مطالب مرتبط با کلیدواژه

کتاب های درسی


۶۱.

جایگاه فروع دین در کتاب های درسی دوره متوسطه اول(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 99-112

کلیدواژه‌ها: فروع دین تربیت دینی کتاب های درسی تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۱۶۹
پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه فروع دین در کتاب های درسی دوره متوسطه اول انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کتاب های درسی دوره متوسطه اول می باشد که با روش نمونه گیری هدفمند چهار عنوان کتاب (پیام های آسمان، مطالعات اجتماعی، فارسی و آمادگی دفاعی) با دوازده جلد در نمونه قرار گرفت. ابزار اندازه گیری چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که روایی آن مورد تأیید کارشناسان بوده و پایایی آن با روش ویلیام اسکات، 92 درصد محاسبه شده است و شیوه پردازش داده ها بر اساس روش آنتروپی شانون بوده است. مهم ترین یافته های پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره متوسطه اول به ترتیب به فرایض نماز، تولی، جهاد و تبری با ضریب اهمیت 174/0، 166/0، 149/0، 148/0 بیشترین توجه، و به فرایض نهی از منکر، روزه، امر به معروف، زکات، خمس و حج به ترتیب با ضریب اهمیت 055/0، 074/0، 067/0، 062/0، 035/0، 067/0 توجه بسیار کمی مبذول شده است. در مجموع، یافته های پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره متوسطه اول به طور متعادل و متوازن به فرایض فروع دین توجه نشده است.
۶۲.

مؤلفه های ایثار و شهادت در کتاب های درسی دوره ی متوسطه دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۱ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۸۴) 67 - 84
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۲۵
هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه دوم درخصوص توجه به مؤلفه های مفهومی ایثار و شهادت است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه ی پژوهشی شامل تمام کتاب های درسی دوره ی متوسطه دوم است که در سال 1399 چاپ شده و نمونه ی تحقیق شامی 16 جلد از کتاب های درسی است که به صورت هدفمند انتخاب شده است. یافته های پژوهش نشان داد که فراوانی مؤلفه های ایثار و شهادت در کتاب های درسی رشته علوم انسانی 706 مورد و در کتاب های درسی مشترک رشته های تجربی و ریاضی، 617 مورد است. نتایج آزمون خی دو، معنی دار بودن این تفاوت را نشان داده است. در مجموع یافته های پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم توجه متعادلی به مؤلفه های مفهومی ایثار و شهادت نشده است.
۶۳.

بررسی کمّی و کیفی حضور آثار معماری ملی ایران در کتاب های درسی دوره ی ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 27 - 46
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۱۲۰
معماری ملی تاریخی یکی از مؤلفه های مهم میراث فرهنگی و از عناصر مهم هویت ساز ملی است. یکی از وظایف سیستم های تعلیم و تربیت، آموزش این میراث با ارزش فرهنگی ملی به دانش آموزان است. این پژوهش با هدف بررسی کمّی و کیفی حضور آثار معماری ملی تاریخی ایران در کتاب های درسی دوره ی ابتدایی با روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه ی آماری، کلیه کتاب های درسی چهارساله ی اول دوره ی ابتدایی کشور بوده است. نتایج پژوهش نشان از توزیع نامتناسب معماری ملی تاریخی در کتاب های درسی دارد؛ به گونه ای که در بعضی پایه ها بیشتر و در بعضی کمتر به این موضوع پرداخته شده است. همچنین، تصاویر موجود اغلب بدون ذکر نام و مشخصات بناها بوده اند. در برخی از تصاویر نیز ارتباط تصاویر با موضوع درسی به درستی تبیین نشده است و این موضوع می تواند منجربه گذر از این تصاویر و عدم استفاده از محتوای آموزشی آن ها شود. استفاده از متخصصان، برای دسته بندی جامع، از تمامی کاربری های مختلف بناهای معماری ملی تاریخی و توزیع متناسب این موارد در کتاب های درسی همه ی پایه های تحصیلی نیز توصیه می شود.
۶۴.

