آسیب پذیری روانی

براساس دیدگاه قرآن، آدمیدارای نوعی آفرینش و فطرت روانی خاص به خود است که او را از دیگر مخلوقات متمایز میسازد. این تفاوت در تواناییها، نیاز ها، اهداف و ویژگیهای روانی است و در تمام افراد انسانی، به صورت مشترک وجود دارد و زمینه را برای رشد و تکامل آنها فراهم میکند. این زمینه سازی، به میزان شناخت آدمیاز خود بستگی دارد. اگر خودشناسی به صورت همه جانبه تحقق نیابد، تکامل و نیل به اهداف تربیتی نیز به صورت کامل میسر نخواهد بود. هدف این مقاله، بررسی بازتاب های تربیتی خودشناسیای است که در قرآن کریم بدان تأکید شده است. در این مقاله، با شیوة توصیفی، تحلیلی، آیات قرآن در زمینة ابعاد روانی آدمی، توصیف، و نقش مؤثر آن در تعلیم و تربیت بررسی شده است. نتایج حاصل از این بررسی، بیانگر آن است که در بینش قرآنی، انسان توانمندیهایی دارد که زمینه های مساعدی برای تربیت است. خودشناسی نیز راهی برای تقویت این توانمندیهاست. آسیب هایی نیز دارد که با شناخت از خود، فرد میتواند بر آنها فائق آید. از دیگر آثار تربیتی شناخت خویشتن (توانمندیها و آسیب پذیریها)، البته شناخت هدف زندگی و انتخاب صحیح، خداشناسی، شکل گیری صحیح نظام فکری، ارتقای روابط همه جانبه، تسهیل حرکت به سوی کمال، ایجاد تحول درونی در فرد و ارائة جهت دهی عملکردی فرد به منظور رشد فطری است.

زمینه و هدف: آسم به عنوان یک بیماری جسمانی تحت تاثیر مسائل روانشناختی قرار دارد. هدف پژوهش حاضر تعیین نقش سبک های دفاعی و تاب آوری در پیش بینی آسیب پذیری روانی افراد مبتلا به آسم می باشد. روش کار: روش پژوهش حاضرتوصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را افراد بزرگسال(بالای 20 سال) مبتلا به آسم شهرستان اردبیل تشکیل می دهند که بر اساس تشخیص پزشک متخصص دچار بیماری آسم می باشند. نمونه پژوهش حاضر 60 بیمار مبتلا به آسم بزرگسال(بالای 20 سال) بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس سبک های دفاعی، مقیاس تاب آوری و فرم کوتاه نشانه های روانی استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که سبک های دفاعی رشد نیافته(26/0=r)، رشد یافته(33/0-=r) و تاب آوری(37/0-=r) با آسیب پذیری روانی رابطه معناداری دارند(001/0Pنتیجه گیری: این یافته ها حاکی است که سبک های دفاعی و تاب آوری از متغیرهای تاثیرگذار بر آسیب پذیری روانی بیماران مبتلا به آسم می باشد. این نتایج نیز تلویحات مهمی در زمینه آسیب شناسی روانی، پیشگیری و درمان بیماران مبتلا به آسم دارد.

هدف این پژوهش، بررسی رابطه مزاحمت های سایبری با آسیب پذیری روانی و افکار خودکشی در دانشجویان دختر و پسر بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود. نمونه مورد مطالعه شامل 120 نفر بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در سال تحصیلی 95-96 از بین دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه لرستان انتخاب و در این پژوهش شرکت کردند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های اطلاعات جمعیت شناختی، آسیب پذیری روانی، افکار خودکشی و مزاحمت سایبری استفاده شد. داده های جمع آوری شده نیز با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون وz فیشر تحلیل شد. نتایج نشان داد، در میزان همبستگی نمره کلی افکارخودکشی با زیرمؤلفه های مزاحمت سایبری (قلدری و قربانی) بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود دارد و همچنین بین دو گروه در متغیرهای آمادگی برای خودکشی با قربانی و تمایل به خودکشی واقعی با قلدری تفاوت معنی داری وجود دارد. در مجموع نتایج این پژوهش نشان می دهد که ممکن است مزاحمت های سایبری، افکار خودکشی و آسیب پذیری روانی را به دنبال داشته باشد و در این بین میزان افکار خودکشی دختران نسبت به پسران تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین مزاحمت سایبری می تواند یک عامل خطر بین فردی باشد که در افزایش احتمال افکار مرتبط با خودکشی به ویژه در دانشجویان نقش داشته باشد.

