مطالب مرتبط با کلیدواژه

روستا


۱۴۱.

بررسی عوامل مؤثر تشکیل و توسعة شرکت های کوچک و متوسط کارآفرین (SMEs) در روستاها (مورد شناسی: روستا های استان ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی روستا شرکت های کوچک و متوسط ایجاد و توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۵ تعداد دانلود : ۶۶۳
توسعة بنگاه های کوچک و متوسط، شاخصی کلیدی از نظام پیش ران  توسعة روستایی به شمار می رود که باعث امنیت پایدار منطقه ای و معکوس شدن مهاجرت خواهد شد. توسعة روستایی از پایه های اولیه و مهم توسعة ملی هر کشور محسوب می شود. ایجاد و توسعة کسب و کارهای کوچک، یکی از رویکردهای بسیار مناسب برای توانمندسازی روستاییان می باشد. این پژوهش، کمّی و ماهیت و هدف آن کاربردی و ازنظر گردآوری داده ها نیز توصیفی- پیمایشی می باشد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS به عنوان نرم افزار اصلی و از نرم افزار LISREL به عنوان نرم افزار کمکی برای روش تحلیل عاملی (از نوع اکتشافی) استفاده شد. جامعة آماری تحقیق شامل کارشناسان و مدیران دستگاه های اجرایی جهاد کشاورزی استان ایلام، فعالان اقتصادی روستاها ( کارآفرینان و تعاونی داران روستایی) و استادان و مدرسان دانشگاه پیام نور مرکز ایلام بودند. در این پژوهش 20 متغیّر مؤثر بر ایجاد و توسعة شرکت های کوچک و متوسط ( SMEs ) در روستاها شناسایی شدند که پس از به کار بردن تحلیل عاملی، برای تعیین تعداد عوامل از ملاک کیسر استفاده شد. برپایة این ملاک، 4 عامل (تأمین مالی و نهاده های تولیدی، حمایتی و ترغیبی، آموزشی و مهارتی و عوامل فرهنگی و اجتماعی) دارای ارزش ویژة بالای 1 شناسایی و به عنوان عوامل قابل استخراج تعیین شدند. با توجه به شاخص های آماری با استفاده از روش تحلیل عوامل اصلی، این 4 عامل در مجموع 7531/0 درصد از واریانس کل متغیّرها را توانستند تبیین کنند.
۱۴۲.

واکاوی نقش مشارکت های مردمی در کیفیت اجرای طرح های هادی روستایی (مطالعة موردی: منطقه مرزی سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال ششم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: روستا مشارکت مردمی سیستان کیفیت اجرا طرح هادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۶ تعداد دانلود : ۶۱۷
طرح های هادی روستاها از جمله طرح های عمران روستایی است که می تواند نقش بنیادی و زیربنایی در توسعه همه جانبه مناطق روستایی کشور داشته باشد و بر اساس پتانسیل ها و قابلیت های خود، زمینه ساز بهبود تسهیلات عمومی و رفاهی و ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان گردد. با توجه به اهمیت طرح های هادی روستایی و اثرات چندگانه آنها در ابعاد مختلف زندگی روستاییان، تحقیقات متعددی پیرامون بررسی و ارزیابی اثرات اجرای طرح های هادی بر زندگی روستاییان صورت گرفته است. در صورتی که با توجه به پیشینه تحقیق، در ارتباط با نقش مشارکت روستاییان در کیفیت اجرای طرح های هادی روستایی پژوهش قابل توجهی صورت نگرفته است. با این دیدگاه، پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت اجرای طرح های هادی، سطح مشارکت روستاییان در اجرای طرح های هادی و نهایتاً تحلیل نقش و کارکرد مشارکت های مردمی در کیفیت اجرای این طرح ها در روستاهای منطقه مرزی سیستان انجام گردیده است.
۱۴۳.

تحلیل آثار اجتماعی اقتصادی صنعت پتروشیمی قائد بصیر بر نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای امامزاده ابراهیم و سعیدآباد از توابع شهرستان گلپایگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلیدواژه‌ها: روستا صنعت ارزشیابی پتروشیمی پیامدهای اجتماعی و اقتصادی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای رفتاری و فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای اقتصادی
تعداد بازدید : ۷۵۸ تعداد دانلود : ۵۰۰
صنعتی شدن روستا به عنوان اهرمی پویا برای توسعه روستایی معرفی شده است و توزیع درآمد، متنوع ساختن اقتصاد روستایی و کاهش نابرابری های اجتماعی اقتصادی، از اهداف اولیه آن محسوب می شود. اغلب پژوهش ها درباره آثار صنعتی شدن مناطق روستایی دو ویژگی عمده دارند: اول کمی گرا هستند، دوم بیشتر آثار اقتصادی (اشتغال و درآمد) را بررسی کرده اند. در حالی که علاوه بر ارزیابی آثار اقتصادی صنعت در روستا، باید تأثیرات دیگر آن به ویژه آثار اجتماعی آن بررسی شود. از این رو در پژوهش حاضر آثار اجتماعی اقتصادی استقرار صنعت پتروشیمی در روستای امامزاده ابراهیم و سعیدآباد از دید خود روستاییان با روش کیفی مطالعه شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و از فنون مصاحبه فردی، بحث گروهی متمرکز و مشاهده برای جمع آوری اطلاعات و از روش تحلیل موضوعی برای تحلیل اطلاعات استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش، ورود صنعت در نواحی روستایی مذکور به پیدایش پیامدهایی منجر شده است که از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره کرد: به خطرافتادن سلامت انسان در اثر افزایش آلودگی زیست محیطی، پیدایش فرصت های اندک برای روستاییان، کاهش فرصت اشتغال برای زنان روستایی، اشتغال نیروی کار غیربومی در پتروشیمی، اسکان افراد غیربومی در روستا، تشدید نگرش منفی روستاییان به صنعت پتروشیمی، سنخیت نداشتن صنعت پتروشیمی با روستا، گرایش جوانان روستا به ادامه تحصیل، تغییر در برخی جنبه های مادی سبک زندگی روستاییان شاغل در پتروشیمی، کاهش انگیزه روستاییان برای انجام فعالیت در بخش کشاورزی و دامداری، لطمه به بخش کشاورزی، افزایش درآمد روستاییان شاغل در صنعت، رونق برخی کسب وکارهای روستایی و تغییر قیمت زمین.
۱۴۴.

