مطالب مرتبط با کلیدواژه

امام رضا (ع)


۱۰۱.

اخلاق و مهارت های مناظره در مناظره های امام رضا(ع) (مطالعه موردی؛ مناظره امام رضا(ع) با متکلمان ادیان و مذاهب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶شماره ۱۸ 7-36

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) اخلاق کاربردی مناظره جدل ادیان و مذاهب مهارت های مناظره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۷ تعداد دانلود : ۴۴۹
حضرت امام رضا (ع) با افراد مختلف از جمله نمایندگان یهودیان، مسیحیان، زردتشتیان، صابئان، زنادقه و مادی گرایان، فرقه های اسلامی و افراد دیگر به مناظره پرداخته است. یکی از این مناظره ها، مناظره مفصل آن حضرت با متکلمان ادیان و مذاهب درباره توحید و نبوت است. این مقاله با مطالعه موردی و با هدف شناساندن اخلاق توحیدی حضرت امام رضا (ع) در برابر رقیبان، این مناظره را از لحاظ اخلاق و مهارت های مناظره و به ویژه با مطالعه تطبیقی آن با معیار ها، شرایط، آداب مناظره و جدل در دانش منطق و نیز یافته های علم ارتباطات، تحلیل و مورد پژوهش قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که در این مناظره، حضرت از 20 روش و مهارت و شیوه اخلاقی به صورت توأمان استفاده کرده و در سخت ترین و طولانی ترین مناظره، بدون این که در دام کوچک ترین استدلال باطل یا غیر اخلاقی بیفتد، با استفاده از انواع مهارت های مناظره و روش های برتر ارتباطی، استدلال و بحث را تا غلبه بر رقیبان پیش برده است.
۱۰۲.

واکاوی مؤلفه های تعلیم در تبیین آموزه های وحی در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶شماره ۱۸ 63-94

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) تفسیر قرآن روش های تعلیم آموزش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۲۴۱
در جامعه دینی توجه به امر تعلیم و آموزش مفاهیم دینی جایگاه محوری دارد چرا که تعلیم و تعلم آیات الهی ابزاری برای رسیدن انسان به سعادت است. ازآن جاکه به اعتقاد شیعه، ائمه اطهار (ع) منزلت ویژه ای در تفسیر معارف الهی دارند، این پژوهش در پاسخ به پرسش مهم ترین شیوه های تعلیم و تبیین مفاهیم دینی در سیره رضوی، به معرفی دو دسته مؤلفه پرداخته است. مؤلفه های مستقیم که متعلم با قصد قبلی برای یادگیری حاضر می شود؛ روش هایی چون پرسش و پاسخ، مناظره، جدل، خطابه و موعظه و مؤلفه های غیر مستقیم که معلم بدون آن که مستقیم متعلمان را مورد خطاب قرار دهد، این آموزش را به طور غیر مستقیم انجام می دهد مانند نمایش، مثال، قصه و مقایسه؛ البته نوع استفاده امام رضا (ع) ازاین روش ها طبیعتا متناسب با روحیه افراد و شرایط زمانی و مکانی بوده است. این روش ها می تواند الگویی برای تدوین سند چگونگی تعلیم وآموزش معارف الهی در میان معلمان ادیان و مذاهب باشد.
۱۰۳.

انقلاب خاموش رضوی؛ فرایندها و سازوکارها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶شماره ۱۸ 95-116

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) انقلاب خاموش مقابله نرم عوام نخبگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۲۸۷
امام رضا (ع) در عصر خویش شاهد حاکمیت ظلم و طاغوت بودند و در مقابله و مبارزه با این روند گام های مهمی برای هدایت جامعه مسلمانان برداشتند که می تواند الگویی عملی و کاربردی برای طالبان راه حق در عصر غیبت معصوم باشد. این مقاله با تمرکز بر شیوه مبارزاتی امام رضا (ع) تلاش می کند فرایندها و سازوکارهای مهم آن امام را در مبارزه با حکومت جور زمان خویش بازیابد تا الگویی برای پیروان امروز معصومان باشد.این مقاله به روش توصیفی وتحلیلی چنین نتیجه می گیرد که امام رضا (ع) سعی داشتند با جذب مردم و هدایت نخبگان طرفدار خود در جهت تبلیغ افکار سیاسی شیعه و مقابله نرم با حکومت مامون اقدام کنند. در واقع امام (ع) جنگی نرم و خاموش را علیه دستگاه عباسیان به راه انداختند که بر دو پایه نقش آفرینی عوام و خواص و آگاهی بخشی به آنان استوار بود.
۱۰۴.

