در سده نوزدهم میلادی یکی از نمودهای بارز و برجسته تقابل سرمایه داری خارجی با مواضع سنتی ایران، در رویکردهای انگلیس و ایران بر سر مسئله لغو تجارت برده در خلیج فارس دیده می شود. در این زمان تجارت کهن و سنتی بردگان افریقایی در خلیج فارس سبب تکاپوی به ظاهر آزادیخواهانه و بشردوستانه قدرتی چون انگلیس برای لغو تجارت برده و برده داری شد؛ این موضوع در بلندمدت ایران را زیر فشار و در وضعیتی چون گرایش ـ تضاد قرار داد (گرایش به حفظ مواضع سنتی و تضاد با برتری طلبی قدرتهای خارجی) و در کنار دیگر عوامل خارج از این بحث و رقابت قدرتهای بزرگ (انگلیس، روسیه و فرانسه)حکومت قاجاریه را وادار کرد تا به خواسته های مقطعی و بلندمدت انگلیس پاسخ مثبت دهد و این امر به خواست اساسی این کشور؛ یعنی نفوذ تدریجی در آبهای خلیج فارس قوت بخشید.
