محمد ترکاشوند مرادآبادی

محمد ترکاشوند مرادآبادی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

برآورد سطح و الگوی سنی باروری در افغانستان: ارزیابی و تحلیل داده های پیمایش جمعیت و سلامت سال 1394(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال ۱۸ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 393 - 427

کلیدواژه‌ها: میزان باروری کل باروری نکاحی نسبت توالی زنده زایی پیمایش جمعیت و سلامت افغانستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۲۷
افغانستان کشوری است که به دلیل ناامنی و بی ثباتی سیاسی و نبود داده های جمعیتی مناسب، وضعیت باروری و سایر جنبه های جمعیتی آن کم تر بررسی شده است. هدف از این مطالعه،  برآورد شاخص های باروری افغانستان با بهره گیری از روش های مختلف است. برای این منظور، داده های پیمایش جمعیت و سلامت افغانستان در سال 2015 مورد استفاده و تحلیل قرار گرفته است. با به کارگیری تکنیک غیرمستقیم براس و رله، میزان باروری کل افغانستان در سال مذکور به ترتیب، 5.0 و 5.4 فرزند و با به کارگیری روش مستقیم، معادل 5.0 فرزند به ازای هر زن برآورد گردید.  میزان باروری نکاحی براساس سن 7.1 فرزند و براساس رتبه 7.0 فرزند به ازای هر زن و به همین ترتیب میزان باروری تجمعی با روش نسبت توالی زنده زایی 7.2 فرزند به دست آمد. براساس مقادیر نسبت های توالی زنده زایی 90 درصد زنان 49-45 ساله در افغانستان در سال 2015 حداقل 5.0 فرزند داشته اند. همچنین 77 درصد از زنان در این گروه سنی که 7.0 فرزند داشته اند، برای داشتن فرزند هشتم پیش رفته اند. یافته ها حاکی از آن است که داده های پیمایش سلامت و جمعیت 2015 به عنوان یک منبع داده ای در دسترس می تواند بادقت نسبی، شواهدی از سطح و الگوهای سنی باروری افغانستان ارائه دهد.
۲.

تغییر و تداوم عادت واره اقتصادی در میدان عشایری (مطالعه موردی: عشایر شهرستان گیلانغرب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 191 - 215
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۴
پژوهش حاضر درصدد کشف ساختار عادت واره اقتصادی در میدان عشایری است، تا بدین وسیله نگاهی واقعبینانه به نحوه عمل عشایر در عرصه تصمیم گیری اقتصادی بیندازد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ساختار گرایی برساختگرا است و برای گردآوری داده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته و عمیق بهره گرفته شده است و حجم نمونه نیز شامل 19 مشارکت کننده بوده که با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند و مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل محتوای جهت دار تجزیه و تحلیل شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که نوع عادت واره ای که عاملان اجتماعی درون میدان عشایری دارند بسیار مقتصدانه است. عاملان اجتماعی این میدان، به ویژه اعضای بزرگسال، هزینه مصرفی اندک و هزینه تجملی ندارند و بسیار پرتلاش و اقتصادی هستند. پرورش گوسفند برای عاملان اجتماعی این میدان امری صرفاً صرفاً اقتصادی نیست، بلکه هدف و معنای زندگی است. با این حال میدان فعالیت آنها سبب شده آن ها مدام در حال تلاش و کوشش بوده و با صرف کمترین هزینه بیشترین بهره اقتصادی را نصیب خود کنند. این عاملان نسبت به شغل و دام های خود چنان وابستگی عاطفی ای دارند که توان تصور زندگی به شیوه ای دیگر برایشان ممکن نیست. آن ها به دنبال سود اقتصادی نیستند ولی عادت واره آن ها سبب شده که نتیجه کار و اعمال آن ها منجر به کسب سود و سرمایه گذاری اقتصادی شود و از اتلاف سرمایه اقتصادی اجتناب ورزند. اعضای جوان میدان، همراه با تداوم شیوه کسب سود و درآمد اقتصادی، تغییراتی اندکی در نوع نگاه به سود و فعالیت اقتصادی دارند.
۳.

