بررسی تطبیقی هنر در آئینهای فتوت اسلامی و ذن بودایی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پژوهش پیشرو تلاشی در راستای مقایسه هنر در ساحت دو جریان شرقی مهم و پردامنه دینی، "فتوت" بالیده در دامان تصوف و عرفان اسلامی و "ذن" برآمده از تعالیم بودایی است. بنابر آنچه بیان شد پرسش اصلی یا قابل طرح این است: مشابهت آئینهای ذن بودایی و فتوت اسلامی به یکدیگر در عرصه هنر و هنرورزی به چه میزان و در چه ساحتهایی است. درجهت پاسخگویی به پرسش بیانشده، این پژوهش با روشی تحلیلی- تطبیقی سامان یافته است. هدف این نوشتار را میتوان توجهدادن به رویکردی متفاوت و بسیار ضروری نسبت به هنر دانست. دستاورد این بررسی آن است که مشابهت چشمگیری بین هنر و هنرورزی در این دو آئین وجود دارد، اگرچه تفاوتهایی نیز در این میان دیده میشود. درکل میتوان گفت در شرق همواره بر این مهم تأکید شده است که هنر، یک فضیلت نفسانی است و این جز در سایه تهذیب و تمرکز با عنایت به اختلاف رویکردها به دست نمیآید. در این رهیافت، اشراف بر فرم و قالب نیست که هنرمند میسازد بلکه اشراق درونی است که لبّ و لباب این حقیقت را شکل میدهد.