین به عنوان ابزاری استراتژیک برای دستیابی به سطح بالایی از کیفیت و رقابت پذیری در بازارهای جهانی شناخته می شود؛ البته یکی از چالش های عمده در این زمینه فقدان منابع و دانش کافی در مورد نحوه سنجش عملکرد مدیریت کیفیت زنجیره تأمین است. پژوهش حاضر با هدف توسعه مدلی به منظور ارزیابی عملکرد مدیریت کیفیت زنجیره تأمین صورت گرفته است. با توجه به پویایی زنجیره تأمین و به دلیل پیچیدگی ناشی از وجود روابط قوی بین متغیرهای کلیدی، در این پژوهش از رویکرد پویایی سیستم استفاده شده است. در این راستا، ابتدا شاخص های ارزیابی عملکرد مدیریت کیفیت زنجیره تأمین از طریق مطالعات کتابخانه ای شناسایی و از طریق نظرسنجی با متخصصان بر اساس کارت امتیازی متوازن طبقه بندی شدند؛ سپس با تعیین روابط بین متغیرهای پژوهش، نمودارهای حلقه علّی و انباشت و جریان ترسیم شد. پس از تعریف معادلات ریاضی و شبیه سازی مدل در نرم افزار ونسیم، اعتبار مدل از طریق دو آزمون رفتار مجدد و تحلیل حساسیت مورد تأیید قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که تغییر در برنامه های بهبود کیفیت به عنوان پایین ترین سطح از ابعاد کارت امتیازی متوازن اثر زیادی بر شاخص های مهارت کارکنان، رضایت مشتری، محصولات نامنطبق و سود می گذارد که این شاخص ها در تمام سطوح کارت امتیازی متوازن قرار دارند.

در عرصه برنامه ریزی به ویژه برنامه ریزی توسعه خدمات بهداشتی و درمانی، تصمیم گیران به رهیافت های جدید برای پاسخگویی به تغییرات و روش های پیش بینی تغییرات آینده نیاز دارند تا آمادگی بیشتری برای آینده داشته باشند. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده می گردد که بدین منظور از بررسی اسناد و پیشینه ها و انجام مصاحبه ها استفاده شده است. جامعه پژوهش این تحقیق، خبرگان بخش سلامت در حوزه مکران هستند که با روش هدفمند انتخاب شده اند. برای تحلیل داده های کیفی از تحلیل تم و برای تدوین سناریوها، از روش تحلیل مورفولوژیک و نرم افزار مورفول، تکنیک چرتکه راینر و سنجش مطلوبیت فرض ها استفاده شده است. پس از شناسایی و بررسی عوامل اثرگذار، 9 عامل به عنوان مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه خدمات بهداشتی درمانی در منطقه مکران شناسایی گردید و داده ها برای تحلیل در نرم افزار مورفول قرار گرفت. 4988 سناریو به عنوان سناریوهای مقدم یا مرجح نرم افزار شناسایی گردیدند و ده سناریو برتر که احتمال معناداری آن ها در سطح بالاتری می باشد از این بین استخراج شدند. پژوهش حاضر سناریوهای پیش روی توسعه خدمات بهداشتی درمانی در منطقه سواحل مکران در افق 1415 را شناسایی نموده است .

درحال حاضر صنعت گردشگری جزو حوزه های مطرح اقتصادی در سطح جهان بوده و با ایجاد بازارکاری پرجنب و جوش، میلیون ها نفر را مشغول به کار نموده است. آگاهی از عدم اطمینان های پیش رو و آمادگی برای حالات ممکن در این صنعت، پیشبرد راهبردهای کلان محلی، ملی و فراملی را تسهیل خواهد نمود. این پژوهش آینده های صنعت گردشگری استان هرمزگان را بررسی می نماید. از تحلیل استیپ و نرم افزار انویو برای شناسایی پیش ران های اصلی و از سناریوویزارد برای تدوین سناریوها استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی و باروش آمیخته و بر مبنای آینده نگاری است که در سطح اکتشافی انجام می شود . مطالعات کتابخانهای و مصاحبههای نیمه ساختاریافته، ابزار گردآوری دادهها می باشد. پیش ران ها با تحلیل داده ها شناسایی و به 15 عامل کلیدی کاهش یافت. از سناریوویزارد برای تحلیل اثرات متقابل عوامل کلیدی بر یکدیگر استفاده شد. نهایتاً از بین 18 سناریوی محتمل 6 سناریو با بالاترین احتمال وقوع مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل وضعیت ها نشان دهنده سیطره کلی روندهای نسبتاً مطلوب در آینده گردشگری استان بوده و در افق 10 ساله برخی عوامل نمی توانند به حد مطلوبیت کامل برسند و برخی با وضعیت رکود نشان دهنده نیاز این صنعت به بازبینی مجدد برنامه های کلان و استراتژی های تدوین شده در سطح ملی برای رشد و خروج از بلاتکلیفی است.