بررسی عوامل مؤثر بر تعداد فرزند ایدئال در بین جوانان استان یزد

نویسنده:
منبع: فرهنگ یزد سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 33 - 58
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۲۸
پژوهش حاضر از نوع کمّی و با روش تحلیل ثانویه داده های سازمان ثبت احوال در طرح ملی ازدواج و طلاق در سال 1396 1397 به بررسی وضعیت ایدئال فرزند در بین 251 نفر از جوانان 20 تا 30 سال در شرف ازدواج که به دفاتر ثبت مراجعه کرده بودند پرداخته است. یافته ها نشان می دهد که عمده جوانان در زندگی به داشتن فرزند تمایل دارند و فقط 5درصد آنها تمایلی به داشتن فرزند ندارند. تمایل به فرزندآوری در بیشتر گروه های اقتصادی و اجتماعی یکسان است و اغلب داشتن دو فرزند را ترجیح می دهند؛ درنتیجه میل به فرزندآوری در بیشتر افراد وجود دارد و نیاز است سیاست های جمعیتیِ مشوق فرزندآوری متمرکز بر سال های ابتدایی زندگی و فرزندان اول و دوم خانواده باشد و عمده تمرکز روی فرزند سوم و بالاتر نباشد؛ درواقع خانواده ها برای همه فرزندان، بدون توجه به رتبه آنها و به ویژه برای اولین فرزند باید مورد تشویق قرار بگیرد.
۴.

تأخیر ازدواج در ایران: تحلیل تفاوت های شهرستانی در الگوهای تجرد مردان و زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 35 - 65

کلیدواژه‌ها: جوانان مجرد تأخیر ازدواج سن ازدواج تشکیل خانواده شهرستان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۳ تعداد دانلود : ۳۹۵
در سالیان اخیر، دوران تجرد جوانان ایرانی طولانی تر شده است. روند متفاوت تأخیر ازدواج در مناطق مختلف ایران، موجب پراکندگی منطقه ای قابل ملاحظه از نظر زمان بندی ازدواج در بین استان ها و شهرستان های کشور شده است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه وضعیت و تعیین کننده های تجرد جوانان در سطح شهرستان های ایران بوده و واحد تحلیل، 429 شهرستان در سرشماری سال 1395 است. برای این منظور، وضعیت تجرد مردان و زنان، با تمرکز بر سنین 39-25 سال، در سطح شهرستان ها مطالعه و سپس ارتباط آن با برخی از ویژگی های اقتصادی- اجتماعی شهرستان ها  بررسی گردید. بر پایه یافته ها، شهرستان هایی در غرب و جنوب غرب کشور بالاترین نسبت های تجرد و در مقابل، شهرستان هایی در مرکز و شمال شرق کشور پایین ترین نسبت های تجرد را برای هر دو جنس دارند. نسبت های تجرد، ارتباط معکوسی با نسبت های باسوادی و  فعالیت و ارتباط مستقیمی با نسبت بیکاری دارند. متغیرهای مستقل مذکور، به ترتیب، 51 درصد و 27 درصد از تفاوت های شهرستانی در وضعیت تجرد مردان و زنان را در دامنه سنین 39-30 ساله تبیین می کنند. سیاست های توسعه متوازن ملی درجهت کاهش نابرابری شهرستان ها می تواند ضمن تسهیل ازدواج جوانان، تفاوت های منطقه ای و پراکندگی شهرستانی موجود در وضعیت تجرد جوانان را کاهش دهد.
۵.

برآورد پوشش ثبت مرگ بزرگسالان در نظام ثبت احوال ایران در دوره زمانی 1375 تا 1395: کاربرد روش توسعه یافته نسل های منقرض فرضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 287 - 313

کلیدواژه‌ها: ثبت احوال ثبت مرگ کم ثبتی روش های مبتنی بر توزیع مرگ ها ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۲
پوشش ثبت مرگ در کشورهای در حال توسعه دچار کم ثبتی است. هدف تحقیق حاضر بررسی پوشش ثبت مرگ در ایران در دوره زمانی 1375 تا 1395 است. داده های مورد استفاده شامل داده جمعیّت در سرشماری های 1375تا 1395 و داده مرگ ثبت شده در سال جاری در دوره مذکور است. پس از ارزیابی داده جمعیّت و مرگ، پوشش ثبت مرگ برآورد شده است. ضرایب پوشش ثبت مرگ با بکارگیری روش نسل های منقرض فرضی و در بازه های سنّی مختلف و به تفکیک جنس و برای سه دوره ی زمانی 1375 تا 1385، 1385 تا 1390 و 1390 تا 1395 در کل کشور برآورد شده است. متوسط ضریب پوشش ثبت مرگ بزرگسالان به ترتیب در دوره های زمانی مذکور برای مردان در محدوده مقادیر 76.7 تا 78.9، 86.2 تا 88.8 و 87.7 تا 89.9 و برای زنان به ترتیب در محدوده 71.7 تا 72.5، 79.2 تا 80.9 و 82.8 تا 84.6  برآورد گردید. نتایج نشان دهنده این است که داده های ثبت مرگ اگرچه دارای خطا کم ثبتی هستند، ولی این داده ها قابل اصلاح هستند و می توان با استفاده از آن ها به صورت مستقیم به برآورد شاخص های مرگ ومیر به تفکیک سنّ و جنس و شناخت روند و سطح مرگ ومیر در کشور پرداخت.
۶.

