مطالب مرتبط با کلیدواژه

کرمان


۱۴۱.

نگاهی به تاریخ شهرسازی ایران در دوره صفوی: نمونه موردی شهر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال بیستم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰ 33 - 61

کلیدواژه‌ها: کرمان مجموعه گنجعلی خان صفویه کالبدی - فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۲۵۱
شواهد و مدارک نشان می دهد تا پیش از دوره صفوی، ساختار فضایی شهر کرمان بر سه عنصر مسجد جامع مظفری، کهندژ و بازار کوچک استوار بود، اما در دوره صفوی این ساختار دگرگون شد. بررسی متون و آثار موجود نشانگر تحوّلات قابل توجه در دوره صفوی در ساختارهای شهری کرمان است. پرسش های این پژوهش این است که ویژگی های تاریخی معرّف ساختار کالبدی-فضایی و تغییرات فضاهای ارتباطی شهر کرمان در دوره صفوی بر چه مبنایی بوده است؟ آیا شهر کرمان بر اساس الگوی شهرسازی اصفهان در دوره صفوی ساخته شده است؟ فرضیاتی که در ارتباط با این پرسش ها قابل طرح است، ساخت میدان گنجعلی خان در روند گسترش و تحوّلات بعدی شهری کرمان، به ویژه در زمان قاجار تأثیر چشمگیری داشت. با ساخت میدان، محلّه هایی در نزدیک میدان و اصولاً در شمال آن، بازسازی و محلّه های جدیدی هم احداث شد. در همین راستا در زمان شاه عباس دوم نیز در جنوب شهر در فاصله بین کهندژ و مجموعه گنجعلی خان، بازاری ساخته شد. هدف نوشتار حاضر مطالعه تغییر و تحوّلات و ارتباط ساختارهای شهری کرمان در دوره صفویه است. نتایج این تحقیق نشان داد که در دوره صفوی، حاکمان محلّی نقش مهمّی در تغییر ساختارهای شهری داشتند و جهت توسعه شهر از جنوبی-شمالی، به غربی- شرقی تغییر یافت؛ همچنین میدان، نقش ساختار اصلی شهر کرمان را داشته و بیشتر تغییر و تحوّلات پس از دوره صفوی بر پایه این عنصر مهم شهری صورت گرفته است.
۱۴۲.

قلات اسلام آباد: بنای نویافته از دوره ساسانی در شهرستان فهرج-استان کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال بیستم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۰ 267 - 307

کلیدواژه‌ها: دوره ساسانی کرمان شهرستان فهرج قلات اسلام آباد کوشک آتشکده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۸۵
شهرستان فهرج در سوی  شرقی استان کرمان و انتهای شرقی منظر فرهنگی بم در حاشیه جنوبی لوت جنوبی قرار دارد. در جریان بررسی، شناسایی و مستند نگاری قلاع و آثار موجود در منظر فرهنگی بم بین سال های 1391 تا 1394 تعداد  42 اثر متعلق به دوره ساسانی  و قرون اولیه اسلامی شناسایی شد که یکی از شاخص ترین آن ها بنای موسوم به قلات اسلام آباد است. مهمترین پرسش مطرح در این پژوهش تعیین کاربری و تاریخگذاری بنای قلات اسلام آباد است. این پژوهش دارای رویکرد توصیفی تحلیلی و  روش گردآوری اطلاعات از طریق پژوهش های میدانی و مطالعات کتابخانه ای است. بر اساس مطالعات صورت گرفته دو احتمال درباره کارکرد  این بنا وجود دارد. یکی کارکرد تشریفاتی و کوشک و دیگری کارکرد مذهبی و یک بنای آتشکده. بنای قلات اسلام آباد با دارا بودن فضای مربع مرکزی، ایوان هایی در جهات شرقی و غربی و ورودی با طاق آهنگ در سوی جنوب و ایوانی به صورت قرینه در سوی شمال، به لحاظ کارکرد،کوشک به نظر می رسد که با تعدادی از کوشک ها و آتشکده های دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی قابل مقایسه است. همچنین با استناد بر شواهد موجود در ضلع شرقی، وجود راهرویی پیرامون بنا وجود یک بنای مذهبی را نیز محتمل می سازد. براساس بقایای معماری از جمله؛ وجود ایوان هایی با طاق آهنگ و چفد بیز(شلجمی)، قرینه سازی، مصالح به کار رفته و یافته های سفالی می توان بازه زمانی اواخر دوره اشکانی تا اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی را برای تاریخگذاری بنای قلات اسلام آباد ارائه نمود.
۱۴۳.

بررسی برخی مؤلفه های تاریخ نگاری محلی در آثار باستانی پاریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: باستانی پاریزی تار یخ نگاری تار یخ نگاری محلی کرمان ریخت شناسی محلی نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۲۵۲
تاریخ نگاری محلی سومین گونه مشهور تاریخ نویسی پس از تاریخ های سلسله ای و عمومی است که به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدوده یک مکان اطلاق می شود. در این مقاله به بررسی برخی مؤلفه های تاریخ نگاری محلی در آثار باستانی پاریزی پرداخته می شود. وی که دلبستگی ویژه ای به کرمان و زادگاهش پاریز داشت، در همه آثار خود به تاریخ این منطقه و همه زیروبم حوادث و رویدادهایش پرداخته است. در این مقاله به دو سؤال اصلی ریخت شناسی محلی نگاری باستانی پاریزی چیست؟ و مؤلفه های تاریخ نگاری محلی باستانی پاریزی چیست؟ پاسخ داده می شود. روش پژوهش کتابخانه ای به همراه تحلیل و توصیف تاریخی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که توجه به مسائل اجتماعی و اقتصادی با محوریت توده مردم، استفاده از ضرب المثل ها، اشعار، گفتارهای عامیانه، توجه دقیق به نام شهرها، روستاها و آبادی ها و نقل خاطرات شفاهی در نگارش تاریخ ازجمله مهم ترین مشخصه های تاریخ نگاری محلی این نویسنده است. همچنین وی جز معدود نویسندگان محلی نگار است که هم زمان در تاریخ نگاری محلی خود از روش ترکیبی محلی نگاری در طول و عرض استفاده نموده است.
۱۴۴.

