خطاهای املایی

مقاله حاضر در چهارچوب تحلیل مقابله ای و تحلیل خطا، در پی بررسی و تحلیل انواع خطاهای املایی عرب زبانان فارسی آموز است. داده های پژوهش حاضر از املاهای میان دوره و پایان دوره 105 آزمون دهنده عرب زبان فارسی آموز در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته گردآوری شده است. افراد مورد بحث به شکل تصادفی از میان عرب زبانان مرکز آموزش زبان فارسی جامعة المصطفی در استان قم انتخاب شده اند. خطاهای به دست آمده از این زبان آموزان از نظر مقوله به خطاهای واکه ای، همخوانی و صوری، و بر اساس منشأ به سه دسته درون زبانی، میان زبانی و مبهم تقسیم شده است. تحلیل خطاهای املایی این فراگیران حاکی از آن است که از نظر مقوله، بیشترین میزان خطا با %47 در نظام واکه ای است و تفاوت چندانی بین تعداد خطاهای همخوانی (%8/26) و صوری (%4/26) وجود ندارد. از نظر منشأ خطا، خطاهای میان زبانی با %56 بیشترین تعداد را به خود اختصاص می دهد و خطاهای مبهم با %26 و خطاهای درون زبانی با %18 در رتبه های بعدی قرار می گیرند؛ به این ترتیب، مهم ترین منشأ بروز خطا در نگارش عرب زبانان تداخل زبان عربی است که در واقع از جزئی بودن تفاوت های بین نظام واجی دو زبان عربی و فارسی نشئت گرفته و این امر خود تأییدی بر فرضیه میانه است. از سوی دیگر، نتایج پژوهش نشان می دهد که ارتکاب خطاهای بین زبانی بیشتر از جانب زبان آموزان مبتدی صورت می گیرد و در حقیقت با افزایش سطح و آشنایی بیشتر زبان آموزان با زبان فارسی، تا حد زیادی از میزان این نوع خطاها کاسته می شود.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تکنیک کلمات هم خانواده بر کاهش خطاهایی املایی ناشی از دشواری الفبای زبان فارسی در پایه چهارم ابتدایی انجام گرفت. جامعه آماری در این پژوهش شبه آزمایشی، دانش آموزان پسر پایه چهارم دبستان شهر تهران در سال تحصیلی 99-98، و نمونه مورد مطالعه، دو کلاس 35 نفری بودند که بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده این پژوهش "آزمون درس املا" بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل کواریانس یک راهه استفاده شد. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود، که پس از انتخاب تصادفی گرو ه های آزمایشی و گواه، مداخله آزمایشی (تکنیک کلمات هم خانواده) روی گروه آزمایش به مدت 7جلسه 50 دقیقه ای و دوبار در هفته اجرا گردید. پس از اتمام برنامه آموزشی از هر دو گروه پس آزمون املا گرفته شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که تکنیک کلمات بر کاهش خطاهایی املایی ناشی از دشواری الفبای زبان فارسی در مقطع ابتدایی مؤثر است (05/0>p). بنابراین از آنجایی که این تکنیک می تواند خطاهای املایی ناشی از دشواری الفبای زبان فارسی را به طور معنی داری کاهش می دهد ضروری است که معلمان توجه ویژه ای به مقوله ی کلمات هم خانواده و اهمیت آن در املا داشته باشند. همچنین لازم است در درس فارسی کلمات هم خانواده هر درس را استخراج کنند و دانش اموزان را به مطالعه بیشتر آنها ترغیب کنند.