از اهداف مهم رویکردهای مختلف روان شناسی، شناسایی عوامل پیش بینی کننده آسیب های روانی و بدنی است. بررسی و شناسایی عوامل آسیب پذیری روانی و بدنی در پیشگیری، تشخیص و اتخاذ روش درمانی جهت گیری تازه ای به وجود می آورد. افراد ممکن است آسیب پذیری های روان شناختی و جسمانی داشته باشند که آن ها را مستعد بیماری ها و اختلالات روانی و جسمی کند. انزوای اجتماعی یکی از این متغیرهای اجتماعی آسیب زا است. هدف پژوهش حاضر پیش بینی آسیب پذیری های روانی و آسیب پذیری های بدنی بر اساس انزوای اجتماعی بود. در این پژوهش، همچنین نقش تعدیل کننده جنس و تأهل در روابط بین انزوای اجتماعی با آسیب پذیری روانی و بدنی بررسی شد. تعداد 419 نفر (206 مرد، 193 زن) از جمعیت عمومی تهران به چک لیست علائم ( SCL-25 ) و مقیاس تنهایی اجتماعی ( SLS ) پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد که انزوای اجتماعی با آسیب پذیری روانی و آسیب پذیری بدنی در سطح 0/01 p< رابطه مثبت معنادار دارد. همچنین جنس و تأهل، در رابطه انزوای اجتماعی و آسیب پذیری روانی و آسیب پذیری بدنی نتوانستند نقش تعدیل کننده ایفا کنند. براساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که شناسایی به موقع انزوای اجتماعی می تواند به پیشگیری از آسیب های بدنی و روانی کمک کند. همچنین می توان برای مدیریت و درمان انزوای اجتماعی در چهارچوب مدل های مداخله ای اقدام کرد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی مدل یابی بین سیستم های مغزی رفتاری و بدتنظیمی هیجان با آسیب پذیری روانی در افراد وابسته به مواد در حال بهبودی انجام شد. روش: پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی از نوع مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل همه افراد وابسته به مواد در حال بهبودی در مراکز اقامتی (میان مدت و بلندمدت) تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر گرگان در سال 1398 بود. در این پژوهش، با توجه به تعداد 19 متغیر مشاهده شده و تخصیص ضریب 10 برای هر متغیر، 250 نفر به روش نمونه گیری در دسترس به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه آسیب پذیری روانی، مقیاس دشواری در تنظیم هیجان، و پرسش نامه سیستم های مغزی رفتاری بودند. داده ها با روش های همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل شدند. یافته ها : یافته ها نشان داد که سیستم های مغزی رفتاری و بدتنظیمی هیجان رابطه معنی داری با آسیب پذیری روانی داشتند. همچنین، بدتنظیمی هیجان در رابطه بین سیستم های مغزی رفتاری و آسیب پذیری روانی نقش میانجی داشت. مدل پژوهش تایید شد و 66 درصد از واریانس آسیب پذیری روانی توسط سیستم های مغزی رفتاری و بدتنظیمی هیجان تبیین شد. نتیجه گیری: این پژوهش تاکیدی بر نقش عوامل شناختی و هیجانی در میزان آسیب پذیری روانی افراد وابسته به مواد ارائه داد که می تواند برای درمان گران در جهت کاهش آسیب پذیری روانی با توجه به مولفه های بدتنظیمی هیجان و سیستم های مغزی رفتاری تلویحات کاربردی داشته باشد.