واکاوی مواجهه امام رضا(ع) با گفتمان حدوث و قدم قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶شماره ۱۸ 145-178

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) حدوث و قدم قرآن گفتمان های کلامی تفسیر کلامی تحلیل گفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۵۰۴
ازآن جاکه گفتمان حدوث و قدم قرآن، از نخستین تأملات کلامی مسلمانان درباره قرآن کریم است واکاوی مواجهه امام رضا (ع) با گفتمان مذکور که حیات مبارک ایشان مصادف با دوران شکل گیری این گفتمان کلامی بوده، بسی قابل توجه و تأمل است. این نوشتار در صدد است با تکیه بر روش تحلیل گفتمان در میراث تفسیری امام رضا (ع) و میراث کلامی و تاریخی فریقین، نحوه مواجهه آن امام همام با گفتمان مزبور را واکاوی کند. بررسی ها نشان می دهد که امام رضا (ع) در پاسخ به مسئله حدوث و قدم قرآن کوچک ترین لفظی را بر زبان جاری نساختند که مورد سوء استفاده حکام عباسی و معتزلیان درباری در تأیید مکتب فکری خویش و مشروعیت بخشی به حکومت عباسی قرار گیرد. با وجود این، دیدگاه خویش مبنی بر حدوث قرآن را گاه به صورت غیرمستقیم با تأکید بر کلام الهی بودن آن بیان فرمودند و گاه به صورت مستقیم به برخی از اصحاب بیان فرمودند که این دیدگاه، تفاوتی بنیادین با دیدگاه مخلوق بودن و دیدگاه قدم قرآن داشت. امام با این نحوه از مواجهه حکیمانه ابتکار عمل را از دربار و معتزله می گرفت و در عین حمایت نکردن از موضع غیر علمی حکام عباسی و متکلمان معتزلی دربار، شیعیان و عموم مخاطبان خویش را از پرداختن به مسائلی که فایده چندانی بر آن مترتب نبود، باز می داشت و اذهان مردم را به ابعاد مهم تری از قرآن کریم مانند ابعاد هدایتی و تربیتی آن جلب می کرد که ثمره آن حفظ جان مخاطبان خویش (به ویژه شیعیان) از خطرات و آسیب های جدی دربار عباسی بود.
۱۰۵.

شاخص های اخلاق محوری در آموزه های سیاسی امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم تابستان ۱۳۹۶شماره ۱۸ 179-215

کلیدواژه‌ها: اخلاق سیاست حدیث امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۷۳۶
یکی از مقوله های مهم در زندگی و روابط اجتماعی انسان ها، چگونگی تنظیم رفتارهای مبتنی بر تحکیم در حوزة قدرت سیاسی و اصول و ضوابط حاکم بر این روابط به ویژه در حوزه آمریت است. دین اسلام به عنوان آخرین آیین الهی و پیامبر اسلام (ص) به عنوان رسول خاتم و اهل بیت او به عنوان رهبران الهی در تنظیم روابط اجتماعی و سیاسی، جایگاه رفیعی را برای اخلاق قائل شده و حضرت علی بن موسی الرضا (ع) نیز با ضمیمه کردن دو مقوله مهم از حیات اجتماعی یعنی اخلاق و سیاست، در طول حیات طیبه خویش و به ویژه در دوران ولایتعهدی تصویر روشنی از ضرورت به کارگیری روش های مبتنی بر اخلاق در حوزه سیاست نشان داده اند.هدف این مقاله بررسی اخلاق محوری در حوزه سیاست طبق بیان و سیره امام رضا (ع) است و سعی کرده مهم ترین مؤلفه ها و شاخص های این نگرش را از دیدگاه آن حضرت مورد مداقة اجمالی قرار دهد.
۱۰۶.