تحلیل اثرات کم آبی هورالعظیم بر جنبه های اجتماعی و اقتصادی زندگی روستاییان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلیدواژه‌ها: روستا کم آبی تالاب هورالعظیم ابعاد اقتصادی و اجتماعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای رفتاری و فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای اقتصادی
تعداد بازدید : ۸۷۲ تعداد دانلود : ۳۹۳
مختلف با کاهش دبی و افزایش آلودگی ها دستخوش تغییراتی شده است. چنین تغییراتی بر جنبه اقتصادی و اجتماعی زندگی روستاییان حاشیه تالاب تأثیر گذاشته است. بررسی این محیط شکننده و روستاهای کرانه آن که جمعیتی کم، کاهنده و گاهی نیمه کوچ رو دارند از طریق مطالعات محلی و میدانی ضرورت دارد. این پژوهش با هدف کاربردی انجام شد. داده ها به شیوه کتابخانه ای و پیمایشی (پرسش نامه) گردآوری و به شیوه توصیفی تحلیلی تجزیه وتحلیل شد. جامعه آماری 120 سرپرست خانوار یا فرد مطلع بالای 25 سال در دسترس در 10 روستای دشت آزادگان بود. با استفاده از آزمون کای دو، شاخص پیامدهای اجتماعی و اقتصادی کم آبی در سطح معناداری 0/05 بررسی شد. قرارگیری بیش از 83 درصد این پیامدها در مرتبه اول، اثر منفی کم آبی تالاب را بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی زندگی روستاییان کرانه نشان داد. با توجه به یافته ها، رعایت حقابه زیست محیطی، کاهش فعالیت های نفتی و اعمال استانداردهای لازم زیست محیطی، توسعه گردشگری و پژوهش بیشتر درباره راه حل های اجرایی رفع کم آبی تالاب پیشنهاد شد.
۱۴۵.

کارآفرینی و نقش آن در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: استان ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ ایلام دوره ۱۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۶ و ۵۷

کلیدواژه‌ها: کارآفرینی توسعه پایدار روستا استان ایلام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
تعداد بازدید : ۲۷۶۶ تعداد دانلود : ۱۳۰۷
یکی از ابزار های مهم برای برنامه ریزی و رسیدن به توسعه جوامع روستایی، کارآفرینی است. امروزه با توجه به مشکلات موجود در این جوامع، توجه و تأکید بر کارآفرینی روستایی، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا کارآفرینی می تواند با خلق فرصت های جدید اشتغال و درآمد، نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی روستا ها داشته باشد. این مقاله با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی و نقش آن در توسعه پایدار روستا های استان ایلام نوشته شد. روش انجام تحقیق نیز توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای و میدانی بود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات هم از آزمون T تک نمونه ای با تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق، کارآفرینان برتر روستایی استان ایلام و تعداد معرفی شده از سوی استانداری ایلام، 50 کارآفرین بود که با توجه به تعداد کل، همگی برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. برای سنجش روایی پرسشنامه تنظیم شده نیز از تکنیک روایی محتوایی و صوری با قضاوت متخصصان (اساتید دانشگاه) درباره سؤال های تحقیق، استفاده گردید. پایایی ابزار سنجش تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، مشخص شد که برای همه ابعاد مورد بررسی، بالای 75/0 می باشد و نشان دهنده قابلیت مطلوب پرسشنامه است. نتایج به دست آمده نشان داد که از بین عوامل مؤثر بر کارآفرینی، عامل اقتصادی، اثرگذارترین عامل در محدوده مورد مطالعه است. در بعد اقتصادی، شاخص تسهیلات بانکی با میانگین 64/3، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داد؛ همچنین نتایج نشان داد که کارآفرینی روستایی، یکی از زمینه های مناسب برای ایجاد اشتغال در بخش های کشاورزی و غیرکشاورزی و یکی از عوامل مهم در دستیابی روستا ها به توسعه پایدار است.
۱۴۶.

