مدل ارزیابی تحقق پذیری برنامه ریزی راهبردی در شهرسازی ایران (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

چکیده

ارزیابی تحقق پذیری طرح های شهری، قبل از اجرای آنها مهم است. تحقق پذیری طرح های شهری، یکی از چالش های بزرگ برنامه ریزی شهری در ایران است. پژوهش های شهری نشان می دهد که"توسعه شهری" در جهان امروز فرآیندهای پیچیده ای را طی می کند و گذرگاه اصلی آن از پیچ و خم های "اقتصاد سیاسی "و از میان رویکردهای مختلف ایدیولوژیک می گذرد. این نظریه در برخورد با برنامه ریزی ناگزیر درگیر مباحث مربوط به قدرت دولت سالاری، منابع مالی و حمایت از مردم یا شهروندان می شود. زیرا برنامه ریزی شهری از آغاز ابزاری در دست دولت بوده تا با خصلتی آمرانه به ساماندهی شهرها بپردازد و امروز در رقابت با بخش خصوصی، روز به روز از اقتدار آن کاسته شده است. در این میان مردم، یعنی ساکنان شهرها با جامعه شهری اغلب ناظر سلطه سرمایه بر عرصه شهرها می باشند و اعتراض آنها به جایی نمی رسد. این تحقیق از روش توصیفی، بررسی اولیه و مصاحبه های ساختاریافته با کارشناسان در پروژه های توسعه شهری برای شناسایی معیارها و شاخص های تحقق پذیری برای ارزیابی تحقق پذیری برنامه ریزی راهبردی استفاده کرده است. داده های این تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos  تجزیه و تحلیل شده اند.. یافته های به دست آمده نشان می دهد که عامل کالبدی بیشترین بار عاملی را با 98/0 به خود اختصاص داده است و بیشتر از سایر عوامل بر تحقق پذیری طرح راهبردی موثر بوده است. بعد از عامل بودجه بندی قرار دارد که با بار عاملی 94/0 در رتبه دوم قرار گرفته است. عامل های سیاسی و محیطی نیز با بارهای عاملی 93/0 و 88/0 در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. بنابراین می توان گفت عامل کالبدی بیشترین تأثیر را در تحقق پذیری طرح های راهبردی داشته است. همچنین عامل اقتصادی با بار عاملی 34/0 کمترین اثرگذاری را داشته است. مدل ارزیابی تحقق پذیری چند بعدی که در این مطالعه ارائه شده است می تواند برای افزایش امکان اجرای برنامه ریزی های راهبردی شهری موجود در آینده مورد استفاده قرار گیرد و از این رو مزایایی برای نسل آینده در ایران داشته باشد.