پایش و پهنه بندی خشکسالی در البرز جنوبی (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

چکیده

خشکسالی یکی از مهمترین مخاطرات طبیعی است و اغلب زندگی تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث خسارات اقتصادی، آسیب های زیست محیطی و معضلات اجتماعی می شود. این مطالعه برای ارزیابی روند خشکسالی، شدت و مدت آن در طی سال های 1988–2019 نسبت به اقلیم های موجود در منطقه البرز جنوبی انجام شده است. برای توصیف خشکسالی ها در مقیاس های زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه، از دو شاخص خشکسالی، یعنی شاخص بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI) استفاده شد. در مورد محاسبه (SPEI)، تبخیر و تعرق عامل مهمی برای پایش و نظارت بر خشکسالی بود. بنابراین برای محاسبه تبخیر و تعرق از روش هارگریوز-سامانی (HS) استفاده شد. نقشه های شدت و مدت خشکسالی برای SPI و SPEI ارائه شدند. همبستگی SPI و  SPEIنیز مورد بررسی قرار گرفت. که در نتایج حاضر بر خلاف اقلیم های مرطوب، SPI با SPEI در اقلیم های بیش از حد خشک و خشک همبستگی خوبی نداشته و نشان دهنده اهمیت تبخیر و تعرق مرجع (ET0) برای شناسایی خشکسالی در این مناطق می باشد و شاخص (SPEI) دارای نتایج پایش دقیق تری نسبت به شاخص (SPI) می باشد. علاوه بر این، نقشه های شدت خشکسالی برای (SPI) و (SPEI) نشان داده است که منطقه با شرایط بسیار خشک مواجه بوده است و منابع آب هم در کوتاه مدت و هم در میان مدت تحت تاثیر شدت خشکسالی قرار دارند. که خشکسالی کوتاه مدت در شرق منطقه (زنجان) و خشکسالی بلند مدت در مرکز و غرب منطقه (گرمسار، سمنان، کرج، تهران) بیشتر بوده است.