تبیین سبک زندگی اسلامی(رضوی)؛راهکارهایی در جهت تداوم آن در جامعه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 7-40

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی اسلام امام رضا (ع) جامعه ایران موانع و راهکارها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۵ تعداد دانلود : ۵۵۸
مفهوم سبک زندگی به رغم اهمیت کارکردگرایانه و وجه انضمامی آن، یکی از مهم ترین چهارچوب های تبیینی در مباحث جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی در دهه های اخیر بوده است. بر همین اساس نوشتار حاضر در پی یافتن امکان و زمینه های ارتقا، ژرف اندیشی و گسترش سبک زندگی دینی در جامعه ایرانی است. فرض اساسی نیز آن است که در جامعه ایرانی و متأثر از امواج مدرنیته، الگوهای مختلفی از سبک زندگی در کنار سبک های زندگی دینی و سنتی و میدان رقابت جدی (در زمینه فرهنگی و به ویژه برای شمولیت یافتن انواع سبک های زندگی) وجود دارد. بنابراین مسئله اصلی این پژوهش، بررسی میزان کفایت یا پاسخگویی الگوهای دینی سبک زندگی به نیازهای موجود و چگونگی انطباق آن با شرایط موجود است. در این راستا، سیره امام رضا(ع) به عنوان نمونه ای از سبک زندگی اسلامی، به علت قرار گرفتن شرایط زمانی زندگی آن حضرت در کانون زندگی ایرانیان، بیشتر مورد توجه است. پرسش های اصلی بیان شده عبارت اند از: ویژگی ها و ابعاد سبک زندگی دینی چیست؟ زمینه و عوامل استقرار، نفوذ و تداوم الگوی دینی (اسلامی) سبک زندگی در جامعه ایرانی چیست؟ در این نوشتار با تکیه بر بررسی میدانی، در طی پرسشنامه ای از میان جامعه استادان جامعه شناسی شهر تبریز به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده و در پایان با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی مشکلات و موانع استقرار و تداوم سبک زندگی اسلامی (حیات طیبه) بررسی و راهبرد های پیشنهادی ارائه شده است؛ ابتدا این که به تنوع الگوهای سبک زندگی دینی توجه شود و همچنین به تلاش های احیاگران دینی در دوره های معاصر برای تحقق سبک زندگی اسلامی بیشتر در مراکز سیاست گذاری فرهنگی توجه شود.
۱۰۷.

بررسی و تحلیل صنایع بدیعی در کلام امام رضا وامام سجاد(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 41-72

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) امام سجاد (ع) آرایه های بدیعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۹۹
آرایه های بدیع زیورهایی هستند که سخن را آراسته و فهم کلام را آسان تر و زبان عادی را به زبان هنری نزدیک تر می سازند. کاربست این آرایه ها در کلام از شاخصه های توانمندی گوینده است. سخنان گهربار ائمه(ع) که سرشار از بلاغت، فصاحت و انواع مسائل فنی و ادبی است متأثر از آشنایی با قرآن و علم الهی از منظر ادبی وبلاغی در درجه بالایی قرار دارد و دریایی از علوم ادبی وبلاغی است. این بزرگواران با به کارگیری صنایع بدیعی تاثیر کلام خویش را دوچندان کرده اند. نکته قابل توجه این که خطابه عربی بیشتر در زمینه بررسی آرایه های بیانی مورد توجه پژوهشگران بوده وکمتر از منظر آرایه های بدیعی مورد پژوهش قرار گرفته است. دراین پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی آرایه های بدیعی(معنوی) در کلام امام سجاد (ع) وامام رضا (ع) به ارزیابی و شناخت عناصر زیبایی شناسی معنوی و تاثیرآن ها درکلام این دو بزرگوار پرداخته ایم.
۱۰۸.

تحلیل گفتمان ادیان در مناظره امام رضا(ع) با علمای دین مسیح و یهود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 73-104

