جدول عمر

در شرایطی که ثبت مرگ فاقد پوشش کافی باشد، با استفاده از روش های غیرمستقیم سطح مرگ ومیر برآورد می شود. روش های غیرمستقیم قادر به برآورد الگوی سنی مرگ نیستند و از اینرو نمی توانند نیاز حوزه های مطالعاتی را برآورده کنند. در چنین شرایطی استفاده از مدل های مرگ ومیر از طریق انطباق سطح برآورد شده با الگوی سنی مرگ ومیر، ضروری است. با این حال هر یک از مدل ها بر اساس داده های تجربی متفاوتی ساخته شده و در مناطق جغرافیایی مختلف سطح انطباق متفاوتی دارند. پرسش مقاله این است که کدام یک از مدل های مرگ ومیر، انطباق بیشتری با الگوی سنی فوت در ایران دارند؟ با استفاده از داده های ثبت جاری فوت و جمعیت سرشماری   سال 1390 میزان مرگ بر حسب سن و جنس محاسبه شده و سپس با استفاده از لوجیت براس انطباق جداول مدل با الگوی سنی مرگ در ایران بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که تغییرات الگوها و علل مرگ ومیر ، به ویژه تغییرات زمان بندی مرگ ناشی از علل مختلف خصوصاَ مرگ زودرس ناشی از سوانح، باعث شده تا الگوی سنی مرگ ومیر ایران متفاوت از مدل ها باشد. اگرچه الگوی سنی مرگ ومیر ایران به صورت ظاهری منطبق با مدل شمال از جداول عمر کول- دمنی است، اما این انطباق به هیچ وجه به معنی تشابه این دو الگوی مرگ ومیر نیست و پاسخ قطعی به این پرسش نیازمند بررسی های بیشتر است.

کاهش اساسی و مستمر مرگ ومیر، از دستاوردهای مهم توسعه اقتصادی اجتماعی در طی دو قرن اخیر است. با رسیدن به مراحل نهایی گذار مرگ ومیر، یکی از مهم ترین پرسش ها، میزان نابرابری های موجود در بهبود طول عمر است. مطالعه حاضر، به بررسی نابرابری های بین فردی طول عمر در دوره  1395-1352 می پردازد و بدین منظور، سه شاخصِ ضریب جینی، انحراف استاندارد کل و انحراف استاندارد بزرگسالان به کار می رود. یافته ها نشان می دهد که روند نابرابری بین فردیِ طول عمر رو به کاهش است، با این وجود، سرعت آن در بزرگسالان بسیار کمتر است. روند تغییرات نشان می دهد که در دهه 1350 این نابرابری در زنان، بیش از مردان بوده اما در طی سال های بعد، نابرابری طول عمر در مردان بیش از زنان است. این فاصله رو به افزایش است و اگر روند کنونی، در آینده ادامه یابد، این تفاوت، بیشتر نیز خواهد شد. به دلیل میزان های بالای مرگ ومیر مردان جوان در ایران، در صورت کاهش مرگ ومیر در سنین جوانی، نابرابری بین فردیِ طول عمر در مردان، روند کاهشی خود را با سرعت بیشتری طی خواهد کرد.

بیمه های زندگی غیرپس اندازی یکی از ابزارهای مدیریت ریسک های اشخاص و خانوارها محسوب می شوند. با اضافه شدن جزء پس اندازی به بیمه های زندگی، جهت گیری افراطی به سمت بیمه های پس اندازی و دور شدن صنعت بیمه از کارکرد اصلی خود در این حوزه ملاحظه می شود. بر این اساس، این مقاله به دلایل افول بیمه های زندگی غیرپس اندازی و چالش های توسعه آن در کشور می پردازد. پس از مرور ادبیات نظری و تجربی موضوع و تحلیل سهم بیمه های پس اندازی در پرتفوی صنعت بیمه، از روش ترکیبی برای جستجوی دلایل عقب ماندگی بیمه های غیرپس اندازی در کشور استفاده شده است. گران بودن پوشش ریسک بیمه های زندگی در قیاس با سرمایه بیمه نامه ها، نامناسب بودن جدول عمر مورد استفاده و جهت گیری کارمزد در راستای تشویق فروش بیمه های پس اندازی، از مهم ترین علل عقب ماندگی سهم بیمه های زندگی غیرپس اندازی از پرتفوی بیمه زندگی کشور بوده است.

