شرکت های زایشی

با توجه به اهمیت حیاتی دانش به مثابه مزیت رقابتی اصلی در اقتصاد جهانی و ضرورت مشارکت دانشگاه، به منزلهی اصلیترین نهاد تولیدکنندهی دانش، در توسعهی اقتصاد ملی و منطقه ای و هم چنین با توجه به نیاز دانشگاه ها به کسب درآمد و تجاریسازی دانش برای بقا، تدوین الگویی مناسب برای کارآفرینی دانشگاهی و انتقال تجاری دانش ضرورت دارد. در این مقاله با بررسی روش ها و الگوهای انتقال تجاری دانش در پنج دانشگاه معتبر جهان برمبنای رتبه-بندی سال 2007 مؤسسه آموزش عالی تایمز (هاروارد، ییل، آکسفورد، کمبریج، کالج سلطنتی لندن)، به طراحی الگویی به گزین شده پرداخته و با نظرسنجی از خبرگان، عوامل استخراج شده از این الگو اولویت بندی شده اند. طبق نتایج به دست آمده از نظرسنجی به عمل آمده از خبرگان ""انتخاب سیاست های انگیزاننده برای استادان در توزیع درآمد"" دارای بالاترین اهمیت برای تشویق تجاریسازی دانش در دانشگاه ها و کارآفرینی دانشگاهی بوده و ضرورت های ""شبکه سازی""، ""حمایت های مالی""، ""ایجاد ساختارهای لازم"" و ""آزادیعمل استادان"" به ترتیب اولویت های بعدی را تشکیل داده و ""حمایت های فیزیکی"" کم ترین اهمیت را نسبت به سایر ضرورت ها دارد.

در سال های اخیر، اهمیت و نقش صنایع کوچک در کشورهای صنعتی و در حال توسعه افزایش یافته است. در ایران نیز اهمیت صنایع کوچک رو به رشد بوده و از این رو دولت ها میتوانند با ارایهی راهکارهای حمایتی از صنایع کوچک و زودبازده، افزون بر رفع بخش قابل توجهی از مشکل بیکاری به افزایش تولید ملی و صادرات و توسعهی کارآفرینی نیز کمک کنند. لازمهی تحقق این هدف آن است که کمکهای دولت به شکل درست و بهینه در کل کشور اختصاص داده شود تا بتواند اهدافی همانند عدالت اجتماعی و فقرزدایی را نیز تحقق بخشد. در این تحقیق ابتدا شاخص های تخصیص اعتبارات تعیین و سپس آرمان ها در الگوی برنامه ریزی آرمانی با استفاده از این شاخص ها که ضرایب اهمیت آن از طریق تحلیل سلسله مراتبی گروهی به دست آمد، تعیین شد. هم چنین از AHP گروهی در تعیین اهمیت هر یک از بخش های عمدهی اقتصادی استان ها (کشاورزی، صنعت و خدمت ها) استفاده و نتایج به تفکیک استان های کشور استخراج شد. در پایان الگوی آرمانی با استفاده از نرم افزار Lingo حل شده و نتایج آن بررسی شد.

این پژوهش به شناسایی مؤلفه های اثرگذار بعد خدمات انکوباتورهای دانشگاهی که در تأسیس شرکت های زایشی دانشگاه نقش دارند، پرداخت. روش پژوهش از نوع آمیخته و جامعه آماری شامل خبرگان و متخصصین در حوزه مراکز رشد در دانشگاه های استان مازندران بود. نمونه گیری در بخش مطالعه کیفی هدفمند و در بخش کمی تصادفی طبقه ای بود. در بخش کیفی تعداد 13نفر در فرآیند مصاحبه و در بخش کمی با حجم جامعه 304 نفر، 170 نفر به عنوان نمونه در این پژوهش مشارکت داشتند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته بود که بعد از تأئید روایی، پایایی آن82/0 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و در بخش استنباطی از تحلیل عاملی اکتشافی و تأئیدی استفاده شد. نتایج پژوهش در بخش کیفی بیانگر آن بود که در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاهی، 17 مؤلفه در بعد خدمات شناسایی شد. در بخش کمی، یافته ها نشان داد که مؤلفه کمک های مالیاتی با بالاترین بار عاملی (84/0)، و مؤلفه تأمین منابع مالی با کمترین بار عاملی (40/0) از کل واریانس ها را تبیین و سایر مؤلفه ها نیز هر کدام به ترتیب در درجات بعدی اهمیت قرار گرفتند. همچنین الگوی نهایی پژوهش، با شاخص های برازش، ضرایب استاندارد مورد تأیید قرار گرفت. میزان ضریب تأثیر مؤلفه های موجود در خدمات انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه به تنهایی بالاترین ضریب تأثیرگذاری در مؤلفه کمک های مالیاتی با 84/0 و کمترین در مؤلفه تأمین منابع مالی با 40/0 بود.

