دوراهی تعارض و سازش: واکاوی اجرای مهریه در میان زنان مراجعه کننده به دادگاه شهربابک (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اجرای مهریه، یکی از مشکلات پرشمار خانواده های ایرانی است که زندگی زناشویی را تحت تأثیر قرار می دهد و گسترش آسیب های اجتماعی را در پی دارد. هدف پژوهش حاضر، واکاوی اجرای مهریه در میان زنان مراجعه کننده به دادگاه شهربابک بود که داده ها با 26 نفر از آنان از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شد و با روش نظریه زمینه ای مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که زنان از مهریه دو برداشت متفاوت دارند؛ برخی از مهریه به عنوان اتمامِ حجت استفاده می کنند تا مردان را به زندگی زناشویی برگردانند و مانع جدایی شوند. برخی نیز با مهریه مردان را تحت فشار قرار می دهند تا طلاق بگیرند یا به جای دریافت مهریه حضانت فرزندان از آنِ خود کنند. بسترهایی مانند پشتوانه اقتصادی به مثابه ترس از آینده و روابط نامناسب در جامعه، زمینه را برای گرفتن مهریه فراهم می کنند و عواملی مانند باورهای عامیانه، حق مشروع و فضای تنش زا، باعث به اجراگذاشتنِ مهریه در زندگی زناشویی می شوند. پدیده برساخت شده پژوهش، «رهایی عامدانه و بازگشت عامدانه» است که برجسته ترین وجه ادراکی مصاحبه شوندگان به شمار می رود و گونه ای کشمکش دائمی را در آن ها ایجاد کرده است. پیشنهاد پایانی پژوهش، شکل گیری گفتمان کنش ارتباطی صحیح توسط خانواده ها و نهادهای اجتماعی و فرهنگی جامعه ازجمله مراکز مشاوره، آموزش وپرورش و رسانه ها و ... در جامعه است.