سید محمدکاظم واعظ موسوی

سطح هدایت الکتریکی پوست (سهاپ) و شدت ضربان قلب در پژوهش های فیزیولوژی روانی ورزش به عنوان شاخص های انگیختگی و گوش به زنگی به کار رفته و روایی آن ها نیز در مهارت هایی نشان داده شده است که بار شناختی قابل توجهی دارند. با این حال، نیمرخ تغییرات این دو مقیاس در مهارت حرکتی شدیدی که بار شناختی اندکی دارد، مانند سرویس چکشی والیبال، روشن نیست. در پژوهش حاضر ضربان قلب و سطح هدایت الکتریکی پوست 15 والیبالیست ماهر و 16 والیبالیست مبتدی در حین اجرای خود-آغاز و خود-آهنگ 10 سرویس چکشی والیبال، به طور مستمر ثبت شد. الگوهای ضربان قلب و سهاپ، پنج ثانیه پیش از سرویس، در گروه های ماهر و مبتدی، و همچنین بین سرویس های خوب و بد گروه ماهر از طریق آنالیز واریانس یک راهه و آنالیز واریانس با سنجش های تکراری مقایسه شد. نتایج نشان داد سهاپ و ضربان قلب در گروه ماهر بالاتر بود. ضربان قلب و سهاپ گروه ماهر در سرویس های خوب بیشتر از سرویس های بد بود. نتایج این پژوهش با یافته های پیشین مقایسه شده و در چارچوب فرضیه های مربوطه مورد بحث قرار گرفته است.

هدف پژوهش حاضر، تعیین مکان اثر انگیختگی و فعال سازی در مراحل پردازش اطلاعات بود. 30 دانشجوی دختر غیر ورزشکار، به طور داوطلبانه در این پژوهش شرکت نمودند. شرکت کنندگان تکلیف تحلیل زمان واکنش را که توسط دستگاه ثبت عملکرد وینا ارائه می شد، اجرا نمودند، و فعالیت الکتریکی پوست آنها توسط دستگاه بیودرم یو.اف.آ به طور همزمان ثبت می شد. با کسر سطح هدایت الکتریکی در حال استراحت از سطح آن در هنگام فعالیت، فعال سازی وابسته به تکلیف برای هر شرکت کننده محاسبه شد. زمان هر مرحله از مراحل پردازش نیز ثبت شد. تحلیل رگرسیون خطی ساده نشان داد که فعال سازی با مدّت مرحلة شناسایی محرک و انتخاب پاسخ همبستگی ندارد؛ اما، با افزایش فعال سازی، مدّت مرحلة برنامه ریزی پاسخ کاهش یافت. به طور کل نتایج پژوهش حاضر نشان داد که مکان اثر فعال سازی بر مراحل پردازش اطلاعات، مرحلة برنامه ریزی پاسخ می باشد.

حرکات در الگوی درون مرحله باثبات تر از الگوی برون مرحله اجرا می شوند، با وجود این اخیراً برخی شواهد نشان داده اند که ثبات الگوهای حرکتی برون مرحله تحت تأثیر سطح تبحر ورزشکاران قرار می گیرد؛ بنابراین، هدف تحقیق حاضر بررسی اثر سطح تبحر ورزشکاران بر ثبات حرکات هماهنگ دو عضوی است. از عملکرد 30 ورزشکار مبتدی و ماهر رشتة ایروبیک پیشرفته هنگام اجرای دو الگوی حرکتی درون مرحله و برون مرحله منتخب با استفاده از شش دوربین و فرکانس 100 هرتز به طور سه بعدی فیلم برداری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار مت لب پردازش و سپس تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل واریانس دو عاملی در سطح (05/0 α ≤) نشان داد ثبات اجرای الگوی حرکت درون مرحله در هر دو گروه یکسان است. همچنین در افراد مبتدی، اجرای حرکت در الگوی درون مرحله باثبات تر از برون مرحله است، اما ورزشکاران ماهر الگوهای حرکتی درون مرحله و برون مرحله را با ثبات یکسان اجرا می کنند. نتایج در چارچوب اثر تمرین بر کسب تبحر در اجرای حرکات برون مرحله بحث شده است.