کتاب های درسی و هویت ملی (فراتحلیل مطالعه های انجام شده درباره کتاب های درسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۱ تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 31 - 54
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
برای ایجاد و تقویت ملی در نسل آینده یک کشور، نهاد آموزش و پرورش، ابزارهای سه گانه فضای آموزشی، معلم و کتاب های درسی را دراختیار دارد. از آنجا که کتاب های درسی به صورت متمرکز تدوین شده و به طور یکسان در سراسر کشور استفاده می شوند، بررسی آنها با رویکرد هویت دینی ملی، از چگونگی تأثیر احتمالی آنها بر هویت یابی گروه سنی مخاطب، حکایت دارد. در سال های اخیر، بررسی کتاب های درسی از دیدگاه هویت ملی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و شانزده پژوهش در این حوزه انجام شده است، در مقاله حاضر، این مطالعه ها با هدف به دست دادن تصویری کلی از کتاب های درسی با رویکرد یاد شده و با روش فراتحلیل، بررسی شده است. پژوهش ها براساس دوره تاریخی، گویه های مورد نظر و تعداد تحلیل گردیده اند. یافته ها نشان می دهد که در دوره های زمانی گوناگون با توجه به سیاست های کلان جامعه، تدوین کنندگان کتاب های درسی به یکی از دو بعد دینی و یا ملی هویت ملی ایرانیان توجه نموده اند و بعد دیگر، کمتر مورد توجهشان قرار گرفته است. با توجه به ویژگی هویت ملی ایران، توجه مناسب به هر دو بعد برای ایجاد هویتی منسجم در دانش آموزان ضروری می باشد.
۶۵.

ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های دوره پیش دبستانی از دیدگاه مربیان این دوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۵ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 31 - 54
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۲۰۴
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تحقق ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های درسی دوره پیش دبستانی از دیدگاه مربیان این دوره انجام شده است. ماهیت پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه مربیان مقطع پیش دبستانی شهر یزد در سال تحصیلی 92-1391 می باشد. نمونه پژوهش 120 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته، شامل 47 سوال بود. جهت تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون های آماری t تک نمونه ای و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که میزان تحقق ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های درسی در بعد رفتارهای دانشی (36/2) و رفتارهای فرهنگی ملّی (44/2) پایین تر از سطح متوسط، و در بعد رفتارهای اجتماعی (53/3) بالاتر از سطح متوسط می باشد. در بعد رفتارهای دانشی بالاترین میانگین رتبه ای گویه «در مقابل خواسته های دیگران می تواند (نه) منطقی بگوید»، و پایین ترین میانگین رتبه ای گویه «می تواند رنگ ها و اشکال هندسی (برای درک مفاهیمی نظیر علائم راهنمایی و رانندگی) را از هم بازشناسد»، در بعد رفتارهای فرهنگی بالاترین میانگین رتبه ای گویه «رهبر و رئیس جمهور را می شناسد و نام آنها را می داند»، و پایین ترین میانگین رتبه ای «اقوام و اقلیت های دینی و اقوام را که در کشور وجود دارد می شناسد»، در بعد رفتارهای اجتماعی بالاترین میانگین رتبه ای گویه «انگیزه و هیجان برای پیشرفت دارد»، و پایین ترین میانگین رتبه ای گویه «در کارها و تصمیماتش دور اندیش است» می باشد.
۶۶.

بررسی وضعیت مؤلفه های هویت ملی در کتاب های درسی پایه دوازدهم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۰ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۷۸) 61 - 76
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۱۶
پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت مؤلفه های هویت ملی در کتاب های درسی پایه دوازدهم متوسطه نظری انجام شده است. این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، شامل همه ی کتاب های درسی پایه دوازدهم است که در سال1397 چاپ شده است. شش عنوان کتاب تحلیل فرهنگی، دین و زندگی، هویت اجتماعی، فارسی 3، نگارش 3 و تاریخ 3 به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. ابزار اندازه گیری، چک لیست (سیاهه وارسی) تحلیل محتوای محقق ساخته بوده است و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های درسی پایه دوازدهم، به برخی از ابعاد و مؤلفه های هویت ملی توجه کافی نشده است. فراوانی مؤلفه های هویت ملی در کتاب های درسی پایه دوازدهم رشته علوم انسانی به طور معناداری بالاتر از کتاب های درسی رشته های تجربی و ریاضی بوده است.
۶۷.

جایگاه مؤلفه های آداب و مهارت های زندگی اسلامی (طرح کرامت) در کتاب های درسی دوره ابتدایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 105-123

کلیدواژه‌ها: آداب و مهارت های زندگی اسلامی طرح کرامت دوره اول ابتدایی تحلیل محتوا کتاب های درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۸۸
پژوهش حاضر که به منظور بررسی جایگاه مؤلفه های آداب و مهارت های زندگی اسلامی (طرح کرامت) در کتاب های درسی دوره اول ابتدایی انجام شده، از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ شیوه گردآوری داده ها از نوع تحلیل محتواست که به روش تحلیل محتوای آنتروپی شانون انجام شده است. جامعه آماری کتاب های دوره ابتدایی و نمونه آماری پژوهش شامل کتاب های درسی پایه های اول، دوم و سوم (دوره اول) ابتدایی است که به روش هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های پژوهش، سیاهه محقق ساخته تحلیل محتوای آداب و مهارت های زندگی اسلامی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین ضریب اهمیت در پایه اول مربوط به مهارت ارتباط با خدا با ضریب اهمیت 161/0، در پایه دوم مربوط به مهارت ارتباط با خدا با ضریب اهمیت 118/0 و در پایه سوم مربوط به مهارت ارتباط با خدا و همدلی با ضریب اهمیت 127/0 است. در پایه اول به مهارت های شرافت و خودآگاهی، پایه دوم به مهارت های عزت نفس و خودآگاهی و در پایه سوم به مهارت های مدیریت هیجانات و خودآگاهی توجهی نشده است.
۶۸.

واکاوی مؤلفه های مدیریت دانش در منابع و برنامه های درسی آموزش عالی (با استفاده از روش فراترکیب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۹۶) 178 - 204

کلیدواژه‌ها: مدیریت دانش آموزش عالی کتاب های درسی برنامه های درسی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۲۱
هدف: هدف این پژوهش تعیین وضعیت مؤلفه های مدیریت دانش با استفاده از مطالعه پژوهش های پیشین است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع طرح های پژوهش آمیخته اکتشافی است و با روش تحلیل محتوا، پرسشنامه ای و سیاهه وارسی 122 مقاله چاپ شده فارسی و انگلیسی بین سال های 2000 تا 2020 در حوزه مدیریت دانش در منابع و برنامه های درسی آموزش عالی بررسی شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که اشتراک دانش 67/26 درصد بیشترین و حفاظت از دانش 43/4 درصد کمترین سهم را کسب کرده اند. کاربست دانش 85/15 درصد، خلق دانش 17/14 درصد، تغییر دانش 63/10 درصد، سازماندهی دانش 65/9 درصد، شناسایی دانش 68/7 درصد، توسعه دانش 91/5 درصد، ارائه دانش 02/5 درصد را اتخاذ کرد. نتیجه گیری: آموزش عالی یکی از مهمترین خاستگاه های اشتراک دانش است و می تواند با ارائه الگوهای جدید دانش و سنجش و ارزیابی دانش که پیش شرط لازم برای کاربست موفق دانش است، مؤثر باشد. خلق و توسعه دانش نیز یکی از رسالت های اساسی آموزش عالی محسوب می شود و موجب کاربردی سازی دانش تئوری و به روزرسانی آن می شوند. تغییر دانش نیز فرآیندی متقابل بین دانش صریح و ضمنی است که منجر ایجاد دانش جدید می شود. حفاظت از دانش یکی از خلاءهای آموزش عالی است که عدم توجه به آن موفقیت مدیریت دانش را مختل می کند زیرا موفقیت مدیریت دانش محصول اتخاذ و اجرای استراتژی مناسب و یکپارچه در آموزش عالی است.
۶۹.

جایگاه سالمندی در کتاب های درسی دوره ابتدایی سال تحصیلی 1401- 1400(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده سال شانزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 43 - 66

کلیدواژه‌ها: آموزش سالمندی سالمند در خانواده کتاب های درسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۱۸۴
هدف پژوهش حاضر، سالمندی و نحوه پوشش مسائل مربوط به سالمندان در خانواده در کتاب های درسی دوره ابتدایی سال تحصیلی 1401-1400 بوده است. در این پژوهش، 27 کتاب درسی دوره ابتدایی با روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سند بررسی گردید. تحلیل کیفی با یک سیستم اندازه گیری مبتنی بر ادبیات پژوهشی مربوط به آموزش سالمندی، شامل هفت موضوع اصلی نسبت توزیع جنسیت، نقش شخصیت، نقش حرفه ای، ویژگی های جسمی و فیزیکی، روابط بین نسلی، رهبری جامعه پیام قصد شده (درباره موضوع سالمندی) و 18 موضوع فرعی و تحلیل کمی با ارائه جداول فراوانی مبتنی بر تحلیل موضوعی انجام شد. یافته ها نشان داد کتاب های درسی دوره ابتدایی به اندازه کافی موضوع سالمند در خانواده را پوشش نمی دهد و به آموزش سالمندی کمتر پرداخته شده است و در این کتاب ها تصویر منفی از سالمندان نشان داده نشده است. به منظور بهبود نگرش دانش آموزان نسبت به افراد سالمند و با توجه به تأکید اسناد بالادستی و بر اساس رویکردهای مطرح در رابطه با آموزش سالمندی، لازم است به حضور سالمند در خانواده و آموزش سالمندی در مدارس و کتاب های درسی دوره ابتدایی پرداخته شود و در پیام قصد شده برنامه درسی (درباره موضوع سالمندی) و افراد سالمند، باید بین عناصر متنی و بصری در کتاب درسی هماهنگی ایجاد شود. توجه به برنامه درسی آموزش سالمندی در دوره ابتدایی توصیه می شود.
۷۰.

