مطالب مرتبط با کلیدواژه

خلیج فارس


۲۱.

مواضع اولیه ایران و انگلیس در براب مسئله لغو تجارت برده در خلیج فارس ( دوران محمدشاه قاجار 1250 - 1264 قمری )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس انگلیس تجارت برده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۱ تعداد دانلود : ۱۴۲۲
در سده نوزدهم میلادی یکی از نمودهای بارز و برجسته تقابل سرمایه داری خارجی با مواضع سنتی ایران، در رویکردهای انگلیس و ایران بر سر مسئله لغو تجارت برده در خلیج فارس دیده می شود. در این زمان تجارت کهن و سنتی بردگان افریقایی در خلیج فارس سبب تکاپوی به ظاهر آزادیخواهانه و بشردوستانه قدرتی چون انگلیس برای لغو تجارت برده و برده داری شد؛ این موضوع در بلندمدت ایران را زیر فشار و در وضعیتی چون گرایش ـ تضاد قرار داد (گرایش به حفظ مواضع سنتی و تضاد با برتری طلبی قدرتهای خارجی) و در کنار دیگر عوامل خارج از این بحث و رقابت قدرتهای بزرگ (انگلیس، روسیه و فرانسه)حکومت قاجاریه را وادار کرد تا به خواسته های مقطعی و بلندمدت انگلیس پاسخ مثبت دهد و این امر به خواست اساسی این کشور؛ یعنی نفوذ تدریجی در آبهای خلیج فارس قوت بخشید.
۲۲.

بحران هرات و تاثیر آن بر موقعیت بریتانیا در خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: هرات خلیج فارس محمدشاه قاجار بریتانیا ناصرالدین شاه قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۶ تعداد دانلود : ۹۵۳
سیاستهای توسعه طلبانه بریتانیا در خلیج فارس از سده هجدهم میلادی تا جنگ جهانی اول مراحل گوناگونی را دربرمی گیرد که در بررسی آن، توجه به سیاست بریتانیا در برابر هند و اروپا ضرورت دارد. انگلیس از سده نوزدهم میلادی به بعد سیاست تجاری خود را با نفوذ سیاسی در قدرتهای حاشیه خلیج فارس از جمله ایران دوره قاجاریه آغاز کرد. اندیشه تجارت آزاد و صدور کالا به بازارهای سرزمینهای شرقی، جذب سرمایه و ثروت، دفاع از منافع تجاری خود در هند و...، سبب اهمیت منطقه خلیج فارس برای بریتانیا شد، چنانچه در جریان کوششهای نظامی محمدشاه قاجار و ناصرالدین شاه قاجار برای تجدید حاکمیت ایران بر هرات طی دو لشکرکشی در سالهای 1254ق/1838م و 1273ق/1856م بریتانیا به ایران حمله کرد و با انعقاد معاهده صلح پاریس و تحمیل شرایط خصمانه به ایران جنگ خاتمه یافت و از نفوذ ایران در افغانستان «یعنی مدخل ورودی به هند» جلوگیری شد.
۲۳.

مناسبات تجاری سیاسی حکومت زند با کمپانی هند شرقی انگلیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تجارت بوشهر خلیج فارس کریم خان زند کمپانی هند شرقی انگلیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱۹ تعداد دانلود : ۱۹۷۵
از مؤلفه های مهم و تاثیر گذار در تحولات و وقایع دوران زندیه در ایران، نقش مناسبات و روابط حکومت زند با کمپانی هند شرقی انگلیس است؛ تا جایی که می توان ادعا کرد بدون تجزیه و تحلیل سطح و میزان تاثیر این مناسبات نمی توان تاریخ دوره زند و حتی پدید آمدن کشورهای عربی در پس کرانه های جنوبی منطقه خلیج فارس را به درستی و مطابق با واقعیت بررسی کرد.کریم خان زند که در شمال ایران با روسیه و در جنوب و غرب با عثمانی و در شرق با حکومت شاهرخ، نوه نادر، مرتبط بود به دلیل پیشرفتهای کمپانی هند شرقی انگلیس در هندوستان، تنها راه نجات اقتصاد متلاشی شده ایران پس از مرگ نادرشاه را در تعامل گسترده با این کمپانی می دید تا از این رهگذر بتواند از یک سو با بهره گیری از امکانات ناوگان دریایی آن، سران قبیله های برخی جزایر و بنادر نظیر میرمهنا، حاکم کیش و حاکم هرمز را سرکوب کند و از سوی دیگر با حفظ موازنه تجاری، تجارت کمابیش متوقف شده در بندرهای ایران را رونق بخشد.در این پژوهش، نخست به وضعیت تجاری شهرهای ایران در دوره کریم خان زند؛ سپس به وضعیت کمپانی هند شرقی انگلیس در آستانه حاکمیت کریم خان پرداخته می شود؛ در ادامه ضمن بررسی رقابت کمپانیهای غربی به ویژه انگلیسی با یکدیگر در تعامل تجاری با ایران، مناسبات تجاری حکومت زند و کمپانی هند شرقی انگلیس بررسی می شود.
۲۴.

مناسبات تجاری و سیاسی ایران و فرانسه در دوران زندیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس بصره کریم خان زند کمپانی هند شرقی انگلیس کمپانی هند شرقی فرانسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱۹ تعداد دانلود : ۱۴۰۱
ار مباحث مهم مرتبط با تاریخ ایران در دوره سلطنت کوتاه و حساس کریم خان زند ( 1163-1193 ق)، تحولات تجاری و اقتصادی با شرکتهای تجاری هلند، فرانسه و انگلستان است که با عنوان کمپانی هند شرقی در ایران فعالیت می کردند.
۲۵.

کارگردانی انگلیس در تجزیه بحرین از ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس انگلیس بحرین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۳۲
این مقاله به بررسی نقش انگلیس در منطقه خلیج فارس با طرح اجرای پرونده ایران زدایی از منطقه و تجزیه کرانه های جنوبی خلیج فارس از ایران می پردازد.
۲۶.

تاریخ روابط سیاسی ، اقتصادی ایران و انگلیس در دوره ناصری ( با تکیه بر حوزه خلیج فارس )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس موقعیت استراتژیک نظام بینالملل انگلیس روابط سیاسی و اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰۴ تعداد دانلود : ۱۱۹۶
ایران به دلیل موقعیت ویژه خود ، همواره با ملل مختلف در ارتباط بوده است . در دوره قاجار ، به ویژه با روی کار آمدن ناصرالدین شاه ، روابط سیاسی و اقتصادی ایران با ممالک دیگر ، به ویژه اروپا ، رونق بیشتری یافت ، زیرا در این زمان با توجه به پیامدهای انقلاب صنعتی ، توسعه نظام سرمایه‌داری ، گسترش تجارت جهانی و رقابت کشورهای قدرتمند برای به دست آوردن بازارهای تازه ، ایران هم در گردونه روابط بین‌‌الملل قرار گرفت ؛ در عرصه اقتصادی به دنیای تجارت وارد شد و با کشورهای اروپایی ارتباط بیشتری یافت . ...
۲۷.

نگاهی به پیشینه فرهنگی خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۴
از دیرباز خلیج فارس برسر راههای تجاری دریائی و خشکی قرارگرفته و همین مسئله موجب شده تا فرهنگ اقوام و طوایف گوناگون دراین منطقه درهم آمیخته شود و فرهنگی ویژه را که عمدتا آمیخته از فرهنگ ایرانی و عرب و هندی است ، پدید آورد.
۲۸.

نگاهی بر اسناد حاکمیت ایران بر جزایر تنب بزرگ ، تنب کوچک وابوموسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس ابوموسی تنب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۰
مروری بر شش سند به زبان عربی که شیوخ منطقه به حقانیت حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه شهادت داده اند و محمدعلی خان سدیدالسلطنه کبابی در کتاب خود آورده است.
۲۹.

دگرگونی نقش آفرینی ایران در خلیج فارس ( 1357 - 1350 ش )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران سیاست خارجی پهلوی خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷۳
در آغاز دهه 1970 با اعمال مجدد حاکمیت ایران بر جزایر ایرانی خلیج فارس که پیش از آن در اشغال دولت انگلیس بود، نظارت ایران بر تنگه راهبردی هرمز افزایش یافت از سوی دیگر روابط ایران با کشورهای عرب منطقه به جز عراق افزایش یافت. در این دوره ایران خواستار انعقاد نوعی پیمان دفاعی و همکاری امنیتی میان کشورهای حوزه خلیج فارس برای استقرار ثبات گردید.
۳۰.

انگلیس و پروژه ایران زدایی از خلیج پارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس بندرعباس قشم عمان انگلیس کویت بحرین ابوموسی تنب باسعیدو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۲
دولت انگلیس از آغاز سده نوزدهم با عقد قراردادهایی با شیوخ خلیج فارس می کوشید ضمن تحکیم موقعیت خود در این منطقه، آنها را در برابر ایران قرار دهد.
۳۱.

عوامل اثر گذار بر بازرگانی خلیج فارس در عصر مغول ( حاکمیت اقتصادی - سیاسی ایران بر خلیج فارس و دریای عمان )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس ایلخانان عصر مغول تجارت و بازرگانی دریایی مراکز تجاری مناطق پسابندری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸۷ تعداد دانلود : ۱۲۹۹
خلیح فارس و دریای عمان همواره جایگاهی ویژه در عرصه اقتصادی ایران زمین داشته اند. شاید بتوان یکی از مهمترین شکوفایی این منطقه جنوبی ایران را در زمان حکومت مغول و امپراطوری ایلخانان دانست که بازرگانی و تجارت دریایی حوزه خلیج فارس تحت تاثیر عوامل مثبت و منفی بسیاری قرارگرفت.
۳۲.

نقدی تاریخی بر تحریکات انگلیس و ادعاهای برخی اعراب در خلیج فارس ( 1313 ش )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس انگلیس بحرین احمد فرامرزی روزنامه شرق نزدیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰۶ تعداد دانلود : ۹۵۵
تشویق اعراب و مسلح کردن شیوخ به منظور جداشدن از ایران، ادعای استقلال بحرین و ادعای مالکیت امارات بر جزایر ایرانی خلیج فارس ، همگی اینها سیاستها و توطئه های بوده اند که در راستای سیاست ایران زدایی خلیج فارس از سوی انگلیس طراحی و اجرا شده اند.
۳۳.

مسائل منطقه ای ایران در چشم انداز مقام معظم رهبری

کلیدواژه‌ها: فلسطین افغانستان پاکستان خلیج فارس عراق کشمیر روسیه ترکیه مسائل منطقه اى ایران دریاى خزر آسیاى میانه و قفقاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳۵۳
پیروزى انقلاب اسلامى به رهبرى امام خمینى، مستکبران عالم بویژه آمریکا را غافلگیر کرد و ایران به امّ القراى جهان اسلام تبدیل شد. امام خمینى(ره) سرانجام پس از یک دوره طولانى مجاهدتها و هدایتهاى پیامبر گونه در چهاردهم خرداد 1368 به لقاى محبوب خویش شتافت. با رحلت امام خمینى(ره) چراغ امیدى مبنى بر پایان رسیدن دوران انقلاب اسلامى در دل دشمنان روشن شد. اما رهبرى انقلاب اسلامى به دست با کفایت حضرت آیة اللّه العظمى خامنه اى سپرده شد. رهبرى معظم له موجب شد تا تمام نقشه هاى دشمنان کینه توز انقلاب اسلامى نقش بر آب شود؛ و لذا استکبار جهانى به سرکردگى آمریکاى جهانخوار به بهانه هاى گوناگون تصمیم گرفت با حضور نامشروع خود در اطراف مرزهاى ایران اسلامى به محاصره انقلاب بپردازد. لشکرکشى به خلیج فارس، حمله به افغانستان و عراق و ایجاد انقلاب هاى مخملى در بعضى از کشورهاى آسیاى میانه و قفقاز و شعار خاورمیانه بزرگ، همه و همه نشان دهنده نقشه هاى شوم مستکبران عالم علیه انقلاب اسلامى و جمهورى اسلامى ایران است. بررسى وضعیتى که دشمنان در اطراف مرزهاى ایران اسلامى ایجاد کرده اند و نیز موضع گیرى هایى که از سوى رهبر معظم انقلاب صورت گرفت، موضوع مقاله حاضر را تشکیل مى دهد.
۳۴.

نظم نوین امنیتی در خلیج فارس بعد از اشغال نظامی عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس نظم امنیتی هژمون جهانی مکتب مبتنی بر تعاون نظم مبتنی بر همکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۸ تعداد دانلود : ۷۳۳
در جهانی که صدای جهانی شدن و پیشرفت صنعتی و تکنولوژی، پر آوازه ترین صدایی است که طنین انداخته، خلیج فارس همچنان به عنوان منطقه ممتازی، از لحاظ باارزش ترین منابع استراتژیکی قلمداد می شود. بندرگاه های خلیج فارس به عنوان بزرگ ترین منابع جهانی، مرکز اصلی تولید نفت و گاز طبیعی جهان هستند. این اهمیت موجب شده این منطقه به مرکز تنش بین المللی تبدیل شده و حضور قدرت های بزرگ موجب ناامنی خلیج فارس شود.ایالات متحده منافع زیادی را از اشغال نظامی عراق دنبال می کند: دستیابی به منابع انرژی ارزان قیمت خلیج فارس، جلوگیری از تسلط قدرت های دیگر بر منطقه و ایجاد امنیت برای دوستان و متحدان منطقه ای خود. از این میان، تامین جریان آزاد و پایدار نفت از این منطقه به سایر نقاط جهان از منافع اولیه و اساسی آمریکا در خلیج فارس محسوب می شود. عدم تمایل آمریکا به خروج از عراق در راستای تحقق همین منافع است.منطقه خلیج فارس، در سطح داخلی با درگیری های بین دولتی، رقابت های قومی، بنیادگرایی اسلامی، بی ثباتی داخلی و عدم توازن قدرت مواجه است؛ در سطح بین المللی نیز دخالت قدرت های خارجی، وضعیت منطقه را متشنج تر نموده است. طرح خاصی لازم است تا خلیج فارس را از این بحران ها رهایی بخشد و ثبات و امنیت منطقه را در آینده تامین و تضمین نماید. مقاله حاضر ضمن بررسی حضور آمریکا در منطقه و طرح های ارایه شده از سوی این کشور، درصدد است نظم خاصی را برای این منطقه طراحی کند که امنیت آن را تنظیم و حفظ کند.
۳۵.

بسترها ، زمینه‌ها و انگیزه‌های تغییر نام خلیج فارس

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران سیاست خارجی سیاست خلیج فارس نامگذاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۰
پس از انقلاب اسلامی ، زمزمه‌های تغییر نام خلیج فارس تقویت شد . با اینکه خلیج فارس در طی تاریخ بیش از 2500 ساله‌اش همواره با نام ویژه خود به نام دریای پارس یا مانند آن نامیده می‌شد ، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، زمزمه‌های تغییر نام بیشتر شد . مقاله پیش روی به بررسی این پرسش‌ پایه‌ای می‌پردازد که چه زمینه‌ها و بسترهایی سبب ساز دست بردن به یک نام تاریخی و دیرینه می‌شود ؟ ..
۳۷.

میرزا مهدی علی خان بهادر، جنگ و خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران خلیج فارس بریتانیا میرزا مهدی خان بهادر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۱۷
تحولات سیاسی سال های پایانی قرن هیجدهم و واکنش بریتانیا در قبال آن، آغاز دوره ای جدید در حیات سیاسی و اجتماعی خلیج فارس و نواحی پس کرانه ای آن است. این دوره از تهاجم ناپلئون به مصر در 1213 ه/1798 م آغاز و با عقد قرار داد مرسوم به «صلح عمومی» (General Treaty of Peace) در 1236ه/1820 م به پایان رسید. نتیجه این تحولات تحکیم قدرت سیاسی بریتانیا در «خلیج فارس» بود. تحولات این دوره و شخصیت اصلی رویدادهای آن، یعنی میرزا مهدی علی خان، در مطالعات داخلی کمتر مورد توجه قرار داشته است، در حالی که او طراح و مجری اصلی سیاست خارجی بریتانیا در این دوره محسوب می شود. بررسی رویدادهای این دوره برای شناخت درست عملکرد بریتانیا در ایران و نواحی مجاور آن از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ که این مقاله بدان می پردازد.
۳۸.

تجارت دریایی ایران در دوره سلجوقی، سده های 5 و 6 هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان خلیج فارس تجارت دریایی بندر سیراف بندر تیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹۹ تعداد دانلود : ۲۳۲۹
تجارت دریایی خلیج فارس از زمان های قدیم دارای اهمیت زیادی بوده است. بنادر مهم خلیج فارس چون سیراف، جنابه و مهروبان نقش مهمی در تجارت بین المللی شرق و غرب ایفا می کردند. اگرچه در مقاطعی از دوره های میانه، به ویژه سلجوقیان، تجارت دریایی خلیج فارس با رکود مواجه شد؛ با این حال در دوره سلجوقی بندر «تیز» در ساحل مکران با رشد چشمگیری همراه بود.سوال اصلی که ما در این نوشتار در پی پاسخگویی به آن هستیم به شرح زیر است:چه دلایل عمده ای باعث رکود تجارت دریایی ایران (خلیج فارس) در سده های پنجم و ششم هجری / یازدهم و دوازدهم میلادی (دوره سلجوقیان) شده است؟ در پاسخ به این سوال فوق، این فرضیه مطرح شده است که تجارت دریایی خلیج فارس به دو دلیل در دوره سلجوقی دچار افول شده است: این امر نخست به فقدان حکومتی مقتدر در فارس و خوزستان مربوط بود و دوم به سیاست های تجاری منطقی دولت فاطمی مصر باز می گشت که رشد تجارت دریایی سرخ را در پی داشت.
۳۹.

الگوی امنیت منطقه‏ای در خلیج ‏فارس، تجربه ‏ها و موانع

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس امنیت منطقه ای رژیم امنیتی مجموعه امنیتی ترتیبات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۸۴
در این مقاله، به ترتیبات و الگوهای امنیتی در خلیج ‏فارس، از آغاز شکل‏ گیری این مجموعه امنیتی و اضلاع سه ‏گانه آن توجه شده و ضمن اشاره به ناکافی‏ بودن نظریه‏های وابستگی و امپریالیسم برای توضیح این ترتیبات، ضرورت توجه به دوآلیسم برخاس ته از الهامات واقع‏گرایی و لیبرالیسم مورد تاکید قرار گرفته است. در این راستا نویسنده به رویکرد دو قدرت مداخله ‏گر انگلیس و آمریکا در تنظیم ترتیبات امنیتی خلیج ‏فارس پرداخته و اختلاف و تعارضات ادراکی بازیگران از ترتیبات امنیتی مورد نظر را بررسی کرده است. فرصت‏ها و امکانات موجود ایران برای ایجاد تکامل در این ترتیبات، مبحث پایانی مقاله را تشکیل می‏دهد .
۴۰.

آینده کردستان عراق

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس امنیت منطقه ای رژیم امنیتی مجموعه امنیتی ترتیبات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴۶ تعداد دانلود : ۱۶۹۸
نزدیک به دو دهه است که موضوع کردهای عراق به جدالی جذاب و مناقشه‏انگیز تبدیل شده است. کردها مانند بعضی اقوام و ملل جهان، کسانی هستند که معمولاً سرنوشت‏شان به وسیله حوادثی چون جنگ‏های جهانی، تبانی قدرت‏های خارجی و اختلاف بین نخبگان‏شان تعیین شده است. وقوع جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، به حکومت رسیدن بعثی‏ها و بالاخره، حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال 1991، از جمله حوادث بسیار مهمی بودند که مزه خودمختاری را به کام کردهای عراق بردند. در عین حال، آخرین حادثه یعنی رویارویی آمریکا و نیروهای تحت امر سازمان ملل با صدام در ماجرای کویت (1991م)، پربارترین حادثه برای کردهای عراق بود. برای اینکه آنها، طولانی‏ترین (تا سال 2003) مقطع خودمختاری را در طول تاریخ کردها چشیدند و آمریکا به بهای همکاری کردها با آنها، دست صدام را در حمله به شمال عراق بست.