برآورد وضعیت تعارض بین زوجین و راه حل های رفع آن بر مبنای تحلیل ثانویه داده های پیمایش ملی خانواده در ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای زنان دوره سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۹) 7-24

کلیدواژه‌ها: تعارض زوجین راه حل خانواده طلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۳۵
افزایش تعداد طلاق در کشور نشانه ای از افزایش تعارض بین زوجین است. پژوهش حاضر قصد دارد به شناخت وضعیت شاخص تعارض بین زوجین در سطح کشور بپردازد. داده مورد استفاده شامل داده های پیمایش ملی خانواده در ایران است که بر روی افراد بالای 15 سال کشور انجام شده است و در تحقیق حاضر نمونه افراد متأهل آن انتخاب شده است. نتایج بررسی شاخص میزان تعارض زوجین در ایران حاکی از این است که از کل پاسخگویان متأهل 15.3 درصد هیچ گونه تعارضی با همسرشان ندارند، 40.7 درصد دارای تعارض در حد کم، 26.6 درصد دارای تعارض در حد متوسطی و 17.5 درصد نیز دارای تعارض در حد زیادی با همسرانشان هستند. افراد متأهل کمترین تعارض را نسبت به سایر موضوعات دیگر در رابطه با تعارض در نوع شغل و مسائل مرتبط با آن دارند. از بین موضوعات مورد تعارض زوجین، حضور به موقع همسر در منزل با 22.1 درصد و گذراندن وقت با یکدیگر با 21.7 به ترتیب بیشترین درصد تعارض زیاد بین زوجین را به خود اختصاص دادند. از بین راه حل های موجود برای رفع تعارض، مراجعه به مراجع قضایی و دادگاه کمترین میزان را در بین راه حل های حل تعارض زوجین به خود اختصاص داده به طوری که (88.8 درصد) پاسخگویان عنوان کرده اند که برای حل تعارض با همسرشان اصلاً به دادگاه و مراجع قضایی مراجعه نمی کنند و در همین راستا 76.5 درصد به میزان زیادی از تحمل و سازگاری و 74.5 درصد در حد زیادی از گفتگو برای رفع تعارض با همسرشان بهره می گیرند که این دو مقوله بیشترین مقادیر را در بین راه حل های حل تعارض بین زوجین به خود اختصاص دادند.
۷.

بررسی عوامل مؤثر بر تأخیر سن ایدئال ازدواج در جوانان مواجه با تأخیر ازدواج در استان یزد

نویسنده:
منبع: فرهنگ یزد سال سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۱ 53 - 84

کلیدواژه‌ها: سن ایدئال ازدواج تأخیر ازدواج جوانان سن ازدواج یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۹۸
هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر تأخیر سن ازدواج در جوانان استان یزد است. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل ثانویه که بر اساس داده های که سازمان ثبت احوال ایران در سال های 1396 و 1397 جمع آوری کرده بود، سن مناسب ازدواج را تجزیه وتحلیل کرده است. در این پژوهش با کمک کتابچه راهنما و پرسش نامه سازمان ثبت احوال کد استان یزد، داده ها، پرسش های موردنیاز، متغیرهای مستقل و وابسته تفکیک شدند و برای تحلیل داده ها، از SPSS نسخه 25 استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ۱۰/۷درصد مردان و ۲۸درصد زنان کمتر از ۲۰ سال، ۸۰/۱۹درصد مردان و ۲۸درصد زنان ۲۰ تا ۲۵ سال، ۶۰/۵۵درصد مردان و ۴۰/۳۸درصد زنان ۲۵ تا ۳۰ سال و ۵/۱۷درصد مردان و ۶۰/۵درصد زنان ۳۰ سال به بالا را سن مناسب ازدواج اعلام کرده اند. مهم ترین دلایل تأخیر ازدواج برای مردان، به ترتیب، فراهم نبودن شرایط مناسب ازدواج، پیدا نشدن فرد مناسب، نداشتن شغل، شرایط نامناسب اقتصادی، ازدواج دوم و حساسیت نسبت به انتخاب همسر بوده اند، اما مهم ترین دلایل دیر ازدواج کردن برای زنان، به ترتیب، نبود شرایط مناسب ازدواج، پیدا نشدن فرد مناسب و حساسیت نسبت به انتخاب همسر بوده اند.
۸.