جدول عمر بهترین ابزار برای توصیف وضعیت مرگ ومیر در یک جمعیت است. جمعیت شناسان درصدد تهیه انواع جدول های عمر استاندارد برآمده اند تا امکان تحلیل وضعیت مرگ ومیر کشورهایی که دارای نظام ثبت ناقص و یا داده های فوت بی کیفیت هستند فراهم آورند. هنوز مشخص نیست کدام یک از مدل ها انطباق بهتری با الگوی سنی مرگ ومیر در ایران دارد. این مقاله، بر اساس داده های ثبتی فوت کشور، در جستجوی پاسخ هایی برای این پرسش است: الگوی سنی مرگ ومیر در ایران و استان های آن با کدام یک از مدل های جدول عمر انطباق بهتری دارد؟ روش پژوهش تحلیل ثانویه داده های مقطعی است که از مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور گردآوری و اقتباس شد. پس از ارزیابی و اصلاح داده های جمعیت و مرگ هر استان، جدول عمر هر استان تهیه و با استفاده از نرم افزار MORTPAK میزان انطباق آنها با جدول های عمر مدل بررسی شد. یافته ها بیانگر آن است که نمی توان یک الگوی  مرگ و میر استاندارد مشترک به تفکیک سن و جنس در بین تمامی استان های کشور پیدا کرد. با توجه به بهبودهای صورت گرفته در زمینه پوشش ثبت مرگ، لازم است تلاش هایی در جهت تهیه مدل های استاندارد جدول بقا بر اساس داده های مرگ ویژه ایران و استان های آن صورت بگیرد.

ساخت جدول عُمر در جمعیّت های واقعی نیازمند داده های توزیع مرگ به تفکیک سن و جنس است. پوشش ناقص داده های تولیدشده در سازمان ثبت احوال کشور، اطّلاعات کافی برای محاسبه ی میزان های مرگ ومیر و ساخت جدول عُمر ملّی را بدون هرگونه ارزیابی و تصحیح فراهم نمی سازد. هدف از این مقاله، برآورد سطح پوشش ثبت جاری فوت و ساخت جدول های عُمر مستقیم ملّی و استانی برای جمعیّت ایران است. روش پژوهش، اسنادی و از رویکرد مقطعی برای تحلیل داده ها استفاده شد. داده های جمعیّت و مرگ به ترتیب از پایگاه داده های مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال گِردآوری و اقتباس شد. جمعیّت آماری همه ی استان های کشور در سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395 است. نتایج نشان داد که در دوره ی 1395-1390، پوشش ثبت جاری فوت مردان و زنان در کشور به ترتیب 86 درصد و 75 درصد بوده است. بر پایه ی این بررسی، هر مولود زنده به دنیا آمده در کشور در فاصله ی سال های 1395-1390، به شرط ثابت ماندن شرایط زیست، اگر پسر باشد انتظار می رود حدود 8/72 سال و اگر دختر باشد حدود 6/74 سال عُمر کند. استان سیستان و بلوچستان، از لحاظ میزان پوشش ثبت فوت و مقدار امید زندگی در بدو تولّد، پایین ترین جایگاه را در میان استان های کشور دارد.

