سایبر دیپلماسی

موضوع مقاله، مطالعه تأثیر سایبر دیپلماسی آمریکا بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی (موردمطالعه: سایت صدای آمریکا) است. دولت آمریکا در تلاش است با اجرای برنامه های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی در قالب دیپلماسی عمومی اهداف سیاست خارجی خود را به پیش ببرد. با شکل گیری اینترنت، استفاده از ظرفیت های آن در دستور کار دولت آمریکا قرار گرفت و پدیده سایبر دیپلماسی به عنوان زیرمجموعه تازه دیپلماسی عمومی شکل گرفت. وزارت خارجه آمریکا طرح هایی را در حوزه سایبر دیپلماسی باهدف تأثیرگذاری بر اذهان ایرانیان و ازجمله ایجاد سایت صدای آمریکا به اجرا درآورده. سؤال کلیدی مقاله این است: استفاده از سایت صدای آمریکا چه تأثیری بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش از روش تحلیل محتوای کیفی سایت صدای آمریکا و ارسال پرسشنامه برای کاربران اینترنت، استفاده شد. فرضیه اصلی آن است که کاربران سایت صدای آمریکا، بیشتر تحت تأثیر پیام های سایبر دیپلماسی آمریکا بوده و این باعث ایجاد نگرش منفی نسبت به وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران در آن ها می شود.

موضوع نوشتار، مطالعه تأثیر سایبر دیپلماسی امریکا بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی (مطالعه موردی: سایت رادیو فردا) است. دولت امریکا در تلاش است با اجرای برنامه های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی در قالب دیپلماسی عمومی اهداف سیاست خارجی خود را بقبولاند. با ایجاد اینترنت، استفاده از آن در دستورکار دولت امریکا قرار گرفت و از آن باعنوان سایبردیپلماسی یاد شد. وزارت خارجه امریکا طرح هایی را در حوزه سایبردیپلماسی با هدف تأثیرگذاری بر اذهان ایرانیان و از جمله ایجاد سایت رادیو فردا به اجرا درآورده است. سوال اصلی پژوهش این است: استفاده از سایت رادیو فردا چه تأثیری بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش از روش تحلیل محتوای کیفی سایت رادیو فردا و ارسال پرسشنامه برای کاربران اینترنت، استفاده شد. فرضیه آن است که کاربران سایت رادیو فردا، بیشتر تحت تأثیر پیام های سایبر دیپلماسی امریکا بوده اند و این باعث ایجاد نگرش منفی نسبت به جامعه ایران در آنان شده است.

موضوع مقاله حاضر مطالعه سایبر دیپلماسی دولت آمریکا و تأثیر آن بر دیدگاه کاربران ایرانی فیس بوک فارسی وزارت امور خارجه این کشور است. با عنایت به جایگاه مهم ایران در سیاست خارجی آمریکا، وزارت امور خارجه ایالات متحده، صفحه فیس بوک فارسی را به منظور تأثیرگذاری بر کاربران ایرانی راه اندازی کرده است. مسئله اساسی مقاله، شناسایی میزان تأثیرگذاری استفاده از فیس بوک فارسی وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان یک ابزار سایبر دیپلماسی دولت این کشور بر دیدگاه کاربران ایرانی فضای مجازی نسبت به جامعه ایران است. برای پاسخ به پرسش مقاله، از روش تحلیل محتوای کیفی سایت های رادیو فردا، صدای آمریکا و فیس بوک فارسی وزارت امور خارجه آمریکا برای استخراج گزاره های پرسشنامه، و سپس انجام پیمایش استفاده شده است. بر اساس فرضیه اصلی مقاله، کاربرانی که از فیس بوک فارسی وزارت امور خارجه آمریکا استفاده می کنند، در مقایسه با کاربرانی که از آن استفاده نمی کنند؛ بیشتر تحت تأثیر محتوا و پیام های سایبر دیپلماسی این کشور بوده و این امر باعث ایجاد نگرش منفی نسبت به جامعه ایران در بین آن ها می شود. بر همین اساس، میزان استفاده از صفحه فیس بوک فارسی بر نوع نگرش کاربران نسبت به جامعه ایران به مقدار 12 درصد تأثیر دارد که این تأثیر ازلحاظ آماری معنی دار است. همچنین هرچقدر مطالب صفحه فیس بوک فارسی وزارت امور خارجه آمریکا مورد تأیید کاربران باشد به میزان 30 درصد تغییر در نگرش (منفی) آن ها نسبت به جامعه ایران قابل برآورد است.

در این پژوهش با اشاره به تحولات سریع در عرصه فناوری اطلاعات، تاثیر این متغیر بر عملکرد و وظایف سنتی دیپلماتیک بررسی شده ضمن برشمردن دوره های مختلف تکامل مفهوم دیپلماسی، از ظهور و بروز دیپلماسی عمومی به عنوان محصول تعامل عرصه های فناوری اطلاعات و دیپلماسی نام برده شده است. بررسی تطبیقی خصوصیات دیپلماسی در دوره های مختلف مذکور نیز دگرگونی اساسی در مفاهیم و محتوای دیپلماسی را نشان داده انطباق با شرایط جدید محیطی ضرورت توجه بیشتر دستگاه دیپلماسی به فناوری اطلاعات و تخصص های جدید مورد نیاز دیپلمات ها برای عملکرد بهتر در فضای به شدت در حال تغییر و دگرگونی صحه می گذارد. در اثر چنین پدیده ای مفاهیم جدیدی در عرصه دیپلماسی به وجود آمده که ضرورت درک و فهم عمیق این مفاهیم مسئله اصلی مورد نظر در این مقاله است. مفاهیم جدید ترکیبی از عبارات  دیجیتال، سایبر، مجازی، الکترونیک، اینترنت با دیپلماسی هستند. مفاهیم جدیدی مثل "ای ویزا" یا "سفارت دیجیتال" نیز این روزها در عرصه امور دیپلماتیک بسیار کاربرد دارد. در اینجا به نظر می رسد که یکی از شاخه های علوم فنی و مهندسی با یکی از رشته های علوم انسانی با یکدیگر تلفیق شده و عرصه کاملا جدیدی را به وجود آورده اند. در این پژوهش ضمن تأکید بر انکار ناپذیر بودن تأثیر عمیق فناوری اطلاعات بر دیپلماسی، ضرورت بازنگری در کلیه مبانی نظری و شکلی موجود در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است.