سطح بندی زیرساخت های گردشگری در استان کرمان با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی(GWR)

نویسنده:
منبع: گردشگری و اوقات فراغت دوره ۴ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۸ 50 - 66

کلیدواژه‌ها: زیرساخت گردشگری کرمان دلفی GWR

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۴۸
بدون شک مقوله گردشگری موضوعی جدید برای ذهن بشر محسوب نمیشود؛ اینکه انسان از دیرباز به واسطه حس کنجکاوی در پی کشف ناشناخته ها و مکانهای جدید بوده، امری ثابت شده در تاریخ زندگی بشر است امروزه انگیزه های بسیار متفاوت تری برای گام زدن بر این کره خاکی دارند تا آنجا که این اهداف به تفریح، تفرج، سیاحت، زیارت و گذراندن اوقات فراغت افزایش یافته است. به عنوان قلمرو مورد پژوهش منطقه استان کرمان به علت داشتن پتانسیل های گردشگری و وجود مشکلات عینی در این زمینه انتخاب شد و مورد پژوهش قرار گرفت. این پژوهش از نظر روش تحقیق کاربردی و ماهیت تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. شاخص های منتخب در دو - مرحله از طریق مطالعه سوابق) طرحهای تحقیقاتی، آمارنامه ها، کتب( و بهرهگیری از آراء خبرگان) بهره گیری از تکنیک دلفی و استخراج نظر نظریه پردازان دانشگاهی و مدیران سازمانهای مرتبط( گردآوری شده است و انتخاب نهایی آنها با در نظر گرفتن بحث دسترسی به داده های آماری و مکانی، تعداد شاخصها به 12 متغیر تعدیل شده انتخاب شد. پس از استخراج شاخص ها با استفاده از از رگرسیون فضایی جغرافیایی از مجموعه ابزارهای ) Modeling Spat Relationships ) مربوط به نرم افزار Arc GIS نتایج حاصل از پردازش مدل رگرسیون فضایی جغرافیایی نشان میدهد که در استان کرمان، شهرستان کرمان با در اختیار داشتن مرکزیت وضعیتی کاملا توسعه یافته دارد در این بین از 27 شهرستان موجود 17 شهرستان یعنی 57 درصد استان در وضعیت کاملا محروم هستند و تنها شهرستان کرمان است که همانند یک متروپل منطقه ای وضعیت مناسبی را از نظر دسترسی به زیرساختهای گردشگری داراست.
۱۴۵.

نقش محیط کالبدی شهر در سلامت عمومی شهروندان (مطالعه موردی: شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) 63 - 47

کلیدواژه‌ها: سلامت عمومی نسبت اختلاط کاربری قابلیت پیاده روی کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۱۷۹
تبیین موضوع: فضاهای شهری تأثیر زیادی بر سلامت عمومی شهروندان دارند. تا به امروز، تقریباً همه تحقیقات درباره رابطه محیط کالبدی شهر و سلامت شهروندان تنها بر ارزیابی ادراک شهروندان از محیط شهری متکی بوده است. در مقاله حاضر ارتباط کیفیت سلامت عمومی شهروندان با جنبه های عینی اندازه گیری شده محیط کالبدی شهر با در نظر گرفتن متغیرهای جمعیت بررسی شده است. روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف توسعه ای و  به لحاظ روش میدانی می باشد. بدین منظور پس از مرور ادبیات تحقیق در مرحله اول حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی کوکران تعیین و در مرحله دوم با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای سلسله مراتبی و با تکنیک پرسشنامه زمین مرجع، داده های نظرسنجی پرسشنامه کیفیت سلامت عمومی شهروندان کرمانی از 384 نفر پاسخگو در سال 1398 گردآوری گردید. همچنین با تشکیل پایگاه داده بلوک آماری سرشماری عمومی نفوس–مسکن سال 1395 در سیستم اطلاعات جغرافیایی ویژگیهای محیط کالبدی شهر کرمان از جمله؛ متغیرهای تراکم مسکونی، تراکم تجاری همکف، تراکم تقاطع معابر و تراکم فضای سبز و شاخص های نسبت اختلاط کاربری زمین و قابلیت پیاده روی محاسبه شد. در نهایت مقادیر همبستگی جزئی متغیرهای فرم شهری کرمان با مقادیر شاخص کیفیت سلامت عمومی شهروندان برآورد و تحلیل گردید. یافته ها: برآورد همبستگی جزئی بین مقادیر کیفیت سلامت عمومی با سن رابطه مثبت معنادار و با تحصیلات رابطه منفی معنادار داشته است. همچنین مقادیر شاخص کیفیت سلامت عمومی با مقادیر تراکم تجاری همکف، تراکم تقاطع ها و نسبت اختلاط کاربری زمین ارتباط معناداری داشته است. شاخص قابلیت پیاده روی نیز که از ترکیب فاکتورهای شکل شهری بدست آمد ارتباط معناداری با شاخص کیفیت سلامت عمومی داشت. در این میان متغیر تراکم فضای سبز شهری با شاخص کیفیت سلامت عمومی شهر کرمان همبستگی کاملاً معناداری را ارائه نمود. نتایج: تحقیق حاضر مبین این فرضیه است که طراحی محیط کالبدی شهر به طور قابل توجهی با سطح کیفیت سلامت عمومی شهروندان کرمانی مرتبط است. نتایج بر این تأکید دارند که افزایش تراکم فضای تجاری همکف محلی، نسبت اختلاط کاربری زمین، اتصال بیشتر معابر به یکدیگر از جمله مداخلاتی است که می تواند با ارتقاء شاخص قابلیت پیاده روی محلات در کنار توسعه فضای سبز شهری کیفیت سلامت عمومی شهروندان را بهبود بخشد.
۱۴۶.

تأثیر و تأثرات مؤلفه های ساختار فضایی بافت تاریخی بر انطباق پذیری شرایط کنونی بافت (نمونه مورد بررسی بافت کهن کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 589 - 608

کلیدواژه‌ها: بافت کهن انطباق پذیری باز زنده سازی ویژگی کالبدی بافت تاریخی کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۲
بافت کهن کرمان را نمی توان بافتی فرسوده در نظر گرفت که در طراحی جامع شهری آن را برچیده دانست و همچنین نمی توان آن را با نیازهای روز شهری نیز مطابق دانست که عملکرد متناسبی از آن انتظار داشت. این موضوع که نحوه حفظ کردن آن از شرایط کنونی به چه صورت مدبرانه ای باید از طرف متخصصان و مدیران شهری انجام گیرد مسأله اساسی تحقیق است. بر این اساس در نگارش پژوهشی حاضر در قسمت روش تحقیق از روش ترکیبی استفاده شده است و مبانی کیفی و اطلاعات کمی در این خصوص مورد بررسی و تحلیل و در نهایت استدلال قرار گرفته اند. در قسمت کمی تحقیق از عملیات میدانی علمی براساس جامعه آماری و تحلیل های موردی باتوجه به نمونه برداری گلوله برفی و دیگر موارد آماری و اطلاعاتی براساس نرم افزار Spss، موارد مصاحبات میدانی و پرسش نامه عملیاتی انجام یافته است. براساس برخورد با موضوعات تاریخی و سرزمینی موجود در پژوهش از رویکرد زمینه گرایی تاریخی نیز بهره گرفته شده است که در خصوص به دست آوردن اطلاعات کمی دقیق، راهکاری بهتر را ایجاد نماید. براساس یافته های تحقیق مؤلفه های معماری را تحت کدهای معماری در ساختار فضایی به صورت فرم معماری همخوان، تناسبات مقیاس انسانی، فرم و ساختار عملکردی بنای معماری، استفاده از مصالح خوانا و بادوام و پرداخت به نمای ساده و دارای هماهنگی با بافت، می توان در فرآیند انطباق پذیری معماری بافت مورد کاربرد قرار داد. موضوعی که بتوان ارزش های بافت را حفظ نمود.
۱۴۷.

ارزیابی برهم ساخت گرایی فضای باز مجتمع های مسکونی با سنجش رفتار نگاری در جغرافیای شهر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 231 - 249

کلیدواژه‌ها: برهم ساخت گرایی فضای باز مجتمع مسکونی کرمان جغرافیای انسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۲۲۱
تا کنون پژوهش های زیادی در زمینه ارتقای کیفیت فضاهای شهری که مهمترین مکان رویداد تعاملات اجتماعی و سرچشمه سرزندگی و پویایی شهرها هستند، با تأکید بر تأثیرات محیطی-رفتاری در داخل و خارج از کشور انجام شده است. بنظر می رسد که تا پیش از جنگ جهانی دوم، تحقیقات علوم رفتاری تأثیر چندانی بر جغرافیا، طراحی شهری، معماری و نظریه های مرتبط با آن نداشته است(عسگری و همکاران،1399). یکی از رسالت های طراحان خلق رابط های متناسب بین انسا ن ها و کالبد اطرافشان است. برای نیل به این هدف، خالقان فضا باید درک صحیحی از رفتار انسان در محیط های متفاوت داشته باشند، به نحوی که پیوند انسان و مکان را قو یتر سازند. (کریمی آذری و همکاران،1395) مخاطب اصلی فضای شهری کاربران آن است و فضای شهری فقط با حضور مردم قابل توجه می شود .بنابراین می توان گفت موفقیت هر فضای شهری به دلیل پاسخگویی آن به نیاز کاربران و سازگاری طرح کالبد و محتوا (رفتار) است) Wiker ,1979).
۱۴۸.

ارزیابی رویکرد بایوفیلیک در کاهش مصرف انرژی خانه های مسکونی شهر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری اقلیم گرم و خشک سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰ 175 - 197

کلیدواژه‌ها: اقلیم گرم و خشک کرمان بایوفیلیک دیوار زنده شبیه سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۰
مصرف بی رویه انرژی و سوخت های تجدیدناپذیر باعث هدررفت منابع انرژی و آلودگی محیط زیست شده است. لذا هم زیستی با شرایط طبیعی از طریق معماری امری ضروری به نظر می رسد. از دیرباز، طبیعت منبعی از راه حل ها برای طراحان بوده است. رویکرد بایوفیلیک براساس باور به تاثیرات طبیعت بر زیست، روان و سایر ابعاد اجتماع به عنوان راهکار طراحی طرح شده است. سقف و جداره های سبز، باغ-آسمان و حیاط های خلوت های سبز راهکارهای طراحی این رویکرد هستند. جغرافیای شهر کرمان، به عنوان شهری با آب و هوای گرم و خشک، به گونه ای ست که با توجه زمستان های سرد و تابستان های گرم و شب های سرد در اکثر سال، نیاز به مصرف انرژی بالایی دارد. نظر به ویژگی ها و مزایای پوشش گیاهی، می توان با استفاده از سبزینگی به سرمایش و گرمایش غیرفعال ساختمان ها کمک شایانی کرد. رشد روزافزون جمعیت که همزمان نیاز به تامین انرژی بیشتر و نیز کمبود سرانه فضای سبز در این شهر لازم می دارد تا با تکیه بر پوشش سبز در جداره ها و فضاهای داخلی مانند حیاط خلوت های سبز راهکاری عملی گردد. اینجا سه راهکار، اجرای مستقیم گیاه روی نما، پوشش گیاهی غیرمستقیم و دیوار زنده ای برپایه گلدان های مملو از خاک، قابل بررسی است. فرض بر این است که رویکرد بایوفیلیک بتواند به عنوان راهکاری اقلیمی گزینه های طراحی معتبری برای کاهش هدررفت انرژی طرح نماید. هدف تحقیق بررسی اثر کیفیت سبزینگی جداره عمودی ساختمان در اقلیم گرم و خشک کرمان بر کاهش مصرف انرژی و افزایش آسایش حرارتی است. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر ترکیب روش های نیمه تجربی و شبیه سازی است. برای این منظور، به صورت تجربی، نمونه های جداره های سبز با مقیاس واقعی ساخته و به وسیله ی ابزارهای اندازه گیری دما و رطوبت مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج میدانی به کمک نرم افزار کامسول، قیاس شده اند. با توجه به مقایسه خروجی های نرم افزار کامسول و داده های میدانی، بهترین عملکرد دمایی و رطوبتی به صورت قابل ملاحظه ای متعلق به دیوار زنده بوده و بعد از آن به ترتیب دیوار سبزغیرمستقیم و دیوار مرجع قرار دارند. همچنین دیوار زنده بیشترین میزان افزایش رطوبت در فضای داخل را تامین نموده است.
۱۴۹.

تاثیر شیوه زندگی بر سازمان فضایی خانه (مطالعه موردی: شهرستان کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری اقلیم گرم و خشک سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 197 - 221

کلیدواژه‌ها: الگوی مسکن شکل و فرم مسکن شیوه زندگی سیر تحول تاریخی کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۰۲
محققان مسکن را چیزی بیش از نیاز انسان به سرپناه می دانند و معتقدند که از جمله مولفه های اصلی تاثیرگذار بر شکل و فرم آن فرهنگ است. اما از آنجایی که فرهنگ مفهومی پیچیده و بسیار عام می باشد، نیاز است که به مولفه هایی قابل سنجش و اندازه گیری مانند شیوه زندگی بسط پیدا کند. نادیده انگاشتن مطالعات فرهنگی و مردم شناسانه در سال های اخیر باعث کاهش رضایت مندی و از بین رفتن هویت فرهنگی مسکن شده است. دگرگونی سبک زندگی در طول دوره های تاریخی مختلف و ارتباط مستقیمی که میان آن با شکل و فرم مسکن وجود دارد، امکان مطالعه و بررسی سیر تاثیر آن بر خانه را در دوره های مختلف تاریخی فراهم می کند. این پژوهش به دنبال یافتن سیر تغییر سازمان فضایی خانه های کرمان از طریق مطالعه سیر تغییر تحول سبک زندگی است. شیوه توصیفی-تحلیلی روش کار این پژوهش است. در مرحله اول با مطالعات کتابخانه ای، ادبیات موضوع و در مرحله دوم با مطالعات میدانی برداشت نمونه های موجود در شهر کرمان که شامل خانه هایی در دوره های قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم، اوایل انقلاب و معاصر می باشد بدست آمده است. سپس خانه های هر دوره بر اساس مصاحبه و پرسشنامه هایی که از طریق ساکنین آنها جمع آوری شده است، انطباق کالبدی پیدا کرده اند، تا تاثیر سبک زندگی بر ساختار کالبدی مشخص شود. در آخر و به منظور نتیجه گیری از طریق تحلیل نمونه های کالبدی مبتنی بر سبک زندگی، سیر تغییرات تاریخی آنها معلوم می شود. نتایج نشان می دهد که دگرگونی سبک زندگی ارتباط مستقیم و قابل مشاهده ای بر کالبد خانه دارد و عدم شناخت و مطالعات کافی در این زمینه باعث شده است که در دوره های متاخر خانه ها متناسب با زندگی کاربران نباشد.
۱۵۰.

پهنه بندی اثرات اقلیمی بر ابنیه اداری با تاکید بر فاکتورهای تابشی (مطالعه موردی: شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 87 - 112

کلیدواژه‌ها: پهنه بندی اقلیمی درون یابی روش کریجینگ فضاهای اداری کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۱۷۸
پهنه بندی اقلیمی، یعنی شناسایی پهنه هایی که از آب وهوای یکسان برخوردارند. با گسترش روش های کمّی، روش های سنتی پهنه بندی جاى خود را به روش هاى نوین نظیر انواع متدهای درونیابی داده اند. این پژوهش به ارزیابی پهنه بندی اثرات تابشی بر فضاهای اداری شهر کرمان پرداخته وبر همین اساس از روش درون یابی کریجینگ معمولی با مدل های دایره ای، گاوسی و کروی استفاده شده و با معیارهای خطا شامل ریشه دوم مربعات خطا (RMS) و مقدار استاندار شده آن (SRMS)، میانگین استاندارد (Ms)، میانگین Mean)) و متوسط مربعات خطا (ASE) به ارزیابی آن پرداخته شده است. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی بر مبانی تحلیل فضایی با استفاده از سیستم GIS می باشد. نتایج به دست آمده از نقشه های پهنه بندی اقلیمی (مبتنی بر فاکتورهای تابشی) در فضاهای اداری نشان داد که زاویه میل تابش خورشید در اعتدالین بصورت عمودو در انقلابین افقی بوده است. لذا تابش خورشید در ادارات واقع در شمال شهر بیشتر و در ادارات جنوبی به واسطه وجود کوه های پیرامون کمتر می باشد. بر همین اساس تابش خورشید در جبهه های شمالی و شرقی ماکزیمم و در جبهه های غربی و جنوبی مینیمم می باشد. متناسب با ماه های میلادی و بر داشت های صورت گرفته در اعتدالین و انقلابین مشخص شد که طیف پراکنش گاوسی و زاویه میل تابش عمودی در ادارات شمال شهر بیشترین تاثیرات را داشته و نحوه قرارگیری ادارات مشخص می کند که جبهه های شمالی ادارات، تابش بیشتری جذب می کنند.
۱۵۱.

بررسی رواج نام شخصیت های تاریخی در امثال و حکم رایج مردم کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال ۲۱ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۱ 607 - 646

کلیدواژه‌ها: امثال و حکم مثل شخصیت های تاریخی اشاعه فرهنگی کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۵ تعداد دانلود : ۲۸۸
  امثال و حکم ملّت ها، علاوه بر بیان نص ایح و ان درزهای تربیت ی و اجتم اعی، اغل ب مبیّن خلقیّات و خصلت های درونی آنه ا نی ز هس ت ک ه ب ه ص ورت مع انی مج ازی و استعاری و گاهی نیز صریح و روشن بیان م ی ش وند. ای ن گفتاره ای حکیمان ه، گ اهی آمیخته به خرافات، احساسات و اندیش ه ه ای خ ام و ی ا اس طوره ای و افس انه ای ظ اهر می شوند که همگی عمق و گستره نوع احساسات و باورهای علمی ی ا غیرعلم ی و افسانه ای گذشتگان است. هدف این مقاله بررسی نقش امثال و حکم رایج شهر کرمان در اشاعه فرهنگی مردم این دیار و بررسی چگونگی تحولات آنها می باشد. برای این منظور با رویکرد تحلیلی به بررسی امثال و حکم رایج در شهر کرمان پرداخته و شخصیت های تاریخی این امثال و حکم را مورد بررسی قرار داده ایم. در پایان نیز به نتیجه گیری پیرامون رواج این شخصیت های تاریخی بر اشاعه فرهنگی داشته اند پرداخته ایم.
۱۵۲.

نقش زن در تاریخ نگاری باستانی پاریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 169 - 188

کلیدواژه‌ها: زن تاریخ نگاری تاریخ محلی کرمان باستانی پاریزی تاریخ اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۳۲۳
باستانی پاریزی در تاریخ نگاری، به ویژه در حوزه تاریخ اجتماعی، صاحب سبکی ویژه خود است. در تاریخ نگاری او چند زمینه مطالعاتی از اهمیت بسیاری برخوردارند، از جمله تاریخ اجتماعی، نقش زن در تاریخ، و تاریخ نگاری محلی. در اندیشه و نوشته های او تاریخ نگاری محلی، با تأکید بر کرمان و پاریز، جایگاه مهمی دارد و نقش زن در تاریخ حلقه واسط میان تاریخ نگاری محلی و تاریخ اجتماعی در آثار اوست که بررسی این موضوع هدف اصلی مقاله حاضر است. او جایگاه و نقش تاریخی زن را در مجموعه مقالات و کتاب های خود مانند «جای پای زن در تاریخ» و گذار زن از گدار تاریخ کاملاً نشان داده است. بستر مطالعاتی او برای پرداختن به این موضوع تاریخ محلی است که او گاه پای را از کرمان فراتر می نهد و در جست وجوی شواهد تحقیقی همه تاریخ های محلی را مورد توجه قرار می دهد. باستانی پاریزی به جریان تاریخ نگاری معترض است که از مطالعه نقش زن غلفت کرده است. به همین دلیل می کوشد جایگاه زن را در تاریخ محلی و ملی تبیین کند.
۱۵۳.

مطالعه کالبدی و کارکردی چهارطاقی های دشت ارزوئیه کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۰ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۸۶) 147-128

کلیدواژه‌ها: چهارطاقی چهارتاقی آتشکده ارزوئیه کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۳۲
چهارطاقی یکی از برجسته ترین گونه ها در معماری سنتی ایران است. با وجود این برجستگی هنوز در منشأ ایجاد آن و در کارکرد بسیاری از چهارطاقی ها ابهام وجود دارد. ازجمله چهارطاقی های نزدیک به هم که در دشت ارزوئیه کرمان قرار دارند. در این پژوهش، به معرفی کالبدی این ابنیه پرداخته شده است. در ابتدا چهارطاقی بودن و گونه آنان مشخص و سپس کارکرد آنان بیان شده است. همچنین دلیل واقع شدن آنان در نزدیکی هم بررسی شده است. برای رسیدن به پاسخ پرسش اول از روش توصیفی تحلیلی و برای پاسخ دهی به پرسش دوم از روش استدلال منطقی و ابزار مطالعه تطبیقی استفاده شده است. نتایج نشان دهنده اثبات چهارطاقی بودن آنان است. چهارطاقی سلطان آباد از نوع منفرد واقع در مجموعه، ده شیخ از نوع رواق و اتاق دار واقع در مجموعه و چهارطاقی های علی آباد و رحمت آباد از نوع رواق دار هستند. کارکرد چهارطاقی ها احتمالاً مذهبی و از نوع آتشکده بوده است. همچنین احتمالاً هرکدام از چهارطاقی ها مختص به آبادی نزدیک آن بوده و ارتباط خاصی در میان آنها وجود نداشته است.
۱۵۴.

باز بینی طرح باغ صفوی: باغ بیرم آباد کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اثر دوره ۴۲ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹۳) 170-158

کلیدواژه‌ها: باغ حکومتی دوران صفوی باغ سازی شاه عباس گنجعلی خان بیرم آباد کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۳۰
تصور رایج بر این است که باغ ایرانی چنانکه در فضایی مسطح واقع شده باشد، بر اساس الگوی ثابت چهارباغ و اگر در دامنه کوه باشد و توپوگرافی آن ایجاب کند، شکلی سکویی و پلکانی دارد، اما گاه شواهد تاریخی الگوهای دیگری جز این موارد را نشان می دهد. در این مجال این پرسش مطرح می شود که باغ سازی در دوره صفوی چگونه بوده است؟ آیا همیشه از الگویی که به باغ ایرانی معروف است، پیروی می کرده است؟ این مقاله فرضیه الگوی تعیین شده برای باغ را با تمرکز بر باغ بیرم آباد کرمان به چالش می کشد. باغ بیرم آباد تنها باغ به جامانده از دوران صفوی در کرمان است. بیرام بیگ افشار برای اولین بار بنای آن را در دوره شاه اسماعیل گذاشت. گنجعلی خان، حاکم کرمان در زمان سلطنت شاه عباس، هم زمان با ایجاد تحولات عمرانی در ساختار شهر کرمان، باغ را مرمت کرد و توسعه داد. این باغ با وجود دو عمارت که هر دو متعلق به دوران صفوی هستند و دو محور اصلی و قرار گرفتن بخشی از عمارت اصلی در خارج از حصار باغ، یکی از مصادیق متفاوت از الگوی شناخته شده باغ ایرانی است. در این پژوهش، پرسش اصلی این است که دلیل پدیدآمدن شکل متفاوت باغ بیرم آباد چیست؟ فرضیه های ارائه شده نیز بدین ترتیب هستند: ۱. باغ سازی دوره صفوی از قالب خاصی پیروی نمی کرده است و یکی از نکات تأثیرگذار بر آن، وضعیت و امکانات متفاوت بستر قرار گیری باغ بوده است. ۲. مفاهیم سیاسی- اجتماعی بر طرح توسعه باغ بیرم آباد تأثیرگذار بوده و به قدری قدرتمند شده که القای مفهوم مورد نظر بر طراحی باغ بر اساس ریخت شناسی زمین تفوق حاصل کرده است. در این مقاله، پس از جمع آوری اطلاعات از طریق پژوهش های کتابخانه ای و میدانی، به روش توصیفی- تحلیلی به بازبینی و بررسی ساختار باغ بیرم آباد پرداخته و صحت فرضیه های مزبور نشان داده شد.
۱۵۵.

مقایسه شیوع اختلال استرس پس از سانحه، 18 ماه بعد از زلزله بم در دو شهر بم و کرمان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: Journal of Rescue and Relief (امداد و نجات) دوره هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ (۲۰۱۵ م) شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۲۹ و ۳۰) ۶۷-۵۵
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۵
مقدمه: اختلال استرس پس از سانحه، شایع ترین مشکل روانی پس از بلایا و حوادث است. از آنجا که مطالعات بومی در این زمینه چندان نیست، لذا پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای شیوع اختلال استرس پس از سانحه، 18 ماه بعد از زلزله در دو شهر بم و کرمان پرداخته است. روش: این مطالعه از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی- تحلیلی و مقطعی بوده است. 422 نفر به تفکیک 205 نفر از کرمان و 217 نفر از بم به روش خوشه ای طبقه بندی شده در سه گروه سنی بالغین جوان، بالغین و افراد مسن انتخاب شدند، سپس با استفاده از دو پرسشنامه اختلال استرس پس از سانحه (واتسون) و اطلاعات فردی داده های لازم جمع آوری شد. یافته ها: شیوع تمامی موارد اختلال استرس پس از سانحه در پاسخ دهندگان دو شهر بم و کرمان به ترتیب 66.7 درصد (دامنه اطمینان 95 درصد 60.2 تا 73.1 درصد) و 57.1 درصد (دامنه اطمینان 95 درصد 50.3 تا 63.8 درصد) بود (0.045=p) و میزان شیوع اختلال استرس پس از سانحه متوسط و شدید در بم حدود 59.0 درصد (دامنه اطمینان 95 درصد 52.3 تا 65.7 درصد) و در شهر کرمان این میزان حدود 35.1 درصد (دامنه اطمینان 95 درصد 28.6 تا 41.7 درصد) می باشد. (0.001p<) همچنین میزان شیوع اختلال استرس پس از سانحه خفیف در بم حدود 7.7 درصد و در شهر کرمان 22.0 درصد برآورد شد. (0.001p<) ارتباط معنی دار آماری در ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه در پاسخ دهندگان در دو شهر بم و کرمان بر اساس جنسیت و گروه های سنی مشاهده نشد.. بحث و نتیجه گیری: در زمان انجام مطالعه و با گذشت یک سال و نیم از زلزله بم، اختلال استرس پس از سانحه شهر کرمان که در مجاورت این شهر قرار داشت با وجود عدم خرابی منازل و ساختمان ها و مرگ و میر شدید اگرچه به طور معنی داری از شهر بم پایین تر است، اما همچنان در سطحی بالا قرار دارد، این عارضه روند مزمن داشته و برای کاهش آن ساکنان هر دو شهر نیازمند اقدامات و مداخلات مناسب بیشتری می باشند.
۱۵۶.

ارزیابی مراکز درمانی - امدادی با استفاده از GIS(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: Journal of Rescue and Relief (امداد و نجات) دوره نهم پاییز ۱۳۹۶ (۲۰۱۷ م) شماره ۳ (پیاپی ۳۵) ۵۸-۳۹
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۸
مقدمه: توزیع غیرمتعادل مراکز درمانی-امدادی هر منطقه شهری در زمان بحران ها مشکلات زیادی را به همراه داشته و سبب هدر رفت منابع مادی و انسانی شده و همچنین مشکلات شهرنشینی شهروندان را به دنبال دارد. مهم ترین هدف این پژوهش ارزیابی توزیع فضایی مراکز امدادی-درمانی و مکان یابی ایجاد مراکز جدید به همراه طراحی شبکه هندسی معابر شهری برای تعیین نزدیک ترین مرکز و بهترین مسیر رسیدن به محل حادثه در شهر کرمان می باشد. روش: در این تحقیق برای ارزیابی کیفی توزیع فضایی مراکز درمانی-امدادی از ماتریس های چهار گانه مطلوبیت، سازگاری، ظرفیت و وابستگی با توجه به ماهیت مکانی معیارهای آنها، استفاده شده است. استخراج معیار های ارزیابی مراکز درمانی-امدادی با روش دلفی انجام پذیرفت. این معیارها عبارتند از: معیارهای ماتریس مطلوبیت (مقاومت زمین)، معیارهای ماتریس سازگاری (1- همجواری به کاربری های سازگار: پارک ها و فضای سبز، زمین های باز، مراکز مذهبی و فاصله از معابر اصلی، 2- عدم همجواری با کاربری های ناسازگار: صنایع عمده انفجاری مانند پمپ گاز- بنزین و مراکز نظامی)، معیار ماتریس ظرفیت (تراکم جمعیتی) و معیار ماتریس وابستگی شامل فاصله از مراکز درمانی – امدادی موجود. هر کدام از این معیار ها بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس رتبه بندی شده و سپس در محیط GIS مدلسازی و با به کاربردن توابع تحلیلی نقشه مکان های مناسب ایجاد مراکز درمانی-امدادی شهر کرمان تهیه شد. در نهایت بعد از تعریف پایگاه داده زمین مرجع برای مسیرهای شهری، با طراحی شبکه هندسی معابر و تعریف محدودیت های مورد نظر برای هر مسیر مانند طول مسیر و وجود چراغ راهنما، با به کار بردن تحلیل های شبکه در زمان موردنیاز، به راحتی بهترین مسیر رسیدن نزدیک ترین مرکز درمانی-امدادی به محل حادثه تعیین شده است. یافته ها: تعداد مراکز درمانی-امدادی موجود در شهر کرمان کافی بود، اما از لحاظ استقرار مکانی (شعاع دسترسی) در وضعیت مناسبی قرار ندارند که با استفاده از تلفیق نقشه های حاصل از معیارهای ماتریس مطلوبیت، سازگاری، ظرفیت و وابستگی، بهترین مکان برای احداث مراکز درمانی-امدادی مشخص شد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که مکان های بسیار مناسب احداث مراکز درمانی-امدادی به ترتیب در مناطق2و3 شهر کرمان واقع شده اند که در برنامه ریزی ها باید این مناطق در اولویت قرار گیرند. همچنین تعیین اهمیت نسبی (وزن) معیارها به کمک فرایند سلسله مراتبی معکوس یا IHWP نشان داد، معیار ماتریس مطلوبیت بیشترین اهمیت را دارد و از بین معیارهای مطلوبیت معیار خطر حرکت های دامنه ای از کمترین اهمیت در تعیین مکان های جدید مراکز درمانی- امدادی برخوردارست.
۱۵۷.

ارزیابی کمی توانمندی ها و اولویت های توریستی باغ های ایرانی در نواحی خشک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۴ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۰) 699 - 712

کلیدواژه‌ها: باغ ایرانی روش پرالونگ کرمان گردشگری منطقه بیابانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۰۷
جاذبه های طبیعی و از جمله باغ ها از پتانسیل های بالایی در جذب گردشگر برخوردارند. ارتباط و نزدیکی این جاذبه ها با جاذبه های تاریخی، که عمدتاً درون باغ ها نیز هستند، اهمیت آن ها را دوچندان می کند. استان کرمان، که یکی از استان های واقع شده در نواحی خشک ایران است، دارای باغ های زیادی است. هدف از این پژوهش ارزیابی توانمندی باغ های شهرستان کرمان در جذب گردشگر با استفاده از مدل پرالونگ است و عیار گردشگری هر باغ از میانگین چهار شاخص «زیبایی ظاهری»، «علمی»، «تاریخی- فرهنگی»، و «اجتماعی- اقتصادی»، که در پنج سطح متفاوت نمره دهی می شوند، به دست می آید. در جمع آوری اطلاعات نیز از روش های کتابخانه ای، اسنادی، و پیمایشی استفاده شده است. به منظور بررسی دقیق و امتیازدهی در طی مراحل پژوهش، ضمن بررسی منطقه، از فعالان حوزه گردشگری در استان و همچنین استادان گروه برنامه ریزی و مدیریت گردشگری استفاده و چهار باغ شازده ماهان، بیرم آباد، باغ موزه هرندی، و فتح آباد برای این تحقیق انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که از نظر عیار گردشگری باغ شازده با امتیاز 7 / 0 رتبه اول را به خود اختصاص داده است. با توجه به آمار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری، و صنایع دستی و یافته های مدل پرالونگ، در جذب گردشگر، باغ شازده در رتبه اول و باغ های فتح آباد، هرندی و بیرم آباد در رتبه های بعدی قرار دارند. از نظر زیبایی، بیشترین امتیاز را باغ شازده به دلیل وجود درختان کهن سال، جریان آب، و ساختمان زیبا کسب کرده است. از لحاظ ارزش علمی باغ موزه هرندی با امتیاز 69 / 0 رتبه اول را در اولویت بندی کسب کرده است که از دلایل آن می توان به وجود موزه باستان شناسی (آثار ارزشمندی در آن نگهداری می شود) اشاره کرد. به طور کلی بر اساس مدل تحقیق در چهار باغ مورد مطالعه، امتیاز ارزش تاریخی- فرهنگی (75 / 0) و ارزش زیبایی ظاهری (74 / 0) بسیار بالاتر از امتیاز ارزش های اجتماعی- اقتصادی (52 / 0) و علمی (55 / 0) است که نشان از زیبایی باغ های مورد مطالعه و همچنین ارزش تاریخی آن ها دارد.
۱۵۸.

پیش بینی دماهای حداکثر روزانه با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی(مطالعه موردی: کرمان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 109 - 120

کلیدواژه‌ها: دماهای حداکثر روزانه پیش بینی شبکه های عصبی مصنوعی کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۰۸
با توجه به توانایی شبکه های عصبی مصنوعی در شبیه سازی فرایندهای بسیار پیچیده، از آن ها برای پیش بینی و محاسبه پارامترهای اقلیمی استفاده می شود. هدف این پژوهش نیز پیش بینی دمای حداکثر روزانه در استان کرمان می باشد. بدین منظور پارامترهای اقلیمی روزانه به عنوان ورودی شبکه های عصبی، و دمای حداکثر روزانه به عنوان خروجی شبکه، طی دوره آماری 24 ساله (2013-1989) مورد استفاده قرار گرفته است نتایج این تحقیق بعد از آزمون شبکه، نشان داد که. شبکه پرسپترون چند لایه با توجه به میزان خطا و همبستگی بین داده ها از دقت بیشتری برخوردار است وخطای کمتر و همبستگی بیشتری نسبت به خروجی مورد نظر (دمای حداکثر روزانه) را نشان می دهد. همچنین از بین پارامترهای اقلیمی استفاده شده دمای حداقل و میانگین دمای تر نسبت به دیگر پارامترهای اقلیمی ورودی شبکه عصبی پیش بینی دمای حداکثر روزانه را با خطای کم و همبستگی بیشتری نشان می دهند.
۱۵۹.

سنجش و ارزیابی راهبردی کیفیت بافت های تاریخی با تاکید بر رویکرد بازآفرینی شهری (مطالعه موردی: محدوده بازار کرمان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی شهری دوره ۱ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: بازآفرینی شهری بافت های تاریخی کیفیت محدوده بازار کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۵۳
یکی از رویکردهای اخیر در زمینه مرمت بافت های تاریخی، رویکرد بازآفرینی پایدار شهری که نسبت به رویکردهای پیشین دید جامع تر به بافت تاریخی و حفاظت آن دارد. در این رویکرد به منظور مرمت بافت تاریخی از تمامی ابعاد توسعه پایدار شامل ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی و زیست محیطی استفاده شده است. این پژوهش با هدف سنجش و ارزیابی راهبردی کیفیت بافت محدوده بازار کرمان با رویکرد بازآفرینی سعی بر آن دارد که با روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوا (کمی و کیفی) و با بررسی اسناد و بیانیه های مربوط به بازآفرینی و پژوهش های انجام گرفته شده با این رویکرد، دیدی جامع از ابعاد و معیارهای آن داشته باشد. از این رو روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و دارای ماهیت پیمایشی است و جمع آوری داده از طریق بررسی اسنادی و کتابخانه ای، پرسش نامه (از دیدگاه 50 نفر از مسئولان  و ساکنین محدوده) انجام شده است. سپس داده ها در نرم افزار Excel وارد و تحلیل و پس از آن  با استفاده از مدل راهبردی QSPM مورد تجزیه و تحلیل  قرار گرفته اند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار GIS درقالب شاخص های موثر بازآفرینی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از تکنیک راهبردی QSPM راهبرد و راهکارهای موثر بازآفرینی محدوده استخراج گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بافت تاریخی از کیفیت لازم جهت باز آفرینی برخوردار نبوده و نیازمند اقدامات متعدد در خصوص زنده سازی بافت همچون احیا و مرمت ابنیه تاریخی در محدوده بافت تاریخی دارد. در این رابطه، نتایج حاصل از تکنیک سوات نیز  نشان دهنده این امر است که استراتژی آن از نوعWO  بوده و قابلیت حفاظت و تغییر را در صورت  استفاده از نقاط قوت جهت برطرف کردن ضعف ها دارا می باشد.
۱۶۰.

بررسی دگرگونی های فضایی خانه های تاریخی شهر کرمان دو گونه قاجار و پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال نوزدهم شهریور ۱۴۰۱ شماره ۱۱۱ 59 - 74

کلیدواژه‌ها: خانه حیاط چیدمان قاجار پهلوی اول کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۲۱۵
بیان مسئله : معماری خانه موضوعی مهم در  مطالعات مربوط به  سبک های معماری است و مطالعه تحولات آن می تواند آموزه هایی برای اندیشه معمارانه ارائه دهد. این مقاله به شناخت دگرگونی فضایی خانه های تاریخی، از طریق مقایسه گونه های حیاط مرکزی دوره قاجار و پهلوی اول در شهر کرمان پرداخته و دو سؤال مطرح می کند: 1) چه دگرگونی هایی در خانه های دوره قاجار و پهلوی اول در شهر کرمان به لحاظ توده شامل هندسه و چیدمان فضایی رخ داده است؟ 2) نقش ساختاری حیاط در این دو دوره دچار چه دگرگونی هایی شده است؟  هدف پژوهش : هدف از پژوهش تعیین وجوه تمایز بین خانه های  قاجار و پهلوی اول در ارتباط با چیدمان فضایی و هندسی فضاها که مبین  دگرگونی های بین دو دوره است. روش پژوهش : متأثر از ماهیت سؤالات، مقاله از روش توصیفی-تحلیلی استفاده کرده و پس از انتخاب خانه ها، شاخص هایی برای بررسی نظم های موجود در پلان های هر دو گونه (قاجار و پهلوی اول) تعریف می کند. با تحلیل شاخص ها و مقایسه نمونه ها، تشابهات و تحولات فضایی و ساختاری دو گونه از طریق استدلال منطقی در قالب نتایجی کیفی بیان می شود. نتیجه گیری : بر اساس تحلیل نمونه ها، هرچند تشابهاتی میان خانه های دو دوره از نظر برخی ویژگی های هندسی در نماها و وجود لایه فضایی دوم در پلان وجود دارد، اما در مجموع می توان گفت آزادی عمل بیشتری در طراحی خانه های دوره پهلوی اول نسبت به خانه های قاجار دیده می شود که از نشانه های آن می توان به افزایش تنوع در جایابی لایه فضایی دوم در پلان، چیدمان فضاهای پیرامون حیاط و نیز عدم تأکید بر لزوم هماهنگی نماهای متقابل یا حفظ تقارن اشاره کرد.  چرخش محور و تغییر الگوی سازماندهی حول حیاط به معنای دگرگونی و تغییر تدریجی نقش حیاط در خانه های دوره پهلوی اول کمرنگ شدن نقش محوری و مرکزیت حیاط است.