در اینکه مجازات حبس درخصوص برخی جرائم مهم مفید و ضروری بوده و وجهه شرعی نیز دارد تردیدی نیست، اما معایب کثیر زندان و همچنین عدم تأمین هدف اصلاحی از آن، دست اندرکاران نظام عدالت کیفری را بر آن داشته است تا استفاده از این مجازات را تا حد امکان محدود نمایند. این تحقیق بر آن بوده است تا نقش عوامل قضایی را که در کنار عوامل تقنینی و اجرایی موجب افزایش جمعیت کیفری زندان هاست بررسی و راهکارهایی ارائه کند. مجازات گرایی و حبس گرایی آحاد جامعه، پیشینه خانوادگی و تربیتی قاضی، سوابق بزه دیدگی قاضی یا نزدیکان وی، فقدان آموزش های جرم شناختی، نبود سازوکارهای اجرایی برخی جایگزین های حبس و بی اعتقادی مقامات قضایی به مؤثربودن جایگزین های حبس در کنار موارد دیگر از عوامل قضایی افزایش جمعیت کیفری زندان ها در این مقاله مورد تحلیل قرار گرفته اند. سیاست جنایی در مفهوم موسع آن در کشور ما در ابعاد تقنینی، اجرایی و قضایی اشکالات اساسی دارد. در بعد قضایی معیارهای تعیین کیفر به نحو مطلوب به قضات آموزش داده نشده و تبیین نگردیده است. ارائه آموزش های جرم شناختی به قضات جهت تغییر نگرش آنان به مجرم و مجازات، ضرورتی انکارناپذیر دارد.