در مطالعاتی که تاکنون پژوهشگران کنترل حرکتی انجام داده اند حرکات دست در ترسیم و نوشتن از جنبه های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر بازآزمایی قوانین پیشنهاد شده گودنو و لوین است که بر نظریه سلسله مراتبی در کنترل حرکت مبتنی است. به این منظور 103 نفر شرکت کننده در تحقیق در پنج گروه سنی (شامل چهار گروه کودکان و یک گروه بزرگسال) قرار گرفتند. همه شرکت کنندگان در تحقیق راست دست بودند. به هر شرکت کننده پانزده طرح ارائه شد. هریک از شرکت کنندگان برای ترسیم هر طرح فرصت کافی را در اختیار داشتند. آزمونگر هم زمان با ترسیم شرکت کنندگان مسیر حرکت دست و توالی ضربات قلم آنان را ثبت می کرد. سپس طرح هایی که با توجه به شکل های اصلی به طور صحیح ترسیم شده بود از نظر قوانین مندرج در مدل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از هفت اصل پیشنهاد شده در مدل به عنوان قوانین حرکت دست دو اصل نخست مربوط به انتخاب نقطه شروع حرکت دو اصل بعدی مربوط به ترتیب ضربات قلم و سه اصل آخر مربوط به انتخاب جهت حرکت در ادامه ترسیم شکل ها بود. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش از وجود تفاوت معنادار بین فراوانی مشاهده شده با فراوانی مورد انتظار در انتخاب جهت حرکت و مسیر حرکت در چهار گروه سنی کودکان وگروه بزرگسال در سطح 01/0 حکایت می کرد که نشانگر عدم همخوانی نتایج با اصول مندرج در مدل گودنو و لوین است. همچنین در گروه بزرگسال در ارتباط با انتخاب نقطه شروع و جهت حرکت در ترسیم با انتخاب آن در یک تکلیف حرکتی نتایج مربوط به محاسبه ضریب همبستگی به روش تاوکندال برابر با 62/0 نشان دهنده همبستگی مثبت در اجرای دو تکلیف بود. جمع بندی کلی از نتایج نشان می دهد الگوی حرکت دست تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله تفاوت ظاهری علائم جهت نوشتن (از چپ به راست یا از راست به چپ یا حتی از بالا به پایین) و شکل های ترسیمی قرار دارد.

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر تمرین حافظه کاری بر توجه و ظرفیت حافظه کاری کاراته کاران بود. از بین کاراته کاران ماهر استان البرز 24 نفر از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند و پیش آزمون توجه و ظرفیت حافظه کاری را انجام دادند. سپس شرکت کنندگان گروه آزمایش به مدت 25 جلسه تمرین های حافظه کاری را انجام دادند و در پایان، هر دو گروه در پس آزمون توجه و ظرفیت حافظه کاری شرکت کردند. ابزار جمع آوری اطلاعات، آزمون حافظه کاری عددی و فضایی، آزمون مهارت توجه بر اساس جدول سیاه و قرمز، و نرم افزار تمرین حافظه کاری بود. تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد تمرین حافظه کاری سبب افزایش ظرفیت حافظه کاری و توجه کاراته کاران گروه آزمایش شده است. بطورکلی بالا بودن ظرفیت حافظه کاری بر متغیرهای روان شناختی درگیر با عملکرد اثر مثبت گذارده و در نهایت آن را بهبود می دهد. لذا تمرین های حافظه کاری برای افزایش پاسخ های مناسب کاراته کاران در موقعیت های پر فشار مفید است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی پرسش نامه سلامت روان (38 سؤالی) در ورزشکاران نخبه بود. نمونه ای با حجم 385 نفر (285 مرد و 100 نفر زن) به روش تصادفی خوشه ای از بین جمعیت ورزشکاران نخبه انتخاب شدند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی، یک ساختار دو عاملی به دست آمد که 06/45 درصد از واریانس را تبیین می کند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان داد ساختار دو عاملی سلامت روان (شامل درماندگی روان شناختی و بهزیستی روان شناختی) از برازش خوبی برخوردار است. برای محاسبه روایی هم گرا و واگرا، از مقیاس ملی سلامت روان استفاده شد. روایی همگرای (58/0 تا 78/0) بعد درماندگی روان شناختی با استفاده از خرده مقیاس های منفی، و روایی واگرای آن (76/0- تا 77/0-) با استفاده از خرده مقیاس های مثبت مقیاس ملی سلامت روان تأیید شد. روایی همگرا (82/0 تا 84/0) و واگرای (57/0- تا 77/0-) بعد بهزیستی نیز مورد تأیید قرار گرفت. سنجش پایایی مقیاس با استفاده از روش های همسانی درونی (83/0) و بازآزمایی در فاصله 21 روز برابر با 81/0 بود که نشان داد پرسش نامه سلامت روان از ضرایب پایایی مناسبی برخوردار است. یافته های دیگر این پژوهش نشان دادند که ورزشکاران مرد نسبت به ورزشکاران زن، میانگین نمره درماندگی روان شناختی کمتر و میانگین نمره بهزیستی روان شناختی بیشتری دارند. در مجموع، این مطالعه نشان می دهد که پرسش نامه سلامت روان بعد از حذف 7 سؤال با داشتن ضرایب پایایی و روایی رضایت بخش، ابزاری مناسب برای سنجش درماندگی و بهزیستی روان شناختی در ورزشکاران است.

نظر به اهمیت پایبندی به تمرین، هدف این پژوهش بررسی اثر یادگیری مشارکتی بر پایبندی با تأکید بر نقش واسطه ای لذت و خود-کارآمدی ورزشی بود. نمونه آماری 42 دانش آموز پسر مقطع راهنمایی بودند که در دو گروه (مشارکتی:20تن، مرسوم:22تن) 21جلسه تمرین کردند. پیش و پس از مداخلات، خود-کارآمدی و لذت آزمودنی ها بررسی شد. پایبندی نیز بر اساس نتایج حضوروغیابشان ارزیابی گردید. خود-کارآمدی پس از مداخله در گروه مشارکتی به صورت معناداری افزایش یافت، اما لذت هیچ یک از گروه ها تغییر معناداری نکرده بود. بررسی تفاوت های درون گروهی تغییرات خود-کارآمدی و لذت از ورزش نشان داد که در گروه مرسوم در هر دو متغیر، تفاوتی معنادار وجود داشت، درحالی-که در گروه مشارکتی این تفاوت مشاهده نشد. بیشتر بودن میزان پایبندی گروه مشارکتی نسبت به گروه مرسوم، به دلیل تعداد کم نمونه، معنادار نبود. به نظر می رسد یادگیری مشارکتی با افزایشِ همگنِ خود-کارآمدی و جلوگیری از ایجاد تفاوت درون گروهیِ لذت بتواند پایبندی را افزایش دهد.

هدف از انجام این پژوهش، تعیین اثر اضطراب در موقعیت قابل پیش بینی و غیرقابل پیش بینی بر کنترل تعادل افراد ورزشکار و غیر ورزشکار بود. تعداد 48 نفر (24 ورزشکار و 24 غیرورزشکار، با میانگین سنی±27/22 سال، به صورت داوطلبانه در دسترس روی دستگاه صفحه نیرو ایستادند. به-منظور ایجاد اضطراب، صوتی با شدت 80 دسی بل به صورت قابل پیش بینی و غیرقابل پیش بینی، با ترتیب متوازن، از طریق گوشی به هردو گوش افراد پخش شد. سطح اضطراب به وسیله دستگاه قابل حمل سنجش هدایت الکتریکی پوست ثبت شد. تعادل، ناحیه نوسان و واریانس توزیع موقعیت نقاط مرکز فشار در راستای محورهای مختصات افقی و عمودی اندازه گیری و با استفاده از آزمون تحلیل واریانس دوطرفه تحلیل شد. یافته های پژوهش افزایش معناداری را در ناحیه نوسان بر اثر هر دو نوع اضطراب قابل پیش بینی و غیرقابل پیش بینی در گروه غیرورزشکاران نشان داد اما در گروه ورزشکاران افزایش معنادار نبود. بر پایه یافته های پژوهش، اضطراب بر میزان نوسانات بدن اثرگذار است و این اثر بر غیر ورزشکاران بیشتر است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس فراشناخت کاربردی در فعالیت بدنی ورزشکاران زن و مرد بود. نمونه های پژوهش شامل 315 ورزشکار زن و مرد از هشت باشگاه ورزشی شهرستان جهرم بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. تحلیل عاملی نشان دهنده وجود سه عامل سازة دانش اعلانی، رویه ای، و مشروط بود که 48/66 درصد از واریانس فراشناخت را تبیین می کرد. تفاوت های مربوط به جنسیت، و انواع فعالیت ورزشی معنادار بود. به علاوه، سازه های فراشناخت کاربردی در فعالیت بدنی با برخی عامل های پرسش نامة فراشناخت-30، پرسش نامة خودنظم دهی، و پرسش نامة جهت گیری هدف ورزشی همبستگی نشان داد. ﺿﺮاﯾﺐ پایایی همسانی درونی، از طریق آلفای کرونباخ برای 10 ماده و سه عامل در کل پرسش نامة فراشناخت کاربردی در فعالیت بدنی (89/0)، و نیز از طریق دونیمه سازی (88/0) رضایت بخش بود. نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان دهنده کفایت قابل توجه مقیاس فراشناخت کاربردی در حوزه فعالیت بدنی و ورزشی بود.

توجه کانونی پدیده اصلی مورد  مطالعه تحقیق حاضر است . سئوال اصلی تحقیق این بود که آی پیش از شروع تمرین وجود سطح مشخصی از توجه کانونی برای پیشرفت در مهارت تیراندازی ضروری است؟ به همین جهت داوطلبان یادگیری مهارت تیراندازی با تفنگ بادی(48 نفر سن=22-19 سال) پس از شرکت در یک آزمون توجه کانونی که با استفاده از دستگاه الکترونیکی سنجش توجه انجام شد در یک دوره 15 جلسه ای تمرین تیراندازی شرکت کردند . در پایان از آنان آزمون یادداری تیراندازی به عمل آمد. پردازش آماری نشان داد که همبستگی معنی داری بین نمره توجه کانونی و نمره آزمون یادداری وجود ندارد یعنی برخورداری از سطح بالاتری از توجه کانونی الزاما با پیشرفت در تیراندازی همراه نیست. نظرات مربوط مورد بحث قرار گرفته و ایده های مشخص برخاسته از تحقیق ذکر شده اند.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین رابطة بین سطح هوشبهر با عوامل آمادگی دانش آموزان کم توان ذهنی بود. روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است که در آن تعداد 355 دانش آموز کم توان ذهنی (160 پسر و 195 دختر) در دامنة سنی 22-16 سال، از بین کلیة دانش آموزان کم توان ذهنی مدارس دارای مقاطع پیش حرفه ای و حرفه ای شهر تهران (1663 نفر) انتخاب شدند. برای اندازه گیری عوامل آمادگی جسمانی از مجموعه آزمون یوروفیت ویژه استفاده شد. سطح هوشبهر و سوابق پزشکی دانش آموزان نیز از پرونده های تحصیلی، مشاوره، و سلامت آنان استخراج شد. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد که به جز انعطاف پذیری، بین سطوح هوشبهر با سایر عوامل آمادگی جسمانی در دانش آموزان کم توان ذهنی ارتباط معنا داری وجود دارد؛ بدین معنا که دانش آموزانی که سطح هوشبهر بالاتری دارند از تعادل، استقامت عضلانی، قدرت، سرعت، و استقامت قلبی تنفسی بالاتری برخوردارند. پیشنهاد می شود در آموزش هر نوع فعالیت بدنی و ورزشی، و همچنین در طراحی برنامه های تمرینی، توانمندی های افراد در سطوح مختلف هوشبهر مورد توجه قرار گیرد.

در پژوهش حاضر با هدف ساخت و تعیین ویژگی های روان سنجی مقیاس موفقیت ورزشی، ضمن بهره گیری از زیربنای نظری گسترده و اظهار نظر متخصصان، پیش نویس 38 سؤالی اولیه روی 305 (205 مرد و 100 زن) ورزشکار نخبه که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده بودند اجرا شد. برای سنجش روایی سازه از تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس استفاده شد. در نهایت، 29 سؤال که با کل سؤالات آزمون همبستگی مثبت داشتند و حتی المقدور روی یک عامل دارای بار عاملی بالاتر از 35/0 بودند برای مقیاس نهایی انتخاب شدند. برایناساس، یک ساختار شش عاملی شامل: مؤلفه های اجرای روان، توجه، تکنیک، حساسیت به خطا، تعهد و پیشرفت به دست آمد که 68/67% واریانس را تبیین می کنند. سنجش پایایی مقیاس با استفاده از روش های همسانی درونی (89/0) و بازآزمایی در فاصله 21 روز (90/0) نشان داد که مقیاس موفقیت ورزشی از ضرایب پایایی مناسبی برخوردار است. در مجموع، این مطالعه نشان می دهد که مقیاس موفقیت ورزشی با داشتن ضرایب پایایی و روایی رضایت بخش، ابزاری مناسب برای سنجش موفقیت ورزشی در پژوهش های بعدی است.