تحلیل مقابله ای

تغییرات اجتناب ناپذیری که در تمام ابعاد زبانی اتفاق می افتد هشیاری مضاعف فرهنگ لغت نویسان، به ویژه نویسندگان فرهنگهای دوزبانه را، به منظور همگام بودن با تحولات روز می طلبد. هر فرهنگ لغت به طور غیر مستقیم شیوه و سبک گردآورنده خود، دانش گردآورنده از زبان مبدا و زبان مقصد، و آگاهی وی از علم گردآوری فرهنگ لغت را نشان می دهد. مقاله حاضر کوششی است در حد وسع خود در جهت بررسی مقابله ایی چهار فرهنگ انگلیسی- فارسی آریان پور (1377)، باطنی (1369)، جعفری (1383) و حق شناس (1381). این مقایسه در سه حیطه انجام خواهد شد و مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت: -1 طبقه بندی معانی، دقت در انتخاب معادلها، گستره معادلها، -2 استفاده از علایم اختصاری و دستوری، و -3 تلفظهای ارایه شده. در پایان هر بخش نیز ارزیابی مختصری از آثار مذکور ارایه شده است. ضرورت بهنگام بودن این لغت نامه ها و گستره کاربرد آنها توسط زبان آموزان ایرانی، دانشجویان، محققان و به ویژه مترجمان بررسی هایی از این قبیل را اجتناب ناپذیر می نماید. پیشاپیش باید اذعان کرد که این مقاله به دنبال خرده گیری از فرهنگهای مذکور نیست چرا که عظمت این آثار و زحمات توان فرسایی که برای گردآوری آنها کشیده شده است بر کسی پوشیده نیست.

در پژوهش حاضر به مقایسه ضرب المثل های فارسی و انگلیسی از نظر میزان تطابق های معنایی و واژگانی پرداخته شده است. روش کار در این بررسی توصیفی - تحلیلی بوده است که در نهایت از میان ضرب المثل های مقایسه شده (جامعه آماری برابر با 500 ضرب المثل) نتایج زیر به دست آمد (نتایج بر اساس ترتیب بیشترین درصد بیان شده است):

یکی از راه های شناخت اندیشه ها، علایق و خُلقیّات ملّت ها، مطالعة امثال و حِکَم آنهاست، به ویژه اگر با یک پژوهش تطبیقی همراه باشد، می تواند تفاوت ها و شباهت های دو ملّت را که امثال آنها مورد بحث قرار گرفته، از جهت های مختلف تبیین نماید. هدف از این پژوهش، رسیدن به اشتراک ها و اختلاف های واژگانی، معنایی، فرهنگی و سبکی میان دو جامعة زبانی فارسی و عربی در سایة امثال آنهاست. پژوهش حاضر ضرب المثل های عربی و فارسی را از نظر مطابقت های واژگانی، معنایی و سبکی مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. منظور از مطابقت های واژگانی، اشتراک در معانی لفظی واژه ها، منظور از مطابقت معنایی، اشتراک در مفهوم و کاربرد آنها و نیز منظور از مطابقت سبکی، اشتراک در نوع بیان و استفاده از آرایه ها در امثال هر دو زبان است. روش کار در این تحقیق، تحلیلی توصیفی و حجم نمونه، بیست و یک مَثَل از هزار مَثَلِ مورد بررسی است. از تحلیل این ضرب المثل ها مشخّص شد که بیشترین مطابقت، مربوط به مطابقت های معنایی (اعمّ از مطابقت واژگانی کامل و نسبی) است. در پایان، نتیجة آماری به دست آمده از این پژوهش، به صورت جدول و نمودار نشان داده شده است.

