مطالب مرتبط با کلیدواژه

امام رضا (ع)


۶۱.

جستاری بر جایگاه حدیثی امام رضا(ع) در منابع فریقین ( با محوریت فراوانی و گستردگی موضوعی روایت ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دوم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸ 57-78

کلیدواژه‌ها: احادیث امام رضا (ع) تدوین احادیث منابع اهل سنت کتاب های اربعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۳۵۰
روایت های امام رضا (ع) که در قالب احادیث، مناظره ها و مباحث علمی سامان یافته، در منابع حدیثی از اهمیت و امتیاز خاصی برخوردار است. امام (ع) علاوه بر اینکه برای پرسش های مختلف عالمان ادیان و مکاتب، پاسخی درخور داشتند، بر مبنای اعتقادی شخص مخاطب سخن می گفتند و استدلال می کردند و این مهم، یکی از مظاهر توانمندی علمی معرفتی ایشان بود. در این مقاله به فراوانی و گستردگی موضوعی روایت های امام (ع) در منابع فریقین پرداخته شده است. با مقایسة آماری در منابع، در اغلب منابع اهل سنت، با وجود اینکه از راویان معاصر امام (ع) روایت های زیادی نقل شده است، اما در مورد روایت های امام (ع) خلأ روایی دیده می شود. با بررسی حاضر مشخص شد که موضوع های فقهی و اخلاقی، گسترة وسیعی از روایت های امام (ع) را در منابع حدیثی شیعه دربر می گیرد.
۶۲.

سیرة ارتباطی امام رضا(ع) از مدینه تا مرو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دوم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸ 105-135

کلیدواژه‌ها: سیرة ارتباطی امام رضا (ع) از مدینه تا مرو مدل برلو ارتباطات انسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۳ تعداد دانلود : ۵۵۰
امروزه عصر ارتباطات انسانی است و ریشة بسیاری از مسائل و مشکلات فرهنگی اجتماعی جامعه، بی توجهی به ارتباط صحیح با دیگران است. دقت در سیرة زندگی اهل بیت (ع) و تأسی به شیوة رفتاری و سبک زندگی آن بزرگواران همواره می تواند ما را در رسیدن به الگوی مطلوب و اتخاذ روش صحیح زندگی و ارتباط صحیح با دیگران رهنمون سازد. از میان تاریخ تحولات شیعه، بدون شک سفر امام رضا (ع) به ایران از مهم ترین حوادث محسوب می شود. هرچند این سفر با اصرارهای مأمون، خلیفة وقت عباسی، صورت پذیرفت؛ اما در عمل دارای آثار و پیامدهای درخشانی برای ایران بود. در مقالة حاضر تلاش شده است با نگاهی تحلیلی بر مدل ارتباطات انسانی «برلو» به عنوان نظریه پرداز حوزة ارتباطات، سیرة ارتباطی امام رضا (ع) در سفر مدینه تا مرو بررسی شود. مطابق این مدل، چهار ویژگی اصلی ارتباط گر یعنی مهارت ارتباطی، نگرش ها، سطح دانش و موقعیت فرهنگی و اجتماعی فرد، در سیرة رفتاری ایشان در این سفر قابل مشاهده است.
۶۳.

تکاثر و تأثیر آن بر زندگی در سیرة رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دوم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸ 137-159

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) سیرة رضوی تکاثر آثار مادی و معنوی نظام سرمایه داری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۵۰۲
موضوع سرمایه و انباشتن آن در جامعة بشری ازجمله مشکلات ویرانگر در همة اعصار بوده است. امروزه به واسطة ابزارهای جدید، محاسبه های رایانه ای، ماشینی شدن ابزارهای تولید و مصرف، دامنة تخریب و تأثیرگذاری این بیماری بزرگ اجتماعی، بسیار عمیق تر شده است. از رهاوردهای شوم آن می توان به جنگ ها و نابسامانی های گسترده در ابعاد اجتماعی که از طریق انباشتن سرمایه و ایجاد نظام سرمایه داری است، اشاره کرد. در این نوشتار که به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، سعی شده تا نظام سرمایه داری و تکاثرگرایی که از جهت مفهومی، مصداقی و کاربرد قرآنی، همان فزون طلبی، برتری جویی و پیشی گرفتن از دیگران در اندوحتن مال است، در سیرة قولی و فعلی امام رضا (ع) ، با معیارها و ملاک های تکاثر به طور عام و تکاثرگرایی و آثار مادی و معنوی آن بررسی شود. واکاوی سیره و روایت های رضوی نشان می دهد اصالت دادن به مالکیت انسان، انحصار و احتکار و بینش غلط در کسب مال، از مهم ترین معیار و ملاک های تکاثر در آموزه های دینی است. از سوی دیگر، رباخواری، کم فروشی، استثمار و تجمل گرایی، از آثار مادی و ترک کارهای خیر و گرایش به سودجویی، بی مسئولیتی و فراموش کردن آخرت نیز در شمار آثار معنوی تکاثر بر زندگی شمرده می شود.
۶۴.

عوامل رفتاری برقراری ارتباط مؤثر در گفتار و رفتار امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دوم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸ 161-184

کلیدواژه‌ها: ارتباط مؤثر عوامل رفتاری امام رضا (ع) مخاطب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۸ تعداد دانلود : ۸۲۳
معصومان (ع) به عنوان تبیین کنندگان کلام وحی، در گفتار و رفتار خود با مخاطبان، به شیوه ای اثر بخش ارتباط برقرار می کردند. با بررسی احادیث ایشان، این شیوه ها را در شرایط گوناگون انتقال پیام می توان استخراج و دسته بندی کرد. هدف از تدوین این نوشتار استخراج و دسته بندی بعضی از عوامل رفتاری ارتباط مؤثر در گفتار و رفتار امام رضا (ع) است. این عوامل در باب های مختلف حدیثی امام (ع) و نه صرفاً باب های تربیتی وجود دارد. این نکته مورد تأکید است که دوران امامت آن حضرت به خصوص تنوع سه دورة مختلف و به تبع آن مخاطبان مختلف این دوران می تواند الگویی برای شیوة رفتاری مدیران در عصر حاضر باشد. در این مقاله که به شیوة کتابخانه ای نگاشته شده، در چند عنوان به عواملی چون بهره گیری از نشانه های غیرکلامی، انتقال غیرمستقیم پیام، ادب و احترام متقابل، همگامی، هماهنگی قول و عمل، موقعیت شناسی در سخن گفتن و سکوت و ارتباط نزدیک اشاره شده است. معاشرت، زمینه سازی برای پیام اصلی، اولویت شناسی و موقعیت شناسی و بالاخره سطح بندی ارتباط از دیگر عوامل رفتاری دارای شاهد مثال در احادیث رضوی است.
۶۵.

روش های فرهنگی امام رضا(ع) در خصوص زنده نگه داشتن یاد و نام امام حسین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۹ 7-36

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) امام حسین (ع) محرم عاشورا رویکردهای فرهنگی حفظ دستاوردها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۵ تعداد دانلود : ۴۳۱
در قیام شکوهمند حسینی، به مدد معماری هوشمندانه و شجاعت دوراندیشانة آن یگانة دوران، تمامی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی واقعة کربلا، چنان سنجیده و در آرایشی بی بدیل، در کنار هم قرار گرفتند که سیر زمان، دم به دم بر استحکام، عمق و اثرگذاری آن می افزاید. با این حال، یکی از مهم ترین دلایل این اثرگذاری، سیرة ائمه اطهار (ع) در زنده نگه داشتن یاد و راه سیدالشهدا (ع) است. این مقاله، تلاش کرده تا روش ها و رویکردهای فرهنگی امام علی بن موسی الرضا (ع) را به منظور پاسداشت و محافظت از قیام سالار شهیدان (ع) ، مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان از آن دارد که حضرت برای زنده نگه داشتن یاد و راه سیدالشهدا (ع) ، روش ها و راهکارهای ویژه ای داشتند، ازجمله: تبیین جایگاه والای امام حسین (ع) در میان سایر ائمه (ع) ، ابراز تنفر از قاتلان آن حضرت، تبیین نتایج بی حرمتی و احترام نسبت به عاشورا، ترغیب شاعران به مرثیه سرایی بر سالار شهیدان (ع) ، توصیه به روزه داری در ماه محرم، تقدیس تربت سالار شهیدان (ع) ، توصیه به زیارت قبر آن حضرت و تعیین زمان ها و دعاهای مخصوص برای آن و تبیین نتایج این زیارت مانند: رسیدن به قرب الهی، برخورداری از شفاعت و برابری آن با حج ، برپایی سوگواری و بیان نتایج آن همچون حفظ دستاوردهای نهضت عاشورا، آگاهی از حقیقت دین، پیوند با سیدالشهدا (ع) ، آمرزش گناهان و رهایی از هول و هراس روز قیامت.
۶۶.

اصول علمی و اخلاقی مناظره های رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۹ 37-58

کلیدواژه‌ها: مناظره اصول مناظره اصول علمی اصول اخلاقی امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۲ تعداد دانلود : ۴۹۱
مناظره به عنوان سنّتی با جایگاه ویژه در فرهنگ اسلام، نیازمند اصول و مبادی خاصی بوده که لازمة موفقیت در آن، فراگیری و رعایت این اصول و موازین است. در یک نگاه، این اصول به دو دستة علمی و اخلاقی تقسیم می شوند: اصول علمی، مهارت ها و علومی است که مناظره کننده باید پیش از ورود به عرصة مناظره، به آنها مجهز باشد. امّا صِرف مجهز بودن به علوم لازم و رعایت نکات فنی در ارتباط با هر گفتگو کافی نیست، بلکه رعایت اصول اخلاقی نیز برای اثرگذاری در طرف مقابل و احیاناً شنوندگان لازم است. در این راستا و با هدف ارائه الگویی کاربردی، سه اصل علمی استفاده از جدال احسن، بهره گیری از استدلال عقلی و پرهیز از مغالطه و سه اصل اخلاقی رعایت ادب، پرهیز از نقد شخصیت افراد و پرهیز از ستیزه جویی و تعصب، به عنوان مهم ترین اصولی که امام هشتم (ع) ملتزم به رعایت آنها بودند، تبیین شده است.
۶۷.

علی بن موسی الرضا(ع) و سبک زندگی اسلامی در روابط اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۹ 59-86

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی امام رضا (ع) اسلام روابط اجتماعی الگوی رفتار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۵ تعداد دانلود : ۵۶۷
سبک زندگی، شامل مجموعه ای از رفتارها و الگوهای کنش افراد بوده که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی است و از آنجا که آموزه های دینی بر شکل گیری و تثبیت باورها، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی اثرگذارند، می توان گفت الگوهای رفتاری پذیرفته شده در یک گروه اجتماعی، به میزان زیادی متأثّر از آموزه های دینی و گروه های مرجع معرفی شده از سوی دین است. نمود آشکار سبک زندگی را می توان در حوزة روابط اجتماعی جست که در این زمینه، اسلام بهترین الگوی رفتاری را سیرة پیامبر گرامی اسلام (ص) و خاندان ایشان معرفی کرده است. در این راستا، رفتار و گفتار امام رضا (ع) ، به دلیل شرایط خاص اجتماعی ایشان، مورد توجه نوشتار حاضر قرار گرفت. عصر امام رضا (ع) به علت قرار گرفتن در کانون زندگی ایرانیان و وجود حرم مبارکشان در ایران، مورد توجه بیشتری است و الگوگیری از سبک زندگانی ایشان به علت ارتباط روحی می تواند اثر فراوانی داشته باشد. مقالة پیش رو با استفاده از روش کتابخانه ای و به شیوة تحلیلی توصیفی به این سؤال می پردازد که امام رضا (ع) در زمینة آراستگی، هم یاری، اخلاق گرایی و تعامل فرهنگی در ساحت نظری و عملی چگونه عمل کرده اند؟
۶۸.

تبیین نظریه مهاجرت امام رضا و امامزادگان(ع) در راستای سنت الهی استبدال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۰ 43-74

کلیدواژه‌ها: سنت استبدال نصرت دین الهی مهاجرت امامزادگان (ع) امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۳۳۶
نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی، درصدد تبیین نظریة «مهاجرت امام رضاو امامزادگان (ع) در راستای سنت الهی استبدال» بوده و نتایج به دست آمده بدین قرار است:1. نگارندگان بر اساس شواهد قرآنی، روایی و تاریخیِ معتبر معتقدند خداوند متعال براساس سنت استبدال، پس از ناسپاسی و عدم اهتمام لازم مسلمانان سایر نقاط اسلامی به ویژه حجاز و عراق در یاری رساندن به دین و رهبران الهی، این نقش محوری را بر عهدة پیروان مکتب اهل بیت (ع) در ایران قرار داده است. این مهم، تمهیدهایی لازم دارد که می توان مهاجرت امام رضا (ع) و فرزندان و نوادگان امامان (ع) به ایران را به عنوان یکی از مهم ترین دلایل تثبیت و استمرار توفیق نصرت دین الهی برای ایرانیان دانست و رصد کیفیت پراکندگی قبور مطهر امامزادگان (ع) در سراسر ایران نیز تأییدی بر آن خواهد بود؛ 2. حضور امام رضا (ع) در ایران موجب شد تا حضور امامزادگان (ع) در ایران، هم از لحاظ کیفی و هم کمّی، مدیریت شود.
۶۹.

امام رضا(ع) و اهل حدیث؛ با تأکید بر گزارش های حاکم نیشابوری (نقدی بر ادعاهای سلفی گری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۰ 97-126

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) اهل حدیث حاکم نیشابوری تاریخ نیشابور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۰ تعداد دانلود : ۶۷۵
اهل بیت (ع) به ویژه امام رضا (ع) مورد اقبال خاص ایرانیان ازجمله اهل حدیث بودند و حاکم نیشابوری به تفصیل از حضور آن امام (ع) در خراسان و عنایت ویژة مشایخ اهل حدیث به ایشان یاد کرده است. بر اساس این گزارش ها، بزرگان حوزة حدیثی اهل سنت نیشابور که استادان اصحاب جوامع روایی ازجمله کتاب های شش گانه بودند، اهتمام زیادی به امام رضا (ع) به عنوان فرزند پیامبر (ص) و سند اختصاصی روایی حضرت داشتند. ملاحظه و تحلیل گزارش های ابوعبدالله حاکم از قصد و زیارت آستان امام رضا (ع) توسط استادانی چون ابن خزیمه نیشابوری در کنار روایت هایی از پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) مبنی بر سفارش به زیارت آن امام (ع) از مشروعیت و بلکه برکت های این زیارت حکایت دارد و نشان می دهد رفتار مدعیان پیروی از سلف صالح در دوره های بعد به ویژه در دورة معاصر در تحریم زیارت و تکفیر مسلمانان به سبب جرم هایی از این قبیل، بدعت و انحرافی بوده که در دوره های متأخر از سوی امثال ابن تیمیه طرح و توسط جریان هایی خاص ترویج شده است. مقالة حاضر به روش توصیفی تحلیلی پی جوی این گزارش ها و بررسی چند و چون آنهاست.
۷۰.

تبیین روایی نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضا(ع) و وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۰ 163-195

کلیدواژه‌ها: امامت ولایتپذیری امام معصوم ولیامر امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۵ تعداد دانلود : ۷۰۷۲
امامت، استمرار نبوت و لطفى از جانب خداى متعال است. امامت جز با تصریح خداوندى تحقق نمى پذیرد و مردم در تعیین امام معصوم نقشى ندارند. امامت یکى از اصول بنیادى دین است و ایمان راستین جز با باور به بایستگى آن شکل نمى گیرد. امام، کسى است که خداوند متعال او را، پس از پیامبر به عنوان هدایتگر بشر برگزیده و باید از گناه و ناراستى، پاک و معصوم و به اذن خدا، از جهان غیب آگاه باشد. امام، نمونة کامل انسان و داراى برترین درجة کمال و فضیلت است و از آنجا که به یارى حق، همة گفتارها و رفتارهاى او نشان از راهى خدایى دارد، پیروى از وى بر همة مردم لازم و بایسته است. بر این اساس در نوشتار حاضر با روش تحلیل اسنادی به تبیین روایی نقش و جایگاه امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان پرداخته شده و نتایج در قالب بررسی ضرورت وجود امام، شرایط و ویژگی های امام، نحوة انتخاب امام، چگونگی رسیدن به مقام امامت، راه های اثبات امامت از دیدگاه امام رضا (ع) و نیز دلایل وجوب ولایت پذیری از امام معصوم و ولی امر زمان بیان شده است.
۷۱.

برهان های اثبات وجود خدا در مناظره های امام رضا(ع) در مرو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۱ 39-76

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) برهان حدوث حرکت نظم امکان و وجوب صدیقین مناظره ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۳ تعداد دانلود : ۳۶۶
اعتقاد به وجود خداوند، عمومی ترین سؤال ذهن بشر و اساسی ترین رکن اعتقاد دینی است. در منابع اسلامی، دلایل متعددی برای وجود خداوند ارائه شده است و فلاسفه نیز برهان های مختلفی در این زمینه مطرح کرده اند. امام رضا (ع) در مناظره های مختلف خود با عمران صابی، جاثلیق، سلیمان مروزی و مرد زندیق در مرو، دلایلی برای وجود خداوند برشمردند. این مقاله با تحلیل فرمایش های امام (ع) در آن مناظره ها، به دنبال اشاره های احتمالی ایشان به برهان های اثبات وجود خداوند است. براساس نتایج بررسی حاضر، برهان های حدوث، حرکت، نظم، امکان و وجوب و صدیقین از برهان های مورد اشارة امام (ع) بودند. حتی بعضی از عبارت های مورد استفادة ایشان طوری بیان شده اند که به اعتبار گوناگون، ناظر بر برهان های مختلف است.
۷۲.

ارتباطات انسانی در فرهنگ رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۱ 77-108

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) ارتباطات انسانی ارتباطات کلامی ارتباطات غیرکلامی فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۹۰
ارتباطات انسانی یکی از دانش های نوینی است که اهمیت آن به دلیل پیشرفت های علمی و تغییرهای رخ داده در سبک زندگی بشری، روز به روز بیشتر می شود. توجه به اصول و مبانی این دانش نوین برای بهبود زندگی اجتماعی انسان و داشتن ارتباط صحیح با دیگران ضروری است. هدف، پیگیری و پیوند دادن مبانی این دانش نوین با فرهنگ و سیرة اخلاقی امام رضا (ع) است تا بتوان به فهمی عمیق از سیرة عملی ایشان در همة سطوح ارتباطات انسانی دست یافت. آنچه که از مجموع روایت های ائمه (ع) و گزارش های تاریخی به دست می آید، ارتباطات گسترده و مؤثر امام رضا (ع) با فرهنگ ها و طبقات مختلف اجتماع است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی تلاش می شود در مرحلة اول، الگویی برای عمل مسلمانان به این آموزه های دینی ارائه داد و در مرحلة بعد، سیاستگذاری های فرهنگی و ارتباطی را در جامعة اسلامی پایه ریزی کرد.
۷۳.

بررسی سندی متنی «علم و عصمت امام» در کلامی از امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۱ 163-196

کلیدواژه‌ها: بررسی متنی سندی عصمت علم امام امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۸ تعداد دانلود : ۹۹۹
جهان اسلام از دیرباز دارای مذاهب فکری و اعتقادی با گرایش های خاص ازجمله شیعه، معتزله و اشاعره بود. این مذاهب در برخی از مسائل و اعتقادها همچون «امامت و رهبری» دارای اختلاف های ریشه دار و عمیقی بودند. افرادی با توجه به مبانی فکری و عقیدتی خویش، امامت و به تبع آن، عصمت و اعلم بودن را در غیر پیامبر (ص) نمی پذیرند و با توجه به شبهه هایی همچون نبودن نصی بر امامت ائمه (ع) ، خطاکار بودن همة افراد جامعه به غیر از پیامبر (ص) ، سعی بر انکار این امر می کنند. ولی عالمان امامیه با توجه به مبانی فکری، عقیدتی و نصوص وارده از ناحیة ائمه (ع) ، امامت را مختص امامان معصوم (ع) بعد از پیامبر (ص) می دانند. یکی از این نصوص وارده، حدیثی جامع از امام رضا (ع) در رابطه با «صفات امام معصوم» است. در این نوشتار سعی بر آن است که به دو صفت ضروری امام معصوم «عصمت و علم» پرداخته و از نظر عالمان امامیه بررسی و تبیین شود. نتیجه اینکه 1. این حدیث دارای سندی حسن است و در کتاب های زیادی نقل شده است. در بررسی محتوایی نیز به ویژگی هایی برای امام پرداخته است که یا با آیات قرآنی همخوانی دارند یا از امور عقلی هستند که انکارناپذیرند. امام (ع) ، امامت را کمال دین معرفی کرده اند، چراکه امام، معدن علم خداست و به جهت اینکه وارث علم و فهم پیامبر (ص) بوده و عالم تر از همه است، می تواند جامعة دینی را به کمال برساند 2. از جهتی دیگر، امامان، منزه و مصون از خطا و گمراهی اند و توفیق و تأیید الهی، آنها را در رسیدن به اهدافشان استوار ساخته است. آنها بندگان مطهر و مخلص خدا هستند که همة اینها بیانگر مقام عصمت برای آنهاست و این مقام، موهبتی الهی بوده که به امامان عطا شده است و کسی که علم و طهارت حداکثری در جامعة اسلامی را داشته باشد که دوست و دشمن به آن معترفند، صلاحیت رهبری جامعه را دارد.
۷۴.

مؤلّفه های سیاست ورزی در سیره امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 7-34

کلیدواژه‌ها: سیاست ورزی امام رضا (ع) اندیشه سیاسی امامت شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۵۲۵
اصل امامت یکی از اصیل ترین مبانی اعتقادی شیعه به شمار می آید و پایه اندیشه سیاسی شیعه را شکل می دهد. ازاین روست که راهبری جامعه بر اساس دیدگاه ها و نگرش های ائمّه معصومین (ع) برای وصول به سعادتمندی فرد و جامعه همواره در ادبیات اعتقادی شیعه مورد تأکید قرارگرفته است. در این میان استخراج مؤلّفه های سیاست ورزی از الزامات بنیادینی است که برای وصول به چنین سعادتمندی باید مدنظر قرار گیرد. مقاله حاضر می کوشد با جست وجو در سیره امام رضا (ع) ، مؤلّفه های سیاست ورزی ایشان را که برگرفته از مبانی وحیانی است و باید مبنایی برای تنظیم مناسبات سیاسی و اجتماعی یک جامعه اسلامی قرار گیرد، به روش توصیفی تحلیلی بررسی و تجزیه و تحلیل کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد سیاست ورزی در سیره امام رضا (ع) ذیلِ اصل امامت، در بردارنده اصولی نظیر نفی حاکمیت طاغوت و نهی همکاری با آن، تقیه، مصلحت، مبارزه منفی در کنار سایر ملاحظات عملی سیاسی است.
۷۵.

بررسی نقش نماز در جهت دهی به سبک زندگی اسلامی در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 35-60

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) نماز سبک زندگی زندگی فردی زندگی اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۷ تعداد دانلود : ۹۰۳
فرهنگ رضوی مجموعه ای از باورها و ارزش ها و بایدها و نبایدهایی است که از سیره علمی و عملی امام رضا(ع) و آموزه های دینی سرچشمه می گیرد. از منظر فرهنگ رضوی نماز یکی از فرمان هایی است که به زندگی معنای اسلامی بودن را می دهد؛ از یک نظر می توان نماز را یک مؤلفه عملی در سبک زندگی محسوب کرد و از طرف دیگر خود نماز شاخصه ای است که به تمامی جوانب زندگی جهت می دهد و در تمامی حیطه های زندگی معنای اسلامی بودن را متجلی می کند. از یک سو اعتقادات نمازگزار را نهادینه می کند و در هر شبانه روز نمازگزار شهادتی بر اعتقادات مهم خود می کند؛ از سویی دیگر با نقش ارتباطی بین خالق و مخلوق با ارائه رویکردهای رفتاری سبک زندگی نمازگزار را در مقابل مشکلات مقاوم و در سخت ترین شرایط زندگی به فریاد می رسد. علاوه بر این نماز نقش بی بدیلی در ارائه رویکردهای عملی و اجتماعی در زندگی دارد که درمجموع می توان گفت کلیت و فرع زندگی اسلامی در پرتو نماز به معنای واقعی شکل می گیرد. جستار پیش رو مبانی نماز مطلوب و تأثیرگذار در زندگی از منظر فرهنگ رضوی را در سه محور: اهتمام به نماز اول وقت، حضور قلب و نماز جماعت مورد بررسی قرار داده است همچنان که شاخص های نماز در سبک زندگی اسلامی را در ابعاد فردی و اجتماعی بیان داشته است؛ نتیجه آن که در فرهنگ رضوی نماز با داشتن مؤلفه های خاص، به عنوان رکن دین به تمام جوانب زندگی فردی و اجتماعی سمت وسو می دهد و با ارائه شاخص های فردی و اجتماعی کمال و سعادت فرد و جامعه را فراهم می کند.
۷۶.

تأثیر حضور امام رضا(ع) در ایران بر گرایش خاندان طاهری به تشیّع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 61-82

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) خراسان تشیع طاهریان علویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۵ تعداد دانلود : ۲۹۸
خراسان در سه قرن اول هجری با تحوّلات سیاسی، اجتماعی و مذهبی همراه بود. در میان تحوّلات مذهبی این سرزمین، گرایش مردم به اندیشه های علوی بیشتر نمود پیدا کرد. دل بستگی و علاقه مردم خراسان به اهل بیت پیامبر(ص) با ضرورت های سیاسی حضور امام رضا(ع) در مرو بیشتر شد. ولایت عهدی امام فرصت مغتنمی برای رواج اندیشه های شیعی بود و تریبون خلافت امکان آشنایی گسترده مردم با معارف شیعه را فراهم کرد. به واقع اهمیت حضور امام در خراسان را بیشتر می توان در هم سویی اجتماعی مردم با علویان جست وجو کرد. مردمانی که در سایه درک بیشتر سیره امام، خود سبب جلب حمایت طاهریان از شیعه شدند. طاهریان که دو سال پس از شهادت امام(ع) امارت خراسان را بر عهده گرفتند، بی شک تحت تأثیر این دل بستگی بودند. رویکرد طاهریان به تشیّع علاوه بر زمینه های قبلی، بیشتر متأثّر از ارتباط و آشنایی با امام رضا(ع) در خراسان بود. در این زمینه شاید اقدام طاهر بن حسین در تمرد از خلافت و دعوت به سوی علویان به دلگرمی از حمایت مردم مرو بازمی گشت که پشتیبان علویان بودند. دلایل مستند در این خصوص اهمّیت تأثیرگذاری در جلب توجه خراسانیان به اهل بیت پیامبر(ص) را بیشتر نمایان می کند.
۷۷.

حرمت و کرامت زن در خانواده از نگاه امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 119-137

کلیدواژه‌ها: زن کرامت خانواده سبک زندگی امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۱ تعداد دانلود : ۷۰۹
مکاتب مختلف تلاش می کنند نوعی از سبک زندگی را بر اساس مبانی و ایدئولوژی خویش ارائه کنند. اسلام نیز با محوریت قرآن و عترت، سبک زندگی اثربخشی را عرضه می کند. در نسخه ارائه شده از سوی اسلام زن جایگاه ویژه و اثربخشی دارد و حفظ کرامت وی در ایفای این نقش بسیار مؤثر است. امامان معصوم (ع) و از آن میان امام رضا (ع) حرمت و کرامت بانوی مسلمان را در منظومه فکری اسلام به روشنی ترسیم کرده اند. این پژوهش در پی آن است که تصویر ارائه شده از سوی امام رضا (ع) برای یک بانوی مسلمان را از لحاظ حرمت و کرامت واکاوی کند. شناخت کرامت و جایگاه زن در جامعة اسلامی از آن روی ضرورت دارد که باعث هویت بخشی به زن مسلمان و دوری از سرسپردگی به فرهنگ های غیردینی می شود. جُستار حاضر کرامت واقعی زن را در عملی کردن و سر سپردن به دستورات دین درباره خود، خانواده و جامعه می داند و معتقد است زن و مرد در خلقت مساوی اند، اما روحیه لطیف و حساس زن حراستی ویژه می طلبد. کرامت زن به دست خود و اجتماع حفظ می شود و چگونگی تعامل فردی و اجتماعی با وی در این زمینه بسیار مؤثّر است. زن با توجّه به ساختار روحی و جسمی خاص از شخصیتی ویژه برخوردار است. نوع نگرش به زن، حضور وی در جامعه، ازدواج، روابط با همسر، شغل و تأمین مالی از مسائل مهمّی است که چگونگی حفظ کرامت زن در هر یک از آن ها از سوی امام هشتم ارائه شده است.
۷۸.

چگونگی نمود روش های گفتمان قرآنی در احتجاجات امام رضا(ع) و تفاوت آن با صناعات خمس در منطق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 138-165

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) احتجاجات مناظرات روش های استدلال قرآن صناعات خمس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۸ تعداد دانلود : ۵۵۵
قرآن کریم به تبیین روش های گفتمان پرداخته و سه روش برهان حِکمی، موعظه حسنه و جدل احسن را به عنوان شیوه های دعوت رسول خدا(ص) معرفی کرده است. از سویی در علم منطق، پنج فن استدلال یا گفتمان متناسب با اهداف گفت وگو مطرح است که عبارت اند از: برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه. روش های گفتمان قرآنی در اصول و غایت، تفاوت های بنیادین با روش های گفتمان منطقی و صناعات خمس دارد که در این مقاله کوشش شده است تا با واکاوی این تفاوت ها به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که آیا می توان شیوه های گفتمان قرآنی را با فنون استدلال منطقی منطبق دانست؟ با بررسی دقیق ویژگی های هر یک از این دو روش و دقت در احتجاجات معصومین(ع) مانند احتجاجات امام رضا(ع) که بر اساس شیوه های گفتمان قرآن صورت گرفته است، روشن می شود که مهم ترین تفاوت این دو شیوه در اهداف است؛ یعنی هدف از شیوه گفتمان قرآنی، هدایت مخاطب است؛ برخلاف شیوه صناعات خمس منطقی که هدف از آن، تنها اسکات مخاطب است. دقّت در احتجاجات امام رضا(ع) و ابتنای آن ها بر مبانی مستحکم و خردپذیر با بهره گیری از روش های گفتمان قرآنی نشان می دهد که بیانات امام رضا(ع) همانند پدران بزرگوار ایشان، در دو جنبه روش و محتوا، نه تنها در آن دوره تاریخی که در همه روزگاران می تواند در پاسخ گویی به سؤالات و شبهات استفاده شود.
۷۹.

تصویر آفرینش در مناظره عِمران صابی با امام رضا (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۳ 7-30

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) عِمران صابی آفرینش تمثیل آینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۴۲۴
مناظره عِمران صابی با امام علی بن موسی الرضا(ع) سه محور عمده دارد: ذات و صفات الهی، کیفیت آفرینش و ویژگی ها و اقسام آفریدگان. اهتمام نوشتار پیشِ رو بر بسط و شرح محور دوم ( کیفیت آفرینش) است. این مقاله می کوشد تا با روش توصیفی تحلیلی ضمن ارائه تصویری از گفتار امام(ع)، تبیین ها و تفسیرهای مختلف را احصا و منطق حاکم بر آن را آشکار کند. بحث کیفیت آفرینش بر سه موضوع اساسی استوار است: نحوه آفرینش، هدف آن و نسبت آفریننده و آفریده. نگارنده نخست جایگاه و مختصات این مناظره را ترسیم کرده، آن گاه جوانب و پیشینه مباحث مطرح شده در هر موضوع مورد بحث قرار گرفته است. بسط و شرح گفتار امام(ع) و بررسی و نقدِ تفسیرهای آن بخش اصلی متن را شامل می شود.
۸۰.

راهبردهای تقریب ادیان و مذاهب در سیره رضوی با تأکید بر مناظرات و احتجاجات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۳ 31-54

کلیدواژه‌ها: راهبردهایتقریب ادیان مذاهب سیره رضوی امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۵۹۲
این نوشتار راهبردهای امام رضا(ع) را در تقریب ادیان و مذاهب واکاوی کرده است؛ با این هدف که این راهبردها را برای وحدت مذاهب اسلامی در جهان معاصر شناسایی و معرفی کند. امام رضا(ع) همچون دیگر امامان(ع) با برخورداری از بینش قرآنی و با تأسی از سیره نبوی، همواره بر تقریب ادیان و مذاهب در عرصه های بیان، نظر و عمل اهتمام می ورزیدند. در سیره رضوی، ادیان آسمانی با وجود جلوه های متفاوت، ماهیتی واحد دارند و همین ویژگی، همزیستی آن ها را امکان پذیر کرده است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز آن، به روش اسنادی و با مطالعة کتاب ها و مقاله ها گردآوری شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد نگرش امام رضا(ع) به ادیان الهی، در جهت تقریب مذاهب و آشکار ساختن هم گرایی آن ها بوده است. گفت و گوی سازنده با سایر ادیان، تأکید بر آگاهی های دینی و انگاره های مشترک در ادیان، التزام به اخلاق در روابط انسانی با پیروان دیگر ادیان، تأکید بر اصل توحید و بازنمایی مبانی اعتقاد اسلامی در متون ادیان الهی و ... از جمله راهبردهای آن حضرت بوده است.