در مسئله قیمت گذاری بیمه های زندگی، احتمالات مرگ ومیر یکی از فاکتورهای ریسک در محاسبه ریسک بیمه شده است که با استفاده از جدول عمر محاسبه می شود. جدول عمر ایران از ابتدای سال 1400 از سوی نهاد ناظر صنعت بیمه، بیمه مرکزی ج.ا.ا برای به کارگیری شرکت های بیمه ابلاغ شده است. قبل از تدوین این جدول، از جدول عمر فرانسه برای محاسبات حق بیمه استفاده می شد. با توجه به بلندمدت بودن قراردادهای بیمه زندگی، میزان تاثیر استفاده از جدول عمر بومی بر حق بیمه این محصولات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یافته های تحقیق بیانگر این است که حق بیمه خالص استاندارد محاسبه شده براساس اصل تعادل برای محصولات عمر زمانی، بیمه عمر مختلط و بیمه مستمری، برای جدول ایران با جدول فرانسه متفاوت است. همچنین اثر تغییرات سن و تغییرات مدت قرارداد محصولات بیمه زندگی بر حق بیمه تحلیل شده است. علاوه بر این، ضرایب تعدیل احتمالات مرگ ومیر برای بیمه شده با وضعیت سلامتی خاص محاسبه شده و حق بیمه های تعدیل شده و درصد تغییرات آن نسبت به حالت استاندارد برای جداول ایران و فرانسه به دست آمده است که تفاوت بین حق بیمه های تعدیل شده براساس جداول ایران و فرانسه همچنان مشهود است.

مشکل اصلی روش شناختی در ساختن جدول عمر خلاصه، تبدیل نرخ مرکزی به نرخ احتمالی مرگ و میر است. در این مقاله، این مشکل مطرح شده و راه های فائق آمد بر آن توضیح داده شده است. به بیان دیگر، سه روش اصلی تبدیل مزبور - با فرض یکنواختی توزیع مرگ، روش گر بویل و روش رید و مرل - معرفی گردیده و با استفاده از تقریبی از نرخهای مرکزی مرگ و میر ایران در سال ۱۳۹۵ توضیح داده شده است. جدول عمر ’۱) مهمترین ابزار تحلیلی جمعیت شناسی است. بدون دسترسی به جدول عمر، یا بدون دسترسی به اطلاعات مقتضی برای ساختن آن، تحلیل جمعیت محدود به تحلیل های مقدماتی است. به بیان دیگر، بدون دسترسی به جدول عمر تحلیل های تکنیکی جمعیت شناسی، علی الخصوص در شاخه حرکات جمعیت، لنگ می ماند. از اینرو، جمعیت شناس باید جدول عمر را خوب بشناسد و در صورت دسترسی به آمارهای مقتضی، آنرا بسازد. مهمترین مشکل روش شناختی در ساختن جدول عمر، تحمیل فکر طولی به اطلاعات مقطعی و ، در نتیجه آن، تبدیل نرخهای مرکزی مرگ و میر (nm) به نرخهای احتمالی مرگ و میر (4) است". در این مقاله مشکل مزبور مطرح و راه های معمول برخورد با آن به اختصار بررسی می شود.