مقاله حاضر در چهارچوب تحلیل مقابله ای و تحلیل خطا، در پی بررسی و تحلیل انواع خطاهای املایی عرب زبانان فارسی آموز است. داده های پژوهش حاضر از املاهای میان دوره و پایان دوره 105 آزمون دهنده عرب زبان فارسی آموز در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته گردآوری شده است. افراد مورد بحث به شکل تصادفی از میان عرب زبانان مرکز آموزش زبان فارسی جامعة المصطفی در استان قم انتخاب شده اند. خطاهای به دست آمده از این زبان آموزان از نظر مقوله به خطاهای واکه ای، همخوانی و صوری، و بر اساس منشأ به سه دسته درون زبانی، میان زبانی و مبهم تقسیم شده است. تحلیل خطاهای املایی این فراگیران حاکی از آن است که از نظر مقوله، بیشترین میزان خطا با %47 در نظام واکه ای است و تفاوت چندانی بین تعداد خطاهای همخوانی (%8/26) و صوری (%4/26) وجود ندارد. از نظر منشأ خطا، خطاهای میان زبانی با %56 بیشترین تعداد را به خود اختصاص می دهد و خطاهای مبهم با %26 و خطاهای درون زبانی با %18 در رتبه های بعدی قرار می گیرند؛ به این ترتیب، مهم ترین منشأ بروز خطا در نگارش عرب زبانان تداخل زبان عربی است که در واقع از جزئی بودن تفاوت های بین نظام واجی دو زبان عربی و فارسی نشئت گرفته و این امر خود تأییدی بر فرضیه میانه است. از سوی دیگر، نتایج پژوهش نشان می دهد که ارتکاب خطاهای بین زبانی بیشتر از جانب زبان آموزان مبتدی صورت می گیرد و در حقیقت با افزایش سطح و آشنایی بیشتر زبان آموزان با زبان فارسی، تا حد زیادی از میزان این نوع خطاها کاسته می شود.

در فرآیند یادگیری زبان دوم، خطا پدیده ای است رایج و قابل پیش بینی. تداخل های زبانی دسته ای از خطاها محسوب می شوند که حاصل انتقال دانش زبان مادری به زبان مقصد می باشند. تحقیق حاضر که در چارچوب «تحلیل خطا» و بر اساس طبقه بندی براون (2007) از خطاها صورت گرفته است، بر آن است تا خطاهای نحوی ناشی از تداخل دو زبان کردی کلهری و فارسی معیار را در گفتار دوزبانه های کردزبان و فارسی زبان مورد تجزیه وتحلیل قرار دهد. بدین منظور، از بین خطاهای گفتاری، خطاهای نحوی و از بین آن ها خطاهای ناشی از تداخل بین زبان اول و دوم مورد بررسی قرار گرفت. رویکرد این پژوهش تلفیقی (کمّی/ کیفی) می باشد. نمونه آماری شامل 170 دختر و پسر دوزبانه ساکن شهر کرمانشاه است که به روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب گردیدند. پس از تحلیل خطاها، نتایج پژوهش نشان داد که خطاها به ترتیب درصد فراوانی عبارت اند از: خطای کاربرد نادرست اجزای فعل مرکب، خطای حروف اضافه، خطای ترتیب اجزای جمله، خطای حرف نشانه «را»، خطای کاربرد فعل نامناسب، خطای استفاده از «ی» زائد، خطای حروف ربط و خطای استفاده از ضمیر نامناسب. با اتکا به نتایج تحقیق حاضر، می توان راه کارهای آموزشی را برای معلمان، برنامه ریزان درسی، طراحان آزمون ها و زبان آموزان به منظور کاستن مشکلات یادگیری زبان فارسی در مناطق کردزبان ارائه داد.

پژوهش حاضر در چارچوب تحلیل مقابله ای، به دنبال بررسی و تحلیل انواع خطاهای نحویِ ناشی از تداخل در نگارش فارسی آموزان عرب زبان است. در این راستا، از بین انواع خطاها، خطاهای نگارشی نحوی و از میان خطاهای نحوی، خطاهای ناشی از تداخل بررسی شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش میدانی، متون نوشتاری 105 فارسی آموز عرب زبان از نظر انواع خطاهای نحوی بررسی شده است. نمونه تحقیق حاضر را زبان آموزان با میانگین سنی 22 تا 26 سال در سه سطح زبان آموزی مبتدی، متوسط و پیشرفته تشکیل می دهند که براساس روش تصادفی ساده از محل مرکز آموزش زبان فارسی مدرسه جامعه المصطفی العالمیه قم انتخاب شدند. پس از تحلیل و بررسی خطاهای زبان آموزان مشخص شد برخی خطاهای نحوی زبان آموزان ناشی از تداخل زبانی است و تحت تأثیر زبان مادری زبان آموز به وجود می آید. این نوع خطاها از نظر منشأ خطا در مقوله «بینازبانی» قرارمی گیرد. در این زمینه، شش نمونه خطا تشخیص داده شد که به ترتیب فراوانی شامل خطای ترتیب اجزای جمله (9/38 درصد)، خطای حذف حرف نشانه «را» (3/35 درصد)، خطای حذف فعل ربطی (01/14 درصد)، خطا ی مطابقت مسند با مسندالیه (9/6 درصد)، خطای جایگزینی حرف نشانه «را» با حرف اضافه (6/2 درصد) و خطای مطابقت صفت با اسم (09/2 درصد) است.

