صدای آمریکا‏

برنامه­ های هسته­ای جمهوری اسلامی ‏ایران یکی از مهم‏ترین مباحث و مسایل در داخل ایران و در سطح بین‏المللی است.  از زمان مطرح شدن این برنامه­ها، کشورهای غربی و در راس آنها، ایالات متحده آمریکا واکنش‏های مکرر و تندی را علیه ‏این فعالیت‏ها ابراز کردند؛ این کشورها ادعا می‏کنند که ‏ایران در پس این فعالیت­ها احتمالاً قصد دسترسی به تسلیحات اتمی ‏را دارد؛ ولی جمهوری اسلامی ‏ایران بر این اعتقاد است که تمامی ‏فعالیت­های هسته­ایش، صلح‏آمیز و در چارچوب تعهدات آژانس بین المللی انرژی اتمی ‏است.  این مقاله با روش تحلیل محتوا به ‏ارزیابی چگونگی برجسته‌سازی اخبار انرژی هسته­ای ایران در بخش فارسی سایت‏های  صدای ­آمریکا و بی­بی­سی می‏پردازد.  همچنین در این مقاله تفاوت دیدگاه رسانه‏های مذکور در خصوص فعالیت‏های اتمی ‏ایران، با در نظر گرفتن مفهوم دروازه‌بانی و نظریه برجسته‌سازی، طی سه سال (1385-1383) مورد تحلیل قرار می‏گیرد.

این مقاله به مطالعه تطبیقی ساختار و نحوه پوشش اخبار مربوط به ایران در تارنماهای ایرنا، بی بی سی فارسی و صدای آمریکا-فارسی می پردازد. داده های این مطالعه به روش تحلیل محتوا جمع آوری و تحلیل شده است. این پژوهش با هدف مقایسه ساختار و نحوه پوشش خبری تارنماها (وب سایت ها)ی ایرنا به‌عنوان خبرگزاری رسمی ایران با تارنماهای دو شبکه رادیو- تلویزیونی برون مرزی فارسی زبان بی.‌بی.‌سی و صدای آمریکا با تأکید بر اخبار و رویدادهای سیاسی مربوط به ایران، انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه، مطالب خبری مرتبط با ایران در حوزه سیاست و امور خارجی است که در سه تارنمای مورد مطالعه، طی دو هفته آماری و در یک دوره شش‌ماهه (سه ماه آخر سال 1386 و سه ماه نخست 1387) ارائه شده است. حجم نمونه این تحقیق نیز شامل 571 خبر است که به روش نمونه‌گیری سیستماتیک احتمالی طی دو هفته آماری (از هر دو هفته یک روز) انتخاب شده است. واحد تحلیل نیز در این تحقیق ""خبر"" تعریف شده است. یافته های تحقیق در دو سطح توصیفی و تبیینی ارائه شده است. در جداول توصیفی مشخص شده است که نوع ساختار و نحوه پوشش اخبار در سه تارنمای ایرنا، بی.‌بی.‌سی فارسی و صدای فارسی آمریکا با هم تفاوت دارند. هر سه تارنما عنصر ""که"" و ارزش خبری ""شهرت"" را با برجستگی خاصی مورد تاکید قرار داده‌اند که این موضوع، نشان‌دهنده ""شخص‌گرا بودن و جهت گیری گفتمانی آنهاست. همچنین بیشتر اخبار انتشار یافته در این سه تارنما ""غیرتولیدی"" است که از این منظر، سهم ایرنا از دو تارنمای دیگر بیشتر است. از نظر موضوعی موضوع هسته‌ای ایران، کانون توجه اصلی سه تارنمای مورد مطالعه بوده است. تاکید تارنمای ایرنا و صدای آمریکا بیشتر بر ""سخت‌خبر"" و بی.‌بی.‌سی بیشتر به ""نرم‌خبر"" یا انعکاس رویداد همراه با اطلاعات تکمیلی بوده است. از میان امکانات تعاملی و چندرسانه ای مورد استفاده در تارنماهای خبری، بیشترین استفاده از ""عکس"" بوده است. اما برخلاف ایرنا، بی.‌بی.‌سی و صدای آمریکا از ایمیل و پیوند با موضوعات و سایت‌های مرتبط نیز استفاده زیادی کرده‌اند.

بحران آفرینی، سیاست اصلی دولت ایالات متحده در موضوع هسته ای ایران را تشکیل داده است. در این می یان، دیپلماسی رسانه ای ایالات متحده نقشی بی بدیل در ساخت بحران هسته ای ایران و سپس تداوم این بحران داشته است. در طی سال های گذشته رسانه ها به عنوان اصلی ترین کارگزاران دیپلماسی رسانه ای دولت ایالات متحده با القای نزدیک شدن حکومت ایران به مرحله ساخت بمب اتم، افکار عمومی دنیا را تحت تأثیر قرار داده اند. بررسی چگونگی این اقدام رسانه ای، مسئله اصلی این مقاله را تشکیل داده است. در بررسی این مسئله، ضمن اشاره به نقش اساسی صدای آمریکا در ساخت و سپس تداوم مناقشه هسته ای ایران، به تحلیل محتوایی عملکرد این رسانه پرسابقه آمریکایی پرداخته ایم. باتوجه به ماهیت این مقاله، در این پژوهش از روش تحلیل محتوا بهره برده ایم. همچنین با بهره مندی از منابع کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی به گردآوری اطلاعات لازم پرداخته و درنهایت ضمن تبیین چگونگی بحران سازی از موضوع هسته ای ایران به دسته بندی مناطق تأثیرپذیر از این فضاسازی رسانه ای و ابعاد گوناگون آن پرداخته ایم

مناقشه هسته ای ایران با غرب و ابعاد گوناگون آن، به اصلی ترین موضوع سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر تبدیل شده و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را در وجوه گوناگون تحت تأثیر قرار داده است. در این میان نوع مواجهه دولت ایالات متحده به عنوان هژمون سیستم بین المللی فعلی با این موضوع، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر این اساس، هم زمان با آغاز طرح موضوع هسته ای ایران در مجامع بین المللی، دولت آمریکا بحران آفرینی در این موضوع را در دستور کار قرار داده است. بررسی چرایی و چگونگی بحران آفرینی، پرسش اصلی این مقاله است. در پاسخ به این پرسش ضمن بررسی راهبردی ترین منافع اقتصادی و سیاسی آمریکا از بحران هسته ای ایران در سطح منطقه غرب آسیا، نقش اساسی رسانه های آمریکایی در ساخت و سپس تداوم مناقشه هسته ای ایران را مورد توجه و تحقیق قرار داده ایم.

موضوع مقاله، مطالعه تأثیر سایبر دیپلماسی آمریکا بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی (موردمطالعه: سایت صدای آمریکا) است. دولت آمریکا در تلاش است با اجرای برنامه های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی در قالب دیپلماسی عمومی اهداف سیاست خارجی خود را به پیش ببرد. با شکل گیری اینترنت، استفاده از ظرفیت های آن در دستور کار دولت آمریکا قرار گرفت و پدیده سایبر دیپلماسی به عنوان زیرمجموعه تازه دیپلماسی عمومی شکل گرفت. وزارت خارجه آمریکا طرح هایی را در حوزه سایبر دیپلماسی باهدف تأثیرگذاری بر اذهان ایرانیان و ازجمله ایجاد سایت صدای آمریکا به اجرا درآورده. سؤال کلیدی مقاله این است: استفاده از سایت صدای آمریکا چه تأثیری بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش از روش تحلیل محتوای کیفی سایت صدای آمریکا و ارسال پرسشنامه برای کاربران اینترنت، استفاده شد. فرضیه اصلی آن است که کاربران سایت صدای آمریکا، بیشتر تحت تأثیر پیام های سایبر دیپلماسی آمریکا بوده و این باعث ایجاد نگرش منفی نسبت به وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران در آن ها می شود.

هدف این مقاله شناخت میزان تحقق بخش هایی از مباحث نظری و دغدغه های مطرح شده درباره پدیده آمیختگی سیاست و سرگرمی در برنامه های سیاسی سرگرم کننده در شبکه های تلویزیونی فارسی زبان با تمرکز بر مخاطبانِ جوان این برنامه ها است. محقق با بهره گیری از سه مفهوم «اطلاعات-سرگرمی»، «سیاست-سرگرمی» و «نرمخبر» و دو نظریه «کاشت» و «استفاده و رضامندی» به الگوی مفهومی و نظری دست یافته و بر اساس آن به تحلیل مخاطبانِ جوان این برنامه ها در شهر تهران در زمینه میزان مصرف، ویژگی های جمعیت شناختی، علاقمندی به سیاست، انگیزه های مصرف، نحوه پیگیری، استفاده از منابع جایگزین اخبار و اطلاعات، مشارکت سیاسی و گرایش سیاسی مورد تحلیل می پردازد. بخشی از مهم ترین نتایج پژوهش نشان می دهد که برنامه های سیاسی سرگرم کننده عمدتاً به صورت مستقیم در تلویزیون دیده می شوند و برنامه های پخش شده از تلویزیون داخلی محبوبیت بیشتری دارند. «اطلاع از رویدادها و اخبار» و «سرگرمی و گذران اوقات فراغت» مهم ترین انگیزه های مخاطبان از تماشای این برنامه ها بوده است. میزان مصرف برنامه های سیاسی سرگرم کننده با استفاده از منابع جایگزین اخبار و اطلاعات رابطه مستقیم دارد. تقریباً هیچ مخاطبی وجود ندارد که از این قبیل برنامه ها به عنوان تنها منبع اطلاعات و اخبار استفاده کند. بین میزان مصرف برنامه های سیاسی سرگرم کننده و میزان مشارکت سیاسی مخاطبان رابطه وجود دارد اما به لحاظ مفهومی و نظری، تاثیرگذاری تماشای برنامه های سیاسی سرگرم کننده بر میزان مشارکت سیاسی منتفی است. به صورت کلی نمی توان از تاثیرگذاری مشخصات جمعیت شناختی (جنسیت و تحصیلات) بر میزان تماشای این برنامه ها سخن گفت، اگرچه این رابطه درباره برخی از برنامه ها وجود دارد. یافته ها در مجموع نشان می دهند که بیشتر «افراد علاقمند به سیاست» برنامه های سیاسی سرگرم کننده را پیگیری می کنند. میزان مصرف برنامه های پخش شده از شبکه های ماهواره ای در میان مخاطبان حامی جریان اصلاح طلب و میزان مصرف برنامه های پخش شده از صداوسیما در میان مخاطبان حامی جریان اصول گرا بیشتر است.

سیاست های آمریکا در قبال جغرافیای سیاسی ایران پس از انقلاب اسلامی تقریباً در تمام زمینه ها دچار تحول شد و در یک مسیر واگرایی کامل قرار گرفت. به تبع آن، رسانه های آمریکایی و به ویژه صدای آمریکا ، نقش فعالی برعهده گرفتند و وظیفه بازنمایی جمهوری اسلامی بر اساس سیاستگذاری ایالات متحده را در دوره پسا انقلاب اسلامی ایفا کردند.هدف آنها افزایش قدرت نرم ایالات متحده امریکا در محدوده جغرافیای سیاسی ایران و به تبع آن خاورمیانه بود. مقاله حاضر می کوشد تا با استفاده از مدل رابینسون و به روش تحلیل فریم بندی، نحوه پوشش و بازنمایی بیانات، پیامها و متون مربوط به رهبر انقلاب را در دهه های پس از انقلاب کندوکاو کند و به این پرسش پاسخ دهد که سیاستگذاری صدای آمریکا در جنگ رسانه ای علیه رهبر جمهوری اسلامی ایران پیرو کدام نظریه بوده است. همچنین نحوه کنشگری ایشان در برابر سیاستهای رسانه ای آمریکا (متبلور در بخش فارسی صدای آمریکا) و تدابیر ایشان در این زمینه بررسی خواهد شد.