مسئولیت اجتماعی در حال تبدیل شدن به رویکردی غالب در تحقیقات و اقدامات پژوهش گران و مدیران است که با هدف هم سویی منافع با محیط زیست و توسعه پایدار مد نظر قرار می گیرد. پژوهش حاضر در صدد شناسایی عوامل تاثیرگذار بر مسئولیت اجتماعی در شرکت های بزرگ فعال در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس و ترسیم سناریوهای باورکردنی بر اساس نظر مدیران است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت بر اساس روش سناریونگاری است. مشارکت کنندگان در این تحقیق 10 نفر از خبرگان آگاه به مسئولیت اجتماعی بودند که به روش هدفمند انتخاب شدند. برای تعیین عوامل کلیدی موثر بر مسئولیت اجتماعی از روش تحلیل ساختاری و تحلیل میک مک استفاده شد و سناریوهای پیش رو با استفاده از سناریو ویزارد ترسیم گردید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که پنج عامل کلیدی بر مسئولیت اجتماعی شرکت ها تاثیرگذار هستند. نتایج حاصل از ترکیب 15 وضعیت برای 5 عامل مؤثر بر مسئولیت اجتماعی شرکت که شامل حالت های ممکن برای آینده پیش رو است، نشان داد که 5 سناریو با سازگاری بالا و 37 سناریو با سازگاری ضعیف را می توان در نظر گرفت. سناریوهای قوی براساس تشابه و درجه مطلوبیت، در سه گروه سناریوهای «خوش بینانه»، «بینابین» و «بدبینانه» قرار گرفتند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که شدت تاثیرگذاری وضعیت های نامطلوب، بیشتر از وضعیت های مطلوب است. بنابراین شرکت ها باید سناریوها نامطلوب را بیشتر مد نظر قرار دهند تا آمادگی لازم برای مواجهه با آن وضعیت ها فراهم گردد.

در سال های اخیر، افزایش کمّی حضور زنان در سازمان ها با بهبود کیفی منزلت و جایگاه آن ها همراه نبوده و از این نیروی عظیم و خلاق، که نیمی از صاحبان تفکر و اندیشه به شمار می روند، در سطوح مدیریتی بهره چندانی گرفته نشده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر، به بررسی این پرسش پرداخته می شود که چه عواملی باعث شده زنان کمتر به سطوح بالای مدیریتی دست یابند؟ هدف این پژوهش شناسایی موانع دستیابی زنان به سطوح مدیریتی از طریق به کارگیری روش تحقیق کیفی است. در این پژوهش، مدیران زن دستگاه های دولتی شهر بندرعباس، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، از طریق مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند مطالعه شدند. داده های حاصل از مصاحبه با استفاده از روش هفت مرحله ای کلایزی و با کمک نرم افزار MAX QDA تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از داده ها، چهار دسته کلی از موانع دستیابی زنان به پست های مدیریتی را از دیدگاه خود آن ها آشکار کرد که آن چهار دسته کلی نیز براساس بررسی و تحلیل عمیق تر و چند باره داده ها به چندین مؤلفه تقسیم می شوند. این موانع به ترتیب اهمیت عبارت اند از: موانع شخصی با چهارده مؤلفه شامل وضعیت تأهل و فرزندان، حمایت نشدن از جانب خانواده و همسر، بی اعتمادی زنان به توانایی های خود، و...؛ موانع سازمانی با نوزده مؤلفه شامل دیدگاه و تفکر تصمیم گیرندگان و مدیریت، ترجیح مردان به زنان در شرایط مساوی، توجه نکردن به شایستگی ها و توانمندی ها، و...؛ موانع اجتماعی با چهار مؤلفه شامل فرهنگ جامعه و دید مردسالاری در جامعه، باورنداشتن توانمندی بالای زنان در جامعه، وجود پیش داوری های منفی درباره زنان، و...؛ و موانع سیاسی با پنج مؤلفه شامل قانون مرخصی طولانی زایمان، تابعیت زن از همسر، و... . در پایان این مقاله، علاوه بر بحث یافته های پژوهش، پیشنهادهایی برای رفع این موانع، مانند بالا بردن حس خودباوری و اعتماد به نفس زنان از طریق معرفی مدیران زن موفق در کشور و همچنین توجه کردن به توانمندی های زنان در سازمان ها ارائه شده است.