بررسی تاثیرگذاری تنوع اقتصادی بر توسعه پایدار اقتصادی در روستاها، با نگاهی به بخش مرکزی شهرستان شاهین شهر و میمه

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال دوم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: تنوع اقتصادی توسعه پایداری اقتصادی روستا درآمد اشتغال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۲۸۲
برنامه های توسعه روستایی، جزئی از برنامه های توسعه هر کشور محسوب می شود و کارآفرینی و تنوع بخشی به فعالیت های روستایی از طریق کشف فرصت های مطلوب در روستاها و ترغیب روستاییان به راه اندازی کسب و کارهای نوپا، منجر به رقابتی شدن محیط کسب وکارهای کارآفرینانه روستایی می گردد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی-پیمایشی می باشد. روش گردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی است. پرسشنامه این تحقیق مشتمل بر 18 سوال برای توسعه پایداری اقتصادی و 15 سوال برای تنوع اقتصادی بوده است. جامعه آماری شامل 1092 نفر سرپرست خانوار روستاهای بخش مرکزی شهرستان شاهین شهر و میمه بوندند بودند که بر اساس فرمول کوکران تعداد 284 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون گیری در نرم افزار spss می باشد. نتایج بیانگر آن است که به طور کلی تنوع اقتصادی بر توسعه پایداری اقتصادی تاثیرگذار بوده و این نشان از آن دارد که عدم اتکا بر یک درآمد ثابت در نقاط روستایی و تنوع بخشی آن و دست یافتن به انواع و اقسام ایجاد منبع اقتصادی در نقاط روستایی توسعه پایداری اقتصادی را در پی دارد. این امر به گونه ای است که بر زیرمتغیرهای پایداری نیز در سطح معناداری 0.000 تاثیرگذار بوده به گونه ای که این تنوع بر اشتغال، درآمد، سرمایه گذاری و تولید نیز اثرگذار بوده است. از طرفی با توجه به میزان معناداری کمتر شاخص تولید نسبت به سایر شاخص ها نشان از آن دارد که افزایش تنوع اقتصادی در سطح روستاها بر شاخص تولید اثرگذاری کمتری داشته است و بیشتر منجر به افزایش درآمد، اشتغال و سرمایه گذاری می گردد.
۱۴۷.

اولویت بندی راهبردهای توسعه در مناطق روستایی با رویکرد توسعة پایدار (مطالعة موردی: روستاهای ناحیة شمال غرب استان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال هفتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: راهبرد روستا رویکرد توسعة پایدار استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی توسعه پایدار روستایی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای توسعه
تعداد بازدید : ۲۴۳۷ تعداد دانلود : ۱۵۰۴
هدف: توسعة پایدار روستایی، فرآیندی است که بر ارتقای همه جانبة حیات روستایی از طریق زمینه سازی و ترغیب فعالیت های هم ساز با قابلیت ها و تنگناهای محیطی تأکید می کند؛ اما دست یابی به این مهم مستلزم اخذ بهترین راهبرد، متناسب با ویژگی های هر ناحیة روستایی است. تحقیق حاضر با هدف تعیین اولویت راهبردهای توسعه در روستاهای ناحیة شمال غرب استان اصفهان صورت گرفته است. روش تحقیق: پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و ابزار آن پرسش نامه است که توسط کارشناسان تکمیل شد. پس از تعیین راهبردهای توسعة پایدار روستایی در ناحیة مورد مطالعه ۱۰ راهبرد به عنوان بهترین گزینه انتخاب شدند. سپس جهت سنجش راهبرد بهینة توسعة پایدار شاخص هایی انتخاب شد. برای این منظور کارشناسان طی سه مرحله شاخص های سنجش راهبرد بهینة توسعة پایدار روستاهای ناحیة مورد مطالعه را در چهار دستة اقتصادی (دارای ۶ زیرمعیار)، اجتماعی (دارای ۵ زیرمعیار)، کالبدی- فضایی (دارای ۴ زیرمعیار)، زیست- محیطی (دارای ۴ زیرمعیار) انتخاب کردند و سپس ضریب تأثیر شاخص ها با تکنیک AHP بررسی و وزن دهی شد. در نهایت، با روش پرومتی راهبرد بهینة توسعة پایدار روستاهای شمال غرب اصفهان انتخاب شد. یافته ها: بررسی های صورت گرفته در این پژوهش نشان داد که از بین شاخص های بررسی شده شاخص ایجاد و گسترش شغل های جدید، شاخص تأسیسات و تجهیزات زیربنایی و نیز شاخص انطباق با استعداد منطقه دارای بیشترین اهمیت است. از سوی دیگر، براساس همین شاخص ها و با توجه به راهبردهای انتخابی کارشناسان، در نهایت معلوم شد که راهبرد برنامه ریزی توسعة توریسم و نیز راهبرد مشارکت مردمی، بالاترین رتبه را در انتخاب بهینه ترین استراتژی توسعة روستایی کسب کرده اند؛ به این معنا که در منطقة مورد مطالعه بهترین راهبرد توسعه، توجه به اصل گردش گری و فراهم کردن زیرساخت های توسعة آن است؛ ضمن آن که بهره-گیری از مشارکت مردم بومی می تواند تحقق توسعة پایدار روستایی ناحیه را فراهم آورد. راهکارهای عملی: در مطالعات و برنامه ریزی نواحی روستایی، شناسایی نیازمندی ها و اولویت بندی آن ها می تواند موفقیت برنامه ها را تضمین کند. از آن جایی که در اغلب برنامه های توسعة روستایی، به تنوع در فعالیت های اقتصادی کمتر توجه شده و اکثراً بر کشاورزی به صورت تک بعدی تأکید می شود و با توجه به این که هر ناحیة روستایی از توان متفاوتی برای توسعه برخوردار است، توجه به تمامی توان مندی های بالقوة روستاها می تواند تا حد زیادی روستاها را از مشکلات متعددی که گریبان گیر آن هستند رهایی بخشد.
۱۴۸.

