بازشناسی جَهْرَمی و جَهْرَمیّة و انواع آن در متون فارسی و عربی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بخش مهمی از صنایع دستیِ جَهرُم از گذشته های دور با نام های جَهْرَمی و جَهْرَمیّه شهرت داشته که از اوایل دوره اسلامی در متون مختلف فارسی و عربی به آن اشاره شده است؛ اما خلاف آنچه منابع امروزی نوشته اند، این بافته ها فقط فرش و گلیم نبوده است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، بازتاب جَهْرَمی و جَهْرَمیّه را در متون فارسی و عربی با تبیین مسائلی چون بسامد، جنس و انواع آن بررسی و تحلیل کرده است. نتایج نشان می دهد که در متون فارسی از قرن چهارم، واژه «جَهْرَمی» برای انواع زیلو، سجّاده، نمط (نمد)، گلیم، سراپرده، حصیر و جامه، و در متون عربی از قرن دوم با بسامدی بیش تر و به طرزی به نسبت تکراری به صور ت های «جَهْرَم»، مخفّف جَهْرَمیّ و «جَهْرَمیّه» برای انواع زَلالی، بساط (فرش)، مصلَّی، نِخاخ (نوعی گستردنی دراز)، ثیاب، خیمه الحمراء، طراز، وَشی، و نوعی دستبافت ناشناخته به نام بخاری، به کار می رفته است. جنس این بافته ها نیز در برخی از این متون از پنبه، کتان، پشم، ابریشم، شَعر (مو)، پارچه و برگ درخت نخل تعریف شده و در برخی نامشخص است.Revisiting Jahrami / Jahramiyah and its kinds mentioned in Persian and Arabic texts
An important part of Jahrom’s handicrafts has since the remote past been well-known. From early Islamic time on it has been referred to as jahrami jahramiyah in various Persian and Arabic texts. Yet, contrary to what the contemporary sources claim, such handicrafts were not only carpets and rugs. Applying a descriptive-analytical approach, and based on library sources, the present article has examined the reflections of jahrami and jahramiyah in Persian and Arabic works explaining such matters as their currency, make, and kinds. Results indicate that the term jahrami and jahramiyah appearing in Persian texts from the 4th century H. /10th, have been used to denote various sorts of ziloo, prayer-rug, namad (felt), galim (rug), sarāpardeh (stately tent), hasir (straw mat), and clothing. In the Arabic books from the 2nd century H./8th CE on, these terms appear more frequently and rather repeatedly as jahrom (short form for jahromi), and jahramiyah to represent such items as a variety of zalāli, besāt (carpet), mosallā (prayer mat), nekhākh (a long spreadable type), thiyāb (garment), khaimat al-hamrā, tarāz, washi, and bokhāri. The material of these woven articles has been described in some texts as being made of cotton, flax, wool, silk, hair, fabric and date palm leaves, but in other texts the kind of material is not clearly expressed.
تبلیغات