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان مربع ایدئولوژیک مناظرات امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۴ تعداد دانلود : ۵۵۸
محور مناظرات معروف امام رضا(ع) در مرو که میان آن حضرت و بزرگان دو دین مسیحیت و یهودیت رخ داد، قضیه «الوهیت حضرت عیسی(ع)» است. در این مناظره، امام علیه این مدعا چندگونه استدلال اقامه فرمودند: استدلالهای مستقیم در نفی الوهیت حضرت عیسی(ع)، استدلال های غیرمستقیم در قالب اثبات نبوت حضرت عیسی(ع) و اثبات نبوت حضرت محمد(ص). امام رضا(ع) از دلالت های معنایی و زبانی برای اثرگذاری در مخاطب و اقناع وی و خنثی کردن استدلال او بهره می برد. در این میان استفاده از تأکید و ادوات انسجامی و به کارگیریافعال خاص و صیغه های ویژه آن فعل در برجسته سازی کلام نقش به سزایی دارد همچنانکه عبور سریع و بدون تأکید یا به کارگیری الفاظی که بارمعنایی کمی دارند، در به حاشیه راندن برخی مفاهیم اثرگذاراست. برخی از این دلالت ها درون متنی و به صورت ویژه زبانی است و برخی دیگر برون متنی و متأثر از بافت موقعیتی و نوع نگاه و باورهای مخاطب است. پژوهش حاضر با روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و نیز با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان بر پایه برجسته سازی و حاشیه رانی ایدئولوژیک ون دایک، به تحلیل تطبیقی مناظره امام رضا(ع) و جاثلیق در اثبات نبوت پیامبر(ص) می پردازد
۱۰۹.

تحلیلی بر «و من الارض مثلهن» در آیة 12 سوره طلاق با تاکید بر روایت رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 123-148

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) ارض سبع سماوات زمین مثل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳۸ تعداد دانلود : ۵۸۵
در روایتی از امام رضا(ع) به شرح و تبیین بخشی از آیه 12 سورة طلاق: «...ومن الارض مثلهن...» با تعبیر آسمان ها و زمین های گنبدی شکل و تو در تو پرداخته شده است. با عنایت به این که دربارة این آیه، تاکنون تفاسیر گوناگونی از جمله همانندی عددی، همانندی در کیفیت و آفرینش و ... ارائه شده، واکاوی روایات تفسیری ذیل آیه مورد بحث، نقش محوری روایت امام رضا(ع) در تبیین خلقت آسمان ها و زمین و همانندی زمین به آسمان ها را برجسته می کند. این روایت در منابع مختلف مورد استناد قرار گرفته و منشأ ارائة تفاسیر گوناگون از هفت زمین شده است. در این روایت به همانندی عددی زمین و آسمان ها اشاره شده که به دلایلی چون تعارض با کاربردهای قرآنی «ارض» بسیار مورد مناقشه قرار گرفته و برخی رأی به جعلی و نامعتبر بودن آن داده اند. از این رو در پژوهش حاضر، سند و متن روایت مذکور از رهگذر تأمل در قرآن، روایات، زبان عربی و برخی واقعیت های علمی به روش بررسی سندی و نقد محتوایی روایات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بر این اساس، حاصل این نوشتار از اعتبار سندی این روایت و علم و بینش عمیق امام رضا(ع) در تبیین آیات آفرینش حکایت می کند.
۱۱۰.

روش های تبلیغی امام رضا (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 149-176

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) روش های تبلیغ امام رضا (ع) تبلیغ اسلام و تبلیغ دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۰ تعداد دانلود : ۹۵۷
بی تردید امام رضا (ع) به عنوان امام و پیشوای معصوم از روش هایی در تبلیغ و هدایت افراد جامعه استفاده کرده است . این پژوهش در صدد است به روش توصیفی و تحلیلی به این سؤال اساسی پاسخ دهد که امام رضا(ع) با چه روش هایی توانسته است آیین اسلام و مذهب شیعه را تبلیغ کند. نگارنده تلاش کرده است که روش های تبلیغی امام رضا (ع) را بر اساس آیه 125 سوره نحل در سه بعد شناختی ، عاطفی ورفتاری مورد بررسی قرار دهد. منظور از روش های شناختی ، روش هایی است که امام رضا(ع) می خواهد آگاهی مردم را درباره مبانی نظری و باورها تقویت کند که مهم ترین این روش ها تبین مبانی و جهان بینی اسلام ، کاربست برهان و استدلال و خردورزی و عقل گرایی است. مراد از روش های عاطفی، روش هایی است که مبلغ می خواهد با کاربست آن ها ازعواطف وگرایش های روحی و روانی افراد برای هدایت افراد استفاده کند که مهم ترین آن ها در سیره تبلیغی امام رضا(ع) ، محبت و مهرورزی ، تکریم شخصیت ، موعظه ، مخاطب شناسی و فرصت شناسی است. روش های رفتاری، روش هایی هستند که مبلغ می خواهد با استفاده از این روش ها، ضمن تغییر و اصلاح رفتارهای نامناسب، رفتارهای مطلوب را در وی ایجاد و تثبیت کند. مهم ترین روش های تبلیغی رفتاری در سیره امام رضا(ع) عبارتند از: ارائه الگو، خطابه ، مجادله به احسن ، امر به معروف و نهی از منکر ، تقیه ، سفر به مراکز علمی و تربیت شاگردان و... .
۱۱۱.