تحلیلی بر نقش گردشگری روستایی در ارتقاء شاخصهای توسعه (مطالعه ی موردی :استان چهار محال و بختیاری،سکونتگاههای روستایی شیخ علیخان و چمن گلی)

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال دوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: نقش گردشگری روستایی شاخص‎های توسعه روستا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۳۱۳
امروزه گردشگری بالاخص گردشگری روستایی به عنوان یکی از منابع مهم اقتصادی عاملی است موثر در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع و اجتماعات انسانی. بر این مبنا استان چهار محال وبختیاری و به ویژه سکونتگاههای روستایی واقع در شهرستان کوهرنگ ، با داشتن جاذبه های بسیار و موقعیت جغرافیایی ممتاز می تواند به عنوان قطبی توانمند در زمینه ی جذب گردشگران داخلی و خارجی ایفای نقش نماید. یافته های مقاله ی حاضر که با هدف بررسی نقش گردشگری روستایی برارتقاء شاخصهای توسعه در یکی از شهرستانهای استان مذکور (نقاط روستایی شیخ علیخان و چمن گلی)در تابستان 1396به رشته ی تحریر درآمده است، یافته های تحقیق نشان می دهد که : توسعه صنعت گردشگری در قلمرو مورد مطالعه منجر به ارتقاء شاخصهای توسعه در ابعاد اقتصادی, اجتماعی, کالبدی و محیطی گردیده است.
۱۴۹.

مهر خرمن: نشانی، نهاده بر پای یک پیمان عرفی نانوشته در روستاها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش های بومی ایران سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ 113-144

کلیدواژه‌ها: مهرخرمن اصلاحات ارضی روستا برکت نظام ارباب رعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۸ تعداد دانلود : ۴۰۲
تا حدود سال های 1300 خورشیدی مهر بجای امضای امروزی بکار می رفت و هر کس مهر شخصی خود را بر گردن می آویخت که قانونا زدن آن مهر پای هر کاغذی، سند رسمی به حساب می آمد. یکی از رایج ترین مهرها در روستاها، مهر خرمن بود. استفاده از مهر خرمن برای دست نیافتن دیگران به خرمن روستا متداول بوده. بدین صورت که هنگام برداشت خرمن و آماده شدن گندم شمش (گندم آماده) نماینده مالک یا ارباب به سر یکایک خرمن های روستا حاضرشده و با یک مهر چوبی خرمن ها را مهر می کرد که کسی شبانه به خرمن دست درازی نکند. مهرخرمن در ضمانت استحکام خود از پشتوانه قدرت نظام زمین داری برخوردار بود. در اینجا یک قانون نانوشته و به دفتر نیامده، عرف و سنت روایی یافته و در وجود شیئی متمرکز و متبلور شده بود. چنین بود که مهر بی آنکه چشم و گوش داشته باشد نگهبان بود و علاوه بر پشتوانه نظام حاکم، پشتوانه ایمانی جامعه را نیز با خود داشت. نقش ها و واژه های مقدس و متبرک بر روی انواع مهرها و بر روی مهرهای خرمن چنین کارکردی داشته اند. ساختمان مهر قطعه چوبی بود که بنا بر دلخواه مالک یا ارباب نام و یا شکلی به روی آن نقش می بست که این نام بایستی از چپ به راست نوشته می شد که هنگام مهر زدن از راست به چپ خوانده شود. من بسیار کوشیدم که انواعی از این مهرها را به دست آورم اما نتوانستم بیش از 5 مورد از این مهر را از نقاط گوناگون ایران بیابم. نکته قابل توجه این است که هر مالک به سلیقه خود سعی می کرد مهر زیبایی را برای روستای خود تهیه کند. در این مقاله از روش مردم نگاری استفاده شده است و علاوه بر مصاحبه با دو تن از مطلعان محلی و دانشگاهی از کتاب هایی که هرچند اندک به این موضوع پرداخته اند نیز استفاده شده است. واژگان کلیدی: مهرخرمن-اصلاحات ارضی-روستا-برکت-نظام ارباب رعیتی
۱۵۰.

بررسی تغییرات مسکن روستایی استان مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۰ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 339 - 354

کلیدواژه‌ها: تغییرات مسکن روستا مازندران مسکن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۳۳۰
مسکن روستایی، مفهومی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی است. کارکرد مسکن علاوه بر سرپناه، فراهم کردن شرایط مطلوب برای تحقق فعالیت های خانوادگی است. مسکن روستایی به عنوان عنصری مادی و فرهنگی، در سال های اخیر تغییرات وسیعی داشته است. این عنصر فرهنگی علاوه بر نقش سکونت، بخشی از فضای اشتغال، تولید و انبار ملزومات زندگی نیز به شمار می آید. در دهه های اخیر، تغییرات شگرفی در ساختار و کارکرد مسکن روستایی پدید آمده است؛ به طوری که کارکرد مسکن که در ارتباط با معیشت و فعالیت اقتصادی خانواده بوده، از بین رفته است و پاسخگوی نیاز جامعه روستایی نیست. این پژوهش با توجه به هدف، توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات میدانی، از روش های آماری استفاده شد. جمع آوری اطلاعات پژوهش با استفاده از پرسشنامه صورت گرفت و جامعه آماری، جمعیت روستایی استان مازندران در سه تیپ جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی است. حجم نمونه با فرمول کوکران 465 نفر تعیین شد. نتایج نشان می دهد درنتیجه تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی، تغییراتی در مسکن روستایی از جمله تغییر در فضای اختصاصی دام، انبار علوفه، محل پخت نان، محل ذخیره سوخت های فسیلی، فضای آشپزخانه، آشپزخانه اپن، فضای اختصاصی خواب و پذیرایی و ایوان به وجود آمده است. این تغییرات به دنبال توسعه کالبدی و خدماتی روستاها و تحت تأثیر فرهنگ شهری در روستاها به وقوع پیوسته و درنهایت به تغییر کارکرد اقتصادی و اجتماعی مسکن منجر شده است.
۱۵۱.

