افسانه قاسمی

شایعه ها در موقعیت های بحرانی منتشر می شوند و جامعه را بیش از پیش با مشکل روبه رو می کنند. همه گیری کوید-19 نیز به عنوان یک بحران به شکل گیری شایعه های مختلف منجر شد؛ بنابراین هدف مقاله حاضر تحلیل محتوای شایعه هایی بود که در همه گیری کوید-19 در جامعه منتشر شد. شایعه های منتشرشده در دو خبرگزای ایسنا و ایرنا از ابتدای همه گیری بیماری تا اعلام رسمی تولید و تزریق واکسن آن با استفاده از نرم افزار MAXQDA تحلیل محتوا شدند. شایعه ها در 9 مقوله اصلی و 18 زیرمقوله شناسایی شدند. نُه گروه اصلی شایعات عبارت بودند از: شایعات مرتبط با ویروس، پیشگیری از بیماری، درمان و مهار بیماری، مرگ و میر و فوت شدگان، شیوع بیماری و ابتلا، تعطیلی و بازگشایی اماکن مختلف، اقدامات دولت، وضعیت دسترسی به اجناس مختلف و سایر شایعه ها. انتشار شایعه براساس انگیزه های مبتنی بر ترس، بدبینی، کنجکاوی، آرزویی، فریب و اقتصادی صورت گرفت که تأثیر منفی زیادی بر جامعه داشت. استراتژی های مهار شایعه نیز شامل استراتژی تکذیب و بازیابی می شد. براساس روند کلی مقولات، شایعه ها واکنش طبیعی جامعه به همه گیری یک بیماری کاملاً ناشناخته و کشنده بودند که برای سلامت جسمانی و روانی جامعه تهدید محسوب می شدند.  

در این مقاله، خلقیات ایرانیان به روش فازی بررسی شد تا نشان داده شود خلقیات نیز مانند بسیاری از مفاهیم فازی است. به همین دلیل، واقعه حساس و نقطه گسستی چون قحطی جنگ جهانی اول که تأثیر زیادی بر خلق وخوی مردم ایران داشت انتخاب شد. جنگ جهانی اول، تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان بر جای گذاشت، لذا در این مقاله به طور خاص این تأثیرات بر خلقیات ایرانیان بررسی شده است. یافته ها نشان داد مردم در قحطی جنگ جهانی اول ویژگی هایی چون فردگرایی، جمع گرایی، استبدادستیزی و قانون گریزی را از خود نشان دادند که هر ویژگی در شاخص های متفاوت و درجات مختلف ظاهر شد. جمع گرایی با دو شاخص بخشش و مشارکت اجتماعی، و فردگرایی با شاخص هایی مانند ترجیح منافع مادی و غیرمادی ظهور یافت که ترجیح منافع مادی از سوی توانمندان نمره عضویت بالاتری (48/0) دریافت کرد. درقالب قانون گریزی، جرایم مختلفی در جامعه رخ داد که گران فروشی با 52/0، نمره عضویت بالاتری را به خود اختصاص داد. استبدادستیزی نیز با شاخص هایی مانند دخالت در امور و پاسخگویی حاکمان شناسایی شد که پاسخگویی حاکمان با 18/0، بالاترین نمره عضویت را دریافت کرد. بررسی نهایی مفاهیم نیز نشان داد قانون گریزی (در قالب مصداق گران فروشی) خلق معرف ایرانیان در قحطی جنگ جهانی اول بود. براین اساس، می توان گفت خلقیات مانند بسیاری مفاهیم فازی بوده و با استفاده از روش فازی می توان تحلیل واقع بینانه تری از آن ارائه کرد.

خلقیات ایرانیان از جمله موضوعاتی است که طی دهه های اخیر به آن پرداخته شده است؛ اما در همه ی پژوهش های انجام شده، با رویکرد صفر و یکی مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله تلاش نمودیم ، نشان دهیم که خلقیات ایرانیان امری فازی است و نمی توان با رویکرد صفر و یکی به آن پرداخت. ازاین رو، در این پژوهش با استفاده از روش فازی به خلقیات ایرانیان در واقعه ی رژی پرداختیم. نتایج پژوهش نشان داد که مردم در واقعه ی رژی نمرات عضویتی را در ویژگی هایی چون جمع گرایی، استبدادستیزی و قانون گریزی به خود اختصاص دادند. در مصداق جمع گرایی، مشارکت مردم در اعتراض به قرارداد رژی (92/0) نمره ی عضویت فازی، در استبدادستیزی، شاخص مبارزه تا دستیابی به هدف (81/0) نمره ی عضویت فازی و در قانون گریزی، تهدید جانی مسلمانان و بیگانگان (06/0) نمره ی عضویت فازی را به خود اختصاص داد. بر اساس نتایج به دست آمده می توان گفت که رویکرد فازی به خلقیات ایرانیان می تواند نتایج مناسب تری نسبت به رویکرد دوارزشی صفر و یکی به دست دهد.

کودکان خیابانی در شهر کرمانشاه مانند کودکان بسیاری از مراکز استان های کشور به کار و زندگی می پردازند. برای ایجاد هر تغییری در وضعیت این کودکان نخست باید به ارزیابی این وضعیت و عوامل مرتبط با خیابانی شدن آن ها پرداخت. در این پژوهش کمی و کیفی، ویژگی های جمعیت شناختی و کار کودکان خیابانی بررسی شده است. این پژوهش بخشی از مطالعه ارزیابی سریع در شش شهر کشور است که در سال 1395-1396 در دو فاز کیفی و کمی در شهر کرمانشاه انجام شد. در بخش کیفی با نمونه گیری هدفمند، 19 مصاحبه فردی با مطلعان کلیدی و 9 بحث گروهی با استفاده از پرسشنامه های نیمه ساختاریافته با کودکان خیابانی صورت گرفت. سپس در بخش کمی، پس از شناسایی 54 پاتوق خیابانی کار کودکان با استفاده از نمونه گیری زمان-مکان و پرسشنامه، اطلاعات 64 کودک خیابانی در پاتوق های کار کودکان در خیابان جمع آوری شد. به منظور تحلیل داده ها در بخش کیفی از تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. نتایج نشان می دهد کودکان خیابانی شهر کرمانشاه عمدتاً پسر (2/92 درصد) و از نظر ترکیب ملیتی-قومی همگی ایرانی هستند که به سه قوم لک، کولی و کرد تعلق دارند. اغلب کودکان خیابانی (3/81 درصد) نزد خانواده و بستگان زندگی می کنند. حدود نیمی از این والدین طلاق گرفته اند (6/26 درصد) یا یکی از آن ها فوت شده است (28 درصد). پدران بیشتر این کودکان بی سواد (3/20 درصد) یا کم سواد (7/79 درصد) هستند و حدود 78 درصد آن ها بیکارند. اعتیاد از مشکلات شایع میان خانواده های این کودکان است و حدود 70 درصد پدران، مصرف کننده فعلی یا قبلی مواد بوده اند. همچنین حدود 60 درصد کودکان تحصیل نمی کنند و بیشتر به مشاغل خرد مانند دست فروشی (86 درصد) می پردازند، اما حدود 36 درصد آنان به جمع آوری ضایعات مشغول اند. مهم ترین دلیل کارکردن کودکان، کمک به معیشت خانواده (70 درصد)، اجبار خانواده (68 درصد) و بی سرپرستی (14 درصد) است. این کودکان در معرض مشکلات متعددی در خیابان قرار دارند که شایع ترین آن تحمل سرما و گرمای شدید، گرسنگی و توهین و کتک خوردن از مأموران و مردم است. کودکان خیابانی کرمانشاه به خانواده هایی با شرایط بسیار نامطلوب اجتماعی-اقتصادی تعلق دارند. توجه به نیازهای اولیه و ضروری این خانواده ها و کاهش و کنترل وضعیت اعتیاد و بیکاری سرپرستان خانواده، برای کاهش کار کودکان در خیابان ضروری به نظر می رسد. به علاوه وجود مراکزی که کودکان در طول روز برای استفاده از غذای گرم و محافظت از سرما به آن مراجعه کنند، همچنین ممانعت از برخوردهای نامطلوب مأموران جمع آوری با کودکان از موارد لازم برای بهبود شرایط کودکان خیابانی است.

در این پژوهش که با روش استقرایی و اکتشافی انجام شد تجربه زیسته دانشجویان و ادراک آنها از فرهنگ دانشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش کیفی و از نوع نظریه پردازی داده محور می باشد. تکنیک گردآوری داده ها، مصاحبه عمیق نمیه ساخت یافته بود که با 24 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاههای تهران، شهیدبهشتی، الزهرا (س)، تربیت مدرس و علامه طباطبایی صورت گرفت. انتخاب نمونه-ها بر اساس نمونه گیری نظری و حصول اشباع نظری بود. روش تحلیل داده ها نیز کدگذاری بوده که از سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. حاصل تحقیق 82 مفهوم یا زیرمقوله و 19 مقوله محوری و یک مقوله هسته بود. دانشجویان فرهنگ دانشگاه های تهران را در قالب مفاهیمی چون فرهنگ محافظه کارانه، فرهنگ مدرک گرایی، فرهنگ فردگرایی، فرهنگ ناامیدی، فرهنگ پرولتاریایی، فرهنگ ستایشگرایانه، فرهنگ تابعیت، غلبه فرهنگ مردانه، رابطه گرایی، تجاری شدن علم توصیف کردند. آنها معتقد بودند که عواملی چون آموزش ناکارآمد در مقاطع مختلف تحصیلی، اساتید، فرهنگ جامعه، فرهنگ خانواده و نبود امنیت شغلی از دلایل اصلی فرهنگ دانشگاهی حاکم بر دانشگاهها است و پیامدهای این فرهنگ غالب را فرار مغزها، رکود علمی، وابستگی، هدر رفتن منابع کشور، افزایش اختلالات روانی دانستند.

بدن، تنها هستی زیست شناختی و روانی نیست؛ بلکه پدیده ای است که به صورت اجتماعی برساخت می شود؛ بنابراین، امروزه با شکل گیری جامعة مصرفی، گسترش رسانه ها و بازتابی شدن هویت، افراد به ساخت بدن خود مبادرت می کنند. هدف پژوهش، مطالعة ادراک زنان از تصور بدنی است و روش پژوهش، کیفی و از نوع نظریه پردازی داده محور است. تکنیک گردآوری داده ها، مصاحبة عمیق نیمه ساخت یافته بود و با 18 نفر از زنان جوان شهر تهران صورت گرفت که تجربة جراحی زیبایی داشتند. نمونه ها براساس نمونه گیری نظری و حصول اشباع نظری انتخاب شدند. روش تحلیل داده ها نیز کدگذاری به روش گلیزر و اشتروس بود که از سه مرحلة کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. نتیجة فرایند کدگذاری 167 مفهوم و 16 مقوله اصلی، 25 زیر مقوله و یک مقوله هسته بود که نتایج در الگوی پارادایمی ارائه شد. نتایج نشان داد ادراک زنانی که دست به جراحی های زیبایی می زنند از بدن خویش چندان مثبت نیست و از بدن خود به عنوان سرمایه، نقاب و هویت مستقل و جایگاه کسب لذت و آرامش استفاده می کنند. عوامل مؤثر بر این ادراک نیز شناسایی شدند که مواردی مانند غلبة هنجارهای مردانه در جامعه، دیدگاه ظاهرگرایانه نسبت به زنان، جامعه پذیری جنسیتی، خودکمتربینی زنان، پایگاه پایین زنان و رسانه های جمعی را شامل می شدند. پیامدهای این نوع ادراک نیز رواج فرهنگ چشم وهم چشمی، غلبة فرهنگ بیگانه، رواج فرهنگ مصرف گرایی است.

پژوهش داده های 130 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی سال های 1386 تا 1390 گردآوری و از نظر آماری با بکار گیری مدل های رگرسیونی چند متغیره مبتنی بر داده های ترکیبی تجزیه و تحلیل شده است. در پژوهش حاضر برای تعریف عملیاتی و اندازه گیری محافظه کاری از مدل گیولی و هاین استفاده شده است. در این تحقیق، خالص دارایی های عملیاتی تحت دو زیر مجموعه ی خالص دارایی های سرمایه در گردش و دارایی های عملیاتی غیر جاری در نظر گرفته شده اند. یافته های تجربی پژوهش حاکی از آن است که بین خالص دارایی های سرمایه در گردش و محافظه کاری و همچنین بین دارایی های عملیاتی غیر جاری و محافظه کاری یک رابطه معنادار و منفی وجود دارد. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد که بین اهرم، رشد و بازده دارایی ها با محافظه کاری یک رابطه معنادار و منفی وجود دارد

روحیه علمی با مؤلفه هایی چون کنجکاوی، ژرف نگری، پرسشگری، وسعت دید، روحیه تسامح، تمایل به تفکر خلاق و واگرا و غیره یکی از مهم ترین سرمایه های دانشگاهی محسوب می شود که از طریق آموزش قابل انتقال می باشد. بنابراین در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه بر آن شدیم تا عوامل مؤثر بر روحیه علمی دانشجویان را مورد بررسی قرار دهیم. روش نمونه گیری، روش طبقه ای متناسب بوده که با استفاده از الگوی کوکران 338 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان داد که متغیرهای رشته تحصیلی، علاقه به رشته تحصیلی، ارتباط استادان با دانشجویان و دیدگاه اطرافیان نسبت به رشته تحصیلی دانشجویان، بر روحیه علمی دانشجویان تأثیرگذار است. همچنین مشخص شد که متغیرهایی چون حمایت های دانشگاه از فعالیت های علمی پژوهشی دانشجویان و میزان امکانات آموزشی دانشگاه بر روحیه علمی دانشجویان تأثیر ندارند.