تحقق رویکرد هسته و شبکه در عرصه ی تحقیق و توسعه در وزارت خانه ای که فن آوری یکی از سرمایه ها و پایه های اصلی فعالیت آن است، می تواند موضوعی پرچالش و پیچیده محسوب شود. یکی از روش های تحقق این امر، ایجاد و شکل گیری شبکه ای از شرکت های زایشی کوچک و متوسط فنآوری محور است که از متن صنایع دفاعی به وجود می آیند. پژوهش حاضر، به دنبال آن است تا به روش پیمایشی – توصیفی، عوامل سازمانی تاثیرگذار بر موفقیت شرکت های زایشی در صنایع دفاعی را که می توانند در رابطه با فن آوری های زرد نقش مهمی ایفا نمایند، شناسایی و رتبه بندی کند. در این مطالعه از طریق بررسی تحقیقات و مطالعات موجود در ادبیات پژوهش و نیز مصاحبه با برخی از متولیان تحقیق و توسعه وزارت دفاع، تعداد 46 عامل سازمانی موثر شناسایی شده است که از بین آن ها، در نظرخواهی اولیه از 14 نفر از صاحب نظران صنعت دفاعی، 27 عامل به عنوان عوامل سازمانی تاثیرگذار بر صنایع دفاعی مورد تایید قرار گرفته و سپس با استفاده از پرسشنامه، نظر جامعه ی آماری پژوهش در رابطه با میزان تاثیر هریک از این عوامل جمع آوری گردیده است. با رتبه بندی این 27 عامل موثر، عوامل " اراده و عزم هیئت رییسه ی وزارت دفاع"، " حمایت سازمان"، " قدرت و توانایی اجرایی سازمان (در فرایند زایش)"، " انگیزه ی سازمان مادر"، و " احساس نیاز و ضرورت (توسط سازمان)" در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفته اند. همچنین، نتایج آماری در این تحقیق نشان داده است که وضعیت فعلی صنایع دفاعی کشور در رابطه با 4 عامل اول تقریبا نامطلوب است.

اکوسیستم کارآفرینی در قالب مجموعه ای از بازیگران و عوامل وابسته، کارآفرینی مولد را در یک قلمرو خاص ایجاد می کند. در میان این بازیگران، دانشگاه ها می توانند نقش مهمی در اقتصاد مبتنی بر دانش بازی کنند و در نتیجه عامل پویایی اقتصاد منطقه ای باشند. این پژوهش به دنبال کشف عوامل مؤثر دانشگاهی در ایجاد اکوسیستم کارآفرینی منطقه ای بوده و از منظر هدف، کاربردی و برحسب روش گردآوری داده ها، پژوهشی از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شامل 306 نفراز اعضای هیات علمی دانشگاه های آزاد اسلامی استان اصفهان است. ابزار گردآوری داده ها مبتنی بر پرسش نامه خود ساخته بوده است. روایی ظاهری آن با نظر استاد راهنما و دو نفر از صاحب نظران تائید و روایی سازه نیز با استفاده از روش تحلیل عاملی بررسی شد. پایایی آن نیز با استفاده از معیار آلفای کرونباخ 812/. به دست آمد. به منظور بررسی سؤالات پژوهش، تحلیل داده ها در محیط نرم افزاری لیزرل با اعمال آزمون های مدل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و آزمون تی تک نمونه ای مورد بررسی قرار گرفت. یافته های تحلیل عاملی تائیدی نشان داد که عوامل و مؤلفه های اصلی شناسایی شده عبارتند از؛ عوامل فرهنگی شامل: ترویج فرهنگ کارآفرینی، آموزش کارآفرینی، مهارت آموزی؛ عوامل زمینه ای شامل: سرمایه انسانی، تولید دانش، انتقال دانش، تجاری سازی دانش؛ و عوامل ساختاری شامل: شبکه سازی، مراکز رشد و دفاتر انتقال فناوری و شرکت های زایشی که به عنوان متغیرهای مؤثر در ایجاد اکوسیستم کارآفرینی منطقه ای در نظر گرفته شده است. با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای دیدگاه های افراد پیرامون تاثیر عوامل در ایجاد اکوسیستم کارآفرینی منطقه ای مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع عوامل مؤثر دانشگاهی در ایجاد اکوسیستم کارآفرینی منطقه ای تاثیر معناداری دارد. در پایان پیشنهادهای علمی و پژوهشی بر مبنای نتایج این پژوهش برای انجام تحقیقات آتی به محققین ارائه شده است.