تحلیل ظرفیت ارتباطات سازمان های متولی مقاصد گردشگری ساحلی (مطالعه موردی: مقاصد روستایی استان گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۲ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۰) 167-187

کلیدواژه‌ها: سازمان ظرفیت ارتباطات گردشگری ساحلی روستا گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۷۵۶
پیشبرد توسعه نیاز به رویکردهایی چندسازمانی دارد؛ لذا بررسی ظرفیت ارتباطات، برای پیوند سازمان های مختلف ضروری است. از ظرفیت ارتباطات، به عنوان تلاش های مشترکی یاد می کنند که فاصله بین سازمان ها را کاهش می دهد. در فرایند توسعه گردشگری ساحلی سازمان های مختلفی درگیر می باشند؛ استانداری، فرمانداری، منابع طبیعی، محیط زیست، جهاد کشاورزی و ... . در صورت وجود ظرفیت ارتباطات، این سازمان ها می توانند در جهت توسعه گردشگری ساحلی با یکدیگر همکاری کنند؛ همچنین در تعامل با سایر ذی نفعان در جهت توسعه هرچه بهتر مقاصد گردشگری ساحلی اقدام نمایند. هدف از این پژوهش، تحلیل ظرفیت ارتباطات سازمان های متولی گردشگری ساحلی است . ارتباطات در این پژوهش در قالب ارتباط درون سازمانی، بین سازمانی (دولتی)، ارتباط با سرمایه گذاران بخش خصوصی، سازمان های غیردولتی، گردشگران و روستائیان، از طریق پرسشنامه مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت؛ همچنین از آزمون T تک نمونه ای و تحلیل واریانس برای تحلیل داده ها استفاده گردید. براساس نتایج، بیشترین ارتباطی سازمان های متولی، ارتباط درون سازمانی و کمترین آن مربوط به ارتباط با روستائیان می باشد. به طورکلی، ظرفیت ارتباطات در سازمان های متولی پایین است و براساس نتایج به دست آمده، می توان گفت که ضعف ارتباطات سازمانی یکی از دلایل توسعه پایین مقاصد گردشگری ساحلی روستایی در استان گیلان می باشد.
۱۵۲.

اصل چهار و تغییر اجتماعی در ایران (معرفی و نقد کتاب «بررسی اهداف و عملکرد اصل چهار ترومن»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 148 - 158

کلیدواژه‌ها: اصل چهار ترومن تغییر الگوی تغییر اجتماعی روستا جامعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۸ تعداد دانلود : ۴۲۰
تغییرات اجتماعی برون زا و نوین در ایران علیرغم سابقه طولانی مورد توجه جدی قرار نگرفته اند. از مهم ترین عوامل مؤثر در تغییرات اجتماعی برون زا پیش از انقلاب اسلامی، نوع ارتباطات خارجی خصوصاً با ایالات متحده آمریکا بوده است. تأثیر این رابطه عمدتاً در حوزه های سیاسی و نظامی مدنظر قرار گرفته و از سایر حوزه های مهم و اساسی نظیر اقتصاد و فرهنگ غفلت شده است. هدف این مقاله بازخوانی انتقادی اهداف و عملکرد اصل چهار ترومن در ایران می باشد که در کتابی با همین نام انتشار یافته است. هدف گیری اساسی اصل چهار بر روستاها به عنوان کانون های «کار و تولید» و «همکاری» بود و توسعه را در چارچوب «مصرف» به عنوان هنجار اجتماعی و «رفاه» به مثابه ایدئولوژی سیاسی تعریف می کرد. در این مدلِ توسعه می بایستی کانون های مولد به کانون های مصرف تبدیل شوند و شهرهای مصرفی نماد توسعه یافتگی محسوب می گردند. کتاب «بررسی اهداف و عملکرد اصل چهار ترومن» تنها اثر انتشار یافته در این زمینه است که کالبدشکافی مناسبی از ماهیت و فرایند اصل چهار در ایران ارائه داده امّا به نتایج و تأثیرات پایدار این طراحیِ تغییر اجتماعی در ایران کمتر توجه داشته است. با این وجود می تواند در طراحی الگوی تغییرات اجتماعی در ایران به کار آید.
۱۵۳.

نوسازی فرهنگی روستا و شکست سیاست های کارآفرینی روستایی در استان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۲۵) 101-122

