پلورالیسم پزشکی در دوره همه گیری کروناویروس: بررسی مناقشات پیرامون طب اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پلورالیسم پزشکی به همزیستی سنت های مختلف پزشکی در یک جامعه ارجاع دارد و بر همین مبنا انواع طب جایگزین و مکمل به نظام های مراقبت سلامت کشورهای مختلف راه یافته اند. اخیراً برخی مدعی نظام شفابخشی تحت عنوان طب اسلامی شده اند که به خصوص در دوره همه گیری کروناویروس بحث پیرامون آن بالا گرفت. هدف این مطالعه بررسی مناقشات پیرامون طب اسلامی در دوره همه گیری کووید 19 از منظر جامعه شناختی بود. این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوی و روش اسنادی انجام شد و گردآوری داده ها از منابع مختلف شامل درگاه های خبری، پایگاه های اطلاع رسانی، کانال های تلگرام و اینستاگرام مرتبط با موضوع صورت گرفت. داده ها با استفاده از کدگذاری و استخراج زیر طبقات و طبقات تحلیل شدند. مطالعه نشان داد که کنشگران طب اسلامی، با ادعاهایی چون ناکارآمدی پزشکی رایج، ضرورت استقلال در پزشکی و رفع وابستگی به غرب، تأثیر و صرفه اقتصادی طب اسلامی و اتکای آن به دین، وارد میدان رقابت با پزشکی رایج شدند و برای معرفی طب اسلامی به مثابه یک نظام شفابخشی که می تواند در کنترل همه گیری کروناویروس مؤثر باشد، تلاش کردند. از سوی دیگر، مخالفان با ادعاهایی شامل؛ مخاطره آمیز بودن، غیرعلمی و تخلف بودن طب اسلامی، سوء استفاده از دین و منفعت طلبی کنشگران طب اسلامی به مقابله با این رقیبان تازه برخاسته اند. طبق اصول حرفه گرایی، غیرمتخصص ها و افراد عامی، اجازه فعالیت پزشکی ندارند. از این رو طب اسلامی که مورد ادعای غیرمتخصصان است، نتوانسته زیر چتر پلورالیسم پزشکی قرار گیرد. مدعیان طب اسلامی در دوره همه گیری کووید 19 با تکیه بر ضعف های پزشکی نوین در مدیریت بیماری، می کوشند با عصیان علیه نظم پزشکی موجود و با استعانت از دین به عنوان پایه اصلی دستگاه ایدئولوژیک دولت، نظام شفابخشی مورد ادعایشان را به نظام سلامت تحمیل کنند.