بررسی رابطه بین بارش و توپوگرافی در دامنه های شرقی و غربی منطقه کوهستانی تالش (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

برای مطالعه روابط بین بارندگی و ویژگی های جغرافیایی و توپوگرافی دامنه های شرقی و غربی کوهستان تالش، متغیرهای توپوگرافی و جغرافیایی شامل ارتفاع، عرض جغرافیایی، فاصله تا منبع تامین کننده رطوبت و متغیرهای توپوگرافیک دیگری، از جمله شیب، جهت دره ها و فاصله تا مانع انسدادی در جهات هشتگانه جغرافیایی بررسی شده اند.برای انجام این تحقیق، از آمار بارش 26 ساله ( 1385-1360) 41 ایستگاه هواشناسی و باران سنجی موجود در منطقه استفاده شده است. متغیرهای توپوگرافی ـ جغرافیایی نیز با استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:50000 و 1:100000 و 1:250000 و عکس های ماهواره ای منطقه استخراج شده اند. ضرایب همبستگی بین متغیرهای توپوگرافی - جغرافیایی با انواع بارش های سالانه و فصلی، در دامنه های شرقی و غربی محاسبه شده و معادلات پیش بینی بارش های منطقه با روش رگرسیون گام به گام تهیه شده اند.نتایج پژوهش نشان می دهند که بارندگی دامنه های شرقی تالش، بسیار بیشتر از دامنه های غربی آن است و کوهستان تالش به صورت سدی در برابر بارش های خزری عمل کرده، از نفوذ هوای مرطوب به سمت دامنه های غربی تالش جلوگیری می کند. متغیر ارتفاع در دامنه های غربی رابطه مثبت و در دامنه های شرقی رابطه منفی با بارش ها دارد. همچنین اثر متغیرهای توپوگرافی با جهت جغرافیایی نیز تغییر می کند. یافته های تحقیق نشان می دهند تاثیر متغیرهای توپوگرافی در دامنه های شرقی تالش بیشتر از دامنه های غربی آن بوده، در فصل زمستان کمترین مقدار تاثیرگذاری عوامل توپوگرافی و جغرافیایی را بر روی بارش های هر دو دامنه مشاهده می کنیم.