کلیدواژه‌ها: روستا نوسازی فرهنگی کارآفرینی روستایی سیاست های کارآفرینی استان ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۳۰۲
به طور کلی کارآفرینی روستایی در ایران با چالش های عمیق و برنامه ریزی نشده ای روبروست که یکی از عمده ترین این چالش ها پدیده ای است که در این مقاله از آن به نوسازی فرهنگی تعبیر می شود. نوسازی نظریه و اصطلاحی ریشه دار و باسابقه مفهومی عظیم در ادبیات توسعه است که ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی و روانی دارد. یکی از ترکیبات مضاف آن نوسازی فرهنگی است که ناظر به در هم شکستن و از نو ساختن بنیادهای فرهنگی مستقر کنونی یک جامعه و نشاندن مجموعه دیگری از ارزش های فرهنگی به جای آن هاست. این مقاله مدعی است که نوسازی فرهنگی خواسته و یا ناخواسته در روستاهای ایران به وقوع پیوسته و هدف آن بررسی تأثیر آن بر شکست سیاست های کارآفرینی روستایی در ایران است. سؤال اصلی مقاله این است که نوسازی فرهنگی روستا و شکست سیاست های کارآفرینی روستایی در ایران چه رابطه ای با هم دارند؟ روش این مقاله پیمایشی – توصیفی است. جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای ادبیات نظری نوسازی ب ا اس تفاده از روش اسنادی و برای بخش میدانی از روش پیمایشی استفاده شد . جامعه ی آماری این مقاله روستائیان استان ایلام هستند . حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 365 نفر از جمعیت روستانشین استان ایلام تعیین شد. این تعداد پرسشنامه بین سه نسل تقسیم و پاسخگویان به طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند . فرضیه مقاله این است که به نظر می رسد بین نوسازی فرهنگی و سیاست های کارآفرینی روستایی رابطه معنا داری وجود دارد. نتایج این مقاله نشان می دهد که عواملی مانند عملکرد رسانه ها، نظام آموزشی، نظام اقتصادی و سیستم بوروکراسی کشور باعث تغییر سبک زندگی، انتظارات، نوع معیشت و فرهنگ اقتصادی و حتی تربیت اقتصادی و نیز وابستگی و عدم استقلال شهر از روستا و نهایتا شکست سیاست های کارآفرینی روستایی در ایران شده است.
۱۵۴.

ارزیابی و تحلیل توسعه پایدار روستاهای پیرامونی کانون های گردشگری در ناحیه اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۲ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۶۴ 169 - 188

کلیدواژه‌ها: روستا توسعه پایدار ارزیابی پایداری مدلANP کانون های گردشگری ناحیه اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۳۹۶
امروزه توسعه به عنوان یک فرآیند، مهم ترین بحث کشورها به ویژه کشورهای درحال توسعه است، مهمترین هدف توسعه پایدار برطرف کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسانی می باشد. تحقیق حاضر بر آن است به ارزیابی و تحلیل توسعه پایدار روستاهای پیرامونی کانون های گردشگری در ناحیه اردبیل بپردازد. برای این منظور روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مورد توجه قرار گرفت. ابتدا با استفاده از ادبیات تحقیق به عملیاتی نمودن مفاهیم و متغیرهای مطرح در سؤالات پرداخته شده و روایی آن به روش نظرسنجی از نخبگان مورد ارزیابی قرار گرفته و پایایی آن نیز به روش آلفای کورنباخ 80 درصد محاسبه گردیده است. سپس برای ارزیابی توسعه پایدار گردشگری، از تکنیک فرآیند شبکه ای با بهره گیری از نرم افزار Super Decisions  استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را 79 روستای پیرامون 5 کانون گردشگری ناحیه اردبیل تشکیل می دهد که داده های لازم به صورت تمام شماری از مدیران محلی جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که کانون های گردشگری اردبیل، سرعین و نمین در وضعیت نسبتاً پایدار و کانون های گردشگری نیر و هیر در وضعیت پایداری متوسط قرار دارند. از کل روستاهای موردبررسی در ناحیه اردبیل17روستا در وضعیت پایدار، 25 روستا در وضعیت نسبتاً پایدار، 28 روستا در وضعیت متوسط پایداری و 9 روستا در وضعیت نسبتاً ناپایدار قرار دارند.
۱۵۵.

مطالعه علل گرایش جوانان روستایی به سوءمصرف مواد مخدر (مطالعه روستاهای شهرستان دلفان، استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دوازدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ «ویژه جامعه شناسی روستایی» 5 - 28

کلیدواژه‌ها: آسیب های اجتماعی اعتیاد جوانان روستا شهرستان دلفان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۸ تعداد دانلود : ۵۳۶
امروزه، بعد از فقر و مهاجرت روستایی، اعتیاد روستایی یکی از عوامل مهم تضعیف و ناکارآمدی نیروی انسانی و اختلال در جامعه روستایی به شمار می آید. پژوهش حاضر، با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای کیفی، به مطالعه علل گرایش به سوءمصرف مواد مخدر درمیان جوانان ساکن در روستاهای شهرستان دلفان می پردازد.  روستاهای شهرستان دلفان ازنظر میزان معتادان به مواد مخدر در استان مقام اول تا سوم را دارد. نمونه ها به صورت هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند و تا حد اشباع نظری با ۲۰ معتاد مواد مخدر و مسئول کمپ ترک اعتیاد و فروشنده مواد مخدر و ریش سفیدها مصاحبه انجام شد. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه عمیق گردآوری شد و تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل محتوای عرفی صورت گرفت. یافته ها حاکی از آن است که حمایت های اجتماعی از مصرف مواد مخدر ناشی از خرده فرهنگ محلی و عوامل ساختاری و مصرف تفننی ریش سفیدان، زمینه ساز مصرف مواد مخدر بوده است و عوامل اجتماعی ازقبیل نزاع های سابق در روستا، وضعیت شغل و وضعیت گذران اوقات فراغت بر تداوم سوءمصرف مواد مخدر تأثیر داشته است. برطبق یافته های پژوهش، حضور دهیار کاردان و آگاه با دراختیارداشتن زیرساخت های اجرایی و قانونی برای آگاه سازی روستاییان و جذب مشارکت آنها، از مهم ترین عوامل برای عدم گسترش سوءمصرف مواد مخدر است.
۱۵۶.

