رکسانا فکری

فرآیند توسعه خانواده محصول که با ایجاد گروهی از محصولات مرتبط با هم، با اجزاء ثابت و بخشی با اجزاء متفاوت در هر محصول تجلی می یابد، پاسخی به نیازهای متنوع بازار و گروه های مختلف مشتری می باشد. این فرایند، همواره با ریسک هایی مواجه است و معمولاً عدم شناخت ریسک های مسبب و روابط مابین آنها همچنین فرض مستقل بودن هر ریسک منجر به کاهش اثر بخشی اقدامات مدیریت ریسک و انحراف از دستیابی به نتایج مورد انتظار می گردد. این تحقیق ضمن تعیین مراحل این فرایند و شناخت ابعاد محیط بیرون و درون در هر مرحله با استفاده از تجربیات 18 خبره در صنایع خودروسازی، ریسک های فرایند توسعه خانواده محصول را با کمک نظریه داده بنیاد احصاء نموده است. روش مدل سازی معادلات ساختاری برای تعیین روابط متقابل بین ریسک ها و یافتن ریسک های مسبب استفاده و نتیجه حاصل از مطالعات و محاسبات صورت گرفته منجر به شناخت ریسک های نیاز، الزامات، عملکرد، طراحی، برنامه ریزی، ساخت/برون سپاری و مالی گردید. همچنین ریسک های خوشه بندی مشتریان، مدولاریتی و ریسک فنی مشخصات طراحی قطعات برای اولین بار مختص این فرایند شناسایی گردیدند. نتایج نشان می دهد که مدیریت ریسک در مراحل ابتدایی، منجر به احتمال بروز کمتر ریسک های مراحل پایانی می گردد. برای مواجهه اثربخش با ریسک هدف بطور مثال ریسک مالی، می بایست ریسک های تاثیرگذار بر آن یعنی ریسک های برنامه ریزی و ساخت/ برون سپاری را مدیریت نمود. مدیران اجرایی می توانند با تمرکز بر کنترل ریسک هایی که بعنوان علت ریشه ای، ریسک هدف عمل می نمایند، به موفقیت بیشتری دست یافته و با اطمینان بیشتری به پیش روند.

بسیاری از روش های ناب منتسب به بخش تولیدی هستند که در آن یک محصول ملموس وجود دارد. بنابراین، مفاهیم و روش های ناب قبل از استفاده در فرآیندهای خدماتی باید ارزیابی مجدد شوند. به کارگیری اصول تفکر ناب در سازمان های خدماتی، از طریق کاهش اتلاف ها، بستر مناسبی را برای افزایش بهره وری در این سازمان ها ایجاد می کند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد خدمت ناب برای ارتقای بهره وری خدمات، با بهره گیری از متدولوژی نظریه داده بنیاد است. برای استخراج داده ها با استفاده از نظریه داده بنیاد، از دو منبع استفاده شد: مرور ادبیات موجود در زمینه خدمت ناب و مصاحبه با 32 نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر در زمینه خدمت ناب و خبرگان این حوزه در صنایع خدماتی مطرح کشور. پس از کدگذاری داده ها بر اساس رویکرد نظریه داده بنیاد استراوس و کوربین، 30 مفهوم و 7 مقوله استخراج گردید. حاصل کار شناسایی ابعاد خدمت ناب به همراه عوامل فرعی پشتیبان است. در این مطالعه برای اولین بار است که ابعاد خدمت ناب و شاخص های آن شناسایی شده اند. نتایج نشان می دهد که فاکتورهای نیروی کار، مشتری، مدیریت، سیستم اطلاعات، بهبود مستمر، فن آوری و مدیریت عملیات می توانند باعث ارائه خدمت ناب شده و به عنوان ابعاد خدمت ناب در نظر گرفته شوند. به کارگیری این فاکتورها در سازمان های خدماتی می تواند به مدیران این واحدها کمک کند تا مدیریت خدمات را هرچه ناب تر یعنی با اتلاف ها و هزینه های کمتر و درنتیجه آن با بهره وری بالاتر به انجام رسانند.

هدف این پژوهش ارائه مدلی مبتنی بر بررسی روابط بین سه متغیر شاخص های عملکرد کارکنان، خطاهای انسانی و روش های ارزیابی کارکنان با توجه به نقش میانجی روش ها در صنایع پالایش نفت است. هدف کاربردی، از حیث اجرا توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری مدل اصلی، کارکنان رسمی صنایع پالایش1050 نفر بودند که با جدول مورگان 281 نفر و مدل همتا220 نفر که از میان آن ها 140 نفر با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با سه پرسش نامه محقق ساخته انجام شد. روایی آن ها با تأیید خبرگان و پایایی آن ها از طریق آلفای کرونباخ و مدل همتا سنجش شد. از نرم افزار spss و معادلات ساختاری و لیزرل برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته های هر دو مدل نشان می دهد با سطح خطای 05/0 رابطه بین هر سه متغیر شاخص های عملکرد و روش ها و خطاها معنی دار و روش های ارزیابی بین شاخص های عملکرد و خطاهای انسانی با ضریب غیرمستقیم میانجی گری می کند.

ارزیابی راهبردی در سازمان، به عنوان یکی از وظایف مهم و اساسی مدیریت و یکی از اولین و اساسی ترین بخش های برنامه ریزی راهبردی به شمار می رود. در عصر دانش محور امروز، سازمان هایی موفق ترند که راهبردهای جدید مبتنی بر مزیت های رقابتی را به سرعت اجرا کنند و با شناخت محیط و مشتریان، فرایندها و عملیات خود را بهبود بخشند. دانشگاه نیز به عنوان یک نهاد مهم در راستای آموزش، توسعه و تأمین منابع انسانی باید رقابتی بماند تا بتواند تقاضای مشتریان خود فراهم نماید. لذا، میل به بقا در این محیط رقابتی، برای دانشگاه باز – که در آن به جنبه کاهش موانع زمانی و مکانی برای آموزش و بهره گیری از روش های نوین مبتنی بر فناوری اطلاعات بیشتر از سایر جنبه ها توجه می شود- آنان را از روی آوردن به مدیریت و برنامه ریزی راهبردی برای افزایش قابلیت انطباق با محیط متغیر امروزی و توانایی و پاسخگویی و جلب رضایت مشتریان ناگزیر ساخته است. یکی از مدل های راهبردی بسیار توانا در این زمینه، مدل کارت امتیازی متوازن است که در آن تمام جنبه های مختلف یک سازمان به طور متعادل پرداخته می شود. لذا در این پژوهش با به کارگیری نقاط قوت این مدل در مدیریت راهبردی ارزیابی عملکرد، مدل بومی شده کارت امتیازی متوازن در دانشگاه های باز ارائه و به طور موردی در دانشگاه پیام نور- به عنوان بزرگترین دانشگاه باز در ایران- به کار گرفته شده است. نتایج این پژوهش علاوه بر اینکه می تواند به طور کاربردی برای برنامه ریزی راهبردی و ارزیابی عملکرد دانشگاه های باز و همچنین دانشگاه های مبتنی بر روش های آموزش از راه دور به کار گرفته شود در توسعه مدل کارت امتیازی متوازن در بخش دانشگاهی نیز موثر است.

در قرن بیست و یکم، تغییر، باثبات ترین مشخصه ای است که می توان برای دنیای کسب و کار معرفی کرد؛ این مشخصه، ناشی از نوآوری های فناوری و نیازهای در حال تغییر مشتریان است، سازمان ها را به سمت چالش های جدیدی هدایت می کند و بی توجهی به آن، بقا و موفقیت سازمان ها را به طور فزاینده ای تهدید می کند. براین اساس، بسیاری از سازمان ها در اولویت های کسب وکار و دیدگاه های راهبردی خود، تجدیدنظر کرده و بر سازگاری با تغییرات محیط کسب وکار و پاسخ سریع به نیازهای بازار و مشتری، از طریق روش های جدید همکاری تأکید می کنند. این رویکرد، چابکی نام دارد. در محیط پرآشوب و به شدت متغیر کنونی، چابکی، مسأله ای حیاتی و از مهم ترین فاکتورهای بقا و پیشرفت سازمان هاست. سازمان های خدماتی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. این سازمان ها فقط خدمات خود را به فروش نمی رسانند، بلکه راه حل های برآوردن نیازهای واقعی مشتریان را هم به فروش می رسانند. آنها معتقدند خدمات شان کامل نیست و به منظور غنی سازی ارزش های دریافتی مشتریان از خدمت و ایجاد ارزش افزوده برای آنها، سعی در غنی سازی محصول خود دارند. این مسأله سبب دسترس ناپذیر شدن موقعیت سازمان های چابک برای رقبا می شود. از این رو پژوهش حاضر، به دنبال الگویی برای چابک سازی زنجیره تأمین خدمات پس از فروش خودرو سنگین با استفاده از روش نگاشت مفهومی است. در همین راستا، ابتدا مبانی نظری و پیشینه پژوهش، بررسی و شاخص های دستیابی به چابکی در زنجیره تأمین سازمان های خدماتی، شناسایی شد. سپس با استفاده از تحلیل عاملی از میان شاخص های شناسایی شده، عوامل اصلی چابک سازی زنجیره تأمین سازمان های خدماتی، شناسایی و الگویی مفهومی به وسیله الگو سازی معادلات ساختاری تدوین شد. با به کارگیری این الگو، مدیران واحدهای خدماتی می توانند قدرت پاسخ گویی ارائه خدمات را افزایش داده و سهم بیشتری از بازارهای رقابتی را در اختیار بگیرند.

فناوری اطلاعات سازمانها اغلب به دلیل عدم شناخت صحیح و به هنگام مشکلات، و عدم اقدام به موقع برای رفع آنها، دارای معوقه هایی هستند که به کاهش کیفیت تصمیم گیری و در نتیجه عدم بهره وری بهینه از منابع منجر می شود. از طرف دیگر فلسفه ناب نگرشی سودمند است که در آن تلاش می شود اتلاف به حداقل برسد و حداکثر بهره وری از تسهیلات، منابع انسانی و سرمایه به دست آید. تئوری ناب هنگامی که برای اطلاعات، سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات سازمان به کار رود، بهره وری سازمان را با حذف ضایعات در مدیریت فناوری اطلاعات، ارتقا می بخشد. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی تأثیر ناب بودن بر بهره وری فناوری اطلاعات در حوزه بانکداری است. که از لحاظ روش، توصیفی و پیمایشی و با هدف کاربردی انجام می پذیرد. جامعه آماری این تحقیق شامل کارشناسان بخش فناوری اطلاعاتِ صنعت بانکداری سراسر کشوراست، که از جامعه ای متشکل از260 نفر با استفاده از روش کرجسی و مورگان، نمونه ای 156 نفره برای پاسخ گویی به پرسشنامه های مطرح شده انتخاب گردیده است. پس از تحلیل اطلاعات با روش تحلیل عاملی تأییدی و ارائه نتایج، میزان تأثیر عوامل مؤثر بر ناب سازی در روند ارتقای اجزای فناوری اطلاعات مثبت و مؤثر ارزیابی شد و در این میان طراحی مناسب فرایندهای اطلاعاتی به عنوان مهمترین عامل مؤثر بر ناب بودن فناوری اطلاعات شناخته شد.

با وجود توسعه شایسته سوابق علمی و تجربی مدیریت دانش، همچنان تعداد زیادی از سازمان ها و صنایع، در عملیاتی ساختن موفق و یا بهره برداری اثربخش آن ناکام مانده اند. از جمله مهم ترین نواقص و کمبودهای روش شناسی، ترجمان نامناسب از ابعاد کلیدی مدیریت دانش و نبود یک رویکرد کل گرای کمی و کیفی در سنجش مدیریت دانش سازمانی است. این مقاله به دنبال سنجش مدیریت دانش سازمانی با رویکرد جایزه جهانی MAKEدر محیط فازی است. در این راستا با مرور مبانی نظری جایزه جهانیMAKE و با بهره گیری از خبرگی مدیران و کارشناسان دانشکار سازمانی در قالب روش تاپسیس فازی به سنجش معیارهای مدیریت دانش سازمانی پرداخته شد. نتایج حاصل از مطالعه موردی مقاله حاضر، گواه این مهم است که روش شناسی پیشنهادی سنجش مدیریت دانش سازمانی، میزان انحراف از هدف کمی پیش بینی مورد نظر در هر معیار و در نهایت شاخص مدیریت دانش سازمانی را تحلیل و تصمیم سازی های مورد نیاز را برای کنترل رفتاری و محتوایی و تصمیم گیری راهبردی در اختیار قرار می دهد.

در سال های اخیر، شرایط کشور به گونه ای تغییر کرده است که ملت ما در مقابل یک فشار جهانی قرار دارد و نیاز به حرکتی عظیم و پیشرفتی جهشی در اقتصاد دارد. دشمنانی در مقابل ما وجود دارند که می خواهند با فشار اقتصادی و با تحریم و ... سلطه اهریمنی شان را به کشور بازگردانند. در این شرایط بحرانی، اقتصاد مقاومتی برای جهشی در پیشرفت و مقابله با فشارهای اقتصادی و تحریم کشورهای سلطه طلب توسط مقام معظم رهبری مطرح گردید. در تعریف اقتصاد مقاومتی، تشخیص حوزه های اعمال فشار سایر کشورها و تلاش برای کنترل و کم اثر کردن این فشارها و در شرایط آرمانی تبدیل تهدیدها به فرصت ها بیان شده است. از سوی دیگر چابکی را توانایی سازمان برای پوشش فرصت های جدید برای مزیت رقابتی، تحت کنترل درآوردن اطلاعات، دارایی ها و ارتباطات موجود برای تصاحب این فرصت ها و انطباق با تغییرات ناگهانی شرایط کسب وکار دانسته اند. در این مقاله، پس از مرور ادبیات اقتصاد مقاومتی و چابکی، به بررسی ضرورت چابک سازی سازمان ها برای دستیابی به سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی پرداخته شده و با توجه به ادبیات اقتصاد مقاومتی و چابکی، ابعاد اقتصاد مقاومتی چابک پیشنهاد گردیده است. پس از بررسی های انجام شده برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی چابک، مدل مفهومی اقتصاد مقاومتی چابک پیشنهاد گردید که براساس آن می توان با چابک سازی سازمان به اقتصاد مقاومتی چابک دست یافت

در طی سال های اخیر، دانشگاه پیام نور به عنوان بزرگترین دانشگاه باز و از راه دور کشور توانسته است که گام های زیادی را در عرصه آموزش و توسعه منابع انسانی بردارد. به منظور ارتقای شاخص های مطرح برای توسعه این دانشگاه و همچنین بهبود برنامه ریزی های آتی، ارزیابی عملکرد این دانشگاه، امری ضروری است. هدف اصلی این مقاله، شناسایی و اولویت بندی شاخص های ارزیابی عملکرد دانشگاه مذکور است که با بهره گیری از روش تحقیق پیمایشی و با استفاده از روش کارت امتیازی متوازن تحقق می یابد. این ارزیابی روی پاسخ های حاصل از پرسشنامه توزیع شده بین 42 نفر از اعضای جامعه آماری مورد مطالعه، یعنی مدیران ستادی و صف این دانشگاه، صورت می پذیرد. نتایج حاصل از این تحقیق مؤید آن است که شاخص های مربوط به میزان اشتغال دانش آموختگان، میزان اعتبارات جذب شده از بودجه سالانه دولت، نسبت فرآیندهای آموزش الکترونیک به کل فرآیندها و میزان استفاده از فنّاوری اطلاعات در انجام فرآیندها، بیشترین اولویت را دارند.