مقدمه: ظهور کووید ۱۹ و پیامدهای آن منجر به ترس، نگرانی و اضطراب در بین افراد در سراسر جهان شده است. هدف: هدف از این پژوهش بررسی نقش تاب آوری در پیش بینی آسیب پذیری روانی است. روش: این مطالعه از نوع توصیفی بوده و جامعه، کارکنان دانشگاه آزاد بیرجند در سال ۱۳۹۹ بود. ۱۲۳ نفر بر اساس جدول مورگان، به عنوان نمونه به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسشنامه ها شامل تاب آوری کونور و دیویدسون و نشانگان روانی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر میانگین و انحراف معیار، آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری spss انجام شد. یافته ها: بین نمره کلی تاب آوری با آسیب پذیری روانی رابطه معنی داری وجود دارد. در بین خرده مقیاس ها هم به ترتیب؛ افسردگی (۰/۶۴۷- = r )، حساسیت در روابط متقابل (۰/۵۵۳- = r )، وسواس (۰/۵۰۳- = r )، اضطراب (۰/۴۹۷- = r ) و پرخاشگری (۰/۴۷۴- = r ) بیشترین همبستگی با تاب آوری را داشتند ( P <۰/۰۰۱). همچنین نتایج تحلیل رگرسیون خطی نشان داد که تاب آوری توانست به طور کلی ۴۰ %میزان آسیب پذیری روانی و خرده مقیاس های آن را پیش بینی کند ( P <۰/۰۰۱). نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که افزایش تاب آوری می تواند به کاهش خرده مقیاس های آسیب پذیری روانی افراد منجر شود. همچنین می توان از نتایج این مطالعه برای تشخیص میزان آسیب های روان شناختی ناشی از بحران پاندمی کووید 19 در کارکنان دانشگاه آزاد بیرجند و برنامه ریزی جهت انجام مداخلات روان شناسی لازم در این گروه هدف استفاده کرد.

مقدمه: با توجه به نقش عوامل روان شناختی در رفتارهای انطباقی، هدف پژوهش حاضر پیش بینی رفتارهای انطباقی بزرگسالان در برابر کووید 19 بر اساس نقش عواطف مثبت و منفی، خودشفقتی و آسیب پذیری روانی است. روش: این پژوهش توصیفی، با طرح همبستگی انجام شد. شرکت کنندگان در تحقیق 284 بزرگسال ساکن شهر رشت بودند که به صورت در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه رفتارهای انطباقی در برابر کووید 19 کلارک و همکاران، پرسشنامه عواطف مثبت و منفی واتسون و همکاران، فرم کوتاه شفقت به خود نف و فرم کوتاه پرسشنامه نشانه های دورا و همکاران را به صورت آنلاین تکمیل نمودند. یافته ها: نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که عواطف مثبت و منفی، شفقت به خود و آسیب پذیری روانی 31/1 درصد واریانس رفتارهای انطباقی بزرگسالان در برابر ویروس کووید 19 را پیش بینی می کنند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش حاکی از نقش مهم عواطف، خودشفقتی و آسیب پذیری روانی در پیش بینی به کار بستن رفتارهای انطباقی در برابر کووید 19 در بزرگسالان است. پیشنهاد می شود که برنامه های آموزشی با هدف افزایش خودشفقتی و عواطف مثبت و کاهش آسیب پذیری و عواطف منفی بزرگسالان برای مقاوم سازی افراد در شرایط کنونی طراحی و اجرا شوند.

هدف تحقیق حاضر، تعیین نقش میانجی اهداف اجتماعی در رابطه میان آسیب پذیری روانی با مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر سنگر بوده است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت، توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری تحقیق را دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه به تعداد 730 نفر تشکیل می دهند. حجم نمونه تحقیق با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 252 نفر به دست آمد. جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه های مسئولیت پذیری دانش آموزان گاف (1957)، اهداف اجتماعی، الیوت مک گریگور (2001) و آسیب پذیری روانی نجاریان و داودی (2001) استفاده گردید که روایی آن ها توسط استاد صاحب نظران دانشگاهی مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن ها نیز از طریق آزمون ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. به منظور تحلیل داده ها از تکنیک معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار آماری Lisrel و نیز نرم افزار آماری Spss استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد میان آسیب پذیری روانی دانش آموزان با اهداف اجتماعی و مسئولیت پذیری آن ها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. میان اهداف اجتماعی دانش آموزان با مسئولیت پذیری آن ها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج تحقیق نشان داد که اهداف اجتماعی در رابطه میان آسیب پذیری روانی با مسئولیت پذیری دانش آموزان نقش میانجی دارد.

مقدمه: تفاوتهای فردی در شخصیت، بازتاب تفاوت در حساسیت افراد در سیستمهای بازداری (BIS ) و فعال سازی رفتاری(BAS) است. حساسیت اضطرابی بیانگر ترس از نشانه های اضطرابی است و از این فرض سرچشمه می گیرد که این نشانه ها به پیامدهای آسیب زای بدنی، روانشناختی و اجتماعی منجر می شود، بنابراین هدف از مطالعه تعیین رابطه سیستم های مغزی رفتاری و حساسیت اضطرابی با آسیب پذیری روانی دانش آموزان مقطع متوسطه می باشد. روش کار: مطالعه (توصیفی - همبستگی) در سال 1398 با روش نمونه گیری در دسترس بر روی 373 دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول شهرستان گرگان- ایران انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه سیستم های بازداری/فعال سازی رفتاری، پرسشنامه حساسیت اضطرابی و پرسشنامه نشانه های اختلالات روانی بود. داده ها در SPSSنسخه 20 آنالیز شد. سطح معنی داری آزمون ها 05/0 در نظر گرفته شد. یافته ها: با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن مشخص شد بین سیستم های فعال سازی رفتاری با میزان آسیب پذیری روانی دانش آموزان ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد (278/0=r ، 005/0p=) و همچنین بین حساسیت اضطرابی با میزان آسیب پذیری روانی دانش آموزان مقطع متوسطه دوره اول شهرستان گرگان در سال 1398 ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد(246/0=r ، 00/0p). نتیجه گیری: بین سیستم های مغزی رفتاری و حساسیت اضطرابی با آسیب پذیری روانی دانش آموزان رابطه مستقیم وجود دارد یعنی هر چه سیستم های مغزی رفتاری و حساسیت اضطرابی بیشتر باشد آسیب پذیری روانی دانش آموزان بیشتر است.

هدف: هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه ای آسیب پذیری روانی در رابطه بین وابستگی به شبکه های اجتماعی با طلاق عاطفی در زنان بود. روش پژوهش: این پژوهش همبستگی از نوع معادلات ساختاری با رویکرد مبتنی بر کوواریانس بود. جامعه آماری پژوهش تمامی زنان 20 تا 40 ساله مراجعه کننده جهت دریافت خدمات مرتبط با طلاق به 5 مرکز مشاوره تحت همکاری با اداره دادگستری در شهر بابل بودند که برای تعیین حجم نمونه با توجه به تعداد متغیرهای مشاهده شده و تخصیص ضریب 15 برای هر متغیر مشاهده شده و با احتساب احتمال پرسشنامه های ناقص 432 نفر به عنوان به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های وابستگی به شبکه اجتماعی (1395)، آسیب پذیری روانی نجاریان و داوودی (1380)،و طلاق عاطفی محمدی و همکاران (1394) استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که روابط مثبت و معنی دار بین آسیب پذیری روانی و وابستگی به شبکه های اجتماعی با طلاق عاطفی وجود دارد (05/0=P). مسیر غیرمستقیم وابستگی به شبکه های اجتماعی با میزان طلاق عاطفی با میانجیگری آسیب پذیری روانی معنی دار بود و برازش مدل پژوهش نیز تائید شد (05/0=P). نتیجه گیری: با توجه به تحقیق حاضر پیشنهاد می گردد از لحاظ سلامت روانی و همچنین استحکام روابط زوجین مشاوره و ارائه اطلاعات و آموزش های مناسب برای خانواده ها در زمینه بهبود و رضایت زناشویی مدنظر قرار گیرد.

هدف این پژوهش بررسی رابطه رفتارهای خودمراقبتی با آسیب پذیری روانی در بیماران قلبی عروقی با نقش واسطه ای تبعیت درمانی بود. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی مبتنی بر تحلیل مسیر بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی 354 بیمار مبتلا به بیمارهای قلبی عروقی در بیمارستان تخصصی قلب سیدالشهدا در شهر ارومیه در سال 1400 بود. بر اساس جدول کرجسی و مورگان با احتمال وجود پرسش نامه های ناقص تعداد 226 نفر از بیمارانی دارای بیماری های قلبی عروقی ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ روش دردسترس انتخاب شدند. از پرسش نامه آسیب پذیری روانی (SCL-25، نجاریان و داوودی،1380)، پرسش نامه تبعیت درمانی (ADQ، سید فاطمی و همکاران، 2018) و پرسش نامه رفتارهای خودمراقبتی بیماران قلبی (EHFSB، ولن و همکاران، 2013) گرفته شد. داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با نرم افزار SPSS 18 و Amos 23 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین رفتارهای خودمراقبتی و تبعیت درمانی با آسیب پذیری روانی در بیماران قلبی عروقی رابطه منفی معنی داری وجود دارد (01/0>P). رفتارهای خودمراقبتی بر آسیب پذیری روانی با نقش واسطه ای تبعیت درمانی تأثیری معادل 55/0- دارد. (01/0≥p). مدل پژوهش دارای برازش مطلوبی بود و مقدار ضریب تبیین کلی در مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم برابر با 42/0=R2 بود. این نتایج بر تاثیر عوامل شناختی رفتاری در کنترل آسیب پذیری روانی در بیماران قلبی عروقی تاکید دارد.

زمینه و هدف: طلاق اثرات و عوارض بسیاری بر خانواده بر جای می گذارد که بیشترین این اثرات و عوارض متوجه کودکان این خانواده ها است؛ از میان عوارض موثر بر کودکان می توان از عوارض عاطفی، اجتماعی سخن به میان آورد و این آسیب ها و عوارض به صورت ترس، اضطراب، انتقام جویی، افسردگی، اختلال در رفتار آمادگی برای جرم و بزهکاری و حتی تن دادن به جرم و ارتکاب آن اختلال در امر تحصیل و فرسودگی مرتبط با تحصیل را نشان داد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه فرسودگی تحصیلی، حساسیت به اضطراب و آسیب پذیری روانی در دانش آموزان با والد مطلقه و عادی انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش توصیفی از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان دختر دبیرستانی 15 تا 18 سال دارای والدین مطلقه و عادی با تحصیلات دیپلم و بالاتر شهرستان قائم شهر در سال تحصیلی 1401- 1400 تشکیل دادند. براساس آمار اداره بهزیستی شهرستان قائم شهر 90 دانش آموز 15 تا 18 ساله دارای والدین مطلقه هستند. با توجه به تعداد جامعه هدف بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 73 دانش آموز دارای والد طلاق به عنوان نمونه به روش دردسترس انتخاب گردید و همین تعداد برای گروه افراد عادی با توجه به همتا سازی با گروه اصلی در نظر گرفته شدند. در این پژوهش از سه پرسشنامه شامل: پرسشنامه فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران (1997)، پرسشنامه حساسیت اضطرابی فلوید و همکاران (2005)، پرسش نامه آسیب روانی نجاریان و داوودی (1380) استفاده شد. اطلاعات به وسیله روش آماری تحلیل واریانس چندمتغیره تحلیل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که بین فرسودگی تحصیلی، حساسیت به اضطراب و آسیب پذیری روانی در دانش آموزان دارای والدین مطلقه و دانش آموزان دارای والدین عادی تفاوت معنی داری در سطح 01/0 وجود دارد. فرسودگی تحصیلی، حساسیت به اضطراب و آسیب پذیری روانی در دانش آموزان دارای والدین مطلقه بیشتر از دانش آموزان دارای والدین عادی است. نتیجه گیری: این پژوهش نشان دهنده نقش طلاق والدین در عملکرد شناختی در دانش آموزان با والد مطلقه و عادی است که می تواند پیشنهاد دهنده تلویحات کاربردی برای مشاوران و روانشناسان جهت بهبود عملکرد دانش آموزان با والد مطلقه باشد.