در این پژوهش به بررسی تطبیقی ساختمان گروه اسمی و بند در دو زبان فارسی و فرانسوی پرداخته شده است؛ با این هدف که وجوه اشتراک و افتراق بین دو زبان در ترتیب سازه ای واحدهای نحوی مذکور استخراج و برپایه افتراقات، طبق رویکرد ارتباطی، درسنامه ای در آموزش زبان فارسی به فرانسوی زبانان طراحی شود. به این ترتیب، جستار حاضر شامل دو بخش است؛ بخشِ نخست به بررسی ترتیب سازه ها در ساختمان گروه اسمی و بند در دو زبان پرداخته که شیوه مقابله ای و توصیفی دارد. در بخش دوم با کنار نهادن تشابهات و با تکیه بر تفاوت های این واحدها، درسنامه ای در قالب رویکرد ارتباطی و روش تکلیف محور برای آموزش واحد گروه اسمی و بند طراحی شد که توأمان مهارت های زبانی خواندن، شنیدن، نوشتن و صحبت کردن را مد نظر داشت. در نهایت برای تعیین میزان اعتبار این درسنامه، پرسشنامه ای بر مبنای مدل «ارزیابی تکوینی» جیس (1987) طراحی شد و در اختیار 32 نفر از مدرسان فرانسوی باسابقه، قرار گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی گروه های وابسته و آزمون مستقل تی) تحلیل شد و مؤثر بودن تمرینات درسنامه را از نظر تقویت هر چهار مهارت تایید کرد.

در فرآیند زبان آموزی بروز خطا پدیده ای اجتناب ناپذیر است. یکی از راه های شناسایی نیازهای آموزشی در جهت بهبود کیفیت مواد آموزشی و شیوه های تدریس، تحلیل خطاهاست. از آنجایی که یکی از اهداف برنامه آموزش زبان، آموزش صحیح آواهای زبان است، این مقاله در صدد آن است که به بررسی و تحلیل خطاهای آوایی مالایی زبانان فارسی آموز در دو سطح مبتدی و متوسط بپردازد. نمونه تحقیق حاضر را 12 نفر از طلاب مالایی زبان مرکز آموزش زبان فارسی جامعه المصطفی در استان قم تشکیل می دهند که بر اساس روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. داده های این پژوهش با بهره گیری از روش میدانی و توصیفی و از طریق دستگاه ضبط صوت و مشاهده مستقیم گردآوری شده است. شناسایی و تحلیل خطاهای این فراگیران و نیز نتایج استخراج شده از مصاحبه ها نشان می دهد که خطاهای آوایی مالایی زبانان متأثر از زبان مادری آن ها، زبان فارسی و شیوه های آموزشی می باشد. این خطاها به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:1) خطاهای ناشی از انتقال بین زبانی که پربسامدترین خطا در این پژوهش می باشند 2) خطاهای ناشی از انتقال درون زبانی که کم بسامدترین آن هاست 3) خطاهای ناشی از مواد آموزشی. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد که هر چه زبان آموز بر زبان مقصد (فارسی) تسلط بیشتری پیدا کند از تعداد خطاهای وی کاسته می شود.

یکی از موضوعات مهم و کاربردی در آموزش زبان فارسی، آموزش حروف، بویژه حروف اضافه است. پژوهش حاضر به بررسی خطاهای پربسامد حروف اضافه در بین فارسی آموزان استانبولی زبانِ مقیم شهر قم در کاربرد و یادگیری زبان فارسی می پردازد. هدف از انجام این پژوهش بررسی و توصیف به عوامل خطاها در کاربرد حروف اضافه پربسامد و همچنین آسان کردن یادگیری زبان فارسی است. روش انجام این تحقیق توصیفی تحلیلی و میدانی بوده و داده های آن از طریق برگه های املا، انشا، گفتگو، پایان نامه، امتحان کتبی و نوارهای امتحان شفاهی جمع آوری شده است. این خطاها در بین فارسی آموزان ترک زبان متأثر از زبان مادری و زبان فارسی و شیوه های آموزشی آنهاست. این خطاها به سه دسته درون زبانی، بین زبانی و آموزشی تقسیم می شوند. یافته های تحقیق نشان می دهد که هرچه زبان آموز بر زبان مقصد (فارسی) تسلط بیشتری پیدا کند، از تعداد خطاهای وی کاسته می شود. از آنجا که تسلط بیشتر به زبان فارسی از راه شناخت خطاها صورت می گیرد، مطالعه خطاها امری اجتناب ناپذیر است. همچنین در فرایند یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان دوم، مطالعه انواع خطاهای زبانی، انتخاب روش های تدریس، تهیه و تدوین مطالب درسی و دوره های آموزشی مناسب و نیز انجام تحقیقات مفصل دیگر در این زمینه لازم است.

