جبرِ فقر یا فقر اراده؟: مطالعه ی جامعه شناختی سنگ صبور و جود گمنام بر اساس نظریه پی یر بوردیو (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مطالعه انسان در جامعه به عنوان موجودی جمعی تنها به رشته جامعه شناسی محدود نمی شود. بازنمایی انسان ها در جوامع و بررسی دغدغه ها، نگرانی ها و ترس های آنها در ارتباط با دیگران همیشه یکی از تلاش های عمده آثار ادبی بوده است. نقد جامعه شناسانه آثار ادبی حوزه مطالعاتی جدیدی است که با تمرکز بر این ارتباط درک متفاوتی از دو حوزه را سبب شده است. پی یر بوردیو، جامعه شناس فرانسوی، جامعه را متشکل از میدان های مختلفی می داند که افراد برای کسب مرتبه و جایگاه بهتر (سرمایه ها) در آن تلاش می کنند. سرمایه ها در نظریه او، به سرمایه اقتصادی محدود نمی شود و سه شکل دیگر، یعنی سرمایه اجتماعی، فرهنگی و نمادین را نیز شامل می شود. در مقاله حاضر، نگارندگان با استفاده از مفاهیم نظریه بوردیو تلاش می کنند تحلیل و خوانش متفاوتی از رمان های سنگ صبور اثر صادق چوبک و جود گمنام اثر تامس هاردی ارائه کنند. هر دو رمان از برجسته ترین آثار مکتب ناتورالیسم ایران و انگلستان به شمار می روند که همیشه در نقدها بر جبرگرایی زیست محیطی آنها تأکید شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که شخصیت های اصلی رمان ها از انباشت اولیه سرمایه برخوردار نیستند و تلاش آنها برای کسب این سرمایه ها، خصوصا سرمایه فرهنگی، نه کاملا به خاطر جبر زیست محیطی که به دلیل حماقت ها و بهره نبردن از فرصت های زندگی-شان به نتیجه نمی رسد. نتیجه دیگر آنکه جامعه ایران در سنگ صبور بسیار سرکوبگرتر از جامعه انگلستان در جود گمنام است. در جامعه ایران، با وجود جبر سنگین حاکم، شخصیت های مرد در ناکامی خود مقصرند و زنان چاره ای جز تسلیم سرنوشت رنج آور تحمیل شده به آن ها توسط جامعه مردسالار و خرافه پرست را ندارند.Determinism of Poverty or Poverty of Determination? Sociological Study of The Patient Stone and Jude the Obscure Based on Pierre Bourdieu's Theory
The study of Humans as social creatures is not limited to sociology. One of the main concerns of literary works has always been to reflect humans inside societies, exploring their worries, concerns and fears in relation to others . Sociological analysis of literary texts is a new field which focuses on this relationship and arrives at a deep and different understanding of the two fields. Pierre Bourdieu, the French sociologist, believes that society consists of different fields within which the individuals fight for better positions and places (capitals). In his theory, capital is not limited to economic capital and includes social, cultural and symbolic ones too. The authors of this article have used Bourdieu’s concepts and theory to give a fresh reading and interpretation of Sādeq Chubak's The Patient Stone and Thomas Hardy's Jude the Obscure. Both novels are among the most distinguished works of Naturalism that have always been analyzed for their emphasis on the environmental determinism. This study shows that the characters in these novels lack basic accumulation of capitals and their efforts to obtain the capitals, particularly cultural capital, fail not solely because of the environmental determinism but for their stupidity and losing life opportunities. Another result is that the Iranian society in Patient Stone is more suppressive than the English society in Jude the Obscure. Despite the oppressive atmosphere in the Iranian society, the male characters are responsible for their failures and women have to accept the unhappy fate that the patriarchal and superstitious society imposes.