پیشینه و اهداف: در این مقاله، علاوه بر معرفی محصول مستمری افزایش یافته، پرداخت های این محصول برای بیمه شدگان دارای سرطان های مختلف با در نظر گرفتن تعدیلی برای احتمالات مرگ و میر و بقا، جهت استفاده در صنعت بیمه کشور محاسبه شده است. روش شناسی: در این مطالعه، میزان پرداختی بیمه مستمری افزایش یافته برای بیمه شدگان دارای سرطان های مختلف برای یک حق بیمه خالص یکجا با استفاده از دو رویکرد مختلف تعدیل احتمالات مرگ و میر محاسبه شده است و روش تحقیق از نوع کمی است. همچنین از داده های انجمن سرطان آمریکا، نرخ سود فنی اعلام شده در مکمل آیین نامه شماره 68 شورای عالی بیمه و جدول عمر ایران برای انجام محاسبات استفاده شده است. یافته ها : در این مقاله، تأثیر تعدیل احتمالات مرگ و میر با استفاده از دو رویکرد مختلف «ضریب تعدیل» و «نرخ گذاری مبتنی بر سن» بر میزان پرداختی مستمری برای بیمه شدگان با سنین مختلف بررسی شد. انتظار می رود با زیاد شدن ضریب تعدیل که به معنی افزایش مشکلات سلامتی بیمه شده است، امید زندگی کاهش و میزان پرداختی مستمری افزایش یابد که یافته های مقاله نیز مؤید این مسئله است. علاوه بر این، امید زندگی تعدیل شده با استفاده از ضریب تعدیل و میزان پرداختی مستمری افزایش یافته برای بیمه شدگان 65 ساله مبتلا به سرطان های مختلف پستان، روده بزرگ، ریه و پوست بر اساس نرخ بقای نسبی 5 ساله محاسبه و با میزان پرداختی مستمری برای بیمه شدگان با وضعیت سلامتی استاندارد مقایسه شد. بر اساس یافته های مقاله، سرطان موضعی پوست و سرطان موضعی پستان با احتمال بقای 5 ساله 99 درصد دارای کمترین افزایش پرداختی مستمری به میزان 13/2 درصد و سرطان منتشر ریه و سرطان منتشر روده بزرگ با احتمال بقای به ترتیب 8 و 15 درصد دارای بیشترین افزایش پرداختی مستمری به میزان 57/413 و 47/309 درصد نسبت به پرداختی مستمری استاندارد بوده است. علاوه بر این، با استفاده از نرخ بقای 5 ساله فازی برای این رویکرد، بازه ای برای تمام حالت های ممکن برای پرداختی مستمری مشخص شد. پرداختی فازی مستمری برای بیمه شدگان دارای سرطان موضعی پوست و سرطان موضعی پستان، بازه ]88/167,04/161[ به دست آمد که پرداختی رویکرد نرخ گذاری مبتنی بر سن، با مقدار 34/167 نیز در این بازه قرار گرفته است. قابل ذکر است که به طور کلی، پرداختی رویکرد «نرخ گذاری مبتنی بر سن» نسبت به رویکرد «ضریب تعدیل» بیشتر است. نتیجه گیری: در محاسبه پرداختی های مستمری، به صورت پیش فرض سلامت بیمه شده در وضعیت استاندارد در نظر گرفته می شود. در صورتی که فرد دارای وضعیت سلامتی خاصی باشد، مثلاً به بیماری سرطان مبتلا باشد، احتمالات مرگ و میر و بقا و همچنین امید زندگی متفاوتی نسبت به حالت استاندارد خواهد داشت. به این منظور تعدیلی برای احتمالات مرگ و میر در نظر گرفته می شود که پرداختی مستمری نیز بر اساس آن تعدیل خواهد شد. در این مقاله میزان افزایش پرداختی مستمری برای بیمه شدگان مبتلا به انواع سرطان بر اساس دو رویکرد مختلف تعدیل احتمالات مرگ و میر بررسی، مقایسه و تحلیل شد. 

شرکت های بیمه برای محاسبه حق بیمه انواع محصولات بیمه عمر، به مفروضات متعددی نیاز دارند. یکی از این مفروضات، جدول عمری است که مبتنی بر داده های جمعیتی آن کشور باشد. از سال 1400، شرکت های بیمه ملزم شدند جدول عمر ایران را که براساس اطلاعات جمعیتی کشور طراحی شده است، برای محاسبه حق بیمه محصولات بیمه زندگی به کار بگیرند. قبل از تدوین این جدول، از جدول عمر فرانسه برای محاسبات بیمه ای انواع محصولات بیمه زندگی استفاده می شد. در این مقاله با استفاده از شبیه سازی متغیرهای مختلف، تاثیر تغییر جدول عمر از جدول عمر فرانسه به جدول عمر ایران بر ارزش فعلی زیان آتی پورتفوی محصولات بیمه زندگی بررسی می شود. علاوه بر این، محاسبات هم برای بیمه شدگان دارای ریسک سلامتی استاندارد و هم برای افرادی که از نظر سلامتی دارای مشکلاتی هستند محاسبه و تحلیل خواهد شد. براساس یافته های مقاله، به طور کلی، شرکت بیمه با ارائه پورتفوی بیمه نامه های استاندارد سود و با ارائه پورتفوی بیمه نامه های غیراستاندارد زیان می کند. اگر شرکت بیمه از جدول عمر فرانسه استفاده کند، آنگاه نسبت به جدول عمر ایران سود بیشتری برای بیمه نامه های استاندارد و زیان کمتری برای بیمه نامه های غیراستاندارد خواهد داشت.