امروزه مسئله ارزیابی و سنجش نیازهای آموزشی کارکنان در نظام های علمی و کاربردی و آموزش آنان که قشر عظیمی از نیروی کار شاغل در سازمان ها هستند، جزء مسائل ضروری تشخیص داده شده است که باید برای رفع آن اقدام شود. هدف اصلی این پژوهش نیازسنجی آموزشی کارکنان دانشگاه هرمزگان بر اساس شایستگی های محوری می باشد. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش در گروه تحقیقات توصیفی_ پیمایشی قرار دارد. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگان و کارشناسان (حوزه آموزش و پژوهش) دانشگاه هرمزگان است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه دلفی فازی است . ابتدا عوامل از پیشینه استخراج و این عوامل توسط اساتید بررسی و بومی سازی شد ،10 عامل اصلی و 52 شاخص شناسایی گردید و سپس پرسشنامه دلفی فازی طراحی شد تا نیازهای آموزشی کارشناسان حوزه های آموزش و پژوهش (تعیین سطح مطلوب) مشخص شود، در این پژوهش که نیازسنجی آموزشی بر اساس رویکرد شایستگی محوری انجام شد، مؤلفه های اصلی خروجی دلفی فازی عبارت بود از: مهارت های ارتباطی،مهارت های اطلاعاتی، مهارت حل مسئله، مهارت فنی،مهارت استدلال، مهارت رهبری،مهارت هیجانی و تعاملات اجتماعی،شخصیتی و ارزشی، شایستگی فردی. در نهایت ، 15دوره آموزشی متناسب با نیازهای تعیین شده (خروجی دلفی فازی) تعیین گردیده است.

این پژوهش با هدف بررسی مفهوم"کار با معنا " در صنعت نفت(شرکت پالایش نفت بندرعباس) انجام گردیده است. پژوهش، بر مبنای ماهیت، از نظر هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری داده ها کیفی بوده و در آن از راهبرد فراترکیب و دلفی استفاده شده است. در ادامه مولفه های شناسایی شده با استفاده از روش بهترین و بدترین، رتبه بندی شدند. جامعه آماری پژوهش در بخش فراترکیب شامل مقالات مرتبط با کار با معنا، منتشر شده در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ و در بخش دلفی شامل ۲۰ نفر از مدیران شرکت پالایش نفت بندرعباس بوده که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد، مفهوم کار با معنا، متشکل از سه سطح فردی با 5 مولفه، سطح درون سازمانی با 8 مولفه و سطح برون سازمانی نیز با 5 مولفه می باشد. هم چنین، بر اساس نتایج پژوهش می توان بیان داشت که سطح درون سازمانی با امتیاز 42 /0 در بالاترین اولویت و پس از آن سطح فردی با امتیاز 30/. در اولویت دوم و سطح برون سازمانی با امتیاز 28/0 در اولویت سوم، قرار می گیرند. نظر به اهمیت مسائل قومی، دینی، مذهبی و احساس هم سطحی مدیران با کارکنان شرکت، پیشنهاد می شود، ضمن توجه همراه با مساوات و عدالت به نیروهای مختلف بومی و غیر بومی، برنامه هایی را که به موجب آن ها، کارکنان احساس راحتی و نزدیکی بیشتری با مدیران می نمایند در دستور کار مدیریت قرار بگیرد.