مسئولیت پذیری دانش آموزان

هدف تحقیق حاضر، تعیین نقش میانجی اهداف اجتماعی در رابطه میان آسیب پذیری روانی با مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر سنگر بوده است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت، توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری تحقیق را دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه به تعداد 730 نفر تشکیل می دهند. حجم نمونه تحقیق با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 252 نفر به دست آمد. جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه های مسئولیت پذیری دانش آموزان گاف (1957)، اهداف اجتماعی، الیوت مک گریگور (2001) و آسیب پذیری روانی نجاریان و داودی (2001) استفاده گردید که روایی آن ها توسط استاد صاحب نظران دانشگاهی مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن ها نیز از طریق آزمون ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. به منظور تحلیل داده ها از تکنیک معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار آماری Lisrel و نیز نرم افزار آماری Spss استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد میان آسیب پذیری روانی دانش آموزان با اهداف اجتماعی و مسئولیت پذیری آن ها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. میان اهداف اجتماعی دانش آموزان با مسئولیت پذیری آن ها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج تحقیق نشان داد که اهداف اجتماعی در رابطه میان آسیب پذیری روانی با مسئولیت پذیری دانش آموزان نقش میانجی دارد.

پرورش مسئولیت پذیری در دانش آموزان هدف مهم مدرسه است و راهبردهای انضباطی معلمان می تواند نقش مهمی در دستیابی یا جا ماندن از این هدف داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی مسئولیت پذیری دانش آموزان از طریق راهبردهای انضباطی معلمان در کلاس تدوین شده است. برای پیگیری این هدف، در قالب یک طرح همبستگی، 239 نفر از جامعه ی آماری دانش آموزان پایه ی ششم مدارس دولتی شهرستان طارم به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. داده های موردنیاز به وسیله ی دو پرسشنامه گردآوری شد؛ پرسشنامه ی راهبردهای انضباطی معلمان (لوئیس، ۲۰۰۱) و مقیاس سنجش مسئولیت پذیری دانش آموزان (لوئیس، 2001). طبق یافته های حاصل از تحلیل همبستگی کانونی، انواع راهبردهای انضباطی با مؤلفه های مسئولیت پذیری رابطه دارند و راهبردهای انضباطی تصمیم گیری مشارکتی، گفتگو و اشاره ی غیرمستقیم قوی ترین رابطه را دارند و قادر به پیش بینی سطح مسئولیت پذیری دانش آموزان در امور مربوط به خود و دیگران هستند. در مجموع، 33 درصد از تغییرات متغیر مسئولیت پذیری با راهبردهای انضباطی قابل توضیح است. همچنین یافته های مربوط به میزان کاربرد هر راهبرد انضباطی حاکی از این است که معلمان پایه ی ششم بیشتر از راهبرد انضباطی گفتگو استفاده می کنند و پرخاشگری کاربرد کمتری دارد. در متغیر مسئولیت پذیری نیز میانگین مسئولیت پذیری فردی (برای خود) بیش از مسئولیت پذیری اجتماعی (برای دیگران) محاسبه شد. براساس این یافته ها، به معلمان ابتدایی پیشنهاد می شود برای توسعه ی رفتار مسئولانه در کلاس، از راهبردهای انضباطی تعاملی و مثبت استفاده کنند و به برنامه ریزان حوزه ی آموزش معلمان نیز پیشنهاد می شود، به آموزش انضباط اثربخش در برنامه های توانمندسازی حرفه ای معلمان توجه ویژه ای شود.

هدف پژوهش، بررسی وضعیت و چالش ها در ارتباط با مسئولیت پذیری دانش آموزان در کلاس های مجازی در عصر کرونا و دستیابی به راهکارهای تجربه شده توسط معلمان و والدین و متخصصین تربیت جهت افزایش مسئولیت پذیری کودکان بود. در این پژوهش با استفاده از روش پدیدارشناسی، در گام اول مصاحبه ای از 21 معلم شهر اردبیل درباره شناسایی چالش و مشکلات موجود در بحث مسئولیت پذیری انجام گردید که اکثریت بر وجود چالش مسئولیت پذیری باور داشتند. سپس برای غلبه بر چالش ها، راهکارهایی توسط معلمان جهت ارتقای مسئولیت پذیری دانش آموزان ارائه شد. در گام بعدی از تعداد 26 والدین، جهت شناسایی چالش ها در ارتباط با مسئولیت پذیری فرزندانشان مصاحبه ای صورت گرفت. یافته ها نشان داد که از نظر والدین، فرزندانشان مسئولیت پذیری بالایی داشتند. برای ارتقای مسئولیت پذیری دانش آموزان، والدین راهکارهایی نیز ارائه دادند. درنهایت از تعداد 10 متخصص تعلیم وتربیت مصاحبه ای درباره دلایل تضاد نظر والدین و معلمان و همچنین دستیابی به راهکارها جهت غلبه بر چالش ها مصاحبه ای صورت گرفت. از راهکارهای ذکر شده می توان به مواردی همچون ارائه الگوی مناسب مسئولیت پذیری، تفهیم مفهوم مسئولیت پذیری و تأثیر آن، تشویق به انجام کارها توسط کودک، مسئولیت سپاری در محیط خانواده و مدرسه، نوشتن قوانین مسئولیت پذیری، واگذاری مدیریت زندگی شخصی به خود فرد، عدم سرزنش و امرونهی در انجام کار ها، عدم محبت وافر به کودک و عدم تکلیف دهی و وظیفه سپاری به صورت کلی و مبهم اشاره کرد.

تحقیق حاظر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوم ناحیه 2 شهرستان خرم اباد و معلمان این مدارس است که تعداد دانش آموزان دختر در زمان انجام تحقیق 2320 نفر و همچنین تعداد معلمان در هنگام انجام تحقیق 548 نفر می باشد که در 35 مدرسه مشغول خدمت می باشند. در این تحقیق حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعیین شده است. بر این اساس برای جامعه معلمان حجم نمونه 225 نفر و برای جامعه دانش آموزان تعداد 331 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری در این تحقیق به صورت روش تصادفی ساده انجام شده است. نتایج این تحقیق بیان کننده آن است که اگر اداره آموزش و پرورش شهر خرم آباد می خواهد مسئولیت پذیری دانش آموزان را بهبود بخشد باید به اخلاق حرفه ای و تعهد سازمانی معلمان اهمیت دهد، زیرا اخلاق حرفه ای و تعهد سازمانی معلمان از جمله عواملی هستند که بر مسئولیت پذیری دانش اموزان تاثیر می گذارند.