مطالعه جامعه شناختی روستا هراسی در ادبیات داستانی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دوازدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ «ویژه جامعه شناسی روستایی» 105 - 127

کلیدواژه‌ها: روستا ادبیات داستانی جامعه شناسی روستایی روستاهراسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۷
این مقاله با هدف مطالعه روستاهراسی در ادبیات داستانی ایران و ریشه های اجتماعی- سیاسی آن نوشته شده است که نمونه هایی از داستان های ایرانی در مورد روستا و روستائیان را انتخاب کرده و با نظریه گلدمن به تحلیل آنها می-پردازد. این مطالعه اسنادی و با روش تحلیل محتوا انجام شده است. نمونه ها شامل پنج داستان در بازه زمانی سال1343 تا 1377 می باشد. یافته های تحلیلی نشان می دهد؛ نوعی پیشداوری منفی نسبت به روستا و فرهنگ روستایی وجود دارد که در ادبیات داستانی ایران به شیوه های مختلف ازجمله برجسته نمودن باورهای خرافی روستائیان و خلق رویدادهای وهمناک و غیرطبیعی نمود پیدا کرده است. تصویر ارائه شده از روستا طی دوره مورد مطالعه، تصویری معوج و غیرطبیعی است که در خواننده ی اثر حس دافعه نسبت به روستا ایجاد می کند. این حس به ارزیابی از روستا و روستائیان سمت وسویی منفی می-بخشد.
۱۵۷.

شناخت نظریات مطرح در روابط متقابل شهر و روستا در جهان وایران جهت دستیابی به توسعة پایدار

نویسنده:
منبع: معماری سبز سال پنجم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) جلد دوم

کلیدواژه‌ها: شهر روستا روابط متقابل شهر و روستا نظریه توسعة پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳۲ تعداد دانلود : ۳۶۷۰
از پدیده های مهمی که در زندگی اجتماعی انسانها رخ داده است، ظهور شهرها و روستاها و ارتباط پیچیده بین آنهاست. هدف از شناخت روابط متقابل شهر و روستا و نتایج مثبت و منفی حاصل از این روابط، برنامه ریزی در جهت ایجاد تعادل در رابطه شهر با روستاهای پیرامونی است، که هدف نهایی این شناخت و برنامه ریزی، رسیدن به توسعه ای هماهنگ و پایدار در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ... و ایجاد رفاه برای ساکنین شهر و روستاها است. بنابراین با بررسی روابط متقابل شهر با روستاهای همجوار و شناخت اثرات مثبت و منفی حاصل از این روابط در صورت تدوین برنامه ای مناسب و منطقی و اجرای آن می توان به تعادل در رابطه شهر و روستا دست یافت و از اثرات منفی گسترش فیزیکی شهر بر روستاهای پیرامونی کاسته و اثرات مثبت آن را تثبیت نمود. عناصر گوناگون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در ساختار عرصه های روستایی و شهری دخالت دارند و روابط موجود میان آنها را نمی توان بسادگی در چهارچوب های ذهنی و از پیش تعیین شده بررسی کرد؛ اما از آنجا که نظریه ها می توانند به شناخت جنبه های گوناگون روابط شهر و روستا و فعال سازی ذهن و درک بهتر آنها کمک کنند می توان آنها را با توجه به قابلیتهای خاص به کارگرفت. بنابراین در این مقاله نظریات مطرح در روابط متقابل شهر و روستا در جهان و ایران در جهت دستیابی به توسعة پایدار به صورت توصیفی و مقایسه ای بیان شده است. نتیجه ایی که حاصل شد بدین صورت است که به طور کلی، شهرنشینی و روستانشینی و روابط شهر و روستا در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. بنابراین در بررسی روابط روستایی- شهری در مناطق مختلف باید شرایط خاص را در کنار قانونمندیهای کلی و عام در نظر گرفت. در کشور ما با توجه به ویژگی های خاص جغرافیای طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، شهرنشینی و روستانشینی و روابط بین آنها با کشورهای صنعتی و پیشرفته متفاوت بوده و بنابراین این نظریات، بصورت کلی قابل تعمیم به روستاها و شهرهای کشور ما نیستند و روابط بین شهر و روستا در ایران با کشورهای جهان اول متفاوت است.
۱۵۸.

مطالعه شاخص های پایداری در طراحی مجموعه های گردشگری؛ نمونه موردی:روستای گردشگری کیپارا و روستای گردشگری باتوا

نویسنده:
منبع: پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیای ۴)

کلیدواژه‌ها: اقلیم روستا گردشگری پایداری زمینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۹ تعداد دانلود : ۴۳۷
امروزه بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه، گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه اقتصاد جوامع یاد میکنند.تعیین ارزش های گردشگری و استعدادهای طبیعی به همراه برنامه ریزی صحیح می-تواند منجر به توسعه درآمدهای اقتصادی از طریق گردشگری گردد.پیشرفت و توسعه فناوری و تخصصی تر شدن علوم مختلف همچون معماری در کنار سایر مسائل مربوط به محیط زیست ازجمله عواملی هستند که بر تقویت صنعت توریسم تأثیرگذارند. این صنعت در ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی عصر پسامدرن در جامعه حال حاضر ایران بسیار مهم است. یکی از شاخه های این صنعت، گردشگری در روستا می باشد که در ایران با توجه موقعیت اقلیمی ویژه خود روستاهای متفاوتی را به لحاظ فرهنگی، اقلیمی، اقتصادی و ... را در خود جای داده است. در این پژوهش ابتدا به شناخت معماری پایدار و زمینه گرایی و با ارائه مدلی به اشتراک بین این دو پرداختیم. برای بررسی های بیشتر به مطالعه نمونه موردی(روستا کیپارا و باتوا) روی آوردیم. که در آن ها توجه به معماری بومی منطقه از اصلی ترین عوامل در طراحی بود، قصد داشتیم با مطالعه در این زمینه بتوانیم کمک به جلوگیری از نابودی روستاها و چرخه اقتصادی آن ها کنیم. در آخر راهکارهایی پیشنهاد شده است.
۱۵۹.

نقش طرح هادی در جهانی شدن ویژگی های مناطق روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان داراب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 81 - 102

کلیدواژه‌ها: طرح هادی جهانی شدن روستا شهرستان داراب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۴۹۹
طرح مسأله: تهیه و اجرای طرح هادی از مهم ترین راهبردهای توسعه روستایی است. این طرح با طیف گسترده ای از اقدامات، جایگاه ویژه ای در جهانی شدن ویژگی های مناطق روستایی دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی آثار این طرح بر جهانی شدن ویژگی های مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان داراب طراحی و اجرا شده است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است که در آن داده های میدانی لازم با ابزار مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه تهیه شد. برای تعیین خانوارهای نمونه، نخست با بهره گیری از فرمول کوکران تعداد 370 خانوار به مثابه حجم نمونه و سپس نمونه های پژوهش با روش تصادفی ساده انتخاب شدند؛ همچنین برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی، استنباطی و مدل Topsis و نرم افزارهای Super Decisions، SPSS و ArcGIS استفاده شد. نتایج: براساس نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه های مکرر (Anova with repeated measures)، اختلاف زیادی بین متغیرهای مختلف معرّف جهانی شدن روستاها وجود دارد و بیشترین سطح از مؤلفه های جهانی شدن مربوط به شرایط زندگی در روستاست؛ از سوی دیگر آزمون همبستگی پیرسون گویای ارتباط مثبت بین سطح اقدامات در تمام بخش های اجرایی طرح هادی با وضعیت جهانی شدن روستاهاست. براساس آزمون رگرسیون خطی نیز مشخص شد اقدامات طرح هادی با مقدار بتای 596/0 بر جهانی شدن ویژگی های روستاها تأثیرگذار است. نوآوری: با توجه به اینکه مطالعات دانشگاهی گذشته درباره جهانی شدن در ایران عمدتاً متمرکز بر شهرها و نواحی روستایی کمتر مدنظر بوده و با عنایت به اینکه درباره آثار طرح هادی بر جهانی شدن ویژگی های روستاها پژوهشی صورت نگرفته است، اجرای این پژوهش به منزله اقدامی نو در پژوهش های روستایی حائز اهمیت خواهد بود.
۱۶۰.

تحلیلی بر یکپارچگی فضایی نواحی روستایی مبتنی بر تحلیل شبکه ای جریان های فضایی (مورد شناسی: بخش بن رود و جلگه شهرستان اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۱ 35 - 52

کلیدواژه‌ها: جریان های فضایی سازمان فضایی روستا شهر بخش بن رود و جلگه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۴ تعداد دانلود : ۴۷۴
جریان های فضایی بین شهر و روستا به شکل پیوندهای روستایی- شهری، نقش بسیار مهمی در توازن و توسعه یکپارچه ناحیه ای دارند. این جریان ها مابین سکونتگاه ها در اثر حوادث طبیعی، اقتصادی و اجتماعی یا سیاسی دستخوش تحول و دگرگونی می شوند. یکی از قلمروهای جغرافیایی که از جنبه طبیعی تحول یافته است، ناحیه بن رود و جلگه شهرستان اصفهان است. در این ناحیه، تعاملات بین سکونتگاه های شهری و روستایی به وسیله جریان های گوناگون جمعیتی، کالا، خدمات، سرمایه، اطلاعات، ارتباطات و... تحقق یافته و زمینه شکل گیری سازمان فضایی را فراهم کرده است. در این مقاله جریان های فضایی با رویکرد شبکه ای تحلیل شده است. تحقیق حاضر، بر اساس ماهیت، اکتشافی و بر مبنای روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه همه سکونتگاه ها (شهری و روستایی) در سطح ناحیه هستند. داده ها و اطلاعات اولیه موردنیاز با استفاده از روش میدانی، فن پرسشگری و با ابزار پرسشنامه (روستا- شهر) جمع آوری شده است. داده های ثانویه نیز با مراجعه به سازمان ها و نهادهای متولی به دست آمده، سپس داده ها و اطلاعات در چارچوب پارادایم شبکه ای و با فن تحلیل شبکه و از طریق نرم افزار NodeXL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد، عدم تعادل فضایی در توزیع امکانات و خدمات مختلف در سطح ناحیه باعث افزایش جابه جایی ها و شکل گیری پیوندهای گوناگون اجتماعی- فرهنگی شده است؛ از این رو دو شهر هرند و ورزنه رتبه های اول و دوم و روستای امام زاده عبدالعزیز در رتبه سوم، به مکان های اصلی تردد درون ناحیه ای تبدیل شده اند. نتایج نشان می دهد که الگوی جریان ها، الگویی روزانه، منظم و یک سویه است. این الگو در بسیاری از جهات مطابق با مشخصات نظریه قطب رشد است و از الگوهای شبکه ای فاصله زیادی دارد؛ چراکه در بیشتر سکونتگاه ها پیوند های یک سویه برقرار است. همچنین خشکسالی دهه اخیر باعث تقویت قطب های منطقه ای با کارکرد شهری شده و الگوی قطبی را در منطقه تقویت کرده است.