راهکارهای تربیت دینی در فضای مجازی با تأکید بر آموزه های قرآن و سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم پاییز ۱۳۹۶شماره ۱۹ 177-211

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) سخنان و سیره رضوی محیط تربیتی فضای مجازی تربیت دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱۷ تعداد دانلود : ۱۷۰۳
محیط همواره یکی از مهم ترین ابعاد موثر در تربیت به طور مستقیم در فرایند تربیت دخالت داشته است. نقش سازنده و یا مخرّب محیط تربیتی و راهکارهای بهبود و ارتقای سطح اثرگذاری آن در تربیت باید مورد توجه مربیان و والدین باشد تا بتوان ضمن آن به نتایج تربیتی مثبت دست یافت. این مسئله در فرهنگ دینی اسلام نیز به طور قابل توجهی مورد عنایت قرار دارد. امروزه با توجه به گسترش سریع محیط های مجازی از قبیل اینترنت، گوشی های همراه، شبکه های اجتماعی و... محیط تربیتی جدیدی به نام فضای مجازی به وجود آمده که به طور قابل ملاحظه ای افراد مختلف به ویژه کودکان و نوجوانان را با خود مرتبط کرده و تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم بسیاری در تربیت مخاطبان خواهد گذاشت. این نوشتار با رویکرد بررسی چالش های تربیت در فضای مجازی، ابتدا برخی از ویژگی های چالش برانگیز فضای مجازی را برشمرده و سپس با عنایت به آیات قرآن کریم و بررسی محتوای سیره رضوی به ارائه برخی راهکارهای موثر در برخورد با چالش تربیت در فضای مجازی پرداخته است. از جمله ویژگی های چالش برانگیز تربیت در فضای مجازی می توان به خاستگاه غربی داشتن آن، نامحدود بودن و غیرقابل کنترل بودن، تضاد فرهنگ ها در فضای مجازی، در خطر بودن حریم خصوصی کاربران، تشخیص ناپذیری هویت، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی، سرمایه گذاری دشمن در جبهه فضای مجازی و جنگ نرم، آثار سوء فضای مجازی بر اخلاق کاربران و... اشاره کرد. همچنین فرهنگ سازی استفاده بهینه و درست از امکانات فضای مجازی، آشناکردن متولیان تربیت با خطرات فضای مجازی، تولید و توسعه تولیدات فرهنگی متناسب با دین در فضای مجازی، نظارت و همراهی با فرزندان در استفاده از فضای مجازی، جایگزینی فرهنگی، تقویت عقاید، بصیرت بخشی و آگاهی دادن به کاربران و.. از جمله راهکارهایی است که بررسی آیات قرآن کریم و سیره رضوی ما را بدان رهنمون می کند.
۱۱۲.

تحلیل سند و محتوای دو حدیث رضوی درباره خلقت نوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 7-30

کلیدواژه‌ها: خلقت نوری امام رضا (ع) اهل بیت (ع) ملائکه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۸ تعداد دانلود : ۵۱۲
روایات دال بر خلقت نوری اهل بیت (ع) درمنابع حدیثی شیعه به تعداد زیاد و با طرق مختلف و مضامین مشابه از پیامبر (ص) و امامام معصوم (ع) نقل شده است. با وجود کثرت نقل این احادیث ازدیگر معصومان، از امام رضا (ع) تنها دو روایت دراین باره نقل شده است. در این مقاله این دو روایت نخست از نظر سندی، اعتبارسنجی رجالی شده و نیز تلاش شده با یافتن نخستین منابع مکتوب مشتمل بر آن ها تاریخ نقل شان پیگیری و کهن ترین زمان نقل آن ها شناسایی شود. همچنین، این مقاله مضمون این دو روایت را با دیگر روایات احیانا صحیح درباره خلقت نوری می سنجد تا میزان انطباق یا سازگاری آن ها را مشخص کند. این مقاله در نهایت نتیجه می گیرد که دو حدیث منقول از امام رضا(ع) به رغم ضعف سند با توجه به مجموع شواهد تاریخی و مضمونی قابل قبول است.
۱۱۳.

به کارگیری شیوه های تسامح و تساهل در سیره تربیتی امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 31-68

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) تساهل و تسامح سیره رضوی غیرمسلمانان تعلیم و تربیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۳ تعداد دانلود : ۶۶۶
سیره عملی هر یک از ائمه شیعه در جایگاه خود مملو از درس های پربار است. در بررسی حوادث وقایع زندگی پربار امام رضا (ع) نکات پندآموز بسیاری وجود دارد که می توان درس های فراوانی آموخت. یکی از اصول به کار رفته در سیره رضوی تسامح و تساهل است. امام رضا (ع) با گروه های فکری و اعتقادی بسیاری به بحث و تبادل نظر می پرداختند و از راهکارهای بسیاری در این جلسات سود می جستند؛ یکی از این راهکارها استفاده از اصل تسامح و تساهل بود. این مقاله می کوشد به شیوه توصیفی تحلیلی به این سؤال پاسخ دهد که امام رضا (ع) در برخورد با پیروان ادیان مختلف از کدام شیوهای تسامح وتساهل بهره می بردند؟ التزام به اخلاق انسانی و احترام و مهرورزی نسبت به غیر مسلمانان، مخاطب شناسی و آشنایی با زبان و متون مقدس ادیان، آزادی فکر و بیان و به رسمیت شناختن حق سؤال برای پیروان ادیان، مدارا و تسامح دینی و همزیستی مسالمت آمیز با آن ها از مهم ترین ویژگی ها و شاخص های الگوی رفتاری امام رضا (ع) با پیروان دیگر ادیان بوده است.
۱۱۴.

بازشناسی آموزه های تربیتی امام رضا(ع) و کاربست آن ها در عصر حاضر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 69-104

کلیدواژه‌ها: آموزه های تربیتی امام رضا (ع) تعلیم و تربیت اسلامی تربیت اخلاقی و اعتقادی تربیت عاطفی تربیت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۴۲۱
پژوهش حاضر با هدف بازشناسی آموزه های تربیتی امام رضا (ع) و کاربست آن ها در عصر حاضر بوده که با تحلیل اسنادی انجام گرفته است. جامعه آماری، کلیه منابع و مراجع مرتبط با موضوع تحقیق بوده، به علاوه در انجام پژوهش، نمونه گیری به عمل نیامده و کلیه منابع و مراجع موجود و در دسترس اعم از کتب، مقالات و گزارش های پژوهشی بررسی شده است. ابزار پژوهش، فرم های فیش برداری بوده و داده های حاصل، مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفته است. یافته ها و نتایج پژوهش با تامل در سیره و آموزه های تربیتی امام رضا (ع) برای تربیت صحیح و مواجهه با ویژگی های عصر حاضر، در قالب کاربست های تربیت اخلاقیِ، تربیتِ اعتقادی، تربیتِ عاطفی و تربیت اجتماعیِ امام رضا (ع) استخراج و تبیین شده است.
۱۱۵.

مطالعه عزیمت امام رضا(ع) به خراسان در چارچوب اصل هجرتِ تمدن ساز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 105-130

کلیدواژه‌ها: هجرت تمدن تمدن سازی خراسان امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۷ تعداد دانلود : ۳۴۸
ایده اصلی مقاله حاضر این است که انتقال امام رضا (ع) از مدینه به مرو و سکونت سه ساله آن حضرت در خراسان را چگونه می توان در ذیل اصل اسلامی هجرت و نقش آن در تمدن سازی مورد مطالعه قرار داد؟ در منطق اسلامی هجرت اصلی هم تراز با اصل جهاد است و آثار و نتایج حاصل از آن در خدمت تحقق اهداف و آرمان های اسلام قرار می گیرد. از این رو انتقال امام رضا (ع) از مدینه به مرو و حضور ایشان در خراسان را می توان با توجه به آثار و پیامدهای آن در ذیل نظریه «هجرت و تمدن سازی» تحلیل کرد. هرچند حضور کوتاه مدت امام رضا (ع) در خراسان آثار و برکات بسیاری برای این خطه داشته اما با توجه به نظریه تمدن سازی هجرت، «تقویت جریان عقل محور»، «شکوفایی نهضت های علمی و ترجمه»، «رونق یافتن روش مناظره»، و «توسعه مرز جغرافیایی شیعه» را می توان به عنوان مهم ترین آثار هجرت امام رضا (ع) نام برد. این در حالی است که وجود مشهدالرضا به عنوان قطب تمدن خراسان و نیز امام زادگان نقش مهمی در تثبیت و ترویج تمدن شیعی در ایران داشته است.
۱۱۶.

روش شناسی استدلال های امام رضا(ع) به آیات ولایت در مناظره با علمای مرو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 169-188

کلیدواژه‌ها: روش شناسی استدلال های قرآنی امام رضا (ع) مناظره ولایت علمای مرو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۶ تعداد دانلود : ۳۷۳
امام رضا (ع) در مجلس مأمون و در مناظره با علمای مرو، درباره برتری عترت بر امت، از 34 آیه قرآن بهره می برد و روش های استفاده امام از این آیات در این مناظره گوناگون است. روش های امام در این مناظره عبارت است از: روش تفسیر قرآن به قرآن، استفاده از شأن نزول آیات، جری و تطبیق، بیان مصداق آیات و تفسیر مزجی. امام رضا (ع) با استفاده از روش قرآن به قرآن بسیاری از مبهمات آیات درباره اهل بیت (ع) را تبیین و با استفاده از شأن نزول، لیاقت اهل بیت (ع) را برای جانشینی پس از پیامبر (ص) اثبات و از طریق روش جری وتطبیق، برخی آیات را به امام علی (ع) تطبیق می کند. همچنین با بهره گیری از روش تعیین مصداق، اهل بیت (ع) را مصداق ذی القربی در قرآن می داند و در نهایت با استفاده از روش تفسیری مزجی در پی برخی از آیات از جمله آیه «و أنذر عشیرتک الاقربین»، آیه را فضیلتی بزرگ و مقامی ارجمند برای آل پیامبر (ع) در نظر می گیرد. روش تحقیق در این مقاله، به صورت توصیفی - تحلیلی است.
۱۱۷.

واکاوی مضمونی حجاج های کلامی در پرتو آموزه های رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 189-222

کلیدواژه‌ها: حجاج گفتمان امام رضا (ع) امامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۴۶۲
نظریه «حجاج» جلوه ای از گفت وگو با هدف اقامه دلیل در جهت اثرگذاری درونی بر مخاطبان است. این فرایند از طریق به کارگیری عناصر زبانی در گفتمان ها محقق می شود. در عصر حاضر می توان با بهره جویی از این روش جدید تحلیل زبانی، دریچه ای نو به میراث معتبر رضوی گشود. امام رضا (ع) متناسب با اقتضائات عصری ضمن پالایش مباحث کلامی، در قالب گفتمان حجاجی و با رویکردی هدایتی، از ظرفیت اندیشه ورزی مخاطبان حداکثر بهره برداری را می کنند. این پژوهش، ضمن تبیین علمی نظریه حجاج، در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که مطابق آموزه های رضوی چه مضامینی، محوریت حجاج های کلامی را تشکیل داده اند؛ لذا در قالب روش توصیفی تحلیلی، پس از تبیین مرزهای مفهومی اصطلاح حجاج و اصطلاحات مشابه همچون جدل، خطابه، برهان و اقناع بر مبنای رویکردهای معاصر به این نظریه، مضامین توحید، امامت و نبوت، به عنوان درون مایه های پرتکرار در روایات رضوی با اسلوب گفتمان حجاجی دسته بندی می شود. به اعتقاد نگارندگان مضمون امامت، به مثابه پربسامدترین مضمون در حجاج های کلامی رضوی، تن ها یک اقتضای عصری نبوده؛ بلکه نشانگر یک ضرورت مکتب تشیع و رهنمود فرهنگی حضرت رضا (ع) درباره لزوم تجهیز شیعیان به انواع روش ها در اثبات اصل امامت است. به عبارت دیگر از رهگذر بهره گیری از این اسلوب گفتمانی، موضوع امامت اهل بیت (ع) به عنوان یکی از مهم ترین مسائل جامعه اسلامی و روح مکتب تشیع، مورد توجه مضاعف قرار می گیرد.
۱۱۸.

خصوصیات مدیران شایسته در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 223-254

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی شایستگی مدیران امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۵ تعداد دانلود : ۵۲۸
از عوامل مهم در دوام و بقای یک نظام و حکومت، داشتن مدیران و کارگزاران شایسته و کاردان است که از نقشی اساسی در حوزه های تصمیم سازی و تصمیم گیری برای جامعه برخوردار هستند. اندیشه، رفتار و عملکرد این مدیران می تواند در ارتقای رفتار و ارزش های اسلامی جامعه و ایجاد اعتماد بین مردم و حاکمان و رفع مشکلات جامعه تاثیر بسزایی داشته باشد. بر این اساس، توجه به شایستگی های درونی و بیرونی مدیران در انتخاب و انتصاب شان ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، تلاش شده است معیارهای شایستگی بر مبنای سیره علمی و عملی حضرت امام رضا (ع) ، به روش توصیفی تحلیلی استخراج و در نهایت مدل پنج وجهی (دانش، مهارت، خودمفهومی، ویژگی، انگیزه) در قالب دو دسته شایستگی های نرم و سخت به عنوان الگوی نهایی معرفی شود.
۱۱۹.

پژوهش سندی و دلالی حدیث «محاسن کلام» از امام رضا(علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱ 35-62

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) محاسن کلام احیای امر ائمه بررسی سندی و دلالی اهل بیت (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۳۶۵
سخنان نورانی پیشوایان دینی راهگشای زندگی و آشنایی با آن مایه رشد و تکامل حقیقی آدمی است. حدیث «محاسن کلام» یا احیای امر، از سخنان گهربار عالم آل محمد، امام رضا(علیه السلام) و دو منبع اصلی آن عیون و معانی الأخبار شیخ صدوق است. این پرسش که «در این حدیث مراد از احیای امر و محاسن کلام چیست؟» محل بحث این جُستار است. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی ضمن بررسی سندی و دلالی روایت یادشده، نشان می دهد که این روایت از نظر سند و محتوا صحیح و احیای امر ائمه(علیهم السلام) به شناخت معارف آنان است. این روایت امر ائمه را علوم و فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) و روش احیای آن را برگزاری مجالس و تشکیل کلاس های معرفت افزایی معرفی می کند. در این حدیث شریف امام(علیه السلام) تعلّم و تعلیمِ سخنان زیبای اهل بیت(علیهم السلام) را از آن رو که همسو با فطرت انسان هاست، موجب زنده نگه داشتن نظام ولایی دانسته است.
۱۲۰.

تحلیل قرآنی برجسته ترین بایسته های خواهانی از خداوند در زیارتنامه های امام رضا(علیه السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱ 63-90

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) دعا زیارت زیارتنامه قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۴۰۹
از برجسته ترین جنبه های زندگی انسان، چگونگی ارتباط با خالق هستی، سختن گفتن، نحوه دعا کردن و مسألت کردن از بارگاه الهی و تنظیم روابط خود با او و سایر انسان ها بوده و متون دینی، بهترین عرصه دستیابی وی به این موارد است. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر تلازم قرآن و عترت(علیهم السلام)، برجسته ترین بایسته های خواهانی از خداوند در زیارت نامه های امام رضا (علیه السلام) را بر اساس آموزه های قرآنی، تحلیل نماید. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که بخش قابل توجّهی از زیارت نامه های امام رضا(علیه السلام)، مناجات و عرض حاجت به درگاه خداوند است که تعالیم عظیم و لطیف آن- شامل بر درخواست استغفار و رجوع به خداوند، گشایش رزق، متخلّق شدن به اخلاق الهی، قرار گرفتن در زمره شکرگزاران نعمت، فدا شدن در راه امام، حضور در میان اولیای الهی، محبّت ورزی به اهل بیت(علیهم السلام)، در صف گواهان قرار گرفتن، رهایی از سختی و غم، شفیع شدن اهل بیت(علیهم السلام) و محروم نشدن از عطایای الهی- انعکاسی از مفاهیم والای آموزه های قرآنی است.