تصور بدنی

هدف پژوهش حاضر، شناخت تصور بدنی از منظر انتظارات از زنان و انتظارات آنان در مناسبات میان زن و مرد است. به منظور دستیابی به این هدف، از روش پژوهش کیفی و استراتژی نظریه مبنایی استفاده شد. با بهره برداری از روش نمونه گیری هدفمند، 20 نفر از زنانی که در طی سال 1387 در شهر شیراز اقدام به جراحی زیبایی نمودند، مورد مصاحبه عمیق و دقیق قرار گرفتند.تصور بدنی به عنوان ادراکات، احساساتی که افراد در مورد بدن و ظاهر خویش دارند اطلاق می شود. جهت دستیابی به نظریه مبنایی با روش تحلیل کدگذاری، 18 مفهوم، 5 مقوله فرعی و 1 مقوله هسته تحت عنوان: «تصور بدنی در برخورد با انتظارات موجود در مناسبات میان زنان و مردان» استخراج شد.نتیجه نهایی این پژوهش آن است که تصور بدنی زنان از طرفی تحت الشعاع انتظارات ظاهرگرایانه مردان از زنان و از طرفی دیگر انتظارات برآورده نشده زنان برحسب تفکیک نامتعادل نقش ها بین زن و مرد و مشغله یابی در فضای بی مشغله، قرار گرفته است. در این راستا، تبلیغات رسانه ای (ماهواره) نیز هدایت کننده آنان به سمت جراحی زیبایی بوده است.

تصور بدن ی ، پدیده پیچیده ای است که شامل مؤلفه های فیزیولوژیک، روان شناختی و جامعه شناختی می باشد. در سال های اخیر رشد فزاینده ای در پژوهش های مربوط به تصور از بدن انجام شده است. این مفهوم در دهه های اخیر بسیار نقد و بررسی شده است. تصور بدن برای نخستین بار به وسیله شلدر و با چشم اندازی روان شناسانه، به صورت «تصویری از بدن که ما در ذهنمان شکل می دهیم و شیوه ای که بدن برایمان آشکار می شود» تعریف شده است. در هر جامعه ای مجموعه ای از الگوها و ایده آل های فرهنگی در ارتباط با خصوصیات زیبایی اندام و چهره در مورد زنان تبلیغ و اشاعه می شود. نمونه مشخصی از این ارزش ها که امروزه در مورد زنان در اکثر جوامع مورد توافق قرار گرفته، باریک اندامی است. با توجه به اینکه، بر اساس پژوهش های صورت گرفته، رسانه های جمعی و ارزش های غربی از منابع مهم و تأثیرگذار بر تصور بدنی هستند، لذا در این پژوهش به بررسی رابطه دو سازه ارزش های غربی و رسانه های جمعی بر تصور بدنی پرداخته شده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در بین زنان بالاتر از 15 سال شهر تبریز، با تعداد نمونه 316 نفر انجام گرفته است. نتایج: نتایج گویای این نکته است که بین تأثیر ارزش های غربی و تأثیر رسانه های جمعی با تصور بدنی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و دو متغیر درونی سازی ارزش های غربی و استفاده از اینترنت در مجموع 19 درصد از واریانس تصور بدنی را تبیین کرده است.

فرهنگ عصر حاضر به افراد و به ویژه به زنان می آموزد که ارزش آن ها به ظاهرشان است. برخی افراد، وقتی احساس می کنند که ظاهرشان مطلوب نیست، دچار اضطراب فیزیک اجتماعی می شوند. نقش رسانه های جمعی که معیارهای زیبایی دور از دسترس ارائه می دهند و هم چنین شبکه های اجتماعی که این معیارها را تقویت می کنند در این مسئله انکارناپذیر است. مطالعه حاضر می کوشد تا میزان اضطراب فیزیک اجتماعی را در بین دختران، با هدف تعیین ارتباط این نوع اضطراب با رسانه های جمعی و هم سالان، تعیین کند. جامعه آماری شامل تمامی دانش جویان دختر مقطع کارشناسی دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 1391-1392 به تعداد 4514 نفر است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 376 نفر برآورد شد. داده ها به روش پیمایشی و با ابزار اندازه گیری پرسش نامه گردآوری و با استفاده از نرم افزار 20- SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد: متغیرهای مستقل بررسی شده 10 درصد از تغییرات متغیر اضطراب فیزیک اجتماعی را تبیین می کنند و متغیر هم سالان با 274/0 = Betaبیش ترین مقدار واریانس اضطراب فیزیک اجتماعی را تبیین می کند.

هدف از اجرای پژوهش حاضر مقایسة اثر دو روش تمرینی ایروبیک و پیلاتس بر تصور بدنی و اختلالات خوردن در دانشجویان دختر بود. بعد از تکمیل پرسشنامه تصوربدنی و اختلالات خوردن توسط شرکت کنند گان دردسترس،60 نفر به صورت هدفمند انتخاب، و در چهار گروه همگن قرار گرفتند. سپس گروه های تجربی به مدت هشت هفته با شدت متوسط و سه جلسه در هفته و به مدت 45 دقیقه برنامه های تمرینی ایروبیک و پیلاتس را اجرا کردند. نتایج نشان داد دو روش تمرینی ایروبیک و پیلاتس بر کاهش خطراختلال خوردن و تصور بدنی مطلوب، اثر گذار بوده است؛ وبین اثر تمرین پیلاتس وایروبیک برتصوربدنی واختلال خوردن،بین دوروش تمرینی تفاوت معناداری وجود نداشت. استفاده از این دو روش تمرینی می تواند در ایجاد تصور ذهنی مطلوب از بدن و کاهش خطر اختلال خوردن در دانشجویان دختر مفید باشد.

بدن، تنها هستی زیست شناختی و روانی نیست؛ بلکه پدیده ای است که به صورت اجتماعی برساخت می شود؛ بنابراین، امروزه با شکل گیری جامعة مصرفی، گسترش رسانه ها و بازتابی شدن هویت، افراد به ساخت بدن خود مبادرت می کنند. هدف پژوهش، مطالعة ادراک زنان از تصور بدنی است و روش پژوهش، کیفی و از نوع نظریه پردازی داده محور است. تکنیک گردآوری داده ها، مصاحبة عمیق نیمه ساخت یافته بود و با 18 نفر از زنان جوان شهر تهران صورت گرفت که تجربة جراحی زیبایی داشتند. نمونه ها براساس نمونه گیری نظری و حصول اشباع نظری انتخاب شدند. روش تحلیل داده ها نیز کدگذاری به روش گلیزر و اشتروس بود که از سه مرحلة کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتیجة فرایند کدگذاری 167 مفهوم و 16 مقوله اصلی، 25 زیر مقوله و یک مقوله هسته بود که نتایج در الگوی پارادایمی ارائه شد. نتایج نشان داد ادراک زنانی که دست به جراحی های زیبایی می زنند از بدن خویش چندان مثبت نیست و از بدن خود به عنوان سرمایه، نقاب و هویت مستقل و جایگاه کسب لذت و آرامش استفاده می کنند. عوامل مؤثر بر این ادراک نیز شناسایی شدند که مواردی مانند غلبة هنجارهای مردانه در جامعه، دیدگاه ظاهرگرایانه نسبت به زنان، جامعه پذیری جنسیتی، خودکمتربینی زنان، پایگاه پایین زنان و رسانه های جمعی را شامل می شدند. پیامدهای این نوع ادراک نیز رواج فرهنگ چشم وهم چشمی، غلبة فرهنگ بیگانه، رواج فرهنگ مصرف گرایی است.

با پیشرفت سریع تکنولوژی، تغییرات وسیع جامعه و گذر از جامعه ی تولیدی به سمت جامعه ی مصرفی، شالوده های هویت یابی نیز دچار تغییر شده است و بدن را به مثابه رسانه ی هویت در نظر می گیرند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریه ی زمینه ای و ابزار مصاحبه ی عمیق در میان 21 جوان شهر همدان بدنبال مطالعه ی جراحی زیبایی و سبک های هویتی جوانان می باشد. نتایج این پژوهش بیانگر آنست که من در خویشتن منفی، دیگری در خویشتن من همراه با انگ و طرد چهره به عنوان عواملی علّی در گرایش کنشگران به سمت جراحی زیبایی نقش داشتند. اقتضائات سنی و فرهنگ جوانی به عنوان عوامل زمینه ای، تصوّر ایده آل ذهنی و اعتقادات مذهبی در مورد رابطه جسم و روح نیز عنوان عامل مداخله گر در گرایش کنشگران به سمت عمل جراحی است. در مواجه با شرایط فوق آنها به دنبال انتخاب پزشک و انتخاب مدل بینی به عنوان راهبرد جراحی زیبایی هستند. مشارکت کنندگان پژوهش بعد از اقدام به جراحی بر اساس سه ملاک دستیابی یا عدم دستیابی به تصوّرات ایده آل بدنی، چگونگی درک خودپنداره و چگونگی اندیشه ی تغییر به سه سبک هویت ترمیمی با تجربه ی مثبت، هویت ترمیمی با تجربه منفی و هویت مشروعیت بخش دسته بندی شدند که نتایج جراحی زیبایی با توجه به سبک های هویتی آنان متفاوت است

زنان مبتلا به چاقی در معرض مشکلات روانشناختی زیادی قرار دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب اجتماعی و تصویر بدنی زنان مبتلا به چاقی بود. این پژوهش به روش نیمه آزمایشی (پیش آزمون-پس-آزمون با گروه گواه) بود. دراین پژوهش، همه زنان مبتلا به چاقی ( 106 زن) به صورت سر شماری مورد ارزیابی روانشناختی قرار گرفتند. از میان آنها 48 نفر دارای نشانه های اضطراب اجتماعی و تصویر بدنی نامطلوب بودند که از میان آنها 30 نفر به طور تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها در پیش آزمون و پس آزمون از پرسشنامه های اضطراب اجتماعی و روابط چندبعدی بدن- خود استفاده شد. برای گروه آزمایش 8 جلسه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد آموزش داده شد. داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس چندمتغیری (مانکوا) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش اضطراب اجتماعی و بهبود تصویر بدنی در زنان چاق اثرگذار بوده است (01/0>p). براساس یافته ها استفاده از درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای بهبود اضطراب اجتماعی و تصویر بدنی نامطلوب در زنان مبتلا به چاقی پیشنهاد می شود.

هدف از پژوهش حاضر کشف نقش و نحوه عمل نگرش های جنسیتی در پیدایش تصور بدنی زنانی بوده که تحت عمل جراحی زیبایی در شهر شیراز قرار گرفته اند. روش تحقیق مورد استفاده، روش کیفی نظریه مبنایی بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 24 نفر از زنانی که در طی سال 1387 در شهر شیراز اقدام به جراحی زیبایی نمودند مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. جهت دستیابی به نظریه مبنایی از طریق تحلیل کدگذاری، 36 مفهوم، 3 مقوله اصلی، 9مقوله فرعی و 1 مقوله هسته تحت عنوان: «تصور بدنی زنان تحت سیطره نگرش ظاهرگرایانه مردان در صور گوناگون» استخراج گردید. نتایج این مطالعه کیفی نشان می دهد که تصور بدنی زنان از طریق نگرش جنسیتی که آنان نسبت به خود، مردان نسبت به زنان و زنان نسبت به مردان دارند، شکل می گیرد. اما نگرش زنان نسبت به خود، ملهم از نگرش ظاهرگرایانه مردان نسبت به زنان است. پیشرفت های علمی در زمینه جراحی های زیبایی نقش تسهیل گر در افزایش توجه به بدن و ظاهر داشته و به نگرش ظاهرگرایانه مردان نسبت به زنان یاری رسانده است.