انکوباتورها در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، ابزار مهمی برای توسعه کارآفرینی و نوآوری فنّاورانه، خصوصاً در سطح شرکت های کوچک و متوسط، به شمار می روند. یکی از خروجی های انکوباتورها ایجاد فرصت های شغلی است. یک دانشگاه اگر به فعالیت های کارآفرینی بپردازد به عنوان یک منبع توسعه فناوری شناخته می شود. امروزه با پیشرفت فناوری، دانشگاه ها تغییر ماهیت داده اند. در این دانشگاه ها آموزش، پژوهش و فناوری باهم همراه است. شرکت های زایشی صنعتی که با یک دانشگاه کارآفرین در ارتباط هستند از مزایای فناوری آن نیز بهره می جویند، به این جهت فرایندهای علمی و صنعتی دانشگاه ها تکمیل شده و ایجاد این شرکت ها از دل پژوهش های دانشگاهی رخ می دهد. لذا این پژوهش به ارائه الگو جهت شناسایی مؤلفه های اثرگذار در خروجی های انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه ها پرداخت. روش پژوهش از نوع کیفی و کمی بود. 13 نفر در بخش کیفی (مصاحبه) و 170 نفر در بخش کمی به عنوان نمونه در این پژوهش مشارکت داشتند. یافته ها در بخش کیفی بیانگر آن بود که در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاهی، 13 مؤلفه در بعد خروجی شناسایی شد. در بخش کمّی پژوهش، یافته ها نشان داد که در بعد خروجی، مؤلفه مشارکت با جامعه محلی با بار عاملی (92/0) بیشترین و مؤلفه هماهنگ نمودن آموزش های دانشگاهی با نیازهای بازار کار با بار عاملی (42/0) کمترین میزان تأثیرگذاری را در تبیین بعد خروجی های موجود در انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه دارند.

هدف از این پژوهش، مطالعه تحلیل نیروهای نهادی عامل بر تجاری سازی دستاوردهای تحقیقات دانشگاهی و ارائه مدل سه سطحی تاثیر؛ سطح جامعه، دانشگاه (کوچک ترین واحد تحلیل در سطح سازمان دانشگاه، گروه علمی در دانشگاه است)، و سطح فردی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، از نوع پژوهش های کاربردی محسوب می شود. هم چنین از نظر نحوه گردآوری داده ها، از نوع پژوهش های کیفی و روش تحقیق، کتابخانه ای (مطالعات ثانویه از نوع فراترکیب) و مبتنی بر مطالعه منابع اطلاعاتی حوزه عوامل موثر بر تجاری سازی دانشگاهی با استفاده از بانک های اطلاعاتی تهیه شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات در این تحقیق در 3 مرحله رخ داد: بررسی کامل ادبیات تحقیق؛ خلاصه کلام این مقالات؛ و ترکیب و جمع بندی نهایی. مقاله نتیجه می گیرد تغییر نهادی اجتماعی (به صورت مستقیم) و از طریق تغییر هنجارهای دانشگاه (به طور غیرمستقیم) بر انتخاب نحوه انتشار دستاورد (دسترسی عمومی یا ایجاد مالکیت فکری به منظور صدور مجوز و تجاری سازی) تاثیر می گذارد.