برآورد پوشش ثبت مرگ و ساخت جدول عمر مستقیم برای استان های ایران در دوره ی 1395- 1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 75 - 105

کلیدواژه‌ها: جدول عمر امید زندگی در بدو تولد داده های ثبتی پوشش ثبت مرگ ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۳۹۰
ساخت جدول عُمر در جمعیّت های واقعی نیازمند داده های توزیع مرگ به تفکیک سن و جنس است. پوشش ناقص داده های تولیدشده در سازمان ثبت احوال کشور، اطّلاعات کافی برای محاسبه ی میزان های مرگ ومیر و ساخت جدول عُمر ملّی را بدون هرگونه ارزیابی و تصحیح فراهم نمی سازد. هدف از این مقاله، برآورد سطح پوشش ثبت جاری فوت و ساخت جدول های عُمر مستقیم ملّی و استانی برای جمعیّت ایران است. روش پژوهش، اسنادی و از رویکرد مقطعی برای تحلیل داده ها استفاده شد. داده های جمعیّت و مرگ به ترتیب از پایگاه داده های مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال گِردآوری و اقتباس شد. جمعیّت آماری همه ی استان های کشور در سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395 است. نتایج نشان داد که در دوره ی 1395-1390، پوشش ثبت جاری فوت مردان و زنان در کشور به ترتیب 86 درصد و 75 درصد بوده است. بر پایه ی این بررسی، هر مولود زنده به دنیا آمده در کشور در فاصله ی سال های 1395-1390، به شرط ثابت ماندن شرایط زیست، اگر پسر باشد انتظار می رود حدود 8/72 سال و اگر دختر باشد حدود 6/74 سال عُمر کند. استان سیستان و بلوچستان، از لحاظ میزان پوشش ثبت فوت و مقدار امید زندگی در بدو تولّد، پایین ترین جایگاه را در میان استان های کشور دارد.
۹.

الگوهای سنی مرگ ومیر در استان های ایران و تطبیق آنها با جدول های عمر مدل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ پاییز و زسمتان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 263 - 291

کلیدواژه‌ها: جدول عمر جدول های عمر الگو پوشش ثبت مرگ الگوی سنی مرگ ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۲۴۳
جدول عمر بهترین ابزار برای توصیف وضعیت مرگ ومیر در یک جمعیت است. جمعیت شناسان درصدد تهیه انواع جدول های عمر استاندارد برآمده اند تا امکان تحلیل وضعیت مرگ ومیر کشورهایی که دارای نظام ثبت ناقص و یا داده های فوت بی کیفیت هستند فراهم آورند. هنوز مشخص نیست کدام یک از مدل ها انطباق بهتری با الگوی سنی مرگ ومیر در ایران دارد. این مقاله، بر اساس داده های ثبتی فوت کشور، در جستجوی پاسخ هایی برای این پرسش است: الگوی سنی مرگ ومیر در ایران و استان های آن با کدام یک از مدل های جدول عمر انطباق بهتری دارد؟ روش پژوهش تحلیل ثانویه داده های مقطعی است که از مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور گردآوری و اقتباس شد. پس از ارزیابی و اصلاح داده های جمعیت و مرگ هر استان، جدول عمر هر استان تهیه و با استفاده از نرم افزار MORTPAK میزان انطباق آنها با جدول های عمر مدل بررسی شد. یافته ها بیانگر آن است که نمی توان یک الگوی  مرگ و میر استاندارد مشترک به تفکیک سن و جنس در بین تمامی استان های کشور پیدا کرد. با توجه به بهبودهای صورت گرفته در زمینه پوشش ثبت مرگ، لازم است تلاش هایی در جهت تهیه مدل های استاندارد جدول بقا بر اساس داده های مرگ ویژه ایران و استان های آن صورت بگیرد.
۱۰.

ارزیابی پوشش ثبت فوت در سازمان ثبت احوال ایران مورد مطالعه: استان یزد، سال 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۷۹) 21 - 34

کلیدواژه‌ها: خطای ثبت فوت کم ثبتی بدثبتی یزد ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۲۳۳
پژوهش حاضر با این فرض که اطلاعات موجود در آرامستان ها کامل ترین داده ها درباره فوت های رخ داده است، کیفیت ثبت فوت را ازطریق مقایسه اطلاعات موجود در آرامستان ها با اطلاعات سازمان ثبت احوال ارزیابی کرده است. سه شهرستان در استان یزد با توجه به ارزیابی اولیه داده ها انتخاب شدند و اطلاعات فوت ثبت شده در سال 1395 برای آنها به لحاظ کمیت (کم ثبتی) و کیفیت (بدثبتی) ارزیابی شد. پیگیری اطلاعات متوفیان در سامانه استعلام سازمان ثبت احوال نشان داد بیشتر فوت های موجود در آرامستان ها در سامانه ثبت احوال ثبت شده اند و خطای کم ثبتی در سطح اندکی قرار دارد؛ اما تحلیل دقیق تر داده ها نشان داد کیفیت اطلاعات ثبت شده اشکال هایی دارد؛ فوت بزرگسالان به طور عمده از خطای انطباق نداشتن محل سکونت و محل ثبت متوفی و فوت کودکان از خطا در ثبت فوت نوزادان زنده به دنیا آمده به منزله سقط جنین تأثیر گرفته است. در شاخص سازی آمارهای مربوط به مرگ ومیر باید ارتباط آنها با جمعیت در معرض مرگ را بررسی کرد؛ بنابراین، لازم است اطلاعات مرگ ومیر به دقت براساس محل سکونت جمعیت باشند. جابه جایی مکانی در کنار قلمدادشدن به منزله سقط جنین سبب کم برآورد شدن شاخص های مرگ ومیر اطفال شده است. همکاری بین سازمانی سه مجموعه ثبت احوال، بیمارستان ها و آرامستان مرکزی شهرستان یزد سبب شده است پوشش ثبت فوت به ویژه برای بزرگسالان در حد بسیار بالا باشد. در کنار کمیت ثبت، نیاز است تلاش سازمانی برای بالابردن دقت داده ها ازلحاظ کیفیت ثبت نیز وجود داشته باشد.
۱۱.

تغییرات مشخصّه های جمعیّتی استان یزد در دوره زمانی 1330 تا 1430

نویسنده:
منبع: فرهنگ یزد سال دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۶ 73 - 108

کلیدواژه‌ها: جمعیت گذار ساختار سنی پیش بینی پنجره جمعیت استان یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۴ تعداد دانلود : ۳۷۸
جمعیّت ها به لحاظ حجم، ترکیب و توزیع سنی در حال تغییر هستند. گذار ساختار سنی و سالخوردگی جمعیت تأثیر عمیقی بر شرایط اقتصادی اجتماعی جامعه خواهد گذاشت. هدف این مقاله شناخت مشخصه های جمعیتی استان یزد و روند تحوّلات آن در سال های اخیر و برآورد تحولات آن در آینده است. داده ها جمعیت از نتایج سرشماری و داده وقایع حیاتی از سازمان ثبت احوال گرفته شده و برای پیش بینی جمعیت از نرم افزار Spectrum استفاده شده است. یافته های تحقیق بیانگر این است که در حال حاضر استان یزد از نقطه نظر تعداد ، میزان رشد و ساختار سنی در وضع مطلوبی قرار دارد. باروری در استان متعادل شده و اهداف سیاست جمعیتی تأمین شده است. سیاست اصلی استان در این سال ها باید در جهت بهره مندی از فرصت پنجره جمعیتی و فراهم سازی بسترهای اقتصادی و اجتماعی برای مواجه شدن با جمعیت رو به افزایش سالمند باشد. چالش های جمعیتی آینده استان یزد، بستگی زیادی به نحوه بهره برداری از فرصت پنجره جمعیتی دارد. بهره برداری از فرصت پنجره جمعیتی و تبدیل آن به فرصت اقتصادی و اجتماعی مستلزم توانمندی و مقتدرسازی جوانان برای توسعه اقتصادی، گسترش فرصت های شغلی، سرمایه گذاری مطلوب، بهبود کیفیت سرمایه انسانی و فراهم کردن فرص هایی برای حضور زنان در بازار کار است.
۱۲.

بررسی نگرش شهروندان شهر اصفهان به مراکز نگهداری سالمندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۶ پاییز و زسمتان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 33 - 61

کلیدواژه‌ها: مراکز نگهداری سالمند نگرش سرمایه اجتماعی سالمندی شهر اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۳۳۶
ساختار سنی جمعیت ایران در حال حرکت به سمت سالخوردگی بوده و درصد تنهازیستی سالمندان بالا و درصد سکونت آنان در مراکز نگهداری سالمند بسیار پایین است. این مطالعه با هدف بررسی نگرش افراد جامعه نسبت به مراکز نگهداری سالمند در شهر اصفهان و به روش پیمایشی اجرا شد. با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای، 384 نفر شهروند 20 تا 60 ساله به صورت تصادفی انتخاب و مصاحبه شدند و داده ها با استفاده از روش های آماری دو و چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت. نگرش به خانه سالمندان در سه بُعد عاطفی، شناختی و رفتاری مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان از نگرش منفی افراد به مراکز نگهداری از سالمند دارد. زنان در مقایسه با مردان دارای نگرش منفی تری نسبت به این مراکز، به ویژه در بُعد عاطفی، هستند. حضور فرد سالمند در منزل باعث نگرش مثبت تر و بازدید از خانه سالمندان باعث نگرش منفی تر به مراکز مذکور می گردد. ضریب تعیین مدل 19.3 درصد می باشد و سرمایه اجتماعی مهمترین نقش را در تعیین نوع نگرش به مراکز نگهداری سالمند دارد. با توجه به روند روبه افزایش تعداد سالمندان و نیز سالمندان تنها، نیاز است با توسعه مراکز نگهداری از سالمند و فرهنگ سازی در جهت کاهش نگرش منفی به خانه های سالمندان امکان زندگی در این سراها برای سالمندان مهیا شود.
۱۳.

زمینه ها و پیامدهای ازدواج زودهنگام دختران 13 تا 16 ساله (شهرستان اردکان، یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 31 - 54

کلیدواژه‌ها: ازدواج زودهنگام دختران نوجوان شهرستان اردکان یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۴ تعداد دانلود : ۴۵۴
ازدواج نقش حساسی در زندگی انسان بر عهده دارد و داشتن آمادگی لازم از نظر جسمی، روانی و اجتماعی برای آن ضروری است؛ لذا در قوانین بیشتر کشورها، حداقل سنی برای آن در نظر گرفته می شود. ازدواج قبل از 18سالگی که دختران بیشتر در معرض آن هستند، آسیب ها و عوارضی را برای فرد ایجاد می کند. هدف پژوهش حاضر، مطالعه زمینه ها و پیامد های ازدواج دختران نوجوان در شهرستان اردکان است. برای این منظور از روش کیفی و راهبرد تئوری زمینه ای بهره گرفته شده است. برای انجام این پژوهش، با پانزده زن که در سنین بین 13 تا 16 سال ازدواج کرده اند، مصاحبه شد. جمع آوری اطلاعات تا اشباع نظری ادامه یافت. سپس داده ها با استفاده از روش کدگذاری نظری تحلیل شد؛ درنتیجه، 54 مفهوم، 15 مقوله فرعی و 4 مقوله اصلی به دست آمد. درمورد زمینه های ازدواج زودهنگام ۳ مقوله اصلی حاصل شد. مقوله اول، عوامل مربوط به فرد است که پاسخ گویی به نیازها، ضعف مهارت های زندگی، فرار از شرایط سخت خانواده و تسهیل گرهای ازدواج را شامل می شود. مقوله دوم، عوامل والدینی است که اقتدار والدین، نگرانی های والدین، اعتقادات فرهنگی-مذهبی والدین و مشکلات خانوادگی را در بر می گیرد. مقوله سوم نیز عامل اعتقادات و باور های سنتی است. پیامدهای ازدواج زودهنگام نیز در یک مقوله اصلی و 6 مقوله فرعی، شامل مشکلات مربوط به بارداری و زایمان سخت، ضعف مهارت های زندگی مشترک، خشونت جسمی و عاطفی، کمبود قدرت در منزل، احساس نارضایتی از زندگی و بازماندن از رشد اجتماعی مشخص شدند. به نظر می رسد ازدواج دختران زیر 18 سال، بیشتر یک ازدواج کنشی، احساسی، جبرانی، پاسخگرانه و نابالغ است. بنابراین، در سیاست های جمعیتیِ مشوق ازدواج باید مراقب بود که این گونه ازدواج ها افزایش پیدا نکند.  
۱۴.

بررسی تحولات نیروی فعال کشور تا سال 1395 و پیش بینی آن تا افق زمانی 1420(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 77-104

کلیدواژه‌ها: نیروی کار پیش بینی عرضه ی نیروی کار نرخ مشارکت ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۳۹۲
تغییرات حجم و ساختار سنی جمعیت تعیین کننده اصلی عرضه نیروی کار در یک جامعه است. افزایش و یا کاهش در اندازه ی نیروی کار می تواند به طور قابل ملاحظه ای بر رشد اقتصادی کشور تأثیرگذار باشد. رسیدن کوهورت متولدین ازدیاد جمعیت به سن کار و فعالیت و افزایش جمعیت فعال، فرصت ایده آلی را برای رشد و توسعه ی اقتصادی فراهم می آورد منوط براینکه با برنامه-ریزی و سیاست گذاری های صحیح، از پیامدهای پنجره ی جمعیتی استفاده شود. در گزارش حاضر با استفاده از نتایج پیماش نیروی کار در دوره ی زمانی 1384 تا 1395، همچنین دادههای سرشماری نفوس و مسکن سال 1395 به تحلیل روند وضع فعالیت در جمعیت کشور پرداخته شده است. سپس از طریق سناریوهای مختلف به پیش بینی جمعیت، نرخ مشارکت و نرخ اشتغال پرداخته شده و از این طریق عرضه نیروی فعال در آینده برآورد شده است. روند کلی نرخ مشارکت برای کشور در دوره زمانی 1385 تا 1390 به صورت کاهشی و پس از سال 1390 به صورت تدریجی افزایشی است. در سال 1395 نرخ مشارکت برای کل کشور 39 درصد بدست آمده است. با ورود فارغ التحصیلان نسل ازدیاد جمیعتی دهه 60 و همچنین احتمال افزایش نرخ مشارکت زنان، به احتمال قوی آینده همراه با افزایش نرخ مشارکت خواهد بود. در این شرایط تنها راه روبه جلو جهت بهبود وضعیت اقتصاد کشور، افزایش اشتغال است. اگر دولت نتواند در سیاست گذاری ها نرخ بیکاری را کاهش دهد، با فرض ثبات نرخ بیکاری در حال حاضر، تعداد بیکاران در آینده به 5 میلیون نفر افزایش خواهد یافت. و البته این فرض با وجود ایجاد اشتغال سالانه در حدود 500 تا 600 هزار نفری بدست خواهد آمد. تلاش دولت برای کاهش نرخ بیکاری و افزایش نرخ اشتغال در کشور، می بایست ایجاد حداقل بیش از 700 هزار شغل به صورت سالانه، باشد.
۱۵.

داده ها و تحلیلپی آمدهای اجتماعی بلایای طبیعی: (موردِ زلزله بم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰۳ و ۱۰۴ 37-57

کلیدواژه‌ها: بلایای طبیعی بحران داده مسائل اجتماعی زلزله بم کرمان ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۸ تعداد دانلود : ۳۴۵
رخدادهای طبیعی یا انسانی در برخی مواقع خسارت هایی به جوامع انسانی تحمیل کرده و لذا از آنها به عنوان بحران نام برده می شود. خسارت ناشی از بحران ها نه تنها به وسعت و عمق آنها بستگی دارد، بلکه مقاومت و اقدامات پیشگیرانه جوامع انسانی نیز در آن دخیل است. بحران های طبیعی و از جمله آنها زلزله، یکباره رخ داده و باعث می شود وقایع اجتماعی از حالت طبیعی خود خارج شود. خارج شدن وقایع از حالت عادی خود، همراه خواهد بود با به وجود آمدن شکل های جدیدی از پدیده های اجتماعی که گاه در شکل مسئله ظاهر خواهند شد. زلزله بم روند طبیعی واقعه مرگ را تغییر داده است. هم تعداد مرگ ها را تغییر داده و هم نوع مرگ ها بر حسب سن و جنس. تعداد مرگ ها در سال وقوع زلزله بیش از 50 برابر سال های دیگر است و نکته مهمتر اینکه مرگ ها به لحاظ سن و جنس کاملا متفاوت از مرگ های طبیعی هستند. انتظار است، تحت تاثیر خارج شدن مرگ از حالت طبیعی خود، مسائل جدیدی در حوزه اجتماعی و مناسبات آن شکل گرفته باشد. روش تحقیق حاضر در تشخیص اثر زلزله بر پدیده های اجتماعی،مقایسه داده های جمعیتی در سال های قبل و بعد از زلزله و همچنین مقایسه داده های محدوده زلزله با محدوده خارج از زلزله است. نتایج نشان دهنده این است که متفاوت بودن مرگ ها بر حسب سن و جنس، باعث شده تغییراتی در مناسبات اجتماعی در سطح خانواده ها به وجود آید. کوچک شدن بعد خانوار، به همراه افزایش خانواده های زن سرپرست و خانواده های جوان سرپرست، از این گونه تغییرات هستند. اگرچه داده های مورد استفاده در تحقیق به صورت مستقیم در ارتباط با زلزله بم جمع آوری نشده بودند، یافته ها حاکی از این بود که با روش بکارگرفته شده، از همین داده ها نیز می توان به تحلیل پیامدهای بحران ها پرداخت. داده ها و تحلیل آنها نقش بسزایی در شناخت پیامدهای اجتماعی بحران ها دارند. برخی از پیامدها به صورت پنهان وجود داشته و ممکن است در مدت زمان طولانی پس از بحران نیز پایدار باشند. جمع آوری داده های دقیق تر و مستمر حتی در سال های بعد از بحران، می تواند به شناخت مسائل جدیدی در مناسبات اجتماعی منجر گردد، تا برنامه ریزی های بهتری در کاهش پیامدهای اجتماعی منفی پس از بحران صورت پذیرد.
۱۶.

برازش الگوی سنی مهاجرت داخلی در ایران با برنامه مدل چند نمایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸) 109 - 133

کلیدواژه‌ها: مهاجرت داخلی الگوی سنی مدل چندنمایی مدل راجرز و کاسترو ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۲۶۷
الگوهای سنی یک مقیاس کلیدی برای مقایسه کردن مهاجرت های داخلی یا خارجی در بین کشورها و یا در طی زمان می باشد. میزان های مشاهده شده مهاجرتی نظم های قوی را در الگوهای سنی نشان می دهد. این نظم ها را می توان به وسیله توابع ریاضی که به عنوان برنامه مدل های مهاجرتی چندنمایی شناخته شده است نشان داد. مدل های چند نمایی روشی برای هموار کردن الگوهای سنی، اصلاح داده های گمشده و مقایسه الگوهای سنی مهاجرت می باشند. در سرشماری های صورت گرفته در ایران، سؤالات مهاجرت وجود داشته و فهم قابل توجهی را از الگوهای مهاجرت و حجم تحرکات جمعیتی در کشور به دست داده است. ولی این داده ها از لحاظ سن با خطا مواجه بوده و الگوی سنی مناسبی برای مهاجران از این طریق قابل ترسیم نیست. مقاله حاضر با استفاده از سیستم مدل های چندنمایی، طراحی شده به وسیله راجرز و کاسترو (1981)، به بررسی الگوهای سنی و جنسی مهاجرت در کشور پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد مدل 7 پارامتری منطبق بر الگوی سنی مهاجرت داخلی ایران بوده است و الگوی سنی مهاجرت داخلی ایران شبیه به مدل استاندارد می باشد که در نهایت الگوی برآوردشده مهاجرت در سنین منفرد و به تفکیک جنس برای استفاده محققان ارائه شده است.
۱۷.

بررسی انطباق الگوی سنی مرگ ومیر در ایران با جداول عمر مدل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵) 39 - 63

کلیدواژه‌ها: مرگ ومیر میزان مرگ ویژه سن جدول عمر مدل های مرگ ومیر روش لوجیت براس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۵۳۶
در شرایطی که ثبت مرگ فاقد پوشش کافی باشد، با استفاده از روش های غیرمستقیم سطح مرگ ومیر برآورد می شود. روش های غیرمستقیم قادر به برآورد الگوی سنی مرگ نیستند و از اینرو نمی توانند نیاز حوزه های مطالعاتی را برآورده کنند. در چنین شرایطی استفاده از مدل های مرگ ومیر از طریق انطباق سطح برآورد شده با الگوی سنی مرگ ومیر، ضروری است. با این حال هر یک از مدل ها بر اساس داده های تجربی متفاوتی ساخته شده و در مناطق جغرافیایی مختلف سطح انطباق متفاوتی دارند. پرسش مقاله این است که کدام یک از مدل های مرگ ومیر، انطباق بیشتری با الگوی سنی فوت در ایران دارند؟ با استفاده از داده های ثبت جاری فوت و جمعیت سرشماری   سال 1390 میزان مرگ بر حسب سن و جنس محاسبه شده و سپس با استفاده از لوجیت براس انطباق جداول مدل با الگوی سنی مرگ در ایران بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که تغییرات الگوها و علل مرگ ومیر ، به ویژه تغییرات زمان بندی مرگ ناشی از علل مختلف خصوصاَ مرگ زودرس ناشی از سوانح، باعث شده تا الگوی سنی مرگ ومیر ایران متفاوت از مدل ها باشد. اگرچه الگوی سنی مرگ ومیر ایران به صورت ظاهری منطبق با مدل شمال از جداول عمر کول- دمنی است، اما این انطباق به هیچ وجه به معنی تشابه این دو الگوی مرگ ومیر نیست و پاسخ قطعی به این پرسش نیازمند بررسی های بیشتر است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان