پهنه بندی مناطق متأثر از ریزگردها در استان کرمانشاه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

روند رو به افزایش پدیده ریزگردها در سال های اخیر، توجه جوامع جهانی را به خود جلب کرده است. کاهش خسارت احتمالی ریزگردها در آینده مستلزم شناسایی و پهنه بندی دقیق مناطقی است که از ریزگردها تأثیر می پذیرند. برای انجام این پژوهش، آمار روزانه گرد و غبار با کد 06 مربوط به 14 ایستگاه هواشناسی سراسر استان کرمانشاه طی دوره آماری 1381 تا 1397 از اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه دریافت و به صورت روزانه، ماهیانه و سالیانه در محیط نرم افزارهای Excel و SPSS تحلیل و محاسبه شد؛ سپس نقشه پهنه بندی و لایه های اطلاعاتی آن برای کل دوره در محیط نرم افزاری Arc GIS ترسیم شد. نتایج به دست آمده نشان داد شهرستان های نوار غربی استان کرمانشاه یعنی سرپل ذهاب، قصر شیرین، پاوه، گیلان غرب و ثلاث باباجانی به ترتیب با مجموع 1333، 1301، 1103، 1047 و 1001 روز در سال، بیشترین فراوانی گرد و غبار و سنقر و هرسین با 544 و 532 روز در سال، کمترین فراوانی گرد و غبار را دارند. درمجموع و طی بازه 16ساله، 12163 روز همراه با گرد و غبار در شهرستان های استان کرمانشاه مشاهده شده و هر شهرستان به طور میانگین دست کم 2/48 روز در سال با گرد و غبار مواجه بوده است. پهنه بندی گرد و غبار برای ایستگاههای مطالعه شده نشان داد ازنظر فراوانی سالیانه طوفان های گرد و غبار معلق در هوا، این ایستگاهها در سه دسته خیلی شدید، شدید و متوسط قرار می گیرند. در دسته خیلی شدید شهرستان های سرپل ذهاب، قصر شیرین، پاوه، گیلان غرب و ثلاث باباجانی قرار می گیرند. در دسته شدید شهرستان های کرمانشاه، جوانرود، روانسر، دالاهو و اسلام آباد قرار دارند و در دسته متوسط شهرستان های صحنه، کنگاور، سنقر و هرسین قرار می گیرند. باید این واقعیت را بپذیریم که ما همچنان پدیده گرد و غبار را تجربه خواهیم کرد و فقط زمانی این پدیده کاهش خواهد یافت که زمین دوباره رطوبت مناسب جذب کند و بارندگی مؤثری در بخش های غربی خاورمیانه ازجمله عراق، عربستان، کویت و ایران روی دهد و هورالعظیم دوباره همانند گذشته پرآب و کار کاشتن درختان (کمربند سبز) هرچه سریع تر آغاز شود؛ زیرا هر هکتار جنگل تا 68 تن گرد و خاک را جذب می کند؛ از سویی وجود جنگل های دست کاشت در مناطق بیابانی نیز موجب تثبیت شن های روان، ایجاد تعادل اکولوژیکی و حفاظت از منابع آب و خاک مناطق زیر پوشش می شود.