مطالعه تطبیقی مثل های چینی و فارسی می تواند از یک سو درک فرهنگ متقابل را در بین مردم چین و ایران افزایش دهد و از سوی دیگر، در آموزش زبان های چینی و فارسی مورد استفاده قرار گیرد تا زبان آموزان نیز بتوانند بهتر زبان و فرهنگ دو کشور را درک کنند. با توجه به این که برای دسته بندی آموزشی مَثَل های دو زبان چینی و فارسی، پژوهشی صورت نگرفته است در این پژوهش با استفاده از ویژگی های صوری و معنایی، مَثَل های چینی و فارسی در قالب چهار گروه طبقه بندی و توصیف شده اند: دسته نخست مَثَل هایی با معنای لفظی و ضمنی همسان، دسته دوم مَثَل های دارای معنای لفظی همسان و معنای ضمنی ناهمسان، دسته سوم مَثَل هایی با معنای لفظی ناهمسان و معنای ضمنی همسان و دسته چهارم مَثَل های دارای معنای لفظی و ضمنی ناهمسان. دسته بندی چهارگانه مَثَل های چینی و فارسی و نمونه های استخراج شده از منبع مورد نظر حاکی از آن است که مثل های دارای معنای لفظی و ضمنی ناهمسان رتبه اول بیشترین تعداد مثل ها را دارد؛ مثل هایی با معنای لفظی و ضمنی همسان در رتبه دوم، مثل های دارای معنای لفظی ناهمسان و معنای ضمنی همسان رتبه سوم و مثل های دارای معنای لفظی همسان و معنای ضمنی ناهمسان در رتبه چهارم بیشترین تعداد مثل های چینی و فارسی هستند. به نظر می رسد پیامد آموزشی این پژوهش می تواند این باشد که مثل های فارسی دارای معنای لفظی و ضمنی همسان با مثل های معادل چینی را می توان در سطح پایه آموزش داد؛ مثل های فارسی دارای معنای لفظی ناهمسان و معنای ضمنی همسان با مثل های معادل چینی در سطح میانی، مثل های فارسی دارای معنای لفظی همسان و معنای ضمنی ناهمسان با مثل های معادل چینی در سطح پیشرفته و مثل های فارسی دارای معنای لفظی و ضمنی ناهمسان در همه سطوح قابلیت یاددهی و یادگیری اثربخش تر داشته باشند.

جملات وجودی[1] در زبان چینی نشانگر وجود، ظاهر یا ناپدید شدن اشیاء یا افراد در یک مکان است. تا کنون تحقیقات و مقالات بسیاری در زمینه جملات وجودی زبان چینی صورت گرفته است و خطاهای رایج گویشوران کشورهای مختلف به هنگام کاربرد جملات وجودی زبان چینی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند، با این حال، هیچ تحقیقی در مورد دانشجویان ایرانی انجام نشده است، لذا تحقیق در این باره ضرورت میابد. محور اصلی این مقاله، تجزیه و تحلیل اشتباهاتی است که زبان آموزان ایرانی در هنگام استفاده از جملات وجودی زبان چینی مرتکب می شوند. به این منظور، پنج نوع اصلی جملات وجودی زبان چینی که عبارتند از: جملات با فعل «是[1]»، جملات با فعل «有[1]»، جملات با فعل«在[1]»، جملات با «V+着[1]» و جملات با «V+了[1]» انتخاب شده اند و با طرح پرسش نامه از دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در چین، تحقیق به عمل آمده است.  در ادامه، با استفاده از تئوری تحلیل مقابله ای و تحلیل خطا، داده های حاصل از تحقیق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. خطاهای به دست آمده به طور عمده به چهار دسته حذف، اضافه، جایگزینی و تبدیل تقسیم می شوند. مطالعه این خطاها به زبان آموزان ایرانی در فرآیند یادگیری زبان چینی کمک می کند و به اساتید این حوزه در انتخاب روش های مناسب برای تدریس و بهبود برگزاری کلاس ها و دوره های آموزشی یاری می رساند.