مطالعه ی علم سنجی تولیدات پژوهشی در حوزه ی آینده نگاری راهبردی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

آینده نگاری تلاش دارد با رویکردی نظام مند، منطقی، مشارکتی و با مدیریت جامع و راهبردیِ منابع و ظرفیت ها با نگاه رو به آینده و با اتکاء به سه رکن آینده پژوهی، سیاست گذاری و برنامه ریزی راهبردی، سازمان، جامعه و کشور را به سوی چشم انداز و آینده ی مطلوب سوق دهد. بررسی پژوهش های انجام شده در این حوزه ی علمی جهت دستیابی به درکی نظام مند از فعالیت های پژوهشی صورت گرفته با هدف مدیریت و هدایت بهینه ی پژوهش های آتی در حوزه ی آینده نگاری و آینده نگاری راهبردی برای مدیران پژوهشی و پژوهش گران بسیار حیاتی است. مرور ادبیات پژوهشی علم سنجی از اهمیت و ضرورت علم سنجی در حوزه های مختلف علمی سخن می گوید، بر این اساس مطالعه و بررسی شبکه ی مفهومی پژوهش حوزه ی آینده نگاری و آینده نگاری راهبردی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطالعه ی علم سنجی از تعداد 1733 مقاله ی مستخرج از پایگاه داده ScienceDirect به عنوان داده های ورودی نرم افزار وی او اس ویوئر استفاده می کند تا نقشه ی دانشی و شبکه مفهومی پژوهش و هم واژگانی پژوهش های آینده نگاری و آینده نگاری راهبردی و روند تولیدات پژوهشی این حوزه را بررسی و تحلیل نماید. نتایج نشان می دهند علاوه بر هم استنادی بالای بین آینده نگاری و آینده نگاری راهبردی، 10 واژه کلیدی در بازه ی زمانی 1996 تا سال2020 بیشترین حجم استناد و بکارگیری را داشته اند. روش پژوهش علم سنجی از طریق تجزیه و تحلیل هم استنادی، به طور موثر موضوعات و زمینه های تحقیقاتی، پژوهشگران و کلیدواژگان را در قالب خوشه هایی بررسی می کند که نتایج آن می تواند جهت هدایت تحقیقات آینده مورد توجه مدیران و پژوهش گران قرار گیرد. این مطالعه ی علم سنجی درک گسترده ای از وضعیت پژوهش های انجام شده در حوزه ی آینده نگاری راهبردی فراهم می کند.