هدف پژوهش حاضر تبیین بازنمایی های ایدئولوژیک و جهت دار تحولات سیاسی در رسانه های خبری منتخب است. پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی و با ترکیبی از روش های کمّی و کیفی به تحلیل داده ها پرداخته است. بدین منظور عناوین برگزیده دو رسانه داخلی (وبسایت شبکه خبر و شبکه پرس تی وی) به نمایندگی از گفتمان جمهوری اسلامی و دو رسانه خارجی (وبسایت صدای آمریکا بخش فارسی و بی بی سی بخش انگلیسی) به نمایندگی از گفتمان طرف غربی در بازه زمانی خروج آمریکا از توافق، لغایت گام نهایی ایران در کاهش تعهدات هسته ای بررسی شد. داده های موردنظر با استفاده از مبانی نظری گفتمان انتقادی و چارچوب نظری هلیدی در زبان شناسی نقش گرا تحلیل شدند. نتایج حاصل از بررسی زبان شناختی عناوین خبری در این رسانه ها نشان می دهد که هریک از گفتمان ها در تلاش هستند که مسئولیت شکست برجام را متوجه گفتمان رقیب سازند. تحلیل زبانی عناوین خبری رسانه های گفتمان های رقیب مؤید این رویکرد ایدئولوژیک است. هم چنین رسانه ها به نمایندگی از طرف گفتمان خودی در تلاش هستند که با برجسته ساختن اقدامات مثبت خود و انتساب ویژگی های مقبول به گفتمان متبوع خویش، تصویری مثبت از خود ارائه نمایند. آن ها در این مسیر با برجسته سازی برخی کنش ها و کنشگران، برخی دیگر را به حاشیه می رانند و گاه با ارائه اطلاعات ناقص و جهت دار به ذهن مخاطب جهت می دهند.

این مقاله، به مطالعه مقایسه ای عملکرد سایت های خبری واحد مرکزی خبر، بی بی سی فارسی و صدای آمریکا پرداخته است و اخبار زنان را از بعد تکنیک های تبلیغی و اقناعی، که در سایت های مذکور در بازه زمانی سال 1388 استفاده شده، مورد تحلیل قرار می دهد. چارچوب نظری این تحقیق، از نظریه برجسته سازی برای مطالعه و تبیین چرایی شیوه های استفاده شده در نوع پوشش خبرهای مربوط به زنان در سایت های مذکور می پردازد. این مقاله با روش تحلیل محتوا به ارزیابی چگونگی برجسته سازی و پرداخت اخبار زنان در سایت واحد مرکزی خبر و بخش فارسی سایت های بی بی سی و صدای آمریکا می پردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تفاوت معنی داری بین سایت های مورد مطالعه در مورد نحوه استفاده از اقناع، رعایت عینیت در خبر و نوع دیدگاه فمینیستی وجود دارد. به لحاظ طرح مشکلات نیز یافته ها حاکی از تفاوت بین سایت ها از نظر پرداخت به مشکلات در خبرهای مربوط به بانوان است. سایت بی بی سی فارسی و صدای آمریکا بیشتر از واحد مرکزی به مشکلات سیاسی، مذهبی، اجتماعی و حقوقی توجه کرده اند و سعی در دامن زدن و پررنگ نشان دادن آن دارند.

تحول در ماهیت قدرت به تحول در ماهیت جنگ ها نیز منجر شده است؛ اگر جنگ سخت با اشغال سرزمین، تضعیف یا براندازی یک نظام سیاسی با بهره گیری از ابزار نظامی محقق می شود، جنگ نرم با تأثیرگذاری بر ادراکات، نظام شناختی، باورها و ارزش های یک ملت، اندیشه و الگوی اداره کشور را به چالش می کشد. تکنیک های رسانه ای از جمله مهم ترین روش های مورد استفاده جنگ نرم است؛ رسانه ها از طریق روایتسازی، اذهان مخاطبان را شکل می دهند و یا نظام شناختی آنها را تغییر داده و با باورها وارزش های نوینی جایگرین می کنند و از این طریق به رفتارها و کنش های فردی و اجتماعی آنان جهت می دهند. در این مقاله به دنبال یافتن پاسخ به این سوال هستیم که در رسانه های مورد بررسی در این پژوهش یعنی؛ بخش فارسی شبکه خبری بی بی سی، بخش فارسی رادیو اروپای آزاد موسوم به رادیو فردا و بخش فارسی صدای امریکا – چه تصویری از رابطه اقوام با ساخت سیاسی منعکس می شود؟ روش جمع آوری اطلاعات بر اساس مطالعه کتابخانه ای و جستجو در سایت های شبکه های خبری مورد بررسی؛ بی بی سی، رادیو فردا و صدای امریکا در یک بازه ده ساله 1391-1401 است. برای تحلیل مطالب از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی استفاده شده است. به نظر می رسد طرح تبعیض سیستماتیک (نظام مند) مهترین دستور کار رسانه های مورد بررسی است تا از این مجرا تعمیق گسل ها و شکاف ها و تبدیل تفاوت ها و تمایزها به اختلافات میسر شود.