تحلیل محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه اول از حیث توجه به نقش زن: حاکمیت رویکرد اسلامی یا فمینیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده سال شانزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 159 - 181

کلیدواژه‌ها: فمینیسم زن تحلیل محتوا کتاب های درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۴
این پژوهش با هدف بررسی محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه اول از حیث مواجهه دیدگاه های فمینیستی با هویت بخشی جنسیتی برای دانش آموزان و مقایسه آن با رویکرد اندیشمندان اسلامی انجام شد. دیدگاه های فمینیستی مورد مطالعه، شامل رویکردهای رادیکال، لیبرال، مارکسیسم سوسیالیسم و پست مدرن بود. روش پژوهش، تحلیل محتوا و قلمرو پژوهش، تمامی کتاب های درسی با موضوع علوم انسانی بود. کتاب های مورد بررسی، شامل 4296 صفحه بود که به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. واحدهای زمینه را پاراگراف و تصویر و واحد ثبت را مضامین آن ها تشکیل داد. یافته های پژوهش نشان داد نوع نگاه به زن و نقش های اجتماعی زنان در کتاب های درسی، بیشتر معطوف به نگاه اندیشمندان اسلامی بوده و این نوع نگاه به طور معناداری بیشتر از نگاه های مبتنی بر دیدگاه های فمینیستی است؛ با این وصف در کتاب های درسی مطالعات اجتماعی، کار و فناوری و عربی، دیدگاه های فمینیستی غلبه داشتند. بیشترین میزان توجه در دیدگاه های فمینیستی هم به ترتیب به دیدگاه مارکسیسم سوسیالیسم و دیدگاه لیبرال اختصاص داشت. کتاب های تفکر و سبک زندگی، کار و فناوری و فرهنگ و هنر، دارای کمترین کدهای جنسیتی بود. بازتعربف نقش های اجتماعی مبتنی بر ویژگی های جنسیتی و برگرفته از آموزه های دینی از توصیه های پژوهش حاضر است.    
۷۱.

تحلیل محتوای کتاب درسی دوره متوسطه با تأکید بر میزان توجه به آموزش کمک های اولیه(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: Journal of Rescue and Relief (امداد و نجات) دوره هشتم زمستان ۱۳۹۵ (۲۰۱۷ م) شماره ۴ (پیاپی ۳۲)
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۲۴
مقدمه: هدف پژوهش، بررسی جایگاه آموزش کمک های اولیه، در کتاب های درسی دوره متوسطه اول و دوم بود. با توجه به آمار بالای سوانح در کشور و تلفات بالا در حوادث سر صحنه و معلولیت های به تبع آن، لزوم آشنایی دانش آموزان با مهارت های فوق، و گنجاندن آنها در کتاب های درسی ضروری به نظر می رسد. روش: روش به کار رفته در پژوهش فوق از نوع تحلیل محتوا می باشد. ابزار پژوهش سیاهه تحلیل محتوا می باشد که دارای 21 مولفه می باشد روایی ابزار، توسط هفت تن از اساتید و کارشناسان تایید شد. و پایایی آن نیز براساس روش اسکات برابر 80 درصد می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل 200جلد کتاب درسی و نمونه آماری شامل 33 جلد می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از سنجش فراوانی وروش آنتروپی شانون استفاده شد. یافته ها: در کتاب های دوره متوسطه اول درکتاب آمادگی دفاعی پایه نهم در قالب 2 صفحه و در کتاب های عمومی – الزامی دوره متوسطه دوم نیز، در کتاب آمادگی دفاعی در 12 صفحه به مقوله کمک های اولیه اشاره و در کتاب های فنی حرفه ای دوره متوسطه دوم تنها کتابی که به آموزش کمک های اولیه پرداخته است کتاب ایمنی و کمک های نخستین می باشد . علاوه براین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت تمامی مولفه برابر صفر می باشد. نتیجه گیری: با توجه به ضعف کتاب های درسی، پررنگ تر شدن مباحث کمک های اولیه، اختصاص کتابی مستقل به آن، ارایه سازماندهی مارپیچی برای تداوم بیشتر، طراحی برنامه درسی کمک های اولیه و در نهایت مساعدت کارشناسان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران ، در تدریس مباحث یاد شده ضروری به نظر می رسد.
۷۲.

بررسی میزان توجه به شاخص های اقتصاد مقاومتی در کتاب های درسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: چشم انداز برنامه درسی و آموزش سال دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 61 - 74

کلیدواژه‌ها: اقتصاد مقاومتی کتاب های درسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۹۰
زمینه و اهداف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به شاخص های اقتصاد مقاومتی در محتوای کتاب های درسی پایه های پنجم و ششم دبستان بود. روش ها: داده های این پژوهش به روش تحلیل محتوا گردآوری و با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون مورد تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری کتب درسی پایه پنجم (6 کتاب) و ششم ابتدایی (8 کتاب) بود که در مجموع محتوای 1655 صفحه از کتاب های درسی پایه های مذکورمورد بررسی قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها شامل چک لیست کدگذاری شده بود. جهت تأیید روایی از دیدگاه متخصصان و تأیید پایایی از فرمول پایایی اسکات استفاده شد که 0.86 برآورد گردید. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد مؤلفه های «صرفه جویی و اسراف نکردن» با ضریب اهمیت 33/0؛ «عدم تضییع اموال جامعه» با ضریب اهمیت 32/0؛ «آموزش و فرهنگ سازی در اصلاح الگوی مصرف» با ضریب اهمیت 26/0؛ و «حمایت از تولید داخلی» با ضریب اهمیت 07/0 در رتبه های اول تا چهارم قرار داشتند و به مؤلفه های «مصرف تولیدات داخلی»؛ «تولید کالای با کیفیت» و «خودکفایی در تولید محصولات حیاتی»؛ با ضریب اهمیت صفر، هیچ توجهی نشده است. نتیجه گیری: با توجه به عدم توجه به مولفه های مصرف تولیدات داخلی، تولید کالای با کیفیت و خودکفایی و ضریب اهمیت برخی از مولفه های مهم اقتصاد مقاومتی، پیشنهاد می شود مفاهیم اقتصاد مقاومتی به کتاب های درسی دوره ابتدایی بیشتر راه یابد.
۷۳.

جایگاه سلامت معنوی در کتاب های هدیه های آسمانی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) ۱۷۷-۱۵۱

کلیدواژه‌ها: سلامت معنوی کتاب های درسی تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۱۲۶
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مؤلفه های سلامت معنوی در کتاب های درسی هدیه های آسمانی دوره ابتدایی انجام شده است. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب های درسی هدیه های آسمانی دوره ابتدایی می باشد که به علت ماهیت پژوهش و محدودیت جامعه آماری، نمونه گیری انجام نشد و همه جامعه آماری بررسی شد. ابزار پژوهش، چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که روایی آن مورد تأیید صاحبنظران بوده و پایایی آن با روش ویلیام اسکات 92 درصد محاسبه شده است و شیوه پردازش داده ها بر اساس روش آنتروپی شانون بوده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب های مذکور، مؤلفه های «نماز» و «ایمان به خدا» دارای بیشترین فراوانی و مؤلفه های «پرهیز از حسد»، «توبه»، «پرهیز از تجسس بیجا»، «تفکر» و «دوری از تکبر» دارای فراوانی بسیار کمی بوده است. از نظر شاخص ضریب اهمیت مؤلفه های «امید»، «امر به مروف و نهی از منکر»، «انس با قران»، «وفای به عهد»، «صبر»، «توبه»، «امانت داری»،«توکل»، «توسل»، «صله ارحام»، «پرهیز از حسد»، «پرهیز از تکبر»، «پرهیز از تجسس بیجا»، «پرهیز از غیبت» دارای ضرایب اهمیت پایین می باشند که نشان دهنده توزیع و پراکندگی نامناسب این مؤلفه ها در کتاب های درسی هدیه های آسمانی می باشد. نتیجه گیری: در کتاب های درسی هدیه های آسمانی، به طور متعادل و متوازن به مؤلفه های سلامت معنوی توجه نشده است. واژگان کلیدی : سلامت معنوی، کتاب های درسی، تحلیل محتوا
۷۴.

بررسی میزان توجه به مولفه های آموزش مشارکت شهروندی در کتاب های درسی مقطع ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تربیتی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۳ ۱۱۵-۹۵

کلیدواژه‌ها: مشارکت شهروندی تحلیل محتوا مقطع ابتدایی کتاب های درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶
امروزه توجه به کتاب های درسی به عنوان محور مکتوب و مدون تعلیم و تربیت از حیث توجه و پرداختن بر موضوعات و مولفه های شهروندی و به خصوص مشارکت شهروندی در کنار وجوه آموزشی و درسی، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و جنبه مهمی از مدرسه کارآمد می باشد. لذا این پژوهش درصدد بررسی میزان توجه کتاب های درسی به آموزه ها و مهارت های مورد نیاز برای مشارکت شهروندی می باشد. پژهش حاضر توصیفی- تحلیلی و در راستای دستیابی به اهداف مدنظر، کتاب های مقطع ابتدایی سال تحصیلی 1399-1400 به عنوان جامعه آماری پژوهش به روش تحلیل محتوا مورد بررسی و داده ها با استفاده از روش آنتروپی شانون پردازش شده اند. یافته ها نشان می دهد که به طور کلی هشت مهارت پرسشگری، مشارکت در مباحث، گوش دادن به مباحث و درک موضوعات، مسئولیت پذیری، همکاری و کارکردن با دیگران، حس تعلق به مکان، آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی و شناخت شهر و نهادهای مدیریت شهری به عنوان مهارت های مورد نیاز در ارتباط با آموزش و نهادینه سازی مشارکت شهروندی می تواند در دستورکار قرار گیرد. در این خصوص تاکید و توجه کتاب های درسی اغلب بر دو مهارت همکاری و کارکردن با دیگران و مشارکت در مباحث معطوف شده و سایر مهارت ها مورد بی توجهی قرار گرفته است.
۷۵.

تحلیلی بر جایگاه نمادهای هویت ملی در کتاب های درسی ایران و افغانستان، مطالعۀ مقایسه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 183 - 203

کلیدواژه‌ها: افغانستان ایران تحلیل محتوا کتاب های درسی هویت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۱۸۱
هویت ملی فراگیرترین و مشروع ترین سطح هویت در همه نظام های اجتماعی است. عوامل مختلفی از جمله آموزش و پرورش در شکل گیری این هویت تأثیرگذارند. در این میان، کتاب های درسی مورد استفاده در نظام آموزشی کشورها قابل توجه هستند. زیرا محتوای کتاب های درسی از اصلی ترین منابعی است که می تواند در تقویت یا تضعیف هویت ملی تأثیر جدی داشته باشد. در این نوشتار با کاربست روش تحلیل محتوا در چارچوبی مقایسه ای به دنبال پاسخ این پرسش هستیم که ابعاد متنوع مقوله هویت ملی در کتاب های درسی کشورهای ایران و افغانستان از چه کیفیتی برخوردارند؟ با بررسی کتاب های سه ساله دوره آموزشی متوسطه این دو کشور، تعداد 17 کتاب که در هر دو سیستم آموزشی مشترک بودند به عنوان نمونه آماری گزینش شد. سپس ابعاد شش گانه هویت ملی در همه این کتاب ها، 1703 صفحه کتاب های درسی ایران و 1452 صفحه کتاب های درسی افغانستانشناسایی و کدگذاری شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که ابعاد هویت ملی در مجموعه متن، تصویرها و تمرین های این کتاب ها در هر دو کشور به شکل متعادلی توزیع نشده و با وجود تأکید بیشتر بر این ابعاد در کتاب های دوره متوسطه ایران، در هر دو سیستم آموزشی کمیت و کیفیت پردازش ابعاد هویت ملی با کم  توجهی قابل ملاحظه ای روبه رو بوده است.
۷۶.

بررسی وضعیت برنامه ریزی آموزشی و مواد درسی مدارس نوین عصر قاجار (مطالعه موردی: مدارس مازندران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۳ 135-115

کلیدواژه‌ها: آموزش نوین مازندران مدارس جدید برنامه ریزی آموزشی کتاب های درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۳۸۴
متفکران عصر قاجار با انتقاد از آموزش سنتی ایران، در پی تغییر و تحول در روش و شیوه آموزش، محتوا و مواد درسی بودند. این تغییر از طریق برنامه ریزی آموزشی و تألیف کتاب های درسی، برای مواد درسی جدید محقق شد. در مدارس نوین مازندران نیز وضعیت برنامه ریزی آموزشی، مواد و کتاب های درسی تحت تأثیر جریان نوگرایی در کشور دچار تغییر و تحول شد. نگارندگان این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی، با استفاده از اسناد آرشیوی تاریخی و منابع معتبر، در پی پاسخ گویی به این پرسش اند که سیر تحولات برنامه های آموزشی و مواد درسی مدارس نوین مازندران در عصر قاجار چگونه بوده است. یافته های پژوهش (اسناد نویافته) نشان می دهد که مدارس مازندران در آغازین سال های تأسیس از برنامه آموزشی، مواد درسی و کتاب های مورد تدریس در مدارس تهران استفاده می کردند و پس از تأسیس وزارت معارف و تصویب قانون اساسی معارف، به تدریج براساس برنامه وزارتخانه اقدام کرده اند. به نظر می رسد وضعیت زیست بوم و شرایط سیاسی و اقتصادی مازندران در آن روزگار، بر روند برنامه ریزی آموزشی همانند تدریس زبان روسی و آموزش کشاورزی تأثیرگذار بوده است.
۷۷.

سنجش انطباق کتب فارسی پایه اول ابتدایی دوره های تلفیقی با نیازها و قابلیت های دانش آموزان با آسیب شنوایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روان شناسی افراد استثنایی دوره جدید سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 195 - 232

کلیدواژه‌ها: آسیب شنوایی تحلیل محتوا کتاب های درسی رشد یکپارچه دوره های تلفیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۳۴
پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان انطباق محتوای کتب فارسی پایه اول دبستان در دوره های تلفیقی با نیازها و قابلیت های دانش آموزان با آسیب شنوایی انجام شده است. این پژوهش با استفاده از رویکرد کیفی و راهبردهای روش تحلیل محتوا انجام شده است و سپس با استفاده از روش تحلیل تفسیری موردنظر گال و همکارانش، نقاط قوت و ضعف محتوای کتاب های مذکور مشخص گردید. به جهت سنجش اعتبار یافته های به دست آمده از روش های موردنظر گوبا و لینکن، استفاده شده است. یافته های تحقیق مؤید این مطلب است که محتوای کتاب های فارسی و مهارت های نوشتن سال تحصیلی 1400-1399 در پایه اول دبستان نمی تواند نیازهای دانش آموزان با آسیب شنوایی را در «قابلیت های پایه هیجان کارکردی» موردنظر رویکرد تحولی رشد یکپارچه به ویژه «خلق و بازنمایی ایده ها» مرتفع نماید. از تجزیه وتحلیل داده های به دست آمده می توان نتیجه گرفت تسلط فرد به قابلیت «خلق و بازنمایی ایده ها» موجب اصلاح گفتار و توسعه خزانه لغت فرد و درنتیجه تقویت سواد خواندن و نوشتن افراد با آسیبِ شنوایی می شود و ازآنجایی که قابلیت یادشده مبنایی برای یادگیری سایر علوم است، لذا ضعف در قابلیت «خلق و بازنمایی ایده ها» می تواند تهدیدی برای افراد جامعه هدف محسوب گردد و در تحصیل، آنان را در چرخه شکست قرار دهد.
۷۸.

بررسی هویت انقلابی در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ 11 - 34

کلیدواژه‌ها: هویت انقلابی کتاب های درسی تحلیل محتوا دوره متوسطه دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۱۷۲
مطالعه حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به مؤلفه های هویت انقلابی در محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه دوم انجام شده است. روش مطالعه، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل تمام کتاب های درسی دوره متوسطه دوم می باشد که در سال 1399 چاپ شده است. شش عنوان کتاب «آمادگی دفاعی»، «جامعه شناسی»، «دین و زندگی»، «تاریخ»، «تحلیل فرهنگی» و «هویت اجتماعی» با 16 جلد کتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. یافته های این پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم در رشته علوم انسانی، به مؤلفه «ایثار و شهادت» با 500 فراوانی (2/29 درصد) بیشترین توجه و به مؤلفه های «مبارزه با تحجر و التقاط» با 28 فراوانی (6/1 درصد) و «حمایت از مستضعفین» و «آگاهی نسبت به قانون اساسی» هر کدام با 12 فراوانی (7/0 درصد)، کمترین توجه را شده است، و در رشته های تجربی و ریاضی هم، به مؤلفه های «ایثار و شهادت» با 454 فراوانی (26 درصد)، بیشترین توجه و به مؤلفه «حمایت از مستضعفین» با 10 فراوانی (57/0 درصد) کمترین توجه شده است. فراوانی مؤلفه های «اعتقاد به امام خمینی (ره)»، «روحانیت»، «آگاهی به وقایع و تاریخ انقلاب اسلامی» و «مبارزه با تحجر و التقاط» در محتوای کتاب های درسی رشته های علوم تجربی و ریاضی به صورت معناداری بیشتر از کتاب های درسی رشته علوم انسانی می باشد.
۷۹.

بررسی نگرش دانش آموزان شهر کرمان در پایه دوازدهم رشته های علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی به درس عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ آبان ۱۴۰۱ شماره ۸ (پیاپی ۱۰۸) 157-174
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۸
آموزش زبان عربی در مدارس به دلایل فرهنگی، سیاسی و نوع نگاه خانواده ها و دانش آموزان از چند دهه پیش تاکنون نسبت به سایر دروس با چالش بیشتری مواجه بوده است. بررسی نگرش دانش آموزان به یادگیری این زبان، گام مؤثری در سیاستگذاری و تألیف کتاب های آموزشی خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی پیماشی به بررسی نگرش دانش آموزان رشته های ادبیات و علوم انسانی، علوم تجربی و علوم ریاضی کلاس دوازدهم شهر کرمان نسبت به یادگیری زبان عربی می پردازد. در این بررسی تفاوت نگرش های دانش آموزان سه رشته انسانی، تجربی و ریاضی وهمچنین تفاوت نگرش دانش آموزان دختر و پسر نسبت به یادگیری زبان عربی بررسی شد. نمونه این پژوهش 337 نفر از دانش آموزان پسر و دختر کلاس دوازدهم شهر کرمان هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد که نگرش بیشتر دانش آموزان سه رشته علوم انسانی، تجربی و ریاضی در سه متغیر علاقه به یادگیری زبان عربی، اهمیت درس عربی در بین سایر دروس و محتوای درس عربی منفی است با این وجود دانش آموزان ریاضی علاقه بیشتری به یادگیری زبان عربی نسبت به دانش آموزان دیگر دارند. از نظر تفاوت بین دانش آموزان دختر و پسر، تفاوت معناداری بین نظرات دو گروه وجود نداشت.
۸۰.

چگونگی بازنمایی انسجام ملی در محتوای کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های برنامه درسی دوره دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 255 - 289

کلیدواژه‌ها: بازنمایی انسجام ملی مولفه های انسجام ملی کتاب های درسی آموزش ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۹۱
هدف پژوهش حاضر بازنمایی انسجام ملی در محتوای کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی ایران است. پارادایم پژوهش از نوع تفسیری، رویکرد پژوهش کیفی، استراتژی پژوهش از نوع تحلیل محتوا کیفی است، میدان مطالعه کلیه کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی ایران است که بر مبنای روش نمونه گیری هدفمند کتاب های مطالعات اجتماعی، فارسی و هدیه های آسمان که مشتمل بر 25 جلد کتاب است مورد بررسی قرار گرفتند. فرمت داده ها در قالب متن بوده است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مراحل کدگذاری دور نخست و کدگذاری دور دوم استفاده شده است. یافته های پژوهش مشتمل بر 533 مفهوم، 77 زیرمقوله و 87 مقوله اولیه است که در نهایت بعد از دسته بندی، 11 مقوله اصلی در محتوای کتاب های درسی استحصال گردید. این مقوله ها عبارتند از: سرزمین مشترک، میراث فرهنگی، دین و مذهب، ادب و هنر، پرچم و سرود، فرهنگ فراملی، زبان فارسی، میراث تمدنی، تاریخ مشترک، اعیاد مذهبی، قهرمانان و مفاخر ملی. بر مبنای یافته ها می توان گفت که وضعیت مولفه های انسجام ملی از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و بیشتر به صورت سلیقه ای عمل شده است و تنها مولفه ای که در کتاب های درسی انسجام ملی بر پایه آن می چرخد، مولفه دین و مذهب است.