مسعود تقوایی

اهداف:. در این تحقیق هدف بررسی حکمروایی خوب شهری به صورت مطالعه موردی در شهر اراک است . این هدف از طریق شش شاخص مشارکت، اثربخشی و کارایی، ثبات سیاسی و مبارزه با فساد، دسترسی به اطلاعات، قانون مندی و عدالت اجتماعی مطالعه شده است. روش: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از شیوه پیمایشی (پرسش نامه) در قالب شاخص های حکمروایی خوب شهری انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را ساکنان شهر اراک در 5 منطقه آن تشکیل داده اند. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه نیز 384 نفر تعیین شد. روش تحلیل، کمی و از طریق آزمون آماری و معادلات ساختاری است. یافته ها/ نتایج: نتایج نشان داد که شش شاخص حکمروایی در شهر اراک در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در بین شاخص های حکمروایی شهر اراک، شاخص اثربخشی و کارآیی با میانگین 36/2 نسبت به سایر شاخص ها بیشترین میانگین یا بهترین وضعیت را دارد. همچنین، دو شاخص مشارکت و دسترسی به اطلاعات در میان مناطق مختلف متفاوت بوده است. در زمینة این شاخص ها منطقه یک شهر اراک به نسبت دیگر مناطق کمترین میانگین یا بدترین وضعیت را داشته است. همچنین، نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نیز بر اساس بارهای عاملی، وزن رگرسیونی و شاخص های مختلف برازش نشان داد که شاخص های حکم روایی خوب شهری در شهر اراک در وضعیت نامناسبی قرار دارند و مدل تدوین شده می تواند این موضوع را تأیید کند. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، شهر اراک در وضعیت نامناسبی از شاخص های حکمروایی مطلوب شهری قرار دارد. ادامه این روند نه تنها مشکلات مختلفی را در زمینه مشارکت مردم و تعاملات مختلف برای توسعه شهری به وجود می آورد؛ بلکه برنامه های گوناگون شهری نیز به جایگاه استاندارد و پایداری منجر نمی شوند. بنابراین، مدیران باید به کارگیری شاخص های حکمروایی و اهمیت دادن به آن را سرلوحه برنامه ریزی برای شهر اراک قرار دهند.

استان خراسان رضوی با حدود 456 نقطه گردشگری تاریخی، طبیعی و مذهبی یکی از مناطق جاذب گردشگری کشور است. وجود این جاذبه ها نیازمند توجه و برنامه ریزی است.لذا لازم است با برنامه ریزی از ظرفیتها متناسب با ویژگیهای هر منطقه در جهت توسعه استان استفاده شود.در این نوشتارمنطقه بندی گردشگری خراسان رضوی با توسعه مدل گان(1979) و بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی ارایه شده است.در این فرایند، ابتدا جاذبه های گردشگری استان شناسایی و نقشه های توزیع فضایی آن تهیه شد.پس از آن انواع جاذبه ها در 9 شاخص دسته بندی و بر اساس مدل گان ارزشگذاری ودر نهایت با مدل تحلیل سلسله مراتبی ((AHP استان خراسان رضوی منطقه بندی گردشگری گردید. براساس تقسیمات سیاسی بالاترین امتیاز برخورداری از جاذبه ها با استفاده از تابعZonal Statistics در ArcGIS به ترتیب شهرستان سبزوار، مشهد و نیشابور اختصاص داشت. این طبقه بندی در نهایت براساس وسعت هر یک از شهرستان ها استاندارد و جایگاه واقعی شهرستانها بدست آمد و شهرستانهای بینالود و مشهد بالاترین امتیاز برخورداری از جاذبه ها را براساس مدل به خود اختصاص دادند. علاوه بر این دسته بندی یک منطقه بندی از استان با بهره گیری از تابع Region Group و براساس مجموع ارزش جاذبه ها در پنج پهنه جهت تدوین استراتژی و برنامه های متناسب با آن انجام گرفت.

فضاهای سبز شهری با ارائه طیف گسترده ای از انواع عملکردها نقش مؤثری را در ارتقاء کیفیت زندگی شهری و دستیابی به توسعه پایدار شهری ایفا می نمایند. از این رو، ارزیابی فضاهای سبز از جمله مهم ترین فرایندهای توسعه شهری جهت برنامه ریزی عدالت محور می باشد. ارزیابی وجوه کمی فضاهای سبز شهری از طریق رویکردهای مرسوم ارزیابی، نظیر رویکرد استاندارد مبنا، قابل انجام می باشد. در این راستا پژوهش حاضر وضعیت و پراکنش فضای سبز عمومی (پارک ها) شهر شیراز در زمان حاضر و تغییرات آن در یک دهه اخیر را بر اساس رویکرد استاندارد مبنا و مبتنی بر اصول توسعه پایدار ارزیابی می کند. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر حسب روش شناسی، توصیفی- تحلیلی می باشد. داده های تحقیق از طریق مطالعه اسنادی و برداشت میدانی گردآوری و در محیط های GIS و SPSS اندازه گیری و تحلیل گردیده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بطور کلی به دلیل توزیع فضایی نامناسب پارک ها در سطح شهر شیراز، ساکنان همه مناطق باید به طور میانگین فاصله ای (600-1200متر) بیش از فاصله استاندارد لازم برای برای پارک های همسایگی و محله ای (400متر) را جهت دسترسی به نزدیک ترین پارک محل سکونت خود بپیمایند. در این میان میزان شاخص دسترسی برای پارک های ناحیه ای و منطقه ای به تفکیک نشان دهنده وضعیت مکانی مطلوب پارک های ناحیه ای و در مقابل ضعف دسترسی به پارک های منطقه ای می باشد. در خصوص شاخص سرانه، با فرض نادیده انگاشتن عدم هماهنگی سرانه پارک ها با جعیت و تراکم آن در مناطق 3، 5، 6، 7، 8 و 9، میان سرانه سایر مناطق با سرانه مطلوب طرح جامع تفاوت محسوسی دیده نمی شود. نتایج یافته ها همچنین نشان می دهد که پراکنش مجموع پارک ها در شهر شیراز خوشه ای بوده و تمرکز به سمت مناطق نسبتا برخوردار سوق پیدا کرده است. علاوه بر برخی ناهماهنگی ها در وضعیت موجود، توسعه فضاهای سبز عمومی در یک دهه اخیر (1393-1380) هرچند به میزان اندک در راستای بهبود شاخص های دسترسی و سرانه و در نتیجه دستیابی به اصول عدالت فضایی بوده، ولی نقش چندان مطلوبی را در تحقق اهداف توسعه پایدار ایفا ننموده است.

دولت های بسیاری در سرتاسر جهان نسبت به توسعه و گسترش صنعت گردشگری پزشکی به عنوان یک صنعت استراتژیک ملی و یکی از اشکال تجارت خدمات سلامت مشتاق و در این راستا برنامه ریزی می کنند. با توجه به قابلیت های ایران در این صنعت، پژوهش حاضر باهدف تدوین و اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی منطقه دو سلامت با رویکرد یکپارچه سازی خدمات و در راستای گسترش دهکده های سلامت است. در مرحله اول داده ها با روش تحلیلی - اسنادی (رویکرد تحلیل محتوا)، سپس مصاحبه و پرسشنامه با تعدادی از خبرگان کلیدی بدست آمده و جهت تجزیه وتحلیل آن از نرم افزار - MAXQDA - 18 استفاده شد. در مرحله دوم، داده های بدست آمده از گام قبلی جهت ارزیابی وضعیت موجود منطقه موردمطالعه با استفاده از تکنیک SWOT ، موردبررسی قرار گرفت، سپس با ترکیب دو تکنیک SWOT و DEMATEL فازی در راستای هدف تحقیق انواع راهبردها مشخص و با استفاده از تکنیک AHp اولویت بندی شدند. جامعه آماری مرحله ارزیابی و اولویت بندی شامل 20 نف ر از خبرگان گردش گری سلامت منطقه آذربایجان بوده است. یافته های حاص ل از تلفی ق تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره با مدل SWOT ، نشان داد که در خصوص اولویت بندی استراتژی ها، به ترتیب اس تراتژی ته اجمی( SO ) استراتژی بازنگری ( WO ) در اولویت اول و دوم و استراتژی های تدافعی ( WT ) و تنوع ( ST ) در اولویت های بع دی ق رار گرفتند.

بهبود کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان از محیط مسکونی شان از اهداف مهم مدیریت شهری است. یکی از سیاست های مسکن در ایران، مسکن سازمانی است، مسکن سازمانی در سطح ملی در زمین های دولتی ایجاد شده است. پس از گذشت سال ها از اجرای آن، ضرورت بررسی نتایج حاصل از این تجربه به لحاظ میزان موفقیت و رضایتمندی در ایجاد کیفیت زندگی احساس می شود. هدف این مقاله ارزیابی میزان رضایتمندی از مسکن های سازمانی و بررسی کیفیت محیط مسکونی آنها با توجه به شاخص های موثر در مسکن پایدار )زیست محیطی، دسترسی، زیرساختی – کالبدی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی( در شهر اصفهان است، حال آن که رضایتمندی، مفهومی چند بعدی دارد و از شاخص های مختلفی شکل می گیرد. این تحقیق از نوع کاربردی و با ماهیت توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. در جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش های اسنادی و میدانی و ابزار پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری، افراد ساکن در مسکن های سازمانی کوی بهار و کوی اساتید شهر اصفهان می باشد. حجم نمونه به روش کوکران، 333 نفر و تعداد 30 نفر کارشناسان و 30 نفر مدیران تعیین شده اند. در این پژوهش از نرم افزار SPSS و روش آزمون خی دو، تحلیل عاملی و تکنیک SWOT استفاده شده اند. بر اساس آزمون خی 2 مقدار sig در بعد کالبدی کمتر از 2620 بوده که بیانگر معناداری فرضیه می باشد بدین معنا که در سه پرسش نامه از بخش کالبدی در تمامی گویه ها رضایت دارند. بر اساس آزمون تحلیل عاملی وضعیت شاخص های شش گانه از نظر ساکنان خانه های سازمانی رضایتبخش است. یافته های حاصل از مدل SWOT 1 به عنوان اولویت نخست و راهبرد تهاجمی با مجموع ضرایب / نشان داد که راهبرد های بازنگری با مجموع ضرایب 77 1/30 در اولویت ثانوی رضایتمندی مسکن قرار می گیرند.

مقدمه: برنامه ریزی و ساماندهی بلایا و مخاطرات ناشی از حوادث انسانی و طبیعی در مدیریت بحران کاربری های شهری اهمیت ویژه ای دارد. از سوی دیگر، در بین کاربری های شهری، بخش آموزش از حساسیت بیشتری برخوردارست. دانش آموزان و کارکنان مدارس و مراکز آموزشی به عنوان اصلی ترین سرمایه های انسانی یک منطقه یا کشور مسلماً باید در برنامه های مدیریت بحران و تخلیه اضطراری جمعیت در اولویت اول امدادرسانی باشند. روش: روش مطالعه در این پژوهش، اسنادی و تحلیلی- پیمایشی است. داده های پژوهش به دو بخش بنیادین و مدیریتی تقسیم شده و در یک دوره زمانی پنج ماهه با مطالعه کل جامعه تحقیق (142 مدرسه ناحیه دو آموزشی اصفهان) جمع آوری شدند که پس از طبقه بندی، محاسبه و ترسیم نمودار در نرم افزار SPSS با استفاده از مدل های کاربردی مانند فرمول سطح بندی تحلیل و نتایج ارائه شد. نقشه ها در محیط نرم افزار ArcGIS ترسیم شده اند. یافته ها: مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان در بخش شاخص های بنیادین دارای وضعیت مناسبی نبوده و آسیب پذیری آنها در بحران های احتمالی زیاد است؛ به عبارت دیگر، در این مراکز فقط وضعیت توزیع جمعیت و سیستم گرمایشی مناسب بوده و سایر معیارهای بنیادی وضعیت مطلوب ندارند. در بخش شاخص های مدیریتی، صرفاً 33 مدرسه تا حدودی استانداردهای مدیریتی دارند و 109 مدرسه باقیمانده، فاقد هر گونه استاندارد می باشند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از این است که میزان تاب آوری مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان از لحاظ ساختارهای بنیادین و پایه ای ضعیف است از سوی دیگر، مراکز مذکور استانداردهای مدیریتی کافی نداشته و از این رو آسیب پذیری بالایی دارند. در نهایت، وضعیت مدارس مورد مطالعه در حوادث احتمالی با درنظرگرفتن جمیع معیارها (شاخص های بنیادین و مدیریتی) نامناسب، آسیب پذیر و بحرانی است

هجوم جمعیت مهاجر به شهرهای بزرگ و لزوم پاسخگویی به نیازهای جمعیت شهرنشین منجر به گسترش شهر به سمت پیرامون آن و تهدید حریم و محدوده شهر شده که نتیجه آن از بین رفتن اکوسیستم طبیعی اطراف شهرها است. این در حالی است که زمینهای زیادی در درون شهرها از روند توسعه باز مانده و موجب ناکارآمدی نواحی مرکزی شهرها شده اند. هدف پژوهش تبیین ظرفیتهای توسعه میان افزای و ارائه الگوی بهینه توسعه فیزیکی با استفاده از GIS می باشد. روش تحقیق از نوع کاربردی و توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده ها و اطلاعات از روشهای کتابخانه ای و مشاهدات میدانی و اسنادی استفاده شده است. که مسائل و کمبود کاربریهای به طور جداگانه برپایه ارزیابی کمی وکیفی بررسی شد و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS به تجزیه و تحلیل کاربریها پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که پتانسیل های در محدوده پر شهر، 4106 هکتار می باشد که شامل کاربریهای حمل و نقل و انبارداری، مخروبه و متروکه، پادگان، ترمینال ها، صنایع، بافتهای یک طبقه و تخریبی می باشد. که از این مقدار 288 هکتار با قطعات یک طبقه اشتراک و همپوشانی دارد که کسر می گردد، بنابراین 3818 هکتار (معادل کل مساحت منطقه 9 شهر شیراز – وسیع ترین منطقه شهری شیراز) به عنوان پتانسیل توسعه در بافت پر شهری وجود دارد که بایستی برای توسعه آتی شهر از آنها استفاده کرد.

امروزه شهرها به مکان تمرکز فقر تبدیل شده اند. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر، ارزیابی فقر شهری در شهر جدید هشتگرد جهت برنامه ریزی بهتر برای ساماندهی، توانمندسازی و افزایش کیفیت زندگی و مکانی آن است. پژوهش حاضر از نوع کاربری و به روش توصیفی تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در شهر جدید هشتگرد 1732 بلوک معادل 9/85 درصد از طبقه خیلی فقیر و تعداد 141 بلوک معادل 7 درصد در زمره طبقه فقیر هستند. افزون بر این، طبقه متوسط متشکل از 112 بلوک معادل 6/5 درصد می باشد و همچنین تعداد 25 بلوک معادل 2/1 درصد طبقه مرفه و 6 بلوک معادل 3/0 درصد طبقه خیلی مرفه قرار دارند. پایگاه اقتصادی اجتماعی اکثریت جمعیت شهر جدید هشتگرد در زمره اقشار فقیر و تهیدست قرار دارند. چنانچه اقشار «خیلی فقیر (85 درصد) و فقیر (7 درصد)» مجموعاً 92 درصد این شهر را تشکیل می دهند و طبقه متوسط زوال یافته یا عملاً نابود شده است (5 درصد). طبقه مرفه و خیلی مرفه نیز 5/1 درصد شهر جدید هشتگرد را شامل شده اند. همین طور بین فقر و محدوده های مسکن اقشار کم درآمد رابطه مستقیمی وجود دارد چنانکه به ترتیب فقر در فازهای 7، 4، 3، 2 و 1 شهر جدید هشتگرد بیشترین فراوانی و تمرکز جغرافیایی را دارد.

ماهیت جغرافیایی ایران طوری است که همیشه مورد تهدید مخاطرات طبیعی قرار می گیرد. حوادث و بلایای طبیعی از مهم ترین دغدغه ها و نگرانی های زندگی بشر است. واحد های اداری به عنوان یکی از عناصر مهم شهری می تواند در مواقع بحرانی نقش مهمی در شهرها ایفا نمایند. از جمله به عنوان مدیریت، سازماندهی امور نجات، انبار داری، اسکان و پناهگاه های آسیب دیدگان از آن ها استفاده شود. پژوهش حاضر با توجه به اهمیت دانش مدیریت بحران و تأکید آن بر ساختمان های اداری در خصوص سنجش میزان آسیب پذیری این ساختمان ها در مواقع بحرانی تدوین شده است. در این پژوهش ساختمان های اداری شهر اصفهان شامل: مخابرات، آتش نشانی، اداره برق، شهرداری، آموزش و پرورش، شرکت گاز و ... مورد بررسی قرار گرفته اند. تاکنون در شهر اصفهان مطالعه ای در خصوص ارزیابی وضعیت ساختمان های اداری صورت نگرفته است و از یافته های پژوهش می توان برای ساماندهی و بهسازی ساختمان های اداری شهر اصفهان بهره جست. روش این پژوهش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است، ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که بر اساس ادبیات، پیشینه و اهداف تحقیق تنظیم شده است. در تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی AHP برای رتبه بندی ادارات استفاده شده است. از نرم افزار GIS نیز برای ترسیم نقشه ها بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که 7.9 درصد ادارات آسیب پذیری بسیار کم، 80.3 درصد آسیب پذیری کم، 10.1 درصد آسیب پذیری متوسط، 1.1 درصد آسیب پذیری زیاد و 6. درصد آسیب پذیری بسیار زیاد است. از میان ادارات مورد بررسی کمیته امداد و مدیریت شهرستان کم ترین آسیب پذیری و ساختمان قدیم شهرداری منطقه 3 بیشترین آسیب پذیری را دارا هستند.

مطالعات آمایش سرزمین در ایران سابقه ای بیش از هفت دهه برنامه ریزی را تجربه کرده است، ولی در رویکردی کلی هیچگاه به مرحلة اجرا گذاشته نشده و اراده ای جدی برای عملیاتی شدن آن تاکنون مشاهده نشده است. بنابراین، این پژوهش با توجه به اجرایی نشدن اکثر طرح های آمایشی استانی، با هدف شناسایی عوامل مؤثر در اجرایی شدن طرح های آمایش استانی (در استان تهران) انجام گرفته است. نوع پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای، و از نظر روش بررسی، توصیفی و تحلیلی با تکنیک دلفی بوده است. جمع آوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه انجام گرفت. تحلیل داده ها در این پژوهش با روش تأثیرات متقابل، و محاسبات پیچیدة ماتریس تأثیرات متقاطع با نرم افزار میک مک انجام گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد، عوامل مؤثر در رویکرد اجرای طرح آمایشی استان تهران شامل توجه به قطبیت سیاسی منطقه، قطب رشد بودن شهر تهران در این استان، و قرارگیری در کریدورهای شرق به غرب و شمال به جنوب، و لزوم تعامل استان با مناطق همجوار است. در نهایت، راهکارهای مناسب برای رفع موانع موجود و اجرای برنامه ریزی آمایشی در استان تهران پیشنهاد شد.

جاذبه ها و قابلیت های گردشگری، خصوصاً جاذبه های محیط طبیعی و اکوتوریستی از سرمایه های منحصر به فرد هر کشور و منطقه ای به شمار می روند که شناسایی، طبقه بندی و برنامه ریزی برای آن، جهت توسعه گردشگری و در نهایت توسعه منطقه دارای اهمیت بالایی می باشد. در این پژوهش با روشهای علمی و با استفاده از مدل های AHP, Swot و با کمک نرم افزار SPSS به شناسایی و اولویت بندی توان های محیطی شهر یاسوج در جهت برنامه ریزی توسعه گردشگری شهری پرداخته شده است. نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد شهر یاسوج می تواند سالیانه پذیرای جمع کثیری از گردشگران داخلی و خارجی باشد که این امر باعث اشتغال زایی و افزایش درآمد مردم و در نهایت باعث توسعه گردشگری می شود. با توجه به نتایج، وجود چشم انداز های زیبا و منحصر به فرد از جمله پارک های طبیعی و جنگلی در نواحی روستایی اطراف و در کنار رودخانه ها مانند پارک جنگلی یاسوج، تنگ مهریان، تنگ گنجه ای و غیره به عنوان نقاط قوت جهت برنامه ریزی توسعه توریسم شهر یاسوج، رتبه اول را به خود اختصاص داده است. نامناسب بودن و عدم کفایت تسهیلات بهداشتی نیز به عنوان نقطه ضعف، مهم ترین عامل در نظر گرفته شد. هم چنین کارشناسان، تخریب محیط زیست را مهمترین عامل تهدید جهت برنامه ریزی توریسم در منطقه، به حساب آوردند. افزایش توجه دولت به سرمایه گذاری در بخش گردشگری یاسوج نیز به عنوان فرصت جهت برنامه ریزی توسعه توریسم شهر یاسوج، رتبه اول را به خود اختصاص داده است. نتایج حاصل از AHP نشان داد معیار فاصله از مسیر ارتباطی اولویت اول و معیار ارتفاع اولویت آخر را در برنامه ریزی توریسم به خود اختصاص می دهد.    

در میان تمام چالش های موجود در مسیر توسعه پایدار شاید بتوان به صراحت گفت که دو مانع اصلی مطرح است، فقر و تخریب محیط زیست. این دو عامل علاوه بر این که تأثیر منفی بر دستیابی به توسعه پایدار می گذارند، دارای رابطه پیچیده ای هستند و به عنوان بحران جدی کشور را تهدید می کنند. باید توجه داشت که تخریب محیط زیست مسئله ای پیچیده است و سایر زمینه ها مانند فناوری های نوین، آداب و رسوم، برنامه ها و راهبردهای ملی، زمینه های تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و... نیز در این تخریب سهیم اند. لذا وجود تفکری نظام مند که تمام ابعاد مسئله را در بر گیرد و به آن توجه کند ضروری می نماید. تخریب محیط زیست و فقر هر دو از چالش های جهانی هستند که مشترکات بسیاری دارند اما اغلب به طور جداگانه مورد بررسی قرار می گیرند. محیط را نمی توان به حال خود رها کرد. انسان ها نه تنها نسبت به یکدیگر بلکه نسبت به محیط خود مسئولند. اگر به محیط آسیب نرسانیم مدت های طولانی پایدار خواهد بود. از این رو هدف پژوهش حاضر طراحی مدلی است که بتواند قواعد فقر روستایی و ناپایداری محیطی را تبیین کند. روش پژوهش حاضر به صورت پیمایشی می باشد و سعی شده که با استفاده از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری به طراحی مدلی از فقر و ناپایداری محیطی در مناطق روستایی اقدام گردد. جامعه آماری این تحقیق سرپرستان خانوارهای مناطق روستایی استان چهارمحال و بختیاری می باشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه ای به حجم 383 نفر از بین آن ها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردیده و با ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفته اند. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که فقر ناشی از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که به طور معنا داری به وجود آورنده فقر روستایی است. از سوی دیگر ناپایداری در روستا در متغیرهای آب، خاک، مرتع و درختان نمود بیشتری دارد. نتیجه پژوهش حاضر علاوه بر تبیین مسئله فقر روستایی و ناپایداری، حاکی از اثر مثبت و معنادار بین این دو متغیر است. فقرای روستایی با بهره برداری بیش از حد از امکانات طبیعی سبب ناپایداری بیشتر آن می شوند و این مسئله در گذر زمان منجر به نابودی منابع می گردد.

فضاهای سبز به عنوان جزئی از نظام عملکردی، واجد ارزش های اجتماعی و اکولوژیکی برای بافت مرکزی شهرها می باشند و مکان یابی صحیح آنها برای برخورداری از یک مرکز شهری سرزنده اهمیت بسیاری دارد. امروزه قابلیت روش های مختلف تصمیم گیری چندمعیاره از جمله فرایندهای تحلیل شبکه ای و سلسله مراتبی در حوزه مکان یابی به اثبات رسیده است. پژوهش حاضر، توسعه فضای سبز شهری را در مرکز شهر شیراز  با استفاده از سیستم پشتیبان تصمیم گیری متشکل از فرایند سه مرحله ای تحلیل سلسله مراتبی-شبکه ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی بررسی می کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که ترکیب دو فرایند تحلیل سلسله مراتبی-شبکه ای ضمن رفع مشکلات تحلیل سلسله مراتبی، مدل مناسبی را برای تعیین میزان اهمیت معیارها، بررسی قابلیت اراضی و انتخاب موقعیت مکانی بهینه فضای سبز برای مناطق شهری به ویژه بافت تاریخی که دچار کمبود اراضی وسیع و مناسب است، فراهم می آورد. این پژوهش می تواند در جهت تحقق توسعه پایدار شهری از طریق پایه گذاری شیوه های استاندارد تصمیم گیری در برنامه ریزی فضاهای سبز مورد استفاده قرارگیرد. 

مناطق شهری بسیاری به وسیله مخاطرات مرکب مورد تهدید قرار می گیرند که منجر به ایجاد آسیب های جدی به انسان ها ، ساختمان ها و زیر ساخت ها می گردد. این مسأله متأثر از تحولات مرتبط مانند شهرنشینی، ساخت و سازها در مناطق با آسیب پذیری بالا می باشد. مهمترین هدف در این مطالعه، توسعه رویکردی شاخص محور می باشد که بستری را برای ارزیابی آسیب پذیری در خصوص مخاطرات مرکب (حریق در پی زلزله )فراهم می نماید. مدل شاخص محور ارائه شده، بر اساس انتخاب مشخصات رتبه هایی می باشد که شاخص های آسیب پذیری کالبدی و انسانی را در محدوده مورد مطالعه مطرح می نماید. کاربرد مدل   PTVA [1] ، در محدوده ای از شهر شیراز می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده بر اساس نوع و هدف مطالعه با توجه به روش های آماری و مبتنی بر مشخصات ارزیابی ریسک کمی با استفاده از نرم افزارهای   HAZUS & GIS و تجزیه و تحلیل آسیب پذیری معیار محور ( RVI [2] ) می باشد، یافته ها در برآورد سطوح آسیب پذیری کالبدی و انسانی(تلفات) نهایی حاکی از این می باشد که 69 ساختمان با مساحتی برابر 47523.64متر مربع از محدوده مورد مطالعه دارای سطح ریسک گسترده و کامل می باشند. [1]- Papathoma Tsunami Vulnerability Assessment [2]- Relative Vulnerability Index (RVI)

توجه به رویکرد اجرایی آمایش سرزمین در کشور با رویکرد همه سونگر در چارچوب توسعه فضایی در سال های اخیر سبب شده که در برنامه های توسعه چهارم به بعد، جهت هماهنگی در امور عمرانی و توسعه ای بین استانی از دیدگاه آمایش سرزمین، ایجاد نهادهای هماهنگ کننده و تعیین وظایف آن ها در سطح فرااستانی مورد نظر قرار گیرد . با این مصوبه تکلیف و جایگاه مطالعات آمایشی استان های کشور در کلان مناطق مشخص شده و اقدامات منطقه ای پس از انجام مطالعات آمایش استان ها و توجه به رویکرد اجرایی آن ها محقق خواهد شد . براساس منطقه بندی آمایشی مصوب هیأت وزیران در سال 1389، جایگاه استان قم در منطقه البرز جنوبی و در کنار استان های تهران، البرز، قزوین، زنجان، مرکزی و سمنان قرارگرفته است. استان قم با توجه به موقعیت جغرافیایی خود در مجاورت استان تهران به عنوان یکی از پر تراکم ترین استان کشور از یکسو و قرار گرفتن در شمال استان اصفهان، از سوی دیگر می تواند هدف مناسبی برای زمینه سازی هماهنگی های بین استانی کلان منطقه البرز جنوبی یعنی مکانی برای جذب سرمایه گذاری های متمایل به این مناطق به ویژه تهران باشد. برای نیل به این مقصود عوامل مؤثر در رویکرد اجرایی برنامه ریزی فضایی استان قم به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار گرفت تا پرسش هایی که برای محقق مطرح شده پاسخ داده شود. در این مقاله با به کارگیری تکنیک دلفی برای گردآوری داده ها، با روش توصیفی – تحلیلی و از طریق تحلیل ماتریس تأثیرات متقاطع باکمک نرم افزار میک مک، عوامل کلیدی و اثرگذار در رویکرد اجرای طرح آمایشی استان قم مشخص شد. مهم ترین عوامل شناسایی شده عبارتند از: مرکزیت مذهبی – سیاسی قم، همجواری با پایتخت و نیز وجود مناطق کویری که ظرفیت بالایی جهت تبدیل شدن به عوامل کلیدی را داراست، همچنین پارامترها و متغیرهای مؤثری چون نقش تعاملات بین استانی، وجودمنطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و جایگاه استان درکریدور ارتباطی شرق به غرب کشور نیزبه کمک فنون یادشده شناسایی شدند که با توجه به میزان تأثیرگذاری آن ها بر اجرایی شدن برنامه ریزی فضایی در استان قم، راه کارهای مناسب برای رویکرد  اجرایی برنامه ریزی فضایی استان قم پیشنهاد شد.

پژوهش در زمینه مخاطرات طبیعی دارای سابقه ای غنی در علم جغرافیا است. در میان تمام مخاطرات طبیعی، زلزله یکی از جدی ترین آن ها است که زیان های عظیم اقتصادی و مرگ ومیر مردم را به بار می آورد. کشور ایران بر روی کمربند زلزله خیز آلپ هیمالیا واقع شده که یک منطقه مستعد زلزله است. از این رو زمین لرزه های مخرب عظیمی در گذشته در کشور ایران روی داده است. هدف اصلی از انجام این پژوهش تحلیل فضایی میزان خطر زلزله در سکونتگاه های شهری و روستایی استان گیلان است. در این راستا از تحلیل های فضایی در نرم افزار ArcGIS و تحلیل فاصله اقلیدسی استفاده شد. احتمال وقوع خطر زلزله در استان گیلان بر اساس فاصله از خطوط گسل های فعال و غیر فعّال تحلیل شد. نتایج نشان داد که72/40 درصد از مساحت استان گیلان در فاصله صفر تا 15 کیلومتری گسل های فعّال قرار دارد و همچنین 45/64 درصد از مساحت این استان در فاصله ای کمتر از هشت کیلومتر تا گسل های غیر فعال قرار دارند. تحلیل خطر زلزله در نقاط شهری استان گیلان براساس خطوط گسل فعّال حاکی از آن است که 18 نقطه شهری در پهنه با خطر بسیار بالای زلزله و 14 شهر در پهنه با خطر بالای زلزله قرار دارند. براساس مطالعات انجام شده 57/20 درصد از جمعیت نقاط شهری در پهنه با خطر بالای بسیار بالای زلزله (80 تا 100 درصد) ساکن هستند. تحلیل خطر وقوع زلزله در نقاط شهری استان گیلان براساس گسل های غیر فعّال حاکی از آن است که، 20 نقطه شهری با جمعیت نسبی 44/25 درصد در پهنه با خطر بسیار بالای زلزله ساکن هستند. مطالعات انجام شده در زمینه نقاط روستایی استان گیلان براساس گسل های فعّال نشان داد که از مجموع 2925 سکونتگاه روستایی، 1350 روستا با جمعیت نسبی 90/24 درصد در پهنه با خطر بسیار بالای زلزله ساکن هستند. تحلیل خطر زلزله در نقاط روستایی استان گیلان براساس فاصله از گسل های غیرفعّال نشان داد که 1679 روستا در پهنه با خطر بسیار بالای زلزله قرار دارند. در پایان پژوهش پیشنهاد هایی در راستای مقابله با خطر وقوع زلزله ارائه شد.

بررسی میزان آسایش اقلیمی و روزهای مناسب برای گردش در مناطق شهری، یکی از جنبه های برنامه ریزی موفق برای رشد صنعت گردشگری شهری می باشد. استان پهناور خوزستان با برخورداری از توان های بسیار بالای گردشگری و تنوع اقلیمی، می تواند به عنوان یکی از قطب های گردشگری کشور معرفی شود. در این پژوهش به بررسی تعداد روزهای توام با آسایش اقلیمی در استان خوزستان، با به کارگیری مدل دمای معادل فیزیولوژیک پرداخته شده است. برای این منظور ابتدا از داده های روزانه هواشناسی هشت ایستگاه ه مدید طی یک دوره ده ساله (2000-2009) میانگین گرفته شده است. چهار عنصر هواشناسی مورد نیاز برای این کار دمای هوای خشک، رطوبت نسبی، میزان ابرناکی و سرعت باد می باشد. شهرهای مورد پژوهش، شامل؛ آبادان، اهواز، بهبهان، دزفول، ایذه، مسجدسلیمان، رامهرمز  و شوشتر می باشد که با قرار دادن میانگین داده های شهرهای مذکور در نرم افزار ریمن روزهای مناسب برای گردش مشخص شده اند. طبق خروجی مدل (با در نظر گرفتن دوره های دارای تنش اندک سرمایی و گرمایی) شهر ایذه  با 168 روز بیش ترین تعداد روزهای توام با آسایش را در بین شهرها دارد. بعد از آن مسجدسلیمان با 139 روز، اهواز با 130 روز، شوشتر و آبادان با 128 روز، بهبهان با 124 روز، رامهرمز با 119 و دزفول با 116 به ترتیب در رده های بعد قرار  می گیرند. هم چنین نتایج نشان داده که در کل استان به طور متوسط از اوایل آذر تا اوایل فروردین آب و هوا برای گردش مناسب می باشد.

شهر کرج با وسعت 17.5 کیلو متر مربع دارای 785 هکتار بافت فرسوده می باشد که در نقاط مختلف شهر قرار گرفته اند. بافتهای مسئله دار در شهر کرج ارتباطی با مسایل مختلف اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی دارد. این بافت ها به علت فرسودگی دارای مشکلات زیادی است از جمله: جمعیت بالا،ریز دانه بودن اراضی قطعات مسکونی،نبود شبکه کارآمد و رفت و آمددر سطح محله ها و ریز پهنه ها،ساختار اجتماعی و فرهنگی نیمه سنتی و در حال گذارو نارسایی در فضاهای کاربری ها به گونه ای که علاوه بر کمبود،برخی کاربریها مزاحم یکدیگر می باشند. رواج بیکاری و مشاغل کاذب و غیر رسمی، بار تکفل بالا نسبت به میانگین های قوی و ضعف مالی ساکنان برای مشکلات در ساماندهی از جمله مشکلات اقتصادی و ریزدانگی، ناهنجاری و بی دوامی ساخت و سازها، را از جمله مشکلات این بافتها بر شمرد که عدم رعایت حقوق مالکیتی و حق اشرافیت، فقر اقتصادی ،سواد پایین و ... مشکلات اجتماعی و فرهنگی همانند سرقت،اعتیاد،جرم و جنایت را در بین خانوارها تشدید می نماید،همچنین کاربری های مزاحم و عدم توزیع و جانمایی مناسب کاربریها نظیر مدارس،مراکز بهداشت ،واحدهای خدماتی نظیر نانوایی و ... از جمله مشکلاتی است که آسیب های اجتماعی و فرهنگی را تشدید نموده است. هدف اصلی پژوهش شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری آسیب های اجتماعی در بافت فرسوده شهری می باشد. روش تحقیق در این مقاله با توجه به موضوع، اهداف و فرضیات تحقیق، به صورت توصیفی و تحلیلی می باشد. در این پژوهش، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 320 نفر برآورد و در انتخاب نمونه ها از روش نمونه-گیری تصادفی استفاده شده است. اطلاعات و داده ها با بهره گیری از نرم افزار Spss ,Excel در قالب آزمون های آماری ضریب همبستگی کای اسکوئر، فی -کرامر و پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.نتایج نشان می دهد ویزگی های فردی و اجتماعی ساکنان و وضعیت کالبدی بافت فرسوده شهری با میزان آسیب های اجتماعی رابطه دارد. یافته های حاصل از تحقیق و آزمون فرضیه های مورد نظر نشان دهنده رابطه مستقیم و مثبت میان فرسودگی بافت شهری و میزان آسیب های اجتماعی در بافتهای فرسوده کرج می باشد. همچنین باتوجه به شناخت حاصل آمده در تحقیق باید گفت که فقر اقتصادی ساکنان در بافت فرسوده شهری کرج به عنوان عاملی است که در وقوع و میزان بالای آسیب های اجتماعی مؤثر می باشد.

امنیت، احساس آرامش و اطمینان از عدم تعرض به جان، مال و سایر حقوق انسان است. این ارزش انحصاری، یکی از ضرورت های زندگی فردی و اجتماعی است. به دنبال افزایش جمعیت و گسترش شتابان شهرنشینی و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ناشی از آن ، ناهنجاری های اجتماعی در شهرها به طور سرسام آوری افزایش یافته است. هدف این پژوهش تحلیل احساس امنیت در شهروندان شهر جدید هشتگرد به منظور سنجش میزان ایمنی شهر و آگاهی یافتن سیاست گذاران، تصمیم سازان و تصمیم گیران از این مساله می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 567 نفر محاسبه شده است. شیوه نمونه گیری در این تحقیق روش نمونه گیری تصادفی و خوشه ای و ابزارگردآوری اطلاعات از طریق پرسش نامه محقق ساخته بود. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که میان دو متغیر جنس با میزان احساس امنیت رابطه معنی داری وجود دارد. چنانچه زنان نسبت به مردان در شهر جدید هشتگرد احساس امنیت کمتری دارند. تفاوت معنا داری بین گروه های سنی و احساس امنیت و همچنین میزان درآمد ماهیانه خانوار و احساس امنیت در شهر جدید هشگرد وجود دارد. بنابراین محله های دارای پایگاه اجتماعی و اقتصادی پایین و همچنین گروه های آسیب پذیر از جمله زنان و کودکان در شهر جدید هشتگرد از میزان احساس امنیت پایین تری برخوردار هستند.