پیشنهادی برای جایگاه بندر پارتی اُمانا بر اساس بررسیها و کاوشهای انجام گرفته در سواحل شمالی و جنوبی تنگه هرمز

چکیده

در عصرامپراطوری پارتیان، کرانه های خلیج فارس میان چند ایالت یا استان ایرانی تقسیم بندی شده بود. کرانه های جنوبی آن بخشی از شبه جزیره عربستان را شامل میشد. کرانه های غربی در ایالت یا استان مسن یا میسان قرار گرفته بود. کرانه های شمالی خلیج فارس نیز به سه ایالت یا استان کارمانیا (کرمان)، پارس (فارس) و خوزستان تعلق داشت. در این کرانه ها یا مناطق ساحلی خلیج فارس بنادر در خور توجه و مهمی نیز در این دوره وجود داشت. ازجمله مهمترینشان بنادر پارتی که پلینی و پریپلوس به آن اشاره کرده اند؛ اماناست که به احتمال در کرانه های تنگه هرمز قرار داشته است. در بررسی های انجام شده در کرانه های شمالی و جنوبی تنگه هرمز شماری محوطه باستانی که مرتبط با بنادر تجاری و متعلق به عصر پارتیان نیز شناسایی و ثبت و گزارش شده که بندر باستانی امانا میتواسته ازجمله آنها بوده باشد. نام این محوطه ها چنینند: کهور لنگر چینی (نخل ابراهیمی) در سواحل میناب، اددور در سواحل شارجه امارات و سوهار در سواحل کشور عمان. در نوشتار حاضر با استناد به منابع نوشتاری کلاسیک و شواهد باستان شناختی، جای نام بندر باستانی امانا که در منابع مکتوب و مستندات تاریخی از آن به عنوان یکی از بنادر اصلی و شاخص خلیج فارس در عصر امپراطوری پارتیان یاد شده، مشخص میشود. روش شناسی پژوهش پیش رو هم متکی بر منابع نوشتاری است و هم مبتنی بر پژوهشهای میدانی و یافته های باستان شناختی که باستان شناسان خارجی در مناطق سواحل جنوبی خلیج فارس و باستان شناسان ایرانی در کرانه های شمالی انجام داده اند. شایان ذکراست که در میان سه تن از نگارندگان نوشتارحاضر دو تن (خسروزاده و اسمعیلی جلودار) خود کاوشگران این محوطه ها در سواحل شمالی خلیج فارس در مناطق مشرف به تنگه هرمز بوده اند.