تبیین ماهیت پول در چهارچوب «نظریه اعتباریات علامه طباطبایی»

چکیده

در تاریخ تغییر و تحولات تکاملی پول به مرحله ای رسیدیم که اسکناس، که تا پیش از این رسید و حواله پول طلا و نقره بود، عرف نگرش استقلالی به آن پیدا کرد و در ادامه با پیشرفت فناوری به نسخه الکترونیکی و دیجیتالی اسکناس و سکّه رسیدیم که بی مادّه فیزیکی محض هستند؛ ازاین رو، این پرسش اساسی پیش آمد که پول کنونی از حیث ماهیت و حقیقت چیست؟ پاسخ به این پرسش هم برای اقتصاد اسلامی و هم برای اقتصاد متعارف غرب مهم و اساسی است. با مرور اجمالی نظریات ماهیت پول روشن است که اهم این تحلیل ها بر محور اعتباریات می گردند؛ بنابراین، برای فهم بهتر این تحلیل ها ابتدا با اعتبار و اعتباریات در فلسفه و ارتباط آن با شناخت ماهیت پول آشنا می شویم. سپس با روش توصیفی تحلیلی به ارزیابی این تحلیل ها و ارائه شناختی کامل تر و صحیح تر از ماهیت پول با ابتنا بر رویکرد اعتباریات علامه طباطبایی (ره) و آموزه های امور عامه فلسفه و روش رئالیسم پرداخته می شود. آنگاه احکام فقهی و نتایج اقتصادی حاصل از عمل براساس این تحلیل ها بیان می شود که تأثیر زیادی بر اتخاذ سیاست های پولی مناسب در